<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Tiết 121
Văn bản:

Sang thu

(H÷u Thỉnh )
<b>D.Tiến trình bài dạy </b>

I.n nh lp .
<b>II.Kim tra bi c :</b>

<i>?Đọc thuộc diễn cảm 1 đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Con cß cđa</i>“ ”

<i>Chế Lan Viên .Vì sao em u thớch on th ú </i>

?<i>Nhận xét phần trả lời của bạn .</i>

<i>?Nêu nét chính về nội dung và nghệ thuật của bài thơ </i>

<b>III.Bài mới</b>

<b> GV:</b><i>Thiờn nhiờn vi 4 mựa Xuân ,Hạ ,Thu, Đông vốn là đề tài đầy thi vị của </i>
<i>thơ ca . Với bài thơ MXNN,của Thanh Hải ,chúng ta đã tìm hiểu nét đặc trng </i>
<i>của mùa xuân xứ Huế .Còn các mùa khác nh mùa thu chẳng hạn ?Sự chuyển </i>
<i>giao từ Hạ sang Thu say đắm ý vị nh thế nào ?Chúng ta cùng tìm hiểu qua </i>
<i>cảm nhận của nhà thơ Hữu Thnh vi bi th SANG THU</i>

?<i>Dựa vào phần chú thích của SGK ,hay nêu những </i>
<i>nét chính về tác giả Hữu Thỉnh :</i>

<b>GV:</b><i>Hữu Thỉnh là nhà thơ viết nhiều ,viết hay vỊ </i>

<i>cc sèng con ng êi ë n«ng ,vỊ mïa thu .</i>

<i>Nhiều vần thơ của ông mang cảm xúc bâng khuâng </i>
<i>vơng vấn trớc đất trời trong trẻo đang chuyển biến </i>
<i>nhẹ nhàng </i>

<i>?Em h·y nªu xuÊt xø bài thơ </i>

Bi th vit mựa thu nm 1977,in trong tập thơ “ từ
chiến hào đến thành phố ”NXB văn học ,Hà nội
GV: <i>Trong bài trả lời phỏng vấn của báo TT-Văn </i>
<i>hố nhà thơ có nói rõ trờng hợp sáng tác bài Sang </i>
<i>thu :</i>

<i>--Năm 1977 nhà thơ tham gia Trại viết văn Quân </i>
<i>đội ở một làng ngoại ô Hà nội .Đất nớc ta lúc này </i>
<i>vừa trải qua chiến tranh ,cuộc sống thanh bình trở </i>
<i>lại .Trong cái mơ hồ phảng phất của gió thu và lá </i>
<i>thu đang ngả màu ,nhà thơ trèo lên cây ổi chín </i>
<i>vàng trong cả vờn ổi bạt ngàn ở nơi này .Khơng cái</i>
<i>gì đặc hơn sánh hơn cái mùi ổi chín vàng nhuốm </i>
<i>trong cái nắng vàng của mùa thu .Không gian cao </i>
<i>vút ,sâu thẳm yên tĩnh ,Bài thơ cất lên từ đó</i>

<i>-Cuối bài thơ tác giả đề là Thu 1977.Đây là một </i>
<i>trong những mùa thu đầu tiên của ngời lính vừa bớc</i>
<i>ra khỏi chiến tranh .Nếu họ là ngời lính trong thời </i>
<i>chiến họ mới hiểu rằng đơi lúc ngời lính rất mong </i>
<i>trên đầu khơng có tiếng máy .Suốt ngày ngời lính </i>
<i>trong thời chiến phải đối diện với tiếng súng nổ </i>

<b>I.Giíi thiệu tác giả tác </b>
<b>phẩm .</b>

<b>1.Tác giả :</b>

-Nguyn Hu Thnh
(1941)quê Vĩnh Phúc
Là nhà thơ trởng thành
từ quân i .

Là nhà thơ viết nhiều
viết hay về cuộc sống
,con ngời ở nông thôn
,về mùa thu .

<b>2.Tác phẩm :Bài thơ </b>
viết mùa thu năm

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<i>bom rơi và tiếng động cơ phản lực .Chính vì vậy mà</i>
<i>lúc nào không phải nghe những âm thanh ấy thật </i>
<i>đáng q vơ cùng </i>

GV:Sang thu in lần đầu tiên trên báo Văn nghệ sau
đó đợc in lại nhiều lần trong các tập thơ

<i>Đây là bài thơ ngắn nhng có nhiều hình ảnh đặc </i>
<i>sắc gợi cảm về thời điểm giao mùa Hạ sang Thu ở </i>
<i>vùng nông thôn đồng bằng Bắc Bộ </i>

<b>GV:Bài thơ cần đọc với giọng nhẹ nhàng tình cản </b>
cảm tha thiết ,thể hiện những cảm xúc tinh tế của
nhà thơ

<b>GV:Đọc mẫu ->Gọi HS đọc </b>

<b>GV:Các em đọc thêm chú thích ở SGK ,ngồi ra bài</b>
thơ có một số từ khó ,chúng ta sẽ cùng tìm hiểu khi
phân tích bài thơ .

<i>?Bài thơ đợc viết theo thể thơ no </i>

-Thơ trữ tình ,thể thơ 5 chữ

?<i>Ch ra phơng thức biểu đạt của bài thơ ,phơng </i>
<i>thức chính </i>

-Biểu cảm +Miêu tả

<b>GV: </b><i>Bi th ny chỳng ta khơng chia bố cục nh khi</i>
<i>phân tích các bài thơ khac .Bởi đây là bài thơ có 3 </i>
<i>khổ thơ ,cả 3 khổ đều nói về cảm xúc của tác giả </i>
<i>khi đất trời sang thu .Vì vậy chúng ta sẽ phân tích </i>
<i>bài thơ theo mạch cảm xúc của tác giả</i>

-HS đọc khổ 1

<i>Sự biến đổi của đất trời sang thu đ ợc tác giả cảm </i>
<i>nhận bắt đầu từ những dấu hiệu nào ?</i>

*Khổ 1 :Tín hiệu của mùa thu đã về
-Hơng ổi :Phả vào trong gió se .
<b>-Sơng chùng chình qua ngõ </b>

<i>?Em cã nhËn xét gì về cách dùng từ Phả</i> <i> </i>” ”<i>Giã </i>
<i>se </i>”

<b>-Động từ Phả ->Từ ngữ gợi cảm : Toả vào ,trộn </b>
<b>lẫn ->Thể hiện sự bất ngờ đột ngột của mùi </b>
<b>h-ơng ổi lan trong gió </b>

<b>-Gió se->Gió nhẹ ,hơi lạnh và khô mang theo </b>
<b>h-ơng ổi đh-ơng vào độ chớn </b>

<i>?Với cách dùng từ nh vậy ,mùi thơm của hơng ổi </i>
<i>cho em cảm nhận điều gì </i>

-Hng i :Gợi sự quen thuộc mộc mạc ->Gắn bó với
những vờn cây sum suê trái ngọt ở nông thôn VN
GV:Sau khi đã cảm đợc hơng ổi ,đã nhận ra gió
se ,hơn thế nữa nhà thơ còn thấy :Sơng đang “
Chùng chình ” qua ngõ .

<i>?Em hiĨu thÕ nµo là Chùng chình </i> <i> ?Phân tích </i>
<i>cái hay trong cách dùng từ của TG</i>

-Chùng chình :Cố ý chậm lại

<b>->Từ láy gợi hình +NT nhân hoá ->Tâm trạng lu</b>
<b>luyến ,nuối tiếc ngập ngừng bịn rịn </b>

<i>?Trớc những tín hiệu của mùa thu ấy ,nhà thơ có </i>

<b>3.Đọc hiểu chú thích </b>

<b>II.Phân tích </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<i><b>cảm giác</b> và tâm trạng nh thế nào </i>

-Bng nhn ra <b>Hỡnh nh thu ó v </b>

<i>?Em cảm nhận nh thế nào về cảm giác và tâm </i>
<i>trạng của tác giả qua từ Bỗng Hình nh</i> “ <i> </i>”

-Bỗng :Tâm trạng bất ngờ ,giật mình ngỡ ngàng
<b>-Hình nh :Cảm nhận cha rõ ràng ,một chút bối </b>
<b>rối bâng khuâng giật mình khi thu đã v </b>

<i>?Qua cách cảm nhận của nhà thơ .em hiểu gì về tác</i>
<i>giả Hữu Thỉnh </i>

-<i>S quan sỏt ti tỡnh ,phải có tình u thiết tha với </i>
<i>làng q ,gắn bó với quê h ơng đất n ớc mới có đợc </i>
<i>cảm nhận tinh tế đến nh vy</i>

<i>?Qua khổ 1 ,em cảm nhận không gian mùa thu nh </i>
<i>thế nào :</i>

-Không gian mùa thu ªm dÞu nång Êm

<b>GV:</b><i>Cảm nhận mùa thu của nhà thơ khơng có lá </i>
<i>vàng rụng nh trong thơ xa ,cũn khơng có màu vàng </i>
<i>của thơ mới mà bằng những cảm xúc rất riêng</i> .<i>Nhà</i>
<i>thơ cảm nhận thu sang bắt đầu bằng <b>khứu giác </b></i>
<i>(H-ơng ổi )rồi đến xúc giác (Gió se ) rồi đến cảm nhận </i>
<i>bằng thị giác (Sơng chùng chình qua ngõ ),cuối </i>
<i>cùng là cảm nhận bằng lí trí Hình nh</i>“ <i> thu đã về -</i>”

<i>>Cách cảm nhận từ tình cảm đến lí trí ,tạo nên </i>
<i>chiều sâu trong thơ </i>

GV:<i>Nếu ở khổ 1 ,bức tranh thu đợc cảm nhận từ </i>
<i>những gì vơ hình nh Hơng ổi ,Gió từ nhỏ hẹp NGõ </i>
<i>thì ở khổ thơ thứ 2 những rung cảm mãnh liệt ấy đã </i>
<i>chuyển sang những nét hữu hình cụ thể .Rung cảm </i>
<i>ấy đợc nhà thơ bộc lộ nh thế nào ->Đọc khổ</i> 2
-HS đọc khổ 2

<i>?Nêu nội dung khổ 2 </i>

<i><b>-Những biến chuyển của không gian lóc sang thu</b></i>

<i>?Khơng gian đất trời sang thu đợc tác giả cảm </i>
<i>nhận bằng những hình ảnh nào </i>

-S«ng dềnh dàng
<b>-Chim vội và </b>
<b>-Dám mây mùa hạ </b>
<b>Vắt nưa m×nh sang thu </b>

<i>?Em cã nhËn xÐt g× vỊ nghệ thuật xây dựng hình </i>
<i>ảnh trong khổ thơ :</i>

-Cu trúc đối lập ,tơng phản ,tự nhiên chặt
<b>chẽ ,từ láy gợi hình gợi tả </b>

<b>-Tốc độ : </b>

+S«ng :Không cuồn cuộn dữ dội và gấp gáp nh
<b>trong những ngày ma lũ mùa hạ .Sông êm </b>
<b>ả ,lặng lẽ ,thong thả ,đang trầm xuống trong </b>
<b>lững lờ nh ngÉm nghÜ suy t </b>

+Chim l¹i bắt đầu vội và bay đi trốn rét

<b>GV:</b><i>Ta thng chú ý vào sự </i><b>vội vã</b><i> bay đối rất đẹp </i>
<i>với từ <b>Dềnh dàn</b>g nhng cũng chớ nên quên từ </i>“ <i><b>Bắt </b></i>
<i><b>đầu</b> rất độc đáo ở đây .Bắt đầu Vội vã thôi chứ </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

<i>Phải tinh tế lắm mới có thể nhận ra sự bắt đầu này </i>
<i>trong những cánh chim đang bay </i>

?<i>Trong các hình ảnh ở khổ thơ 2 ,hình nảh nào em </i>
<i>thấy ấn t ợng nhÊt </i>

- Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu

<i>?Có nhiều ý kiến cho rằng :Đây là 2 câu thơ hay </i>
<i>nhất ,sáng tạo nhất và thi vị nhất trong bài .Em có </i>

<i>đồng ý với ý kiến này khơng ?Vì sao </i>

-Hồn tồn đồng ý

?HÃy chỉ ra sự sáng tạo nhất và thi vị nhất của câu
thơ

-Hình ảnh nhân hoá

<b>Vt :Ranh giới giữa 2 mùa hạ -Thu </b>
?Hãy hình dung ỏm mõy qua t Vt

<b>-Đám mây nh dải lụa ,nh tấm khăn voan của </b>
<b>ng-ời thiếu nữ trên bầu trng-ời ,Cầu nối giữa 2 mùa Hạ</b>
<b>-Thu </b>

GV:<i>Mây trời vắt nửa mình sang thu </i>–<i>Lối diễn đạt </i>
<i>cảu nhà thơ thật độc đáo .Hình nh trong đám mây </i>
<i>đó cịn lại 1 vài làn nắng ấm mùa hè nên mới vắt </i>
<i>nửa mình .Thu về làm cho bao cảnh vật đổi thay và </i>
<i>đám mây cũng khác lạ .</i>

?<i>Miêu tả không gian nh vậy ,nhà thơ nhằm mục </i>
<i>đích gì </i>

<b>-Miêu tả sự thay đổi của khơng gian ->Diễn tả sự</b>
<b>thay đổi của thời gian ->Sự độc đáo của bài thơ </b>

<i>?Cảm nhạn của em về cảnh đất trời sang thu ở khổ </i>
<i>2 </i>

<i><b>-Đất trời đẹp ,trong trẻo ,t</b><b> ơi sáng nhẹ nhàng </b></i>
GV:<i>Với đoạn thơ ngắn ,tác giả đã dựng nên bức </i>
<i>tranh mùa thu nồng đợm hơi ấm cuộc đời .Những </i>
<i>hình ảnh sang thu thân quen giản dị tơi tơi tắn sống</i>
<i>động .Giọng thơ vừa thống ngỡ ngàng lại vừa vui </i>
<i>sớng .</i>

GV:(Chun )

-Chúng ta vừa tìm hiểu cảm nhận của tác giả về
không gian làng quê sang thu

HS c kh 3

?<i>Tác giả cảm nhận về thời tiết chuyển mùa từ hạ </i>
<i>sang thu bằng những hình ảnh nào </i>

-Thời tiết : Hạ -Thu
<b>+Còn nắng </b>

<b>+Vi dn cn m a </b>
<b>+Sấm bớt bất ngờ </b>
<b>+Hàng cây ng tui </b>

?<i>Nhận xét những hình ảnh tác giả sử dơng</i>

- Hình ảnh mang ý nghĩa tả thực đặc tr<b> ng của </b>
<b>mùa hạ nh ng mức độ nhạt d n </b>

<b>Nắng không còn chói chang gay gắt </b>
<b>M</b>

<b> a Ýt d÷ déi </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>Khi mùa thu đến hàng cây đã lớn vững vàng hơn</b>

<i>?Nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả ở đây là gỡ </i>

-Miêu tả thiên nhiên .không gian ->Thời gian
?<i>Với cách miêu tả nh vậy ,em cảm nhận sự chuyển </i>
<i>mïa nh thÕ nµo </i>

-Sự chuyển mùa chính là sự thay đổi của thời tiết
,sự chuyển mùa chầm chậm ,từ từ nhẹ nhàng nh ng
rất rừ

?Ngoài ý nghĩa tả thực ,2 câu cuối bài thơ còn có ý
nghĩa nào khác

-ý nghĩa ẩn dụ -> ý nghÜa t<b> ỵng tr ng </b>

? ý nghĩa ẩn dụđã đem lại cho tứ thơ một nét độc
đáo .Hãy chỉ ra nét độc đáo đó

-ý nghÜa triÕt lÝ vỊ con ng<b> êi cc sèng .</b>
?Em hiĨu nh thÕ nµo vỊ ý nghÜa triÕt lÝ nµy

-Khi con ng<b> ời đã từng trải thì cũng vững vàng </b>
<b>hơn tr ớc những tác động bất th ờng của ngoại </b>

<b>cảnh cuộc đời </b>

GV:Từ những thay đổi của mùa thu thiên nhiên tác
giả liên tởng đến mùa thu trong cuộc đời :Con ngời
<b>bình tĩnh chấp nhận vợt qua khó khăn thử thách </b>
GV liên h th Thin S Vn Hnh

Nhà thơ nói về 2 câu thơ này :

Ch th bi th v cỏi kiờu hùng của mùa Thu đã tốt
lên chính là ở hai câu thơ này. Đó là cốt cách của một
người lính không chỉ là trong một buổi chiều mùa Thu
mà là một buổi chiều hịa bình. Có thể nó có vẻ ngang
tàng “sấm cũng bớt bất ngờ” nhưng lại mang một vẻ
đẹp dịu dàng, sâu lắng của mùa thu hịa bình. Ở đây
hàng cây đứng tuổi chính là chủ thể trữ tình trong bài
thơ đã trải qua bao nhiêu gian nan vất vả, giờ đã vươn
lên và khơng gì làm chúng run ry.

?<i>Qua phân tích ,hÃy nêu nêu cảm nhận chung nhất </i>
<i>của em về bài thơ này </i>

-Cm nhn tinh tế độc đáo về thiên nhiên đất
<b>trời ,con ng ời trong thời điểm giao thời từ hạ </b>
<b>sang thu</b>

<i>?Tr×nh bày nét nghệ thuật nổi bật của bài thơ </i>

-Thể thơ 5 chữ

<b>-La chn thi im miờu t c sc </b>
<b>-Cm nhn tinh t </b>

<b>-Sử dụng hình ảnh biểu c¶m </b>

<i>?Bài thơ gợi lên ở ngời đọc những cảm nhận gì về </i>
<i>thiên nhiên đất nớc con ngời từ Hạ sang Thu </i>

(Ghi nhí )

-Từ cuối hạ sang đầu thu ,đất trời có những biến

-Cảm nhận tinh tế độc
đáo về thiên nhiên đất
trời ,con ngời trong thời
điểm giao thời từ hạ
sang thu

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

chuyển nhẹ nhàng mà rõ rệt .Sự chuyển biến này đã
đợc Hữu Thỉnh gợi lên bằng cảm nhận tinh tế ,qua
những hình ảnh giàu sức biểu cảm trong bài Sang
thu

? <i>Bài thơ cho em hiểu tác giả là ngời nh thế nào</i>
-Có tâm hồn tinh tế ,biết nhìn ,biết lắng nghe
<b>-Là ng ời yêu quê h ơng đất n ớc ,nhạy cảm với </b>
<b>những đổi thay của thiên nhiên </b>

?Nªu yêu cầu phần luyện tập
GV:gọi 1 hs trình bày

<b>2Nội dung </b>

<b>3.Ghi nhớ :SGK)</b>

<b>IV.Luyện tập :</b>

<b>Trình bày cảm nhận </b>
<b>của em về bài thơ </b>
<b>IV.Củng cố :</b><i>HÃy kể tên một số bài thơ hay viết về mùa thu </i>

<i>Đọc một số câu thơ em yêu thích viết về mùa thu </i>

- Những bài thơ hay viết về mùa thu :

+<i>Chùm thơ Thu của nhà thơ Nguyễn Khuyến</i> : Thu điếu (Câu cá mùa thu ),Thu
vịnh (Vịnh mùa thu ).Thu Èm (ng rỵu mïa thu )

<i>+TiÕng thu (L u Träng L</i> )<i> </i> tác giả trong phong trào Thơ mới cùng thời Với Vũ
Đình Liên ,Thế Lữ và Tế Hanh .

<i>+Thơ tình cuối mùa thu (Xuân Quỳnh</i> )
<b>Một số câu thơ hay về mùa thu :</b>
<i><b>Em có nghe mùa thu </b></i>

<i><b>Lá thu rơi xào xạc .</b></i>
<i><b>Con nai vàng ngơ ngác .</b></i>

<i><b>Đạp trên là vàng khô ( Tiếng Thu Lu trọng L )</b></i>
- Sóng biếc theo làn hơi gợn tí .

<i><b>Lá vàng trớc gió sẽ đa vèo .( Thu điếu Mùa thu câu cá của Nguyễn Khuyến</b></i>
)

?Nội dung nghệ thuật của bài thơ
<b>V.Hớng dẫn học bài ở nhà </b>
-Học thuộc lòng bài thơ
-Làm phần Luyện tập

</div>

<!--links-->