HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

NGUYỄN THIÊN TOẢN

NGHIÊN CỨU CHUỖI GIÁ TRỊ THỊT LỢN SẢN
XUẤT THEO QUY TRÌNH VietGAHP TẠI HUYỆN
TRIỆU SƠN, TỈNH THANH HÓA

Chuyên ngành:

Quản lý kinh tế

Mã số:

60.34.04.10

Giảng viên hướng dẫn:

TS. Nguyễn Thị Dương Nga

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi, các
kết quả nghiên cứu trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan,
chưa từng dùng bảo vệ để lấy bất kỳ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được
cám ơn và các thơng tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Thiên Toản

ii


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu, tôi luôn nhận được sự quan tâm
giúp đỡ nhiệt tình của Học viện Nơng nghiệp Việt Nam, Ban Quản lý đào tạo, Ban
lãnh đạo cùng tập thể các thầy giáo, cô giáo Khoa Kinh tế và Phát triển nông thơn,
Bộ mơn Phân tích định lượng, để tơi có được những điều kiện thuận lợi nhất hồn
thành luận văn. Tơi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ rất quí báu này;

Đặc biệt, tơi xin bày tỏ lịng cảm ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Dương
Nga đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, chia sẻ và động viên tôi trong suốt thời
gian học tập, nghiên cứu để thực hiện và hồn thành luận văn;
Tơi xin gửi lời cảm ơn tới Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thanh
Hóa, Ban quản lý dự án LIFSAP Thanh Hóa, UBND huyện Triệu Sơn, UBND xã Nông
Trường, UBND xã Minh Sơn - huyện Triệu Sơn; các cơ quan, đơn vị, các địa
phương đã tạo điều kiện thuận lợi giúp tôi tiến hành thu thập số liệu và các vấn đề
có liên quan để thực hiện các nội dung nghiên cứu của luận văn.

Trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày


tháng

năm 2017

Tác giả luận văn

Nguyễn Thiên Toản

iii


MỤC LỤC
Lời cam đoan......................................................................................................................... ii
Lời cảm ơn............................................................................................................................. iii
Mục lục..................................................................................................................................... iv
Danh mục chữ viết tắt....................................................................................................... vi
Danh mục bảng.................................................................................................................... ix
Danh mục sơ đồ................................................................................................................... xi
Danh mục biểu đồ.............................................................................................................. xii
Danh mục đồ thị.................................................................................................................... x
Danh mục ảnh..................................................................................................................... xiii
Trích yếu luận văn.............................................................................................................. xii
Phần 1. Mở đầu...................................................................................................................... 1
1.1.

Tính cấp thiết của đề tài........................................................................................ 1

1.2.


Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................... 2

1.2.1. Mục tiêu chung......................................................................................................... 2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể......................................................................................................... 2
1.3.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...................................................................3

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................... 3
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu............................................................................................... 3
1.4.

Những đóng góp mới của luận văn.................................................................3

Phần 2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu.......................................................................5
2.1.

Cơ sở lý luận.............................................................................................................. 5

2.1.1. Một số khái niệm cơ bản về chuỗi giá trị.....................................................5
2.1.2. Giới thiệu về quy trình chăn ni lợn theo tiêu chuẩn VietGAHP . 10
2.1.3. Giới thiệu dự án LIFSAP và chuỗi an toàn thực phẩm ........................12
2.1.4. Nội dung nghiên cứu chuỗi giá trị thịt lợn ................................................13
2.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình

VietGAHP.................................................................................................................. 18
2.2.

Cơ sở thực tiễn....................................................................................................... 21


2.2.1. Thực hành chăn nuôi tốt ở một số nước trên thế giới và Việt Nam
.................................................................................................................................................... 21

iv


2.2.2. Thực trạng chăn nuôi lợn thịt áp dụng quy trình VietGAHP trên địa bàn

tỉnh Thanh Hóa....................................................................................................... 24
2.2.3. Bài học kinh nghiệm về phát triển chăn nuôi lợn theo quy trình VietGAHP

..................................................................................................................................................... 26

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu............................................................................. 28
3.1.

Đặc điểm địa bàn nghiên cứu..........................................................................28

3.1.1. Đặc điểm về tự nhiên.......................................................................................... 28
3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội................................................................................... 32
3.2.

Phương pháp nghiên cứu..................................................................................37

3.2.1. Phương pháp thu thập số liệu........................................................................ 37
3.2.2. Phương pháp phân tích số liệu...................................................................... 38
3.2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu..........................................................................39
Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận............................................................... 40
4.1.


Thực trạng chăn ni lợn theo quy trình VIETGAHP tại huyện Triệu Sơn
40

4.1.1. Các chính sách, chương trình, dự án phát triển chăn ni lợn của địa phương ..40

4.1.2. Tình hình chế biến và tiêu thụ thịt lợn trên địa bàn huyện ...............42
4.2.

Thực trạng chuỗi giá trị thịt lợn VIETGAHP trên địa bàn huyện Triệu Sơn,

tỉnh Thanh Hóa....................................................................................................... 47
4.2.1. Sơ đồ chuỗi giá trị................................................................................................ 47
4.2.2. Đặc điểm và chức năng, quy mô hoạt động của các tác nhân tham gia

chuỗi giá trị thịt lợn VietGAHP........................................................................49
4.2.3. Hiệu quả sản xuất và kinh doanh của các tác nhân.............................67
4.2.4. Phân phối giá trị gia tăng trong chuỗi giá trị thịt lợn VietGAHP .....81
4.2.5. Liên kết trong chuỗi giá trị thịt lợn...............................................................82
4.2.6. Đáp ứng của chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP đối

với người tiêu dùng............................................................................................. 84
4.2.7. Một số vấn đề cần nâng cấp trong chuỗi giá trị thịt lợn VietGAHP
.................................................................................................................................................... 88

4.3.

Các giải pháp phát triển chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình

VietGAHP tai huyện Triệu Sơn........................................................................91
4.3.1. Định hướng phát triển chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình

VietGAHP đến năm 2020.................................................................................... 91
4.3.2. Giải pháp phát triển chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP. 92

Phần 5. Kết luận và kiến nghị.....................................................................................103


v


5.1.

Kết luận..................................................................................................................... 103

5.2.

Kiến nghị.................................................................................................................. 104

Tài liệu tham khảo............................................................................................................ 106
Phụ lục.................................................................................................................................. 108

vi


Chữ viết tắt
ASEAN
ATTP
BQ
BTB
CCN
CGT

CN
CNTY
CSGM
DN
DNTN
DV
ĐVT
FAO
GAHP
GAP
GDP
GO
GTGT
GTZ
GTSX
HĐND
HTX
IC
IDA
KHCN
KHKT
LIFSAP

vii


LMLM

Lở mồm long móng


MI

Thu nhập hỗn hợp

NHCS

Ngân hàng chính sách

NN&PTNT

Nơng nghiệp và phát triển nông thôn

NSNN

Ngân sách nhà nước

NTM

Nông thôn mới

PTTN

Phát triển nông thôn

QĐ

Quyết định

QLDA


Quản lý dự án

QSD

Quyền sử dụng

SD

Sử dụng

SXKD

Sản xuất kinh doanh

TACN

Thức ăn chăn ni

TC

Tổng chi phí (Total Cost)

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông


TR

Tổng doanh thu (Total Revenues)

TW

Trung ương

UBND

Ủy ban nhân dân

VA

Giá trị gia tăng

VLXD

Vật liệu xây dựng

VSATTP

Vệ sinh an tồn thực phẩm

VSMT

Vệ sinh mơi trường

viii



DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Kết quả thiết lập vùng GAHP.................................................................. 25
Bảng 3.1. Phân loại đất huyện Triệu Sơn năm 2016......................................... 30
Bảng 3.2. Phân bổ mẫu điều tra................................................................................. 38
Bảng 4.1. Số lượng lợn qua các năm của huyện Triệu Sơn.........................41
Bảng 4.2. Bảng số liệu số lợn, số hộ GAHP qua 3 năm tại huyện Triệu Sơn..42
Bảng 4.3.

Bảng số liệu chợ thực phẩm, hộ kinh doanh thịt qua 3 năm tại huyện

Triệu Sơn

45

Bảng 4.4. Đặc điểm chung của các hộ điều tra..................................................50
Bảng 4.5. Chi phí sản xuất 100 kg thịt lợn hơi....................................................50
Bảng 4.6. Chi phí đầu tư xây dựng cơ bản của hộ GAHP.............................51
Bảng 4.7. Tài sản phục vụ chăn nuôi BQ/hộ điều tra......................................54
Bảng 4.8. Nguồn vốn chăn nuôi của các hộ GAHP..........................................55
Bảng 4.9. Nguồn thức ăn sử dụng cho chăn nuôi của các hộ điều tra...56
Bảng 4.10. Tình hình sử dụng thuốc thú y của các hộ điều tra....................57
Bảng 4.11. Kết quả chăn nuôi của các hộ chăn nuôi lợn thịt tính bình qn/hộ
58

Bảng 4.12. Tình hình thực hiện theo các tiêu chí VietGAHP........................... 59
Bảng 4.13. Tình hình chung của các hộ điều tra..................................................61
Bảng 4.14. Tài sản phục vụ hoạt động giết mổ..................................................... 62
Bảng 4.15. Chi phí thu mua 100 kg lợn hơi của người giết mổ..................... 63
Bảng 4.16. Kết quả sản xuất của hộ giết mổ tính trong 1 ngày.....................63

Bảng 4.17. Tình hình chung của hộ bán lẻ..............................................................64
Bảng 4.18. Các sản phẩm thịt lợn bán lẻ tính cho 100kg.................................65
Bảng 4.19. Quy mô chế biến thịt lợn của hộ chế biến.......................................65
Bảng 4.20. Thông tin và đặc điểm tiêu dùng thịt lợn của người tiêu dùng
66

Bảng 4.21. Hiệu quả sản xuất của hộ chăn ni tính cho 100kg lợn hơi . 68
Bảng 4.22. Hiệu quả sản xuất của cơ sở giết mổ bán lẻ tính cho 100kg lợn hơi
69

Bảng 4.23. Hiệu quả sản xuất của hộ chăn ni tính cho 100kg lợn hơi . 70
Bảng 4.24. Hiệu quả sản xuất của cơ sở giết mổ bán bn tính cho 100kg lợn hơi
71

Bảng 4.25. Hiệu quả sản xuất của của hộ bán lẻ tính cho 100kg lợn hơi.72
Bảng 4.26. Hiệu quả sản xuất của hộ chăn ni tính cho 100kg lợn hơi . 73


ix


Bảng 4.27. Hiệu quả sản xuất của cơ sở giết mổ bán bn, tính cho 100kg lợn hơi .. 74
Bảng 4.28. Hiệu quả sản xuất của hộ bán lẻ tính cho 100kg lợn hơi ..........76
Bảng 4.29. Hiệu quả của hộ chế biến tính cho 100kg lợn hơi........................78
Bảng 4.30. Hình thành giá và giá trị gia tăng của các tác nhân trong toàn chuỗi tiêu
thụ thịt lợn VietGAHP

80

Bảng 4.31. Liên kết thông tin giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị sản phẩm thịt lợn 82

Bảng 4.32. So sánh chuỗi giá trị thịt lợn thường và chuỗi giá trị thịt lợn
VietGAHP......................................................................................................... 85
Bảng 4.33. Nhận thức của người tiêu dùng với thịt lợn sản xuất theo quy trình
VietGAHP......................................................................................................... 88

x


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 2.1. Khung phân tích chuỗi giá trị của Porter...........................................6
Sơ đồ 2.2. Dạng sơ đồ chuỗi giá trị........................................................................... 14
Sơ đồ 2.3. Chiến lược đổi mới chất lượng và đầu tư kỹ thuật công nghệ
.................................................................................................................................................... 17

Sơ đồ 2.4................................................................................................................................ Chiến
lược cắt giảm chi phí và nâng cấp hoạt động quản lý thể chế................................ 18

Sơ đồ 4.1. Chuổi giá trị thịt lợn VietGAHP.............................................................. 47
Sơ đồ 4.2. Mơ hình phát triển liên kết ngang trong chăn nuôi lợn thịt VietGAHP

.................................................................................................................................................... 96

Sơ đồ 4.3. Mơ hình phát triển liên kết dọc trong chăn nuôi lợn thịt ...........97


xi


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 4.1. Biến động giá thịt lợn hơi năm 2016............................................... 46

Biểu đồ 4.2. Phân phối giá trị gia tăng trong các kênh..................................... 81

DANH MỤC ĐỒ THỊ
Đồ thị 4.1. Quy mô chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện...................................... 52
Đồ thị 4.2. Cơ cấu sử dụng giống lợn...................................................................... 52
Đồ thị 4.3. Tỷ lệ nguồn cung cấp giống cho hộ GAHP..................................... 53

xii


DANH MỤC ẢNH
Ảnh 4.1. Trước và sau khi tham gia GHAP............................................................. 41
Ảnh 4.2. Cơ sở giết mổ trước khi nâng cấp.......................................................... 43
Ảnh 4.3. Cơ sở giết mổ được dự án LIFSAP đầu tư nâng cấp .....................43
Ảnh 4.4. Chợ thực phẩm trước nâng cấp............................................................... 45
Ảnh 4.5. Chợ thực phẩm sau nâng cấp................................................................... 45
Ảnh 4.6. Kết nối xây dựng chuỗi cung cấp sản phẩm chăn nuôi VietGAHP.......87

xiii


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
1. Tên tác giả: Nguyễn Thiên Toản
2. Tên luận văn: “Nghiên cứu chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình
VietGAHP tại huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa”.
3. Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60.34.04.10

4. Cơ sở đào tạo: Học viện Nơng nghiệp Việt Nam

Thanh Hóa là một trong 12 tỉnh của cả nước triển khai dự án “Cạnh tranh
ngành chăn ni và an tồn thực phẩm” (LIFSAP). Đến nay dự án đã góp phần
nâng cao hiệu quả trong chăn nuôi và người tiêu dùng yên tâm với nguồn thực
phẩm an toàn từ các vùng chăn nuôi ưu tiên áp dụng GAHP. Với mục tiêu chung là
nâng cao khả năng cạnh tranh của các hộ chăn ni thơng qua nâng cao năng suất,
chất lượng, an tồn thực phẩm và giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong chuỗi sản
phẩm chăn nuôi theo hướng chăn nuôi sạch từ trang trại đến bàn ăn. Với các hoạt
động cụ thể gồm: khuyến khích thực hành chăn ni tốt (GAHP) trong các vùng
GAHP nhằm cải thiện hiệu quả chăn nuôi, kiểm sốt dịch bệnh, an tồn thực phẩm,
quản lý mơi trường và chất thải chăn nuôi, nâng cấp các cơ sở giết mổ và chợ bán
thực phẩm tươi sống, tăng cường năng lực dịch vụ chăn nuôi và thú y…
Tuy nhiên, quy mơ chăn ni hộ gia đình, ngành hàng thịt lợn đang đối mặt
với nhiều trở ngại và thách thức. Các tác nhân tham gia trong chuỗi giá trị thịt lợn
chưa “ăn khớp” với nhau thành một hệ thống từ người chăn ni đến người tiêu
dùng. Tình trạng phát triển tự phát là phổ biến, các tác nhân trong chuỗi về cơ bản
chưa có sự ràng buộc lẫn nhau. Người chăn ni vì lợi nhuận có thể bất chấp quy
định về vệ sinh an toàn thực phẩm mà cho lợn ăn những chất kích thích tăng trọng
bị cấm sử dụng hoặc vẫn bán lợn ốm, lợn bệnh ra thị trường; thương lái tự do ép
giá người chăn nuôi, cơ sở giết mổ khơng đảm bảo vệ sinh an tồn thực phẩm…
hậu quả là người tiêu dùng phải gánh chịu hàng ngày.

Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy
trình VietGAHP, đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy tiêu thụ thịt lợn sản
xuất theo quy trình VietGAHP trên địa bàn huyện Triệu Sơn tỉnh Thanh Hóa
trong thời gian tới. Với các mục tiêu cụ thể, bao gồm: (1) Góp phần hệ thống
hóa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về nghiên cứu chuỗi giá trị thịt lợn; (2)
Phân tích thực trạng chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP tại
huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa; (3) Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển
chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP theo chuỗi an tồn thực
phẩm tại huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới.


xiv


Luận văn làm sáng tỏ và luận giải một số vấn đề lý luận về chuỗi giá trị và
chuỗi giá trị thịt lợn. Dựa trên cơ sở một số quan điểm cơ bản của các nhà
khoa học trên thế giới, một số tổ chức quốc tế và học giả của Việt Nam, Luận
văn đã đúc rút các kinh nghiệm thực tiễn, đề xuất quan niệm về chuỗi giá trị thịt
lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP. Xây dựng được hướng nghiên cứu cho
chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP trên địa bàn huyện Triệu
Sơn và tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến chuỗi giá trị thịt lợn VietGAHP.
Xây dựng sơ đồ chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP tại
huyện Triệu Sơn, xác định được ba kênh tiêu thụ chính của chuỗi. Đánh giá được
những yếu tố tác động trực tiếp, gián tiếp đến quá trình sản xuất và tiêu thụ thịt lợn
VietGAHP. Luận văn kết luận phát triển chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình
VietGAHP là phát triển theo cả chiều rộng và chiều sâu, bên cạnh đó phải bảo đảm
hài hịa lợi ích kinh tế và liên kết chặt chẽ giữa các tác nhân, xử lý được vấn đề ô
nhiễm môi trường và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

Dựa trên những định hướng, quan điểm cơ bản, Luận văn đã đề xuất các
chiến lược và giải pháp khả thi nâng cấp chuỗi giá trị thịt lợn đến năm 2020.
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là cơ sở khoa học cho công tác xây dựng kế
hoạch phát triển kinh tế xã hội của huyện Triệu Sơn và quy hoạch phát triển chiến
lược phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2017-2020.

xv


THESIS ABSTRACT
1. Name of author: Nguyen Thien Toan

2. Name of thesis: "Study of pork value chain produced by VietGAHP
process in Trieu Son district, Thanh Hoa province".
3. Industry: Economic Management Code: 60.34.04.10
4. Training foundation: Viet nam agriculture academy
Thanh Hoa is one of 12 provinces in the country implement the project "Livestock
compettiveness and Food Safety project " (LIFSAP). So far the project has contributed to
raising efficiency in animal husbandry and consumers peace of mind with safe food sources
from the GAHP priority livestock areas. The overall goal is improving the competitiveness of
livestock producers through improved productivity, quality, safe food and environmental
pollution reduction in the livestock product chain towards cleaner farming. Camp to table.
Specific activities include: promotion of Good Animal Husbandry Practices (GAHP) in GAHP
regions to improve livestock productivity, disease control, food safety, manage the
environmental and livestock waste, Upgrading slaughterhouses and markets for fresh food,
enhancing livestock and veterinary services.

However, the scale of household production, pork industry is facing to many
obstacles and challenges. The agents involved in the value chain of pork have not
fit together into a system from ranchers to consumers. The development of
spontaneous development is widespread, the actors in the chain are essentially
unconnected. For-profit breeders may disregard the regulations on food hygiene
and safety but feed pigs with growth promoters that are banned from use or are still
selling sick or diseased pigs to the market; Free traders force the price of livestock
farmers, slaughter facilities do not ensure hygiene and food safety ... Consequently,
consumers have to suffer every day.

Based on the research on the value chain of pork production under the
VietGAHP process, there are some solutions to promote the consumption of
pork produced under the VietGAHP process in Trieu Son district, Thanh Hoa
province in the next time. With Specific objectives, include: (1) contributing to
the systematization of theoretical foundations and the practical basis

researching of pork value chain; (2) Analysis of pork production value chain in
VietGAHP process in Trieu Son district, Thanh Hoa province; (3) Proposing
solutions to develop the pork value chain under the VietGAHP process in the
food safety chain in Trieu Son district, Thanh Hoa province in the coming time.

xvi


The thesis clarifies and interprets some theoretical issues on value
chains and pork value chains. Based on some basic views of scientists around
the world, some international organizations and scholars from Vietnam, the
thesis summarize on reality experience, propose conception of price chain. of
pork produced under the VietGAHP process.

Constructing the research for the pork value chain produced by
the VietGAHP process in Trieu Son district and the synthesis of factors
influencing the VietGAHP pork value chain.
Constructing a pork value chain map for the VietGAHP process in Trieu Son
district, identify three main sales channels of the chain. Valuable factors directly
and indirectly affect the production and consumption of pork VietGAHP. The
concluding thesis on the value chain development of pork produced under the
VietGAHP process is to develop in both breadth and depth while ensuring harmony
between economic interests and strong linkages between actors, To handle the
problem of environmental pollution and ensure food hygiene and safety.

Based on the orientations basic opinions, the thesis proposed strategies
and possible solutions to upgrade the pork value chain up to 2020.
The research results of the project will be the scientific basis for the
socio-economic development planning of Trieu Son district and the socioeconomic development strategy of Thanh Hoa province in 2017 - 2020.


xvii


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Việt Nam đang từng bước thực hiện q trình cơng nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước. Với chủ trương và đường lối của Đảng là hiện đại hoá, đa dạng hoá các
ngành nghề và vận hành kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Trong quá trình đa dạng hố ngành nơng nghiệp Nhà nước đã có nhiều chính
sách hỗ trợ, đầu tư để ngành nông nghiệp trở thành một ngành phát triển ổn định,
vững chắc, đóng góp một phần to lớn vào thu nhập quốc dân. Sản phẩm của ngành
nông nghiệp tạo ra là lương thực và thực phẩm đó là mặt hàng thiết yếu của mỗi
gia đình. Nhưng trong xã hội ngày nay vấn đề an toàn thực phẩm là yếu tố được
quan tâm nhiều hơn. Chính vì vậy Đảng và Nhà nước ln quan tâm đến sự phát
triển của ngành chăn nuôi, đưa ngành chăn nuôi trở thành một ngành kinh tế mũi
nhọn trong sản xuất nơng nghiệp. Bởi vì vai trị cuả ngành chăn ni rất to lớn đó
là cung cấp các sản phẩm như thịt, trứng, sữa có giá trị dinh dưỡng cao đem lại
sức khoẻ cho con người, cung cấp sức kéo và phân bón cho ngành trồng trọt,
cung cấp nguyên nhiên liệu cho ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, làm hàng
mỹ nghề xuất khẩu và các biệt dược.

Thanh Hóa là một trong 12 tỉnh của cả nước triển khai dự án “Cạnh tranh
ngành chăn ni và an tồn thực phẩm” (LIFSAP). Đến nay dự án đã góp phần
nâng cao hiệu quả trong chăn nuôi và người tiêu dùng yên tâm với nguồn thực
phẩm an tồn từ các vùng chăn ni ưu tiên áp dụng GAHP (vùng GAHP).
Dự án được triển khai từ năm 2010 tại các địa phương trong tỉnh với mục
tiêu chung là nâng cao khả năng cạnh tranh của các hộ chăn nuôi thông qua
nâng cao năng suất, chất lượng, an tồn thực phẩm và giảm thiểu ơ nhiễm môi
trường trong chuỗi sản phẩm chăn nuôi theo hướng chăn nuôi sạch từ trang
trại đến bàn ăn. Với các hoạt động cụ thể gồm: khuyến khích thực hành chăn

ni tốt (GAHP) trong các vùng GAHP nhằm cải thiện hiệu quả chăn ni, kiểm
sốt dịch bệnh, an tồn thực phẩm, quản lý môi trường và chất thải chăn nuôi,
nâng cấp các cơ sở giết mổ và chợ bán thực phẩm tươi sống, tăng cường
năng lực dịch vụ chăn nuôi và thú y…
Tuy nhiên, đến nay nhu cầu cung cấp sản phẩm sạch rất hạn chế, đặc biệt là
nhu cầu về sản phẩm sạch an tồn theo quy trình VietGAHP. Tỷ lệ lợn thịt áp dụng

1


chăn ni theo quy trình VietGAHP qua lị mổ được dự án LIFSAP
nâng cấp đạt 15 - 20% và qua chợ thực phẩm được dự án nâng cấp
chỉ đạt 10 - 15% (Dự án LIFSAP Thanh Hóa, 2015).
Vì quy mơ chăn ni hộ gia đình, ngành hàng thịt lợn đang đối mặt với nhiều
trở ngại và thách thức. Các tác nhân tham gia trong chuỗi giá trị thịt lợn chưa “ăn
khớp” với nhau thành một hệ thống từ người chăn ni đến người tiêu dùng. Tình
trạng phát triển tự phát là phổ biến, các tác nhân trong chuỗi về cơ bản chưa có sự
ràng buộc lẫn nhau. Người chăn ni vì lợi nhuận có thể bất chấp quy định về vệ
sinh an toàn thực phẩm mà cho lợn ăn những chất kích thích tăng trọng bị cấm sử
dụng hoặc vẫn bán lợn ốm, lợn bệnh ra thị trường; người buôn bán tự do ép giá
người chăn nuôi, cơ sở giết mổ khơng đảm bảo vệ sinh an tồn thực phẩm… hậu
quả là người tiêu dùng phải gánh chịu hàng ngày.

Tất cả những điều đó làm chuỗi giá trị hoạt động khơng hiệu quả và về
lâu dài thì tất cả các tác nhân hoạt động trong chuỗi hiện nay sẽ đều khơng
có lợi. Khi chưa giải quyết những tồn tại này, việc phát triển chuỗi giá trị thịt
lợn áp dụng theo quy trình VietGAHP sẽ cịn gặp rất nhiều khó khăn.
Xuất phát từ những vấn đề trên, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên
cứu chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP tại huyện Triệu Sơn,
tỉnh Thanh Hóa”. Việc nghiên cứu đề tài trên nhằm tìm ra những điểm còn hạn

chế của chuỗi giá trị, các giải pháp tác động kịp thời đến chuỗi giá trị thịt lợn
sản xuất theo quy trình VietGAHP trên địa bàn huyện.

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở phân tích thực trạng chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo
quy trình VietGAHP, đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy tiêu thụ thịt
lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP theo chuỗi an toàn thực phẩm trên
địa bàn huyện Triệu Sơn tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới.

1.2.2. Mục tiêu cụ thể
Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về
nghiên cứu chuỗi giá trị thịt lợn.
Phân tích thực trạng chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy
trình VietGAHP tại huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa.

2


-

Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển chuỗi giá trị thịt lợn

sản xuất theo quy trình VietGAHP theo chuỗi an toàn thực phẩm tại
huyện Triệu Sơn, tỉnh Thanh Hóa trong thời gian tới.
1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
Các vấn đề lý luận và thực tiễn về chuỗi giá trị nói chung và
chuỗi giá trị thịt lợn nói riêng.
1.3.2. Phạm vi nghiên cứu

Phạm vi nội dung
Đề tài tập trung tìm hiểu và nghiên cứu chuỗi giá trị thịt lợn sản
xuất theo quy trình VietGAHP tại huyện Triệu Sơn tỉnh Thanh Hóa,
điểm xuất phát là người chăn nuôi và kết thúc là người tiêu dùng.
Phạm vi không gian
Địa bàn huyện Triệu Sơn tỉnh Thanh Hóa
Phạm vi thời gian
+

Số liệu thứ cấp cho nghiên cứu đề tài dự kiến thu thập từ năm 2014 –

2016.
+
Số liệu sơ cấp sẽ khảo sát trong năm 2016. Các giải pháp đề
xuất cho giai đoạn 2017 – 2020.
1.4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN VĂN
Về lý luận: Làm sáng tỏ và luận giải một số vấn đề lý luận về chuỗi giá trị
và chuỗi giá trị thịt lợn. Dựa trên cơ sở một số quan điểm cơ bản của các nhà
khoa học trên thế giới, một số tổ chức quốc tế và học giả của Việt Nam, Luận
văn đã đúc rút các kinh nghiệm thực tiễn, đề xuất quan niệm về chuỗi giá trị thịt
lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP. Xây dựng được hướng nghiên cứu cho
chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP trên địa bàn huyện Triệu
Sơn và tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến chuỗi giá trị thịt lợn VietGAHP.
Về thực tiễn: Xây dựng sơ đồ chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình
VietGAHP tại huyện Triệu Sơn, xác định được ba kênh tiêu thụ chính của chuỗi.
Đánh giá được những yếu tố tác động trực tiếp, gián tiếp đến quá trình sản
xuất và tiêu thụ thịt lợn VietGAHP. Luận văn kết luận phát triển

3



chuỗi giá trị thịt lợn sản xuất theo quy trình VietGAHP là phát triển
theo cả chiều rộng và chiều sâu, bên cạnh đó phải bảo đảm hài hịa
lợi ích kinh tế và liên kết chặt chẽ giữa các tác nhân, xử lý được vấn
đề ô nhiễm môi trường và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Dựa trên những định hướng, quan điểm cơ bản, Luận văn đã đề xuất các
chiến lược và giải pháp khả thi nâng cấp chuỗi giá trị thịt lợn đến năm 2020.
Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là cơ sở khoa học cho công tác xây dựng kế
hoạch phát triển kinh tế xã hội của huyện Triệu Sơn và quy hoạch phát triển chiến
lược phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2017-2020.

4


PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1.1. Một số khái niệm cơ bản về chuỗi giá trị
a. Chuỗi giá trị
Theo sự phân loại khái niệm, có ba luồng nghiên cứu chính
trong các tài liệu về chuỗi giá trị: phương pháp filière; khung phân
tích do Porter lập ra; phương pháp toàn cầu do Kaplinsly đề xuất.
-

Phương pháp Filières (chuỗi): Phương pháp Filière gồm có nhiều

trường phái tư duy và truyền thống nghiên cứu khác nhau. Khởi đầu, phương
pháp này được dùng để phân tích hệ thống nông nghiệp của các nước đang
phát triển trong hệ thống thuộc địa của Pháp. Trong bối cảnh này, khung filière
chú trọng đặc biệt đến cách các hệ thống sản xuất địa phương được kết nối
với công nghiệp chế biến, thương mại, xuất khẩu và khâu tiêu dùng cuối cùng.

Do đó, khái niệm chuỗi (Filière) được nhận thức chủ yếu bằng kinh nghiệm
thực tế và được sử dụng để lập sơ đồ dịng chuyển động của hàng hóa và xác
định những người tham gia vào các hoạt động. Khái niệm chuỗi chủ yếu tập
trung vào các vấn đề của các mối quan hệ của các tác nhân (Porter, 1985).

+

Chuỗi giá trị là tính liên tục của các hoạt động tác động đến

việc chuyển giao một mặt hàng (hoặc một loạt các mặt hàng) đến tay
người tiêu dùng, tại giai đoạn cuối cùng của tiến trình (Morvan, 1999).
+

Chuỗi giá trị là tập hợp những tác nhân kinh tế trực tiếp đóng góp

vào sản xuất, chế biến và giao chuyển thị trường (Durufle et al., 1988).

Khung phân tích của Porter (1985) về các lợi thế cạnh tranh:
Theo Porter (1985), khái niệm đầu tiên về chuỗi giá trị, cho rằng chuỗi giá trị
bao gồm các hoạt động chính và các hoạt động bổ trợ tạo nên lợi thế cạnh tranh
khi cấu hình phù hợp. Các hoạt động chính là các hoạt động hướng đến việc
chuyển đổi về mặt vật lý và quản lý sản phẩm hoàn thành để cung cấp cho khách
hàng. Porter (1985) đã dùng khung phân tích chuỗi giá trị để đánh giá xem một
cơng ty nên tự định vị mình như thế nào trên thị trường và trong mối quan hệ với
các nhà cung cấp, khách hàng và đối thủ cạnh tranh khác. Trong bối cảnh

5