Quản trị rủi ro đừng theo mốt!
“Hãy nói cho tôi biết bạn quản lý rủi ro ra sao, tôi sẽ nói ngân
hàng bạn thế nào?” - Tiến sĩ S. L. Srinivasulu, Chủ tịch tập đoàn
KESDEE Inc - nơi cung cấp các giải pháp học tập trực tuyến (e-
learning) về tài chính có trụ sở tại California, Hoa Kỳ - nói như
vậy để mở đầu câu chuyện về quản lý rủi ro trong ngân hàng với
TBKTSG. Dù nền kinh tế thế giới đang hứng chịu hậu quả của sự
“sơ suất” trong công tác quản lý rủi ro của các ngân hàng, song
điều ông Srinivasulu muốn nói là: Hãy quay về những gì đơn giản
nhất.
Từ lâu, công tác quản trị rủi ro được xem như là một chức năng
nhằm thỏa mãn yêu cầu tuân thủ pháp chế và kiểm soát nội bộ.
Dưới góc nhìn này, rủi ro được xem như là “điều không mong
muốn nhưng phải chấp nhận” trong kinh doanh, và hoạt động
quản lý rủi ro được coi là một trung tâm chi phí. Ông Srinivasulu
cho rằng các ngân hàng nên chuyển hướng tiếp cận ngược lại:
Quản trị rủi ro tốt chính là một nguồn lợi thế cạnh tranh và là một
công cụ tạo ra giá trị, cũng góp phần tạo ra các chiến lược kinh
doanh hiệu quả hơn.
Làm thế nào để vượt qua mô hình quản lý rủi ro cũ gắn với tuân
thủ để đi tới mô hình quản lý rủi ro mới nhằm tạo giá trị? Hãy xây
dựng một “văn hóa rủi ro” trong toàn bộ tổ chức của bạn, ông
Srinivasulu đưa ra lời khuyên.
“Hơn lúc nào hết, các ngân hàng Việt Nam cần phải chủ động
trong phòng ngừa rủi ro. Tính minh bạch cũng như các rủi ro từ
nợ xấu của hệ thống ngân hàng vẫn sẽ là một trong các vấn đề
trọng tâm trong năm 2009”, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt
Nam, bà Dương Thu Hương, nói tại hội thảo “Thành lập ngân
hàng dữ liệu và phòng ngừa rủi ro tác nghiệp”, diễn ra hồi tháng
1-2009.
Các chuyên gia cũng cho rằng các số liệu hiện có về hệ thống
ngân hàng có thể chưa phản ánh hết tình hình. Với các khó khăn
của nền kinh tế và sự đình đốn trong hoạt động sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp, tỷ lệ nợ xấu có thể cao hơn và rủi ro
thực tế sẽ lớn hơn đối với hệ thống ngân hàng, nhất là khi được
đo lường bằng các chuẩn mực quốc tế.
“Công việc hàng ngày, nhất là các việc liên quan đến phê duyệt,
bất cứ cái gì cũng là quản lý rủi ro”, Tổng giám đốc Phan Đào Vũ
của Ngân hàng TMCP Bảo Việt, người đã có gần 30 năm làm
quản lý trong ngành ngân hàng nói.
Rủi ro từ hệ thống hay còn gọi là rủi ro tác nghiệp, tức do hệ
thống và yếu tố con người. Rủi ro thị trường chủ yếu đến từ hai
biến động cơ bản là lãi suất và tỷ giá. Nguồn thu lớn nhất của các
ngân hàng Việt Nam hiện là từ kinh doanh tín dụng nên rủi ro lớn
nhất cũng từ tín dụng. Sau đó mới tới rủi ro hoạt động (tác
nghiệp) và rủi ro thị trường.
Ông Phan Đào Vũ cho rằng tuy các ngân hàng Việt Nam mới chú
trọng đến rủi ro tín dụng nhưng rủi ro thị trường sẽ là vấn đề rất
lớn trong thời gian tới. “Khả năng lường trước rủi ro của chúng ta
còn yếu, ý thức về rủi ro yếu, và hành động thì mới dừng ở các
quy định của Basel I và II”, ông nói.
Việc để cho một thủ quỹ biển thủ hàng tỉ đồng, hay một trưởng
quỹ tiết kiệm có thể vay ngân hàng hàng trăm tỉ đồng như đã xảy
ra có thể xếp vào rủi ro tác nghiệp, song kết cục cũng là rủi ro tín
dụng. Cũng có những ngân hàng tự nhiên mất thanh khoản vì tin
đồn. “Một tổn thất xảy ra với tổ chức tài chính không phải một loại
rủi ro mà là tổng hợp nhiều loại rủi ro”, Tiến sĩ Srinivasulu phân
tích. Ông nói: “Điều quan trọng nhất với các ngân hàng vẫn là
quản trị, và hài hòa các mối quan hệ. Nếu quan hệ không chuẩn
thì sự vận hành không chuyên nghiệp được”.
Người đã có những thời điểm làm ra tới 50% lợi nhuận của Ngân
hàng Citi tại Việt Nam, Chủ tịch tập đoàn đầu tư IPA và Tổng