NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

MỤC LỤC

LỜI NĨI ĐẦU
Bạn đọc thân mến! Hẳn bạn và tôi đều biết rằng khoa học chính là nguồn tri thức của nhân loại.Như vậy,
muốn lĩnh hội nguồn tri thức ấy, chúng ta cần đi nghiên cứu.Khi nghiên cứu một đề tài khoa học, tiêu chí
lựa chọn của bạn là gì? Sở thích, năng lực cá nhân, điều kiện nghiên cứu. Với tơi,tiêu chí đầu tiên chính là
năng lực cá nhân và sở thích. Tơi là sinh viên của khoa Cơ khí chế tạo máy-trường ĐHSPKT TPHCM
năm 4 nên đã được trang bị gần như đây đủ những kiến thức Vật lý cơ bản.Và tôi thích khám phá những
hiện tượng tự nhiên trên Trái Đất này như:Cầu vồng, mây dạ quang hay là những hiện tượng sấm sét, núi
lửa, sóng thần, động đất.Tiêu chí thứ hai xuất phát từ nhu cầu ứng dụng của hiện tượng tia lửa điện chính
là sấm sét. Đây là một hiên tượng tự nhiên rất quen thuộc nhưng lại khá lý thú.Tiêu chí thứ ba xuất phát
từ nhu cầu thực tế “Việt Nam nằm ở tâm giông châu Á - một trong ba tâm giơng trên thế giới, có hoạt
động giơng sét mạnh. Số ngày có giơng trung bình ở Việt Nam khoảng 100 ngày trong một năm và số giờ
có giơng trung bình khoảng 250 giờ một năm. Trong các cơn giơng, sấm sét cũng chính là một mối nguy
hiểm lớn. Trung bình mỡi năm nước ta có hơn hai triệu cú sét”. Vì vậy sấm sét đã gây ra khơng ít thiệt hại
về người và tài sản. Tuy nhiên sự cảnh giác của chúng ta cũng như mọi người cịn kém. Có thể một phần
là do chủ quan, hoặc do sự thiếu hiểu biết và sấm sét. Vì vậy, tôi quyết định đi nghiên cứu đề tài về sấm
sét. Không chỉ dừng lại nghiên cứu tổng quan về sấm sét như đặc điểm, tính chất, phân loại, tơi cịn đi sâu
vào nghiên cứu những lợi ích, tác hại mà sấm sét gây ra. Từ đó tơi nghiên cứu kĩ cách phịng chống. Vì
vậy tên đề tài: SÉT-LỢI ÍCH, TÁC HẠI- CÁCH PHỊNG CHỐNG” Đề tài tơi nghiên cứu muốn đem lại
những kiến thức cơ bản cho bản thân và mọi người để từ đó chúng ta biết cách phòng chống hay giảm
thiểu tai nạn do sấm sét gây ra. Đồng thời trong q trình nghiên cứu,tơi cịn biết đến những tiềm năng mà
sấm sét có thể đem lại. Và từ đó có những ý tưởng cho các đề tài nghiên cứu về sấm sét: tận dụng được
nguồn năng lượng khổng lồ mà sét tạo ra hay nguồn tia X trong nó. Với sự nỡ lực của mình ,tơi đã cố
gắng tìm hiểu kĩ về bản chất cót lõi của hiện tượng, để từ đó có thể phần nào xác minh được nguồn tài
liệu trên mạng và đúc kết những kiến thức đó trong bài nghiên cứu này. Nội dung bài nghiên cứu được
chúng tơi gói gọn trong 3 chương: Chương 1: Tởng quan sét Chương 2: Lợi ích và tác hại của sét

Chương 3: Các phương pháp phòng chống sét. Bên cạnh những lợi thế nghiên cứu đề tài mà tơi nêu ở
trên, tơi cũng gặp khơng ít khó khăn trong q trình nghiên cứu đề tài. Về ngun nhân chủ quan, tơi
khơng có nhiều thời gian để nghiên cứu, nên nguồn tài liệu chủ yếu được khai thác trên internet mà không
được làm kiểm chứng.Về nguyên nhân khách quan, do nguồn tài liệu còn hạn chế, chưa có những số liệu
thống kê cụ thể như về thiệt hại. Tôi hy vọng sẽ nhận được phản hồi của các bạn để bài nghiên cứu được
hồn thiện hơn. Tơi xin chân thành cảm ơn thầy ThS Hoàng Trí đã tận tình hướng dẫn tơi trong q trình
thực hiện bài nghiên cứu này, cùng sự giúp đỡ của các bạn.

GVHD:ThS Hồng Trí
SVTH:Nguyễn Văn Kỳ
MSSV:11243030
SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 1


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

Chương I:Tởng quan về sét
I.1 Sét:
Sét hay tia sét là những tia lửa điện phát sinh do sự phóng điện trong khí qủn
giữa các đám mây và đất hay giữa các đám mây mang điện tích trái dấu lại gần
nhau.Sét là tiếng động do sét đốt nóng khơng khí tạo ra.Thường thì chúng ta thấy
hình ảnh của tia sét trước sao đó mới nghe tiếng động.Vì trong khí qủn vận tốc
ánh sáng nhanh hơn vận tốc của tiếng động.

I.2 Nguyên nhân hình thành sấm sét:
Các đám mây giơng được tích điện là do các điện tích được phân tách ra khi các

hạt nước và băng trong đám mây giơng cọ sát vào nhau, sau đó chủ yếu đối lưu mà
các điện tích dương dồn hết về phía đỉnh đám mây,cịn các điện tích âm dồn về
phía chân mây.Hai miền điện tích trái dấu của đám mây như hai bản của một tụ
điện khổng lồ.Khơng khí giữa chúng là chất cách điện,lúc đầu ngăn cho các điện
tích chạy lại gặp nhau và nâng dần hiệu điện thế giữa hai cực của bản tụ.Giữa phần
chân đám mây giơng và mặt đất tích điện củng là một tụ điện với khơng khí cách
điện nằm giữa hai bản tụ.Hiệu điện thế giữa hai bản tụ đủ lớn để dánh thủng chất
điện mơi thì có tia sét phóng qua.
Cịn ở mặt đất nơi mà tai sét củng thường hay xuất hiện,giống như một đám mây
khổng lồ tích điện âm,Các tia sét xuất hiện là sự phóng điện do những đám mây
tích điên dương với mặt đất.
SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 2


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

I.3 Các thơng sớ của sấm sét:
-Điện thế của sự phóng điện có thế vài chục đến vài trăm triệu volt
-Cường độ dòng điện:10 - 30Ka
-Chiều dài của sét trung bình là 5km, có khi tới 10km
-Vận tốc phóng điện: 15000 – 36000 km/s
-Đường kính tia sét: 40 – 50cm,phần lõi tia sét khoảng 15cm
-Nhiệt độ tia sét khoảng 18000 – 28000 0C
-Đường đi của tia sét là không thẳng
I.4 Phân loại sét:
1. Sét đánh xuống mặt đất:

Phân chúng làm hai loại: - Sét âm
-Sét dương
SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 3


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

a.Sét âm:
90% chủ yếu xuất hiện phía dưới đám mây đánh xuống đất.
-Từ mây xuống đất:Là hiện tượng trao đổi điên tích giữa các đám mây tích điện và
mặt đất.
-Sét khơ được tạo thành mà không cần độ ẩm.Do diễn ra sự đối lưu giữa các tầng
khí quyển mang theo các ion dương di chuyển lên trên,các ion âm di chuyển xuống
đất gây nên sét.Xuất hiện trong các trận cháy rừng hay do các cột tro núi lửa bốc
lên cao.
-Từ đất lên mây:Khi các luồng điện tích di chuyển giữa mặt đất và đám mây phía
trên.Khi các ion âm từ các đám mây di chuyển xuống gần mặt đất.Thì lúc này các
ion dương có trong đất sẽ di chuyển đến những nơi cao để dễ dàng phóng điện lên
trên nối với luồng ion âm tạo ra tia sét.
b.Sét dương:
Sét dương xuất hiện từ trên đỉnh các đám mây đánh xuống,xuất hiện bất ngờ đôi
khi rất nguy hiểm.
-Sự hình thành sét:Hình thành từ các ion dương xuất hiện từ vùng đỉnh của tầng
đối lưu.Quảng đường di chuyển của tia sét cực xa nên điện áp ca hơn 6 – 10
lần.Tạo ra một lượng lớn sóng ELF và sóng vơ tuyến VLF.
2.Sét đánh trên bầu trời:

-Mây và mây:Là hiện tượng trao đổi điện tích giữa đám mây với nhau.Xảy ra khi
các đám mây điện tích trai dấu di chuyển lại gần nhau.
-Sét tên lửa:Là sự phóng điện giữa các đam mây với nhau,thường di chuyển theo
chiều ngang.
-Sét thượng tầng khí qủn:
+ Sét dị hình: Có quy mơ rất lớn,hình thành trên các đám mây bão và mây
giơng.Dẫn đến việc nó có rất nhiều hình dạng khác nhau,xuất hiện ở khoảng 80 –
145km so với mặt đất.

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 4


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

+Sét dị xanh:Hình thành phía trên các đám mây bão,trông giống như một ngôi sao
băng và di chuyển trong tầng điện li cách mặt đất 40 – 80km.
+Sét dị hình Elves:Hình thành trong tầng điện li phái trên các đám mây bão khoang
97km.
3. Sét hòn:
-Sét hòn là dạng sét tồn tại dưới một vật thể bay sáng,xuất hiện cùng với tia sét
đánh từ mây xuống đất.

-Sét hịn thường có dạng hình cầu,hình trứng,hình que,hay có hình giọt nước.
-Đường kính quả cầu thay đổi từ 0.01 – 1m
-Sét hịn có nhiều màu sắc khác nhau,thường là màu đỏ,da cam và màu vàng,nhìn
thấy rất rỏ dưới ánh sáng ban ngày.

I.5 Hiện tượng sét đánh:
1.Định nghĩa:
Hiện tượng phóng tia lửa điện giữa các đám mây tích điện và mặt đất khi các đám
mây giông di chuyển gần mặt đất,tới những khu vực có con người hay cây cối,
cơng trình…
2.Đặc điểm:

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 5


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

-Sét khơng những chọn ngọn cây cao để đánh ma cịn chọn phần đất có cơ cấu rể
cây thích hợp,đánh vào những cây có rể ăn sâu xuống lòng đất,những loại cây
nhiều nước như cây dừa…
-Sét đánh vào những nơi có đất sét chạy ngầm gần mặt đất,nơi có mạch nước ngầm
gần mặt đất.
-Sét đánh vào những nơi có luồng khơng khí nóng bốc lên như cột khói.
-Sét hay đánh vào những vật đang di chuyển hơn là vật tĩnh.
-Sét đánh vào những vùng đất có kim loại.
Chương II:Lợi ích và tác hại của sấm sét
II.1-Sấm sét-Bước đầu tiên của nền văn minh hiện đại:
Việc tìm ra lửa là nhờ vào sấm sét.Những con người đầu tiên nhìn thấy sét đánh
vào cây và làm cây bóc cháy,họ thấy lửa phát ra ánh sáng,cảm nhận được hơi nóng
phạt ra từ ngọn lửa.Nhờ vào sự khám phá này con người đã biết dùng lửa để sưởi
ấm,nấu ăn,xua đuổi thú dữ…


SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 6


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

II.2-Sấm sét tạo ozon cho tầng khí quyển:
Ozơn giúp trái đất trong lành hơn,nhợ nó hấp thụ bức xạ tia cực tím từ mặt trời
chiếu xuống Trái đất.Bản chất của sấm sét là những tia lửa điện.
Phản ứng hóa học:
2O2(tia lửa điện) O3+[O]
Đây là phản ứng thuận nghịch.[O] là oxi nguyên tử tự kết hợp với nhau tạo ngược
thành O2,tham gia ngược lại phản ứng.Ozon có tính oxi hóa rất mạnh,tồn tại chủ
yếu ở tầng bình lưu và khí qủn.
II.3-Sấm sét cải tạo nguồn đất-tăng sinh trưởng cho cây trồng:

Những cơn mưa rào mang theo dưỡng chất thiên nhiên,rất tốt cho cây cối và hoa
màu,đặc biệt là lúa nước…Nhờ có đạn tự nhiên,lúa bén rễ và phát triển rất nhanh.
Rể cây chỉ hấp thụ nito dạng nitrat (NO3) và ammoniac (NH4) cho quá trình phát
triển.Mà trong khơng khí nito tồn tại dạng phân tử có lien kết 3 bền vững nên rễ
cây khó hấp thụ được.
Nhờ vào sấm sét một lượng N2 trịn khơng khí bị oxi hóa ở nhiệt độ cao và áp suất
cao tạo thành NO3- .
N2 +O2 2NO
2NO + O2 2NO2 + H2O
2NO2 + H2O HNO3

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 7


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

HNO3 H+ +NO3Mỡi năm ở nước tat rung bình mỡi ha đất nhận được 50kg nitrat và 20kg
ammoniac từ mưa giơng-các chất đạm này hình thành từ Nito trong q trình
phóng điện.
II.4- Sấm sét-đội qn dò tìm nguồn nước ngầm và mỏ quặng:
Sét thường đánh vào khu vực có nước chảy ngầm hay có những than quặng,con
người có thể dị tìm để phục vụ cho đời sống.
II.5-Sấm sét nguồn năng lượng khổng lồ:
Năng lượng của một tia sét chỉ tập trung một vài điểm,tồn tại trong thời gian ngắn
cỡ khoảng mili giây nên năng lượng này tương đối cao.
Người ta ước tính năng lượng của một tia sét có thể kéo một đồn tàu 14 toa chạy
200km,một tia sáng thơng thường có thể thắp sáng bong đèn 100W trong 3 tháng.
Để thu được nguồn năng lượng này là rất khó để thực hiện.
Tuy nhiên con người vẫn không ngừng cố gắng chế tạo dụng cụ để thu sấm sét.
Người ta đề xuất dựa vào nguồn năng lượng này để:
-Tạo ra hydrogen từ nước để khai thác nhiệt điện.
-Kích hoạt tàu vũ trụ bằng sấm sét.
-Dùng sét để chống mưa đá do nhiệt độ cao từ tia lửa điện làm tan chảy các băng
đá thành nước.

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ


Page 8


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

II.5-Tác hại của sấm sét:
1-Đới với con người:

-Sét đánh trực tiếp vào nạn nhân.
-Đánh vào vật gần nạn nhân,các tia lửa điện phóng qua khơng khí đánh vào nạn
nhân.
-Sét đánh khi nạn nhân tiếp xúc vợi vật bị sét đánh.
-Sét lan truyền trên mặt đất gây tổn thương cho người tiếp xúc.
-Sét lan truyền qua giây cáp vào điện thoại ,tivi…
2-Đối với đồ vật:

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 9


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

Sét khơng chỉ cướp đi sinh mạng của con người mà còn làm thiệt hại đồ vật như
các thiết bị điện-điện tử,phá hủy nhiều công trình xây dựng,vật ni và cây trồng…
-Sét đánh thẳng vào cơng trình.

-Sét truyền qua thiết bị anten.
-Sét xâm nhập qua các đường dây treo nổi.
-Sét xâm nhập qua đường dây cáp đặt ngầm.
-Sét xâm nhập qua hệ thống tiếp đất và các điểm đấu chung.
Chương III
Các phương pháp phòng chống sét
Trên thế giới hiện kết quả còn đem lại hiệu quả khơng mong muốn. Sau đây chúng
tơi tóm tắt sơ lược và nêu ý kiến chung của các nhà nay, trải qua 250 năm kể từ khi
Franklin đề xuất phương pháp chống sét (PPCS), trong lĩnh vực phòng chống sét
đã có nhiều phương pháp khác nhau được sử dụng. Nhiều dạng thiết bị phòng
chống sét được tung ra trên thị trường. Hiệu quả của nhiều phương pháp còn chưa
rõ ràng, thậm chí nhiều khoa học về vấn đề này.
III.1-Phương pháp dùng lồng Farađây:
Dựa vào tính chất đặc biệt của vật dẫn,ở trạng thái cân bằng tĩnh điện thi điện tích
trong lịng vật dẫn ln bằng 0 nên khi đặt 1 vật vào trong lịng vật dẫn thì vật đó
sẽ khơng chịu ảnh hưởng của từ trường bên ngoài.
Là lồng kim loại bao kín khu vực bảo vệ. Theo lý thuyết sóng điện từ thì đây là
phương pháp lý tưởng để phòng chống sét. PPCS này được sử dụng bảo vệ một số
khu vực đặc biệt như nơi chứa thuốc nổ, hạt nhân. Tuy nhiên phương pháp này tốn
kém và không khả thi trên thực tế áp dụng cho tất cả các cơng trình. Có một số
phương pháp dạng này cần quan tâm khi tạo lồng Faraday không lý tưởng nhưng
khá tốt trong phòng chống sét.

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 10


NĂNG LƯỢNG SÉT


GVHD ThS HỒNG TRÍ

III.2-Phương pháp dùng hệ Franklin:
Cột thu lôi,hay cột chống sét là một thanh kim loại hoặc vật bằng kim loại được
gắn trên đỉnh của một tòa nhà, điện ngoại quan bằng cách sử dụng một dây dẫn
điện để giao tiếp với mặt đất hoặc "đất" thơng qua một điện cực, thiết kế để bảo vệ
tịa nhà trong trường hợp sét tấn công. Sét sẽ đánh xuống mục tiêu là trình xây
dựng và sẽ đánh vào cột thu lôi rồi được truyền xuống mặt đất thông qua dây dẫn,
thay vì đi qua tịa nhà, nơi nó có thể bắt đầu một đám cháy hoặc giật điện gây ra.
Đây là một cơng cụ rất hữu ích với con người, có thể giúp chúng ta giảm thiểu
nguy cơ từ sét.
1-Cấu tạo:
Cột thu lơi gồm có một cái thanh kim loại dài nối từ đỉnh của một cơng trình đến
mặt đất. Ở trên cùng, cột thu lơi có một cái đầu nhọn để có thể tập trung tia sét. Sau
này, để tăng mức độ an toàn, người ta cho lắp thêm một cái vỏ bên ngoài bằng sứ,
ngăn chặn những ảnh hưởng có thể có của sét vào các cơng trình.
2-Ngun lí hoạt động
Cột thu lơi chỉ hoạt động khi có trận giơng bão. Lúc ấy, các đám mây đã tích điện
tích âm và mặt đất tích điện tích dương. Giữa mây và mặt đất có hiệu điện thế rất
lớn. Khi đó, sét được hình thành. Những chỡ nhơ cao trên mặt đất giống như những
mũi nhọn là nơi có điện trường mạnh nhất. Sau khi hình thành, sét sẽ đánh vào
những chỡ đó nhiều nhất (chính vì vậy khi khi có sấm sét dữ dội ta khơng nên
đứng trên nhô đất cao hoặc trú dưới gốc cây mà nên nằm xuống đất). Khi đó, cái
mũi nhọn của chiếc cột thu lôi sẽ phát huy tác dụng. Do cao và nhọn, cột thu lơi sẽ
có điện trường lớn, nên sét sẽ đánh vào đó. Sau khi bị sét đánh, nó dẫn dịng điện

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 11



NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

ấy xuống dưới mặt đất. Dòng điện ấy sẽ được trung hòa về điện, bởi lúc này đất
mang điện tích dương, cịn dịng diện trong cột thu lơi mang điện tích âm.
3-Tác dụng:
Cơt thu lơi rất có tác dụng trong việc ngăn ngừa và giảm thiểu những thiệt hại do
sét gây ra. Tuy nhiên, do sét là dịng điện lên đến hàng triệu vơn nên cột thu lơi
khơng thể nào ngăn chặn hồn tồn sự đáng sợ của sét. Chính vì vậy, để an tồn
đến mức tối đa, chúng ta cần thực hiện các phương pháp an tồn như:
•

Rút hết các phích cắm khi cơn giơng tới.

•

Khơng sử dụng máy tính xách tay, điện thoại hay máy tính bảng khi sét đến

•

Tránh những vật bằng kim loại hoặc ẩm ướt có thể gây nguy hại cho bản
thân và người thân như vòi hoa sen.

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 12



NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

Vùng bảo vệ cột thu lôi
-h : Độ cao của cột thu lôi
-hx : Độ cao cơng trình hoặc thiết bị cần bảo vệ.
-ha : Độ cao hiệu dụng cho độ an tồn cơng trình.
-H : Độ cao thu sét của cột thu lôi.
-Vùng sét được cột thu lơi khống chế là một hình chóp ngược lên trên có ban kính
là 3.5ha và độ cao H được tính gần đúng là:
h 30m thì H = 20h
h > 30m thì H = 600m
III.3-Kiến thức cơ bản để tự phòng tránh sét đánh bảo vệ bản than:
1. Sét gây thương tích:
Sét có thể gây thương tích bằng những cách thức sau:
- Sét đánh thẳng vào vị trí nạn nhân từ trên đám mây xuống.
- Khi nạn nhân đứng cạnh vật bị sét đánh. Sét có thể phóng qua khoảng cách khơng
khí giữa người và vật. Trong trường hợp này gọi là sét đánh tạt ngang.
SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 13


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

- Sét đánh khi nạn nhân tiếp xúc với vật bị sét đánh.
- Điện thế bước. Khi người tiếp xúc với mặt đất ở một vài điểm. Sét lan truyền trên

mặt đất.
- Sét lan truyền qua đường dây cáp tới các vật như điện thoại, tivi, ổ cắm.
Theo thống kê thì sét đánh thẳng là nguy hiểm nhất, cú 10 người bị sét đánh thẳng
thì 8 người chết. Sét đánh tiếp xúc hay tạt ngang cũng rất nguy hiểm. Khi sét đánh
xuống cây, thì 1 tia sét có thể giết chết ngay vài người xung quanh. Độ nguy hiểm
phụ thuộc vào bản chất của vật bị sét đánh và vị trí tương đối với nạn nhân.
Thương vong do điện thế bước nhẹ hơn. Trong một số trường hợp năng lượng tia
sét không tiêu tán ngay tại chỗ mà truyền theo mặt đất và khi nạn nhân đứng trên
đường truyền đó có thể bị liệt. Trong một số trường hợp tồi tệ nạn nhân sẽ bị vấn
đề với việc đi lại sau này. Thường thị điện thế bước chỉ gây những hiệu ứng tạm
thời và ít khi để lại hậu quả sau này. Trong thực tế sét lan truyền xuất hiện khi nạn
nhân nói chuyện điện thoại, cầm vào các dây cáp, dây anten dẫn từ ngoài vào.
Theo thống kê ở Mỹ, ngoài 40% nạn nhân bị sét đánh không được biết rõ nguyên
nhân, 27 % là khi họ đang ở khu vực trống trải, 19% ở gần cây, 8% đang bơi hay ở
khu vực gần nước, 3% khi đúng gần máy móc, 2,4% khi đang nói điện thoại, 0.7%
liên quan đến đài, tivi, anten...
2. Các biện pháp chớng sét bảo vệ con người:
Vì sét là hiện tượng ngẫu nhiên cho nên khơng có vị trí an tồn tuyệt đối. Tuy
nhiên việc chủ động đề phịng tránh sét tìm nơi an tồn hơn có thể làm giảm đáng
kể khả năng bị sét đánh. Cần phải hướng dẫn giáo dục phịng chống sét an tồn cho
con người.

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 14


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ


1- Lên kế hoạch trước:
Nghe dự báo thời tiết. Khi nghe bản tin dự báo thời tiết lên kế hoạch làm việc để đề
phòng. Khi làm ở khu vực nào đó, để ý trước các nơi có thể trú mưa và tránh sét an
tồn. Phải tính được thời gian từ chỡ làm việc đến nơi an tồn. Thường thì cơn
dơng kéo đến rất nhanh trong vịng 15 phút và di chủn với vận tốc 40km/giờ.
Nói chung khi đang ở nơi khơng an tồn thì cần phải để ý đến các dấu hiệu của
dông như mây đen, khơng khí lạnh, gió
2- Thực hiện quy tắc nhìn-nghe:
Khi sét xảy ra, thoạt tiên ta thấy tia chớp loé lên và sau đó là có tiếng sấm kèm
theo. Nếu bạn tính khoảng thời gian từ lúc tia chớp loé lên và lúc nghe thấy tiếng
sấm thì có thể xác định được khoảng cách tới nơi sét xảy ra. Chia số giây cho 3 ta
được khoảng cách đến tia sét. Ví dụ đếm được 3 giây thì sét cách vị trí đứng là
3/3= 1km. Nên nhớ rằng nếu như khoảng thời gian bạn đếm được từ khi thấy chớp
và nghe tiếng sấm nhỏ hơn 30 giây, thì bạn đã nằm trong tầm ngắm của tia sét rồi
và phải cẩn thận. Nếu thời gian này nhỏ hơn 20 giây thì phải di chuyển đến nơi an
toàn hơn. Khi nghe thấy tiếng sấm đầu tiên bất kể là gì cũng cần phải thấy nguy
hiểm đã đến. Sét có thể đánh cách xa nơi có mưa tới 15-20km.
3- Tránh sét trong nhà:
Khi trời sắp xảy ra dơng, thì biện pháp tránh sét tốt nhất là nên về nhà. Chỡ an tồn
để tránh sét là tồ nhà, hay cơng sở có lắp đặt hệ thống chống sét (đơn giản nhất là
cột thu lôi Franklin).. Khi ở trong nhà thì nên đứng xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ
dùng điện, tránh các chỗ ẩm ướt như buồng tắm, bể nước, vịi nước, khơng nên
dùng điện thoại trừ trường hợp rất cần thiết. Nên rút phích cắp các thiết bị điện
trước lúc có dơng gần xảy ra. Với các đường dây điện thoại hay dây điện vì nối với
lưới bên ngồi nên rất có thể bị ảnh hưởng sét đánh lan truyền. Nên tránh xa các
dây này và các vật dùng điện với khoảng cách ít nhất là 1m. Vô tuyên nối với dây
anten để ngồi trời cũng rất cần rút ra khi có dơng.
4- Tránh sét đánh ngoài trời:
- Trong trường hợp không kịp chạy tìm nơi ẩn náu an tồn, tuyệt đối khơng dùng

cây cối làm chỗ trú mưa, tránh các khu vực cao hơn xung quanh, tránh xa các vật
dụng kim loại như xe đạp, máy, hàng rào sắt...

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 15


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

- Tìm chỡ khơ ráo, nếu xung quanh có cây cao hơn thì nên tìm chỡ thấp, tìm vị trí
cây thấp.
- Người ở vị trí càng thấp càng tốt, tay ôm cổ. Phần tiếp xúc của người với mặt đất
là ít nhất. Nhón chân, khơng được nằm xuống đất.
- Đứng xa các vật cao, ra ngay khỏi những nơi chứa nước như bãi biển, ao, hồ,
mương. Các vùng đỉnh núi hay sườn núi nhô cao cũng rất nguy hiểm. Nếu ở trong
rừng thì tìm những nơi cây thấp hơn và thưa để tránh. Không đứng thành nhóm
người gần nhau.
- Nếu như bạn cảm thấy tóc bị dựng lên (như cảm giác điện khi sờ tay trước mặt
tivi) thì điều đó có nghĩa là có thể bị sét đánh bất cứ lúc nào. Lập tức cúi ngồi
xuống và lấy tay che tai, không nằm xuống đất hay đặt tay lên đất.
- Đối với các vật có bề mặt kim loại như xe buýt, tàu hoả, ô tơ, ...nếu khơng thị
người ra ngồi và khơng chạm đến vỏ bọc thì ở những chỡ này là an tồn. Ngược
lại đối vơi các ô tô, tàu thuỷ để hở hay khơng có vỏ bọc kim loại thì lại nguy hiểm.
Sau khi nghe thấy tiếng sét 30 phút thì có thể trở lại làm việc bình thường.
5- Cấp cứu người bị sét đánh:
Ngoài làm cháy, bỏng, sét gây tác hại hệ thần kinh, gãy xương, mất thính giác, thị
giác, hay trí nhớ. Người bị sét đánh cần được cứu trợ ngay tức khắc. Nếu người bị

sét đánh bị ngất (tim ngừng đập, tắt thở) phải thực hiện khẩn cấp các động tác hơ
hấp, trợ tim nhân tạo. Tìm những nơi bị gãy, đặc biệt cẩn thận không di dời những
nạn nhân nếu nghi ngờ bị gãy cột sống. Để những nơi bị bỏng khơ và tìm cách
nhanh nhất để nhân viên y tế đến.
6-Bản ghi nhớ khơng nên làm gì khi có dấu hiệu có sét:
Tuyệt đối tránh Đứng gần vật cao, gần nước, gần cây, gần xe cộ, gần nhà, tại các
nơi cánh đồng trống trải, anten, cột cao, gần những đường dây dẫn.
7- Nên làm gì để nhận biết có sét phòng tránh:
- Nhìn dấu hiệu báo dơng (mây đen, gió lạnh...),
- Nghe dự báo thời tiết khi có ý định đi ra ngồi.

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 16


NĂNG LƯỢNG SÉT

GVHD ThS HỒNG TRÍ

- Hạ thấp vị trí để hai chân chụm. Không nằm trên đất.
- Đi vào nhà lớn hay vào xe cộ có mái kim loại (nhớ là không được động tay lên vỏ
kim loại).
- Biết trước nơi an toàn gần nhất và thời gian đi tới đó.

SVTH:Nguyễn Văn Kỳ

Page 17