Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 1
13-Aug-04
1
BÁO CÁO THU NHẬP
13-Aug-04
2
NHỮNG CÂU HỎI VỀ BÁO CÁO THU NHẬP
1. Hai cơ sở kế toán: theo tiền mặt và theo thực tế phát sinh?
2. Cơ sở lý thuyết để xác đònh doanh thu và chi phí?
3. Phân nhóm doanh thu và chi phí?
4. Liên kết báo cáo thu nhập và bảng cân đối kế toán?
5. Qui trình căn bản: báo cáo thu nhập được lập như thế nào?
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 2
13-Aug-04
3
PHẦN 1:
NGUYÊN LÝ CỦA
BÁO CÁO THU NHẬP
13-Aug-04
4
CHU KỲ KINH DOANH
Hàng
tồn kho
Khoản
phải thu
Tiền
mặt
Mua hàng
Bán hàng

Thu tiền
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 3
13-Aug-04
5
KỲ KẾ TOÁN
9 Cần phải có những khoảng thời gian có độ dài đồng
nhất để đo lường kết quả kinh doanh
9 Không nhất thiết phải trùng với chu kỳ kinh doanh
9 Năm tài khóa không nhất thiết phải trùng với niên lòch
9 Có thể báo cáo theo tháng hay quý
13-Aug-04
6
KẾ TOÁN THEO TIỀN MẶT (Cash Accounting)
• Doanh thu được ghi nhận khi công ty thực thu tiền mặt
• Chi phí được ghi nhận khi công ty thực chi tiền mặt.
Ví dụ: Công ty Allen trong tháng 1:
– Các chủ sở hữu góp vốn $20.000
– Vay $12.000 với lãi suất 12%/năm
– Mua hàng $40.000, trả tiền mặt $26.000
– Trả tiền thuê nhà $4.000 cho hai tháng
– Trả tiền bảo hiểm $2.400 cho cả năm
– Bán hàng $50.000 (giá vốn $32.000), thu tiền mặt $34.000
– Trả lương $5.000
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 4
13-Aug-04
7
Tiền mặt thu từ khách hàng……………… $34.000
Trừ các chi phí tiền mặt:

Mua hàng…………………………………………………… $26.000
Trả lương……………………………………………………… 5.000
Thuê nhà……………………………………………………… 4.000
Bảo hiểm……………………………………………………… 2.400
Cộng các khoản chi tiền mặt…………………… 37.400
Chi vượt thu……………………………………………………………… (3.400)
KẾ TOÁN THEO TIỀN MẶT (tiếp)
–Các chủ sở hữu góp vốn $20.000
–Vay $12.000 với lãi suất 12%/năm
–Mua hàng $40.000, trả tiền mặt $26.000
–Trả tiền thuê nhà $4.000 cho hai tháng
–Trả tiền bảo hiểm $2.400 cho cả năm
–Bán hàng $50.000 (giá vốn $32.000), thu tiền mặt $34.000
–Trả lương $5.000
13-Aug-04
8
ƯU ĐIỂM CỦA KẾ TOÁN TIỀN MẶT
1. Dễ hiểu
2. Các thông tin về dòng tiền mặt là xác thực
3. Thể hiện khả năng thanh khoản của công ty
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 5
13-Aug-04
9
1. Không liên kết doanh thu với các chi phí dùng để tạo ra doanh
thu
¾ Tiền thuê nhà và tiền bảo hiểm?
¾ Tiền mua hàng?
2. Thường làm cho doanh thu bò ghi nhận chậm lại
¾ Mua hàng về kho

¾ Thuyết phục khách hàng
¾ Giao hàng hay thực hiện dòch vụ
¾ Thu tiền từ khách hàng
¾ Chờ đến khi hết hạn bảo hành
NHƯC ĐIỂM CỦA KẾ TOÁN TIỀN MẶT
Công đoạn quan
trọng nhất
Thời điểm ghi
nhận doanh thu
13-Aug-04
10
KẾ TOÁN THỰC TẾ PHÁT SINH (Accrual Accounting)
• Đònh nghóa doanh thu:
– Khoản tăng của Vốn chủ sở hữu
– Là kết quả của việc tăng tài sản hoặc giảm trách nhiệm nợ
(thu tiền mặt, tăng khoản phải thu, giảm khoản ứng trước)
– Là kết quả của việc giao hàng hoặc thực hiện dòch vụ cho
khách hàng
• Đònh nghóa chi phí:
– Khoản giảm của Vốn chủ sở hữu
– Là kết quả của giảm tài sản hoặc tăng trách nhiệm nợ
(chi tiền mặt, tăng khoản phải trả)
– Là kết quả của việc tạo ra doanh thu
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 6
13-Aug-04
11
THỜI ĐIỂM GHI NHẬN THEO THỰC TẾ PHÁT SINH
• Thời điểm ghi nhận doanh thu:
– Đã giao hàng, hoặc đã hoàn thành toàn bộ hay hầu hết dòch

vụ dự kiến phải thực hiện.
– Nhận được tiền, hoặc nhận được phiếu ghi nợ, hoặc một tài
sản có giá trò xác đònh.
• Thời điểm ghi nhận chi phí:
– Chi phí gắn liền sản phẩm: ghi nhận vào thời điểm phát sinh
doanh thu.
– Chi phí theo thời gian: ghi nhận theo thời kỳ công ty sử dụng
ích lợi của tài sản đó.
13-Aug-04
12
BÁO CÁO THU NHẬP THEO THỰC TẾ PHÁT SINH
Doanh thu bán hàng………………. $50.000
Trừ các chi phí:
Giá vốn hàng bán………………. $32.000
Chi phí lương…………………… 5.000
Chi phí thuê nhà….…………….. 2.000
Chi phí bảo hiểm………………. 200
Chi phí lãi vay…………………. 120
Tổng chi phí………………. 39.320
Lợi nhuận ròng…………………… $10.680
–Các chủ sở hữu góp vốn $20.000
–Vay $12.000 với lãi suất 12%/năm
–Mua hàng $40.000, trả tiền mặt $26.000
–Trả tiền thuê nhà $4.000 cho hai tháng
–Trả tiền bảo hiểm $2.400 cho cả năm
–Bán hàng $50.000 (giá vốn $32.000), thu tiền mặt $34.000
–Trả lương $5.000
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 7
13-Aug-04

13
TRỞ LẠI VỚI KẾ TOÁN TIỀN MẶT
• Mỗi khi báo cáo lợi nhuận bằng phương thức kế toán
theo thực tế phát sinh, lãi (lỗ) ròng là phần tăng (giảm)
vốn chủ sở hữu.
Nhược điểm thứ ba, cũng là nhược điểm lớn nhất
của kế toán tiền mặt:
Kế toán tiền mặt không thể hiện được sự
tăng hay giảm của vốn chủ sở hữu
13-Aug-04
14
ĐO LƯỜNG DOANH THU
1. Dự phòng không thu được (Uncollectible Accounts.)
2. Dự phòng giảm giá do khách hàng thanh toán sớm
(Sales Discounts.)
3. Dự phòng hàng bò trả lại hoặc phải giảm giá (Sales
Returns & Allowances.)
4. Hàng bán trả chậm quá một năm: phải tính doanh thu
bằng hiện giá của dòng tiền dự kiến sẽ thu được.
Ỵ Còn lại là doanh thu thuần (doanh thu ròng)
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 8
13-Aug-04
15
DOANH THU KHÁC VỚI THU
 Thu tiền nợ từ khách hàng: không phải doanh thu:
– Tăng tiền mặt
– Giảm khoản phải thu
Ỉ Không tăng vốn CSH
 Thu tiền phát hành cổ phần: không phải doanh thu:

– Tăng tiền mặt và tăng vốn CSH
– Không phải kết quả của giao dòch với khách hàng
Khi có nghi ngờ, trở lại xem đònh nghóa
13-Aug-04
16
• Đối với công ty thương mại:
Giá vốn hàng tồn kho đầu kỳ
+ Giá vốn hàng mua thêm trong kỳ
- Giá vốn hàng tồn kho cuối kỳ
= Giá vốn hàng bán trong kỳ
• Đối với công ty sản xuất:
Giá vốn thành phẩm tồn kho đầu kỳ
+ Giá vốn thành phẩm sản xuất ra trong kỳ
- Giá vốn thành phẩm tồn kho cuối kỳ
= Giá vốn hàng bán trong kỳ
• Vấn đề: xác đònh giá vốn thành phẩm sản xuất trong kỳ?
CHI PHÍ GẮN LIỀN SẢN PHẨM BÁN RA
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 9
13-Aug-04
17
CHI PHÍ GẮN VỚI THỜI GIAN: LÃI VAY
• Lãi vay được tính vào chi phí trong kỳ, cho dù công ty không
thực chi tiền mặt trong kỳ.
• Lãi vay làm tăng chi phí và giảm lợi nhuận chòu thuế, do đó
lãi vay còn có tên là “lá chắn thuế” (taxshield)
• Việc tính lãi vay theo phát sinh, không theo tiền mặt có phải
là hợp lý?
13-Aug-04
18

CHI PHÍ GẮN VỚI THỜI GIAN: KHẤU HAO
• Khấu hao: phần giảm giá trò của tài sản cố đònh theo thời
gian được chuyển thành chi phí trong quá trình tạo ra doanh
thu .
• Khấu hao làm tăng chi phí và giảm lợi nhuận chòu thuế. do đó
cũng tạo ra “lá chắn thuế” (taxshield)
• Khấu hao có phản ánh hao mòn thực hay giảm giá trò thực
của tài sản?
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 10
13-Aug-04
19
CÁC CHI PHÍ KHÁC
• Chi phí quảng cáo tiếp thò có được tính vào một năm?
• Chi phí đào tạo và tư vấn có nên tính vào một năm?
– Nếu tính vào một năm: có thể vi phạm quy ước về thời
điểm tương xứng
– Nếu phân bổ cho các năm sau: có thể vi phạm quy ước về
tính thận trọng
13-Aug-04
20
CHI PHÍ KHÁC VỚI CHI
• Chi tiền mua hàng nhập kho: không phải chi phí:
– Giảm tiền mặt hoặc tăng khoản phải trả
– Tăng hàng trong kho
Ỉ Không giảm vốn CSH
• Chi trả cổ tức: không phải là chi phí:
– Giảm tiền mặt và vốn CSH
– Không phải là giao dòch để tạo ra doanh thu
• Thuế thu nhập doanh nghiệp có phải là chi phí ???

Khi có nghi ngờ, trở lại xem đònh nghóa
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 11
13-Aug-04
21
BÁO CÁO THU NHẬP VÀ ĐẲNG THỨC KẾ TOÁN
Tài sản
Tài sản
=
Nợ
Nợ
+
Vốn góp
Vốn góp
+
LNGL
đầu kỳ
LNGL
đầu kỳ
+
Doanh
thu
trong
kỳ
Doanh
thu
trong
kỳ
-
Chi

phí
trong
kỳ
Chi
phí
trong
kỳ
-
Tài sản
Tài sản
=
Nợ
Nợ
+
Vốn góp
Vốn góp
+
Lợi
nhuận
giữ lại
Lợi
nhuận
giữ lại
Tài sản
Tài sản
=
Nợ
Nợ
+
Vốân CSH

Vốân CSH
Tài sản
Tài sản
=
Nợ
Nợ
+
Vốn góp
Vốn góp
+
LNGL
đầu kỳ
LNGL
đầu kỳ
+
LN ròng
trong kỳ
LN ròng
trong kỳ
-
Cổ tức
trong
kỳ
Cổ tức
trong
kỳ
Cổ tức
trong
kỳ
Cổ tức

trong
kỳ
13-Aug-04
22
PHẦN 2:
QUY TRÌNH KẾ TOÁN
Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, 2004-2005 Ngun lý kế tốn - Bài giảng 3
Bùi Văn, Nguyễn Tấn Bình 12
13-Aug-04
23
• Bảng cân đối thể hiện bức tranh tài chính
tại một thời điểm
• Báo cáo thu nhập cho thấy hiệu quả kinh
doanh qua một thời kỳ:
– Thể hiện các doanh thu và chi phí trong
một thời kỳ
– Giải thích sự thay đổi giữa bảng cân đối
đầu kỳ và cuối kỳ
SỐ LIỆU THỜI ĐIỂM VÀ SỐ LIỆU THỜI KỲ
13-Aug-04
24
TÀI KHOẢN THƯỜNG XUYÊN VÀ TẠM THỜI
• Các tài khoản của bảng cân đối là tài khoản thường xuyên
• Các số liệu được tích lũy từ khi công ty bắt đầu hoạt động
• Các tài khoản của báo cáo thu nhập là tài khoản tạm thời
– Luôn được bắt đầu bằng số 0 vào đầu kỳ
– Luôn được đưa về số 0 khi khóa sổ cuối kỳ