Héi gi¶ng chµo mõng
ngµy Nhµ Gi¸o ViÖt Nam
(20 - 11 - 1982 * 20 - 11 - 2009)
 
Tit 63: CHNG TRèNH A PHNG
 (Phần Tiếng Việt)
Bi tp 1: Hóy tỡm trong phng ng em ang s dng hoc trong 
mt phng ng m em bit nhng t ng:
a. Chỉ các sự vật, hiện tượng, không có tên gọi trong các phương 
ngữ khác và trong ngôn ngữ toàn dân.
b. Đồng nghĩa nhưng khác về âm với những từ ngữ trong các phư
ơng ngữ khác hoặc trong ngôn ngữ toàn dân.
c. Đồng âm nhưng khác về nghĩa với những từ ngữ trong các phư
ơng ngữ khác hoặc trong ngôn ngữ toàn dân.
(Yêu cầu HS làm theo nhóm phân công, dựa vào mẫu ở SGK Tr175)
 
Ví dụ
- Nhút (phương ngữ 
Trung): món ăn làm 
bằng xơ mít, muối 
trộn với một vài thứ 
khác, được dùng 
một số vùng Nghệ 
Tĩnh.
- Bồn bồn (phương ngữ 
Nam): một loại cây 
thân mềm, sống ở 
nước, có thể làm 
dưa hoặc xào nấu, 
phổ biến ở một số 
vùng Tây Nam Bộ.
- Cu đơ (phương ngữ 
Trung): Mét ®Æc s¶n 
Næi tiÕng…
- B¸nh Phu Thª (B¾c 
Ninh): B¸nh thêng 
dïng trong c¸c lÔ cíi 
hái
Phương 
ngữ Bắc
Phương 
ngữ 
Trung
Phương 
ngữ Nam
mũ mũ nón
chân cẳng chân 
(chơn)
không không 
(không)
hổng
quan 
tài
hòm hòm
bà mệ bà
mẹ mạ má
bố bọ tía
đâu mô đâu
giả vờ giả đò giả đò
ô dù dù
Phương 
ngữ 
miền 
Bắc
Phương 
ngữ 
miền 
Trung
Phương 
ngữ 
miền 
Nam
Mẹ
Bố
Bà
Ngã
Vứt
Bẩn
Màn
Mạ
Bọ, 
cha, 
ba
Mệ
Bổ
Vất
Dớp
Mùng
Má
Tía
Bà
Té
Dụt
Nhơ
Mùng 
Phương ngữ miền 
Bắc
Phương ngữ miền 
Trung
Phương ngữ miền 
Nam
Nón:
dùng để đội đầu, làm 
bằng lá.
Hòm:
dụng cụ để đựng đồ.
Bổ: có ích
Ốm: bị bệnh
Mắc: treo lên
Phanh: h·m xe l¹i
Nón:
dùng để đội đầu, làm 
bằng lá.
Hòm:
quan tài để người 
chết.
Bổ: ngã
Ốm: gầy
Mắc: bận
Phanh: h·m xe l¹i
Nón:
 chỉ chung cả nón và 
mũ.
Hòm: 
quan tài để người 
chết.
Bổ: té
Ốm: gầy
Mắc: đắt
Phanh: th¾ng 
Nhút Bồn bồn 
Cu đơ
Phu Thª 
Rượu Bầu Đá Bình Định 
 R u Lµng V©n ượ
"Vân hương mỹ tửu lừng biển Bắc.
 Chiến công Như Nguyệt rạng trời Nam“
V¶i thiÒu Lôc Ng¹n B¸nh ®a KÕ   
Bài tập 2.
 Cho biết vì sao những từ ngữ địa phương 
như ở BT 1a không có từ ngữ tương đương 
trong phương ngữ khác và trong ngôn ngữ 
toàn dân?
=> Sự xuất hiện những từ ngữ đó thể hiện 
tính đa dạng về điều kiện tự nhiên và đời 
sống xã hội trên các vùng miền của đất 
nước ta như thế nào?