Tiết 121
Văn bản:
Sang thu
(Hữu Thỉnh )
D.Tiến trình bài dạy
I.ổn định lớp .
II.Kiểm tra bài cũ :
?Đọc thuộc diễn cảm 1 đoạn thơ mà em yêu thích trong bài thơ Con cò của
Chế Lan Viên .Vì sao em yêu thích đoạn thơ đó
?Nhận xét phần trả lời của bạn .
?Nêu nét chính về nội dung và nghệ thuật của bài thơ
III.Bài mới
GV:Thiên nhiên với 4 mùa Xuân ,Hạ ,Thu, Đông vốn là đề tài đầy thi vị của
thơ ca . Với bài thơ MXNN,của Thanh Hải ,chúng ta đã tìm hiểu nét đặc trng
của mùa xuân xứ Huế .Còn các mùa khác nh mùa thu chẳng hạn ?Sự chuyển
giao từ Hạ sang Thu say đắm ý vị nh thế nào ?Chúng ta cùng tìm hiểu qua
cảm nhận của nhà thơ Hữu Thỉnh với bài thơ SANG THU
?Dựa vào phần chú thích của SGK ,hay nêu những
nét chính về tác giả Hữu Thỉnh :
GV:Hữu Thỉnh là nhà thơ viết nhiều ,viết hay về
cuộc sống con ng ời ở nông ,về mùa thu .
Nhiều vần thơ của ông mang cảm xúc bâng khuâng
vơng vấn trớc đất trời trong trẻo đang chuyển biến
nhẹ nhàng
?Em hãy nêu xuất xứ bài thơ
Bài thơ viết mùa thu năm 1977,in trong tập thơ từ
chiến hào đến thành phố NXB văn học ,Hà nội
GV: Trong bài trả lời phỏng vấn của báo TT-Văn
hoá nhà thơ có nói rõ trờng hợp sáng tác bài Sang
thu :
--Năm 1977 nhà thơ tham gia Trại viết văn Quân

đội ở một làng ngoại ô Hà nội .Đất nớc ta lúc này
vừa trải qua chiến tranh ,cuộc sống thanh bình trở
lại .Trong cái mơ hồ phảng phất của gió thu và lá
I.Giới thiệu tác giả tác
phẩm .
1.Tác giả :
-Nguyễn Hữu Thỉnh
(1941)quê Vĩnh Phúc
Là nhà thơ trởng thành từ
quân đội .
Là nhà thơ viết nhiều viết
hay về cuộc sống ,con
ngời ở nông thôn ,về mùa
thu .
2.Tác phẩm :Bài thơ viết
mùa thu năm 1977đất n-
ớc vừa trải qua chiến
tranh ,cuộc sống thanh
bình trở lại .
thu đang ngả màu ,nhà thơ trèo lên cây ổi chín
vàng trong cả vờn ổi bạt ngàn ở nơi này .Không cái
gì đặc hơn sánh hơn cái mùi ổi chín vàng nhuốm
trong cái nắng vàng của mùa thu .Không gian cao
vút ,sâu thẳm yên tĩnh ,Bài thơ cất lên từ đó
-Cuối bài thơ tác giả đề là Thu 1977.Đây là một
trong những mùa thu đầu tiên của ngời lính vừa bớc
ra khỏi chiến tranh .Nếu họ là ngời lính trong thời
chiến họ mới hiểu rằng đôi lúc ngời lính rất mong
trên đầu không có tiếng máy .Suốt ngày ngời lính
trong thời chiến phải đối diện với tiếng súng nổ

bom rơi và tiếng động cơ phản lực .Chính vì vậy mà
lúc nào không phải nghe những âm thanh ấy thật
đáng quí vô cùng
GV:Sang thu in lần đầu tiên trên báo Văn nghệ sau
đó đợc in lại nhiều lần trong các tập thơ
Đây là bài thơ ngắn nhng có nhiều hình ảnh đặc
sắc gợi cảm về thời điểm giao mùa Hạ sang Thu ở
vùng nông thôn đồng bằng Bắc Bộ
GV:Bài thơ cần đọc với giọng nhẹ nhàng tình cản
cảm tha thiết ,thể hiện những cảm xúc tinh tế của
nhà thơ
GV:Đọc mẫu ->Gọi HS đọc
GV:Các em đọc thêm chú thích ở SGK ,ngoài ra bài
thơ có một số từ khó ,chúng ta sẽ cùng tìm hiểu khi
phân tích bài thơ .
?Bài thơ đợc viết theo thể thơ nào
-Thơ trữ tình ,thể thơ 5 chữ
?Chỉ ra phơng thức biểu đạt của bài thơ ,phơng
thức chính
-Biểu cảm +Miêu tả
GV: Bài thơ này chúng ta không chia bố cục nh khi
phân tích các bài thơ khac .Bởi đây là bài thơ có 3
khổ thơ ,cả 3 khổ đều nói về cảm xúc của tác giả
khi đất trời sang thu .Vì vậy chúng ta sẽ phân tích
bài thơ theo mạch cảm xúc của tác giả
-HS đọc khổ 1
Sự biến đổi của đất trời sang thu đ ợc tác giả cảm
nhận bắt đầu từ những dấu hiệu nào ?
*Khổ 1 :Tín hiệu của mùa thu đã về
3.Đọc hiểu chú thích

II.Phân tích
*Cảm nhận của tác giả
khi đất trời sang thu :
-Hơng ổi :Phả vào trong gió se .
-Sơng chùng chình qua ngõ
?Em có nhận xét gì về cách dùng từ Phả Gió
se
-Động từ Phả ->Từ ngữ gợi cảm : Toả vào ,trộn
lẫn ->Thể hiện sự bất ngờ đột ngột của mùi hơng
ổi lan trong gió
-Gió se->Gió nhẹ ,hơi lạnh và khô mang theo h-
ơng ổi đơng vào độ chín
?Với cách dùng từ nh vậy ,mùi thơm của hơng ổi
cho em cảm nhận điều gì
-Hơng ổi :Gợi sự quen thuộc mộc mạc ->Gắn bó với
những vờn cây sum suê trái ngọt ở nông thôn VN
GV:Sau khi đã cảm đợc hơng ổi ,đã nhận ra gió se
,hơn thế nữa nhà thơ còn thấy :Sơng đang Chùng
chình qua ngõ .
?Em hiểu thế nào là Chùng chình ?Phân tích
cái hay trong cách dùng từ của TG
-Chùng chình :Cố ý chậm lại
->Từ láy gợi hình +NT nhân hoá ->Tâm trạng lu
luyến ,nuối tiếc ngập ngừng bịn rịn
?Trớc những tín hiệu của mùa thu ấy ,nhà thơ có
cảm giác và tâm trạng nh thế nào
-Bỗng nhận ra Hình nh thu đã về
?Em cảm nhận nh thế nào về cảm giác và tâm
trạng của tác giả qua từ Bỗng Hình nh
-Bỗng :Tâm trạng bất ngờ ,giật mình ngỡ ngàng

-Hình nh :Cảm nhận cha rõ ràng ,một chút bối
rối bâng khuâng giật mình khi thu đã về
?Qua cách cảm nhận của nhà thơ .em hiểu gì về
tác giả Hữu Thỉnh
-Sự quan sát tài tình ,phải có tình yêu thiết tha với
làng quê ,gắn bó với quê h ơng đất n ớc mới có đợc
cảm nhận tinh tế đến nh vậy
?Qua khổ 1 ,em cảm nhận không gian mùa thu nh
thế nào :
-Không gian mùa thu êm dịu nồng ấm
GV:Cảm nhận mùa thu của nhà thơ không có lá
vàng rụng nh trong thơ xa ,cũn không có màu vàng
của thơ mới mà bằng những cảm xúc rất riêng .Nhà
thơ cảm nhận thu sang bắt đầu bằng khứu giác (H-
ơng ổi )rồi đến xúc giác (Gió se ) rồi đến cảm nhận
bằng thị giác (Sơng chùng chình qua ngõ ),cuối
cùng là cảm nhận bằng lí trí Hình nh thu đã về -
>Cách cảm nhận từ tình cảm đến lí trí ,tạo nên
chiều sâu trong thơ
GV:Nếu ở khổ 1 ,bức tranh thu đợc cảm nhận từ
những gì vô hình nh Hơng ổi ,Gió từ nhỏ hẹp NGõ
thì ở khổ thơ thứ 2 những rung cảm mãnh liệt ấy đã
chuyển sang những nét hữu hình cụ thể .Rung cảm
ấy đợc nhà thơ bộc lộ nh thế nào ->Đọc khổ 2
-HS đọc khổ 2
?Nêu nội dung khổ 2
-Những biến chuyển của không gian lúc sang thu
?Không gian đất trời sang thu đợc tác giả cảm
nhận bằng những hình ảnh nào
-Sông dềnh dàng

-Chim vội vã
-Dám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
?Em có nhận xét gì về nghệ thuật xây dựng hình
ảnh trong khổ thơ :
-Cấu trúc đối lập ,tơng phản ,tự nhiên chặt chẽ
,từ láy gợi hình gợi tả
-Tốc độ :
+Sông :Không cuồn cuộn dữ dội và gấp gáp nh
trong những ngày ma lũ mùa hạ .Sông êm ả ,lặng
lẽ ,thong thả ,đang trầm xuống trong lững lờ nh
ngẫm nghĩ suy t
+Chim lại bắt đầu vội vã bay đi trốn rét
GV:Ta thờng chú ý vào sự vội vã bay đối rất đẹp
với từ Dềnh dàng nhng cũng chớ nên quên từ Bắt
đầu rất độc đáo ở đây .Bắt đầu Vội vã thôi chứ
cha phải đang vội vã .
Phải tinh tế lắm mới có thể nhận ra sự bắt đầu này
trong những cánh chim đang bay
?Trong các hình ảnh ở khổ thơ 2 ,hình nảh nào em
thấy ấn t ợng nhất
- Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
?Có nhiều ý kiến cho rằng :Đây là 2 câu thơ hay
nhất ,sáng tạo nhất và thi vị nhất trong bài .Em có
đồng ý với ý kiến này không ?Vì sao
-Hoàn toàn đồng ý
?Hãy chỉ ra sự sáng tạo nhất và thi vị nhất của câu
thơ
-Hình ảnh nhân hoá

Vắt :Ranh giới giữa 2 mùa hạ -Thu
?Hãy hình dung đám mây qua từ Vắt
-Đám mây nh dải lụa ,nh tấm khăn voan của ngời
thiếu nữ trên bầu trời ,Cầu nối giữa 2 mùa Hạ
-Thu
GV:Mây trời vắt nửa mình sang thu Lối diễn đạt
cảu nhà thơ thật độc đáo .Hình nh trong đám mây
đó còn lại 1 vài làn nắng ấm mùa hè nên mới vắt
nửa mình .Thu về làm cho bao cảnh vật đổi thay và
đám mây cũng khác lạ .
?Miêu tả không gian nh vậy ,nhà thơ nhằm mục
đích gì
-Miêu tả sự thay đổi của không gian ->Diễn tả sự
thay đổi của thời gian ->Sự độc đáo của bài thơ
?Cảm nhạn của em về cảnh đất trời sang thu ở khổ
2
-Đất trời đẹp ,trong trẻo ,t ơi sáng nhẹ nhàng
GV:Với đoạn thơ ngắn ,tác giả đã dựng nên bức
tranh mùa thu nồng đợm hơi ấm cuộc đời .Những
hình ảnh sang thu thân quen giản dị tơi tơi tắn sống
động .Giọng thơ vừa thoáng ngỡ ngàng lại vừa vui
sớng .
GV:(Chuyển )
-Chúng ta vừa tìm hiểu cảm nhận của tác giả về
không gian làng quê sang thu
HS đọc khổ 3
?Tác giả cảm nhận về thời tiết chuyển mùa từ hạ
sang thu bằng những hình ảnh nào
-Thời tiết : Hạ -Thu
+Còn nắng

+Vơi dần cơn m a
+Sấm bớt bất ngờ
+Hàng cây đứng tuổi
?Nhận xét những hình ảnh tác giả sử dụng
- Hình ảnh mang ý nghĩa tả thực đặc tr ng của
mùa hạ nh ng mức độ nhạt dầ n
Nắng không còn chói chang gay gắt
M a ít dữ dội