Giáo án môn Hóa hoc lớp 9 năm 2009 - Tiết 25: Sắt

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giáo án sinh học 12 ban cơ bản. BÀI 11 : LIÊN KẾT GEN VÀ HOÁN VỊ GEN Ngày soạn : Lớp dạy : I. 1. 2. 3. -. Mục đích yêu cầu : Kiến thức : HS phải Nhận biết được hiện tượng liên kết gen. Giải thích được cơ sở TB học của hiện tượng liên kết gen và hoán vị gen. Nêu được ý nghĩa của hiện tượng liên kết gen và hoán vị gen. Kỹ năng : rèn cho HS các kỹ năng Suy luận logic. Tìm tòi và phán đoán. Khái quát hóa các vấn đề. Thái độ : Bồi dưỡng cho HS quan điểm duy vật biện chứng về sự đa dạng, phong phú của SV thông qua ý nghĩa lý luận của hiện tượng hoán vị gen. - Giáo dục cho HS ý thức vận dụng kiến thức vào cuộc sống thông qua ý nghĩa thực tiễn của hiện tượng liên kết gen & hoán vị gen. II. Chuẩn bị đồ dùng dạy học : 1. Giáo viên : - Sơ đồ thí nghiệm về hiện tượng liên kết gen của Moocgan. - Sơ đồ thí nghiệm về hiện tượng hoán vị gen của Moocgan. - Tranh phóng to hình 11 SGK dã có sự sửa chửa về màu sắc của các NST tương đồng trong giai đoạn bắt chéo của chúng. - Vẽ 1 cặp NST tương đồng có 1 số gen trên đó. 2. Học sinh : - Nghiên cứu SGK. - Xem các thí nghiệm về liên kết gen và hoán vị gen. - Tìm hiểu ý nghĩa của liên kết và hoán vị gen. III. Hoạt động dạy học : 1. Ổn định lớp : 2. Kiểm tra bài cũ : 3. Tiến trình dạy học : Thời Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung gian Hoạt động 1 : trực quan + vấn đáp gởi mở I. Liên kết gen : -Chúng ta sét thí nghiệm 1. Thí nghiệm : sau: Moocgan cho lai 2 dòng ruồi giấm thuần chủng khác nhau về -Treo sơ đồ thí nghiệm về hiện tượng liên kết gen đã màu sắc thân & hình dạng cánh. chuận bị sẵn trong bảng con. -Yêu cầu HS chừa vở về nhà ghi sơ đồ thí nghiệm vào. 2. Nhận xét : -Các em có nhận xét gì về -F1 đồng tính thân xám -F1 đồng tính thân xám cánh dài. kết quả ở F1 & Fa của phép cánh dài. Hoàng Thanh Long. Lớp SP.Sinh K30A1 Lop12.net. 1.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giáo án sinh học 12 ban cơ bản lai trên? -F1 đồng tính thân xám cánh dài nói lên điều gì? -Còn Fa ? -Kết quả này giống phép lai nào của Menđen? -Tại sao phép lai 2 tính của Menđen lại giống với phép lai 1 tính của Menđen? chúng ta sang phần 3 để tìm câu trả lời. -Fa có 2 kiểu tổ hợp vậy F1 cho mấy loại giao tử? Vì sao?. -Thân xám cánh dài là trội hoàn toàn so với thân đen cánh cụt. -Fa : 1 thân xám cánh dài, 1 thân đen cánh cụt giống phép lai 1 tính của Menđen.. -F1 cho 2 loại giao tử vì ruồi cái thân đen cánh cụt là đồng hợp lặn nên chỉ cho 1 loại giao tử. -Fa có hai kiểu tổ hợp mà ruồi cái thân đen cánh cụt đồng hợp lặn chỉ cho 1 loại giao tử  F1 cho 2 loại giao tử. -F1 phải dị hợp 2 cặp gen. -P thuần chủng khác nhau về 2 cặp tính trạng tương phản F1 có 2 cặp gen dị hợp.. -F1 có 2 cặp gen dị hợp mà -2 cặp gen dị hợp này Fa cho kết quả giống lai 1 phải nằm trên cùng 1 tính. Vậy em có nhận xét gì NST. về vị trí của 2 cặp gen dị hợp này trên NST? Hoàn thiện.. -Qua sơ đồ thí nghiệm trên, em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa các tính trạng màu sắc thân với các tính trạng hình dạng cánh ở ruồi giấm? -Qua đó nói lên được điều gì về gen quy định màu sắc thân với gen quy định hình dạng cánh? Hoàn thiện .. -Fa : 1 thân xám cánh dài, 1 thân đen cánh cụt giống phép lai 1 tính của Menđen.. 3. Giải thích :. Hoàn thiện .. -P thuần chủng khác nhau về 2 cặp tính trạng. Vậy, F1 phải có kiểu gen ntn? Hoàn thiện..  thân xám cánh dài là trội hoàn toàn so với thân đen cánh cụt.. -F1 có 2 cặp gen dị hợp mà Fa cho kết quả giống lai 1 tính trạng 2 cặp gen dị hợp nằm trên cùng 1 NST tương đồng.. + Tính trạng thân xám luôn đi với cánh dài. + Tính trạng thân đen luôn đi vói cánh cụt. -Có sự liên kết giữa gen quy định màu sắc thân & gen quy định hình dạng cánh. -Tính trạng thân xám luôn đi với cánh dài. Tính trạng thân đen. Hoàng Thanh Long. Lớp SP.Sinh K30A1 Lop12.net. 4.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giáo án sinh học 12 ban cơ bản luôn đi vói cánh cụt  có hiện tượng liên kết giữa gen quy định màu sắc thân & gen quy định chiều dài cánh. -Vậy cơ sở TBH của hiện tượng liên kết gen là gì? chúng ta sang phần 4. -Treo hình vẽ 1 cặp NST tương đồng có 1 số cặp gen trên đó lên bảng. -Quan sát hình trên bảng em có nhận xét gì về sự phân bố của các gen trên NST? -Điều đó sẽ dãn đến hiện tượng gì khi NST phân ly trong giảm phân?. 4. Cơ sở TB học của liên kết gen : -Quan sát bảng. -Các gen phân bố thành hàng dọc trên NST. -Khi NST thể phân ly trong giảm phân sẽ dẫn đến các gen trên đó đi cùng nhau.. Hoàn thiện.. -Các gen phân bố thành hàng dọc trên NST. Do vậy khi NST phân ly trong giảm phân, các gen trên đó đi cùng nhau làm thành nhóm gen liên kết(số nhóm liên kết=số NST trong giao tử). *Sơ đồ lai : Quy ước gen : A : thân xám, a : thân đen, B : cánh dài, b : cánh cụt,. -Quy ước gen: -Hướng dẫn HS viết gen liên kết & xác định KG của P thuần chủng. -Gọi 1 em lên bảng viết sơ đồ lai.. Sơ đồ lai : Pt/c : ♀AB//AB x ♂ab//ab (xám,dài) Gp : AB , ab. (đen,cụt). F1 : AB//ab (100% xám,dài) (♂F1) AB//ab x (♀) ab//ab (xám,dài) (đen,cụt) G : AB , ab ; ab Fa : 1 AB//ab (xám,dài). 1 ab//ab (đen,cụt). các bạn khác bổ sung. Hoàn thiện. -Vậy nội dung quy luật liên kết gen là gì? gọi 1 HS đọc.. 5. Nội dung quy luật liên kết gen : Các gen nằm trên cùng 1 NST tạo thành 1 nhóm liên kết gen & có xu hướng di truyền cùng. Hoàng Thanh Long. Lớp SP.Sinh K30A1 Lop12.net. 7.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Giáo án sinh học 12 ban cơ bản nhau. Thông báo tuy nhiên các gen trên NST không phải lúc nào cũng di truyền cùng nhau. Vậy, do đâu mà các gen trên NST không di truyền cùng nhau & khi đó sẽ dẫn đến hiện tượng gì?  sang phần II. Hoạt động 2 : trực quan + vấn đáp gợi mở. II. Hoán vị gen : 1.Thí nghiệm của Moocgan & hiện tượng HVG: a.Thí nghiệm : -Moocgan đã tiến hành các thí nghiệm sau đây ở ruồi giấm. -Treo sơ đồ thí nghiệm lên bảng. Yêu cầu HS chừa vở về nha ghi sơ đồ vào. -Em có nhận xét gì về kết quả ở F1 và Fa của phép lai trên?. -trả lời.. -Vậy, tại sao Fa lại cho ra 4 loại KH và tỉ lệ không đều nhau? -Fa có 4 loại KH vậy ruồi cái F1 phải cho mấy loại giao tử? vì sao?. -. -Vậy ruồi cái F1 phải có KG ntn? Hoàn thiện .. -Treo tranh phóng to H.11 đã sửa đổi lên bảng. -Em hãy cho biết, giữa các cặp NST kép tương đồng xảy ra hiện tượng gì?. b.Nhận xét : +F1 tương tự thí nghiệm liên kết gen. +Fa có 4 loại KH với tỉ lệ không đều nhau. -2 loại KH gống với P chiếm tỉ lệ cao (xám,dài & đen,cụt) -2 loại KH khác P chiếm tỉ lệ nhỏ (xám,cụt & đen,dài) c.giải thích : quy ước gen tương tự phần liên kết gen.. -Ruồi cái F1 phải cho 4 loại giao tử. Vì ruồi thân đen cánh cụt đồng hợp lặn chỉ cho 1 loại giao tử. -Ruồi cái F1 phải dị hợp 2 cặp gen. -Fa có 4 loại KH mà ruồi đực đen,cụt đồng hợp lặn chỉ cho 1 loại giao tử ruồi cái F1 phải cho 4 loại giao tửruồi cái F1 có 2 cặp gen dị hợp. -Các NST kép trong cặp NST kép tương đồng đang xảy ra hiện tượng. Hoàng Thanh Long. Lớp SP.Sinh K30A1 Lop12.net. 8.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Giáo án sinh học 12 ban cơ bản -Hiện tượng trao đổi chéo diễn ra ở thời điểm nào? -Hiện tượng trao đổi chéo nói lên điều gì về mối quan hệ giữa các gen liên kết? -Hoàn thiện.. -Quan sát H.11 trên bảng, em hãy cho biết kết quả của hiện tượng trao đổi chéo giữa các NST kép trong cặp NST kép tương đồng trong quá trình giảm phân hình thành giao tử?. trao đổi chéo. -Ở kỳ đầu của giảm phân 1. -Có sự liên kết không hoàn toàn giữa các gen liên kết.. -Cho ra 4 loại giao tử với 2 loại giao tử mang gen liên kết & 2 loại giao tử mang gen hoán vị.. -Fa có 4 loại KH khác phân li độc lập & liên kết gencó sự liên kết không hoàn toàn, nghĩa là có sự đổi chỗ (hoán vị) gữa gen A & a hoặc B với b. -Do có sự hoán vị gen nên ngoài 2 loại giao tử mang gen liên kết ( AB & ab ) thì còn 2 loại giao tử mang gen hoán vị ( Ab & aB ) 2. Cơ sở TB học của hiện tượng HVG : -Sự trao đổi chéo từng đoạn tương ứng giữa 2 trong 4 crômatít của cặp NST kép tương đồng trong kì đầu của giảm phân 1 dẫn đến HVGxuất hiện những tổ hợp gen mới.. thông báo.. (tỉ lệ các loại giao tử trong trường hợp AB//ab là : % AB = % ab % Ab = % aB) * Tấn số HVG ( f ) f thể hiện khoảng cách tương đối & lực liên kết giữa các gen trên NST. Do vậy khoảng cách giữa các gen này càng lớn thì lực liên kết càng nhỏtần số HVG càng lớn & ngược lại. -Tại sao khoảng cách giữa các gen càng lớn thì tần số HV càng cao? nhận xethoàn thiện: khoảng cách giữa các gen càng lớn số điểm trao đổi chéo càng nhiềutỉ lệ giao tử HV càng nhiềutần số HVG càng. -HS trả lời, HS khác bổ sung.. Hoàng Thanh Long. Lớp SP.Sinh K30A1 Lop12.net. 1.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Giáo án sinh học 12 ban cơ bản cao. thông báo: tần số HVG ≤ 50% vì : +xu hướng liên kết gen hoàn toàn là chủ yếu. +khi có HVG thì chỉ xảy ra giữa 2 trong 4 cromatit của cặp NST kép tương đồng. Vì vậy nếu tất cả các TB khi giảm phân đều có hiện tượng trao đổi chéo giữa 2 gen nào đó thì tỉ lệ giao tử có HV với giao tử không có HVG vẫn là 1 : 1. nghĩa là chỉ đạt tới giá trị 50% là tối đa. +không phải bất kì TB nào có KG cùng loại đều xảy ra HVG, có TB không xảy ra HVG. -Đưa ra công thức tính tần số HVG.. - Tần số HVG ≤ 50%.. *Công thức tính tần số HVG : Tổng cá thê có KH khác P x 100%. f= Tổng cá thể thu được ở phép lai phân tích -Hướng dẫn HS tính tần số các loại giao tử : +Dựa vào công thức trên em hãy lên bảng tính tần số HVG ở thí nghiệm của Moocgan? -Vậy tần số các loại giao tử là bao nhiêu? (các hãy dựa vào cơ sở TBH để tính). 206+185 x 100% = 17%. f= 965+944+206+185 -theo cơ sở TBH thì : % Ab = % aB % AB = % ab. % Ab = % aB = 17/2 = 8,5% %AB = % ab = (100-17)/2 = 41,5% *Sơ đồ lai : -Các em chừa vở về nhà ghi sơ đồ lai vào. -Từ những gì đã nghiên cứu em hãy cho biết nội dung của quy luật HVG lag. 3. Nội dung quy luật HVG :. Hoàng Thanh Long. Lớp SP.Sinh K30A1 Lop12.net. 1.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Giáo án sinh học 12 ban cơ bản gì?. -Các gen tương ứng trên 1 cặp NST tương đồng có khả năng đổi chỗ (hoán vị) cho nhau.. Hoạt động 3 : vấn đáp gởi mở,tìm tòi + giảng giải III.Ý nghĩa của hiện tượng liên kết gen & HVG : 1. Ý nghĩa của hiện tượng liên kết gen ; a. Ý nghĩa lý luận : -Tại sao mỗi gen không nằm trên 1 NST riêng?. -Vì số lượng gen ở SV là rất lớn trong khi số lượng NST lại ít hơn.. -Vd : +Ở RG có tới 20000-25000 gen nhưng chỉ có 4 cặp NST. +Ở người gần 100000 gen nhưng cũng chỉ có 23 cặp NST. -Vậy, nhiều gen cùng nằm -khi di truyền cùng nhau trên 1 NST thì có lợi gì? sẽ tạo nên nhiều tính trạng tốt. -Điều này cũng sẽ có hạn -Các gen nằm trên cùng 1 chế gì? NST liên kết với nhau sẽ hạn chế biến dị tổ hợp hạn chế sự đa dạng phong phú của SV.. b. Ý nghĩa thực tiễn : -Trong công tác chọn giống các nhà khoa học có thể dùng biện pháp gây ĐB chuyển đoạn để chuyển những gen có lợi vào cùng 1 NST nhằm tạo ra những giống có đặc điểm mong muốn. 2. Ý nghĩa của hiện tượng HVG : a. Ý nghĩa : -Hiện tượng HVG làm tăng biến dị tổ hợp làm nguồn nguyên liệu phong phú cho tiến hóa, qua đó giúp SV đa dạng phong phú.. -Trong công tác chọn giống, người ta ứng dụng hiện tượng liên kết gen ntn?. -Quan sát H.11 & KH ở Fa của sơ đồ thí nghiệm treo trên bảng hãy cho biết hiện tượng HVG có ý nghĩa gì? -Tần số HVG cho ta biết điều gì? -Đó cũng là cách để chúng ta lập bản đồ di truyền.. -Củng cố được những tính trạng mong muốnduy trì sự ổn định của loài. -Tuy nhiên hiện tượng liên kết gen sẽ hạn chế biến dị tổ hợp hạn chế sự đa dạng phong phú của loài.. -Khoảng cách giữa các gen. b.Lập bản đồ di truyền : _Từ tần số HVG giữa các gen có thể lập được khoảng cách tương đối giữa các gen trên NST. *Khái niệm bản đồ di truyền. Bản đồ di truyền bao gồm toàn. -Vậy bản đồ di truyền là gì? Hoàng Thanh Long. Lớp SP.Sinh K30A1 Lop12.net. 1.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Giáo án sinh học 12 ban cơ bản bộ số NST đơn bội của loài và vị trí tương đối của các gen trên NST. *Đơn vị bản đồ di truyền : ĐV bản đồ DT = 1% trao đổi chéo(1% HVG) Và để tôn vinh Moocgan thì 1% trao đổi chéo đgl 1 centimet Moocgan (cM). * ý nghĩa của bản đồ di truyền: Bản đồ di truyền cho phép đoán tần số các tổ hợp gen mới trong các phép laicó ý nghĩa trong công tác chọn giống cũng như trong nghiên cứu khoa học.. -Vậy bản đồ di truyền cho ta lợi ích gì?. IV. Củng cố : - Nhắc lại nội dung của quy luật LKG & HVG? - Tần số HVG cho biết điều gì? - Tại sao f ≤ 50%? V. Hướng dẫn học ở nhà : VI. Rút kinh nghiệm : ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………. Hoàng Thanh Long. Lớp SP.Sinh K30A1 Lop12.net. 1.

<span class='text_page_counter'>(9)</span>