Người dạy:Lê Thị Thu Hậu SINH HỌC 11 CƠ BẢN
BÀI 36: PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA
I.Mục tiêu:
1.Kiến thức: học sinh cần phải
- Nêu được khái niệm về sự phát triển của thực vật.
- Mô tả được sự xen kẽ thế hệ trong chu trình sống của thực vật.
- Nắm được các nhân tố chi phối sự ra hoa.
- Trình bày được khái niệm về hoocmon ra hoa ( florigen ).
- Nêu được vai trò của phitôhoocmon trong sự phát triển của thực vật.
- Phân tích được mối quan hệ qua lại giữa sinh trưởng và phát triển ở thực vật.
2.Kĩ năng:
Phát triển các kĩ năng phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hóa… từ kiến thức
sinh trưởng và phát triển ở thực vật có hoa để ứng dụng vào trong đời sống, sản xuất…
3.Thái độ:
Có ý thức lao động có khoa học: vận dụng về kiến thức sinh trưởng và phát triển
ở thực vật có hoa vào trong trồng trọt, công nghiệp, sản xuất công nghiệp rượu bia để
đưa lại hiệu quả kinh tế cao nhất.
II.Chuẩn bị:
1.Giáo viên:
- Soạn giáo án.
Phương tiện dạy học:
- Tranh phóng tohình 36SGK:”Cây càchua ra hoa khi đã đạt đến tuổi xác định”
- Sơ đồ:”Chu trình phát triển của cây có hoa”
Tìm hiểu“Ảnh hưởng của quang chu kì đến thực vật có hoa”
Nhị
Nhụy
Tinh tử
Noãn cầu
Hợp tử
Phôi(2n)
(2n)
NP
Cây trưởng thành
Bào tử thể(2n)
Cây con
NP
TT
GP
GP
cqss ♂
cqss ♀
(n)
(n)
(2n)
1
2
3 4
5
6
1
Các loại cây Thời gian chiếu sáng Phân nhóm
>12 giờ <12 giờ
-Hành
-Cà rốt
-Thanh long
-Phần lớn cây ôn đới
Ra hoa Không ra hoa Cây ngày dài
-Khoai tây
-Thuốc lá
-Cà phê
-Phần lớn cây nhiệt đới
Không ra hoa Ra hoa Cây ngày ngắn
-Hướng dương
-Cà chua
-lạc
-Đậu Hà Lan
Ra hoa Cây trung tính
Phiếu học tập:”tìm hiểu 1 số đặc điểm của phitocrom”
Bản chất Dạng tồn tại Tác dụng sinh lý Vai trò
Là sắc tố cảm nhận
quang chu kì, có
bản chất là protein
hấp thụ
hấp thụ ánh sáng
đỏ, bước sóng
660nm
kí hiệu:P
đ
Kích thích sự ra hoa
của cây ngày ngắn
- làm hạt nảy mầm
- làm hoa nở
- mở khí khổng
- tham gia phản ứng
quang chu kì ở thực
hấp thụ ánh sáng đỏ
xa, bước sóng 730
nm
kí hiệu:P
đx
Kích thích sự ra hoa
của cây ngày dài
2.Học sinh:
- Học bài cũ.
- Chuẩn bị bài mới.
III.Nội dung dạy học:
1.Ổn định lớp:
2.Kiểm tra bài cũ:
3.Bài mới:
*Đặt vấn đề: Nhắt tới hoa thì chúng ta thường nghĩ tới cái đẹp. Hoa đóng vai
trò rất quan trọng trong đời sống của chúng ta như ngày tết thì thường là nhà nào cũng
sẽ có vài chậu hoa để chưng, vào ngày 8 tháng 3 các bạn nam sẽ tặng hoa cho các bạn
nữ, hay vào những dịp quan trọng như lễ tốt nghiệp ta cũng thường tặng hoa cho nhau.
Và dĩ nhiên sẽ có nhiều hộ giai đình có thu nhập chủ yếu dựa vào trồng hoặc bán hoa.
Vậy các em có biết sự ra hoa phụ thuộc vào những yếu tố nào? Và người ta đã ứng
dụng các biện pháp kỹ thuật gì để điều khiển sự ra hoa? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu bài
36 PHÁT TRIỂN Ở THỰC VẬT CÓ HOA để trả lời các câu hỏi trên
Các em hãy nhắc lại khái niệm: sinh trưởng ở thực vật là gì?
HS: sinh trưởng ở thực vật là quá trình tăng về kích thước( chiều dài, bề
mặt, thể tích ) của cơ thể do tăng số lượng và kích thước tế bào.
Giáo viên Học sinh Nội dung
2
Vấn đáp gợi mở từ sơ đồ: “Chu
trình phát triển của cây có
hoa”=>nêu được khái niệm và
đặc điểm nổi bật của phát triển
ở thực vật
(?)Hãy nêu vòng đời của một
cây có hoa điển hình?
- GV sơ đồ:”chu trình phát triển
của cây có hoa”
- (?)giai đoạn nào thể hiện
quá trình sinh trưởng?Vì
sao?
- (?)Nhận xét về sự biến đổi
của cơ thể thực vật ở các giai
đoạn còn lại?
- GV nhận xét, kết luận: Như
vậy các giai đoạn còn lại mặc
dù có sự tăng về kích thước
nhưng không gọi là sinh trưởng
bởi vì trong phát triển đã có sự
sinh trưởng.
- (?)Toàn bộ quá trình đó
được gọi là phát triển. Vậy
phát triển ở thực vật là gì?
-HS quan sát sơ đồ của chu
trình
(?)Hãy kể tên các giai đoạn
mang bộ nhiễm sắc thể lưỡng
bội(2n) và đơn bội(n) trong
chu trình sống của thực vật?
- GV nhận xét, khái quát.
- (?)Có nhận xét gì về thể đơn
bội và lưỡng bội trong chu
trình sống của chúng?
Hạt nẩy mầmcây
concây trưởng thànhra
ha, kết trái
- giai đoạn 2Vì do có sự
tăng lên về kích thước.
+ Có sự tăng về kích thước
(ST)gđ1
+Có sự phân hóa về chức
năng và phát sinh hình thái
=> tạo ra các cơ quan mới
( rễ, thân, lá, hoa, quả)gđ 1,
3
-HS trả lời.
- HS trả lời
I.Phát triển là gì?
1.Chu trình phát triển ở cây
có hoa :
HS tự vẽ sơ đồ
2.Khái niệm:
Phát triển của cơ thể thực vật
là toàn bộ những biến đổi diễn
ra theo chu trình sống, bao
gồm 3 quá trình liên quan với
nhau: sinh trưởng, phân hóa
và phát sinh hình thái tạo nên
các cơ quan của cơ thể( rễ,
thân, lá, hoa, quả ).
3.Đặc điểm nổi bật của phát
triển ở thực vật :
- Có sự xen kẽ thế hệ lưỡng
3
Kết luận: đó là sự xen kẽ thế
hệ lưỡng bội và đơn bội trong
chu trình của thực vật.
- (?)Sự xen kẽ thế hệ như vậy,
có vai trò gì trong đời sống
của thực vật hay nó có ưu thế
gì?
- Đó chính là vai trò của sự xen
kẽ thế hệ lưỡng bội và đơn bội
trong chu trình sống của thực
vật.
Chúng ta vừa tìm hiểu những
đặc điểm về chu trình phát triển
ở thực vật có hoa
- Vậy sự ra hoa chịu sự chi phối
của những nhân tố nào,chúng ta
sang phần II…
(?)theo các em có những
nhân tố nào chi phối sự ra
hoa ở thực vật?
-GV tổng kết
Chúng ta đi tìm hiểu nhân tố
thứ nhất: tuổi của cây.
-GV treo tranh phóng to hình
36:”cây cà chua ra hoa khi đã
đạt đến tuổi xác định”
Tranh vẽ cùng một cây cà chua
nhưng ở hai thời điểm khác
nhau :
- thể đơn bội và lưỡng bội
có sự xen kẽ lẫn nhau
- thể lưỡng bội chiễm ưu thế
- Giúp loài có khả năng
thích nghi khi môi trường
thay đổi, là nguồn nguyên
liệu phong phú cho quá trình
tiến hóa.
- HS trả lời tự do.
bội (2n) và đơn bội (n).
- Vai trò của hiện tượng xen
kẽ thế hệ trong chu trình phát
triển cá thể : Tạo ra các tổ hợp
gen mới giúp loài có tiềm
năng thích nghi khi môi
trường thay đổi và tạo ra
nguồn nguyên liệu phong phú
cho quá trình tiến hóa.
II.Những nhân tố chi phối
sự ra hoa:
1.Tuổi của cây:
4
Cây một : cây cà chua ở
thời điểm ban đầu
Cây hai : cây cà chua đó
sau thời điểm 14 ngày
Luu ý:HS chú ý quan sát về số
lá của từng cây cà chua và thời
điểm ra hoa để từ đó trả lời câu
hỏi lệnh:
(?)Khi nào cây cà chua ra
hoa?
(?) Vì sao đến lá thứ 14 cây
mới ra hoa?
(?)Vậy dựa vào đâu để xác
định tuổi của thực vật một
năm?(câycàchua là TV1năm)
(?)Sự ra hoa của thực vật
phụ thuộc vào tuổi cây như
thế nào?
* Câu hỏi chuyển ý: “ Có phải
mọi thực vật khi đủ tuổi thì
chúng đều ra hoa không? Vì
sao?
-Không phải tất cả mọi thực vật
khi đủ tuổi, đủ ngày chúng đều
ra hoa mà một số cây đến tuổi
ra hoa nhưng không thể ra hoa
được là vì sự ra hoa còn phụ
thuộc vào ngoại cảnh.
=>a.Nhiệt độ thấp.
-GV cho VD để làm rõ hiện
tượng xuân hóa:
+ Lúa mì mùa đông (gieo
vào tháng 9) trải qua mùa đông
lạnh sẽ ra hoa
+Cây 2 năm (bắp cải, su
hào, hoa loa kèn) : năm 1 : sinh
trưởng dinh dưỡng, năm 2 trải
qua mùa đông lạnh sẽ ra hoa.
+Đến tuổi lá thứ 14 thì cây
cà chua ra hoa
+Vì đến 1 độ tuổi xác định
cây mới ra hoa
+Tuổi của thực vật một năm
được tính theo số lá
-không phụ thuộc vào điều
kiện ngoại cảnh, phụ thuộc
vào giống và loài.
- Đến một độ tuổi nhất định
thì cây ra hoa Vd: cây cà chua
tuổi lá thứ 14
- Sự ra hoa theo tuổi không
phụ thuộc vào điều kiện ngoại
cảnh mà phụ thuộc vào giống
và loài Vd: cây hoa hướng
dương
2.Nhiệt độ thấp và quang
chu kì:
a.Nhiệt độ thấp:
5