120
CHỈÅNG VII
CHỈÅNG TRÇNH THAM SÄÚ


7.1 Âàût váún âãư

Mäüt âàûc âiãøm ráút quan trng trong khi gia cäng trãn cạc mạy âiãưu khiãøn theo
chỉång trçnh säú CNC l âảt âỉåüc hiãûu qu kinh tãú cao ngay c trong âiãưu kiãûn sn
xút hng loảt vỉìa v nh. Chênh nhåì âàûc tênh linh hoảt cao ca nọ m khi chuøn
tỉì viãûc gia cäng kiãøu chi tiãút ny sang gia cäng kiãøu chi tiãút khạc ngỉåìi ta chè viãûc
thay âäøi chỉång trçnh. Âiãưu âọ lải cng ph håüp hån trong thåìi âải sn xút cäng
nghiãûp hiãn âải m u cáưu vãư hçnh thỉïc v máùu m khäng ngỉìng thay âäøi nhàòm
tàng cỉåìng sỉïc cảnh tranh v tho mn thë hiãúu ca ngỉåìi tiãu dng. Tuy nhiãn cng
cáưn phi tháúy ràòng cạc chi tiãút gia cäng cå khê ráút phong phụ v âa dảng vãư hçnh
dạng, kêch thỉåïc c
ng nhỉ âàûc âiãøm vãư cäng nghãû... Chênh vç thãú m cáưn phi cọ
mäüt sỉû nghiãn cỉïu vãư viãûc phán loải cạc chi tiãút gia cäng cå khê thnh mäüt säú loải,
kiãøu hồûc nhọm chi tiãút trãn cå såí cọ chung mäüt säú kiãøu chu trçnh gia cäng trãn mạy
CNC nhàòm mủc âêch täø chỉïc quạ trçnh gia cäng sao cho cọ hiãûu qu nháút. Xút phạt
tỉì tỉåíng trãn, cạc nh chãú tảo mạy CNC â âỉa vo trong hãû thäúng âiãưu khiãøn säú
ca mạy CNC mäüt kiãøu láûp chỉång trçnh måïi âỉåüc gi l chỉång trçnh tham säú. Våïi
chỉång trçnh tham säú, ngỉåìi ta s láûp mäüt chỉång trçnh gia cäng trãn cå såí cạc kiãøu
hồûc nhọm chi tiãút âải diãûn bàòng viãûc âỉa vo trong âọ cạc tham säú hçnh thỉïc m cọ
thãø gạ
n cạc giạ trë thỉûc ca nọ theo tỉìng chi tiãút gia cäng củ thãø. Cạc tham säú ny cọ
thãø l cạc giạ trë vãư toả âäü v cạc thäng säú vãư cäng nghãû nhỉ giạ trë täúc âäü càõt, lỉåüng
tiãún dao, chiãưu sáu gia cäng; cạc thäng säú hçnh hc ca dao nhỉ bạn kênh v chiãưu
di dao...
Vê dủ:

(a) ( b) (c)
Hçnh 7-1: Mäüt säú kiãøu chi tiãút trong láûp trçnh tham säú
trãn mạy phay CNC

121
Ngy nay, ngỉåìi ta thỉåìng láûp chỉång trçnh tham säú cho cạc chi tiãút cọ âàûc
âiãøm gáưn giäúng nhau vãư hçnh dạng hçnh hc v phỉång phạp gia cäng. Cạc chi tiãút
ny phi giäúng nhau cå bn vãư chu k gia cäng, vê dủ nhỉ khi gia cäng cạc läù âỉåüc
phán bäú trãn vng trn våïi cạc gọc phán bäú khạc nhau hồûc l säú läù khạc nhau trãn
cạc toả âäü khạc nhau hay khi gia cäng cạc rnh âỉåüc phán bäú theo chiãưu di trủc
nhỉ cạc loải trủc cạn...






Hçnh 7-2: Kiãøu chi tiãút gia cäng âỉåüc láûp trçnh trãn mạy tiãûn
theo chỉång trçnh tham säú

Vê dủ nhỉ trong cạc chu trçnh gia cäng trãn mạy phay v mạy tiãûn âỉåüc trçnh
by trong chỉång V, ngỉåìi ta âỉa vo cạc tham säú hçnh thỉïc nhỉ S, E l säú block
âáưu tiãn v cú
i cng âỉåüc thỉûc hiãûn trong chỉång trçnh chênh âäúi våïi hãû âiãưu khiãøn
FAGOR hồûc P, Q âäúi våïi hãû âiãưu khiãøn FANUC; Cạc tham säú L, M l giạ trë lỉåüng

dỉ âãø lải cho gia cäng tinh theo phỉång X v Z âäúi våïi hãû âiãưu khiãøn FAGOR hồûc
U, W âäúi våïi hãû âiãưu khiãøn FANUC; Cạc tham säú C l chiãưu sáu càõt mäùi láưn chảy
dao âäúi våïi hãû âiãưu khiãøn FAGOR hồûc U âäúi våïi hãû âiãưu khiãøn FANUC...
Láûp trçnh tham säú cho phẹp sỉí dủng cạc biãún trong mäüt chỉång trçnh chênh
hay mäüt chỉång trçnh con. Lục måïi khåíi tho ra kiãøu láûp trçnh ny ngỉåìi ta chè quan
niãûm l láûp våïi mäüt säú chu trçnh cỉïng âãø gia cäng mäüt säú bãư màût âàûc trỉng ca chi
tiãút nhỉ khoan cạc läù sáu cọ b phoi våïi lỉåüng tiãú
n dao khäng âäøi hồûc thay âäøi, chu
trçnh gia cäng àn dao theo biãn dảng chi tiãút...v sau ny âỉåüc måí räüng hån cho cạc
nh chãú tảo mạy âiãưu khiãøn theo chỉång trçnh säú nhåì sỉû têch håüp tỉì nhiãưu cáúu trục
khạc nhau täø chỉïc vo trong hãû thäúng âiãưu khiãøn säú ca mạy CNC.
Chỉång trçnh tham säú hiãûn nay cng âỉåüc sỉí dủng mäüt cạch räüng ri hån v
thêch håüp hån trong cạc chỉång trçnh våïi cạc phẹp tênh toạn vãư lỉåüng giạc, cạc phẹp
toạn vãư säú hc v logic.
Hiãûn nay pháưn låïn cạc hãû âiãưu khiãøn CNC cho kh nàng xáy dỉûng cạc chu
trçnh âàûc trỉng chỉïa cạc chỉång trçnh con tham säú. Kiãøu láûp trçnh tham säú cọ thãø

122
âỉåüc xáy dỉûng theo nhiãưu cạch khạc nhau v cọ thãø bao gäưm nhiãưu tỉì âëa chè âỉåüc
sỉí dủng khạc nhau. Cạc hãû âiãưu khiãøn säú ca cháu Áu thỉåìng sỉí dủng cạc biãún tham
säú l âëa chè E (MAHO), L (NUM), R (SINUMERIC)... v âi sau nọ l mäüt säú chỉí
säú âãø xạc âënh cạc biãún. Cn våïi hãû âiãưu khiãøn ca cạc nỉåïc nhỉ M, Nháût bn
thỉåìng sỉí dủng cạc biãún m trong âọ bao gäưm cạc âëa chè â âỉåüc måí räüng tỉì A
âãún Z.
Mäüt chỉång trçnh macro âỉåüc coi l mäüt chỉång trçnh nh cọ tênh cháút hon
chènh m khi âỉåüc gi ra thç nọ âỉåüc âỉa vo chảy trong chỉång trçnh chênh. Vç thãú
våïi cạc chỉång trçnh macro thç thỉåì
ng âỉåüc thỉûc hiãûn våïi cạc lãûnh â âỉåüc tiãu
chøn hoạ.
Hiãûn nay, mäùi hãû âiãưu khiãøn cọ chỉïc nàng láûp trçnh tham säú l khạc nhau v

cạc nỉåïc cng nhỉ cạc hng sn xút cng cọ nhỉỵng tiãu chøn khạc nhau. Chênh
âiãưu ny s gáy tråí ngải cho viãûc nghiãn cỉïu v sỉí dủng chụng. Mäüt säú hãû âiãưu
khiãøn NUM 750T v 760T ca Cäüng ho Phạp thỉåìng phán chỉång trçnh tham säú ra
lm 2 loải chênh våïi kiãøu biãún láûp trçnh l L v kiãøu E. Cn våïi hãû âiãưu khiãøn
FANUC thç ngỉåìi ta sỉí dủng cạc k hiãûu # âãø lm cạc tham säú hçnh thỉïc; Våïi hãû
âiãưu khiãøn FAGOR thç ngỉåìi ta sỉí dủng tham säú P...

7.2 Täø chỉïc láûp trçnh
Chỉång trçnh tham säú khäng nhỉỵng chè âỉåüc ạp dủng våïi chỉång trçnh con
m ngay c våïi chỉång trçnh chênh.
Vê dủ våïi hãû âiãưu khiãøn NUM 750T-R v 760 T-TR-R ca Phạp thç ngỉåìi ta
sỉí dủng cạc biãún chỉång trçnh l L. Nọ âỉåüc sỉí dủng våïi 2 kiãøu biãún L l:
- L0 âãún L19.
- L100 âãún L199 v L900 âãún 939.
Vãư phảm vi sỉí dủng v mỉïc âäü khai thạc ca hai loải biãún ny l giäúng hãût
nhau, tuy nhiãn viãûc soản tho våïi cạc biãún ny trong chỉång trçnh s dáùn âãún viãûc
thỉûc hiãûn chụng s khạc nhau.
* Biãún L0 âãún L19 thỉåìng âỉåüc âàût vo âáưu chỉång trçnh trong khi m chụng
ta âàût thiãút bë dỉåïi âiãûn ạp v cng âỉåüc kãút thục våïi chỉïc nàng M02. Cạc biãún n
y
cọ thãø âỉåüc gạn l cạc giạ trë cäú âënh nhỉ toả âäü, täúc âäü càõt...hồûc cng cọ thãø l kãút
qu ca cạc phẹp tênh säú hc hồûc lỉåüng giạc sau: +; -; *; /;
; sin; cosin; tg;
artg... cng nhỉ cạc phẹp tênh logic, vê dủ nhỉ AND, OR...

123
Viãûc sỉí dủng nọ vo trong chỉång trçnh khäng lm nh hỉåíngú âãún cạc chỉïc
nàng khạc trong khi soản tho chỉång trçnh chênh v nọ cọ thãø âỉåüc láûp trçnh våïi 8
chỉí säú.
* Âäúi våïi biãún L0 dãún L99.

Vê dủ:
L8 =18
XL8 ( giạ trë toả âäü X láúy giạ trë L8 tỉïc l cọ toả âäü 18mm hồûc l X18).
FL8 (giạ trë lỉåüng chảy dao Fm láúy giạ trë 18 mm/ph tỉïc l F18).
Cạc biãún ca chỉång trçnh cọ thãø âỉåüc thiãút láûp cho táút c mi âëa chè v våïi
mi chỉïc nàng. Våïi chỉïc nàng G79 nọ cn cho phẹp thỉûc hiãûn cạc phẹp nhy
chỉång trçnh cọ âiãưu kiãûn.
Vê dủ:
L2=5
L1 =L2+ 5.3*3*S30 (L1=5+5,3*3*sin30
o
) = 15,45 tỉïc L1= 15.45).
XL1 Z30 ( giạ trë L1 âỉåüc âỉa vo toả âäü X: tỉïc l X15.45 Z30).
* Biãún L100 âãún L199 v L900 âãún L939.
Dảng v phảm vi sỉí dủng loải biãún ny cng giäúng nhỉ våïi biãún L0 âãún L19.
Tuy nhiãn viãûc soản tho chỉång trçnh våïi cạc biãún ny s dáùn âãún viãûc thỉûc hiãûn
khạc nhau âäúi våïi chỉång trçnh gia cäng. Vê dủ viãûc âỉa vo cạc biãún tỉì L0 âãún L19
thç sỉû hoảt âäüng ca chỉång trçnh khäng nh hỉåíng gç trong khi våïi cạc biãún L100
âãún L199 s âçnh chè chỉïc nàng chøn bë ca block cọ chỉïa cạc biãún âọ cho âãún khi
kãút thục viãûc thỉûc hiãûn block sạt trỉåïc. Mäüt block âỉåüc soản tho våïi biãún L100 âãún
L199 khäng thãø nàòm trỉåï
c mäüt block büc phi thỉûc hiãûn â âỉåüc biãút hay ca cạc
block
tiãúp sau vãư cạc chỉång trçnh biãn dảng trãn 2 hay 3
block
hồûc chỉång trçnh
hiãûu chènh bạn kênh dao.
Cạc biãún L100 âãún L199 cọ thãø âỉåüc láûp trçnh nhỉ biãún L0 âãún L19 båíi cạc
chỉång trçnh ca chỉïc nàng M99 v khäng âỉåüc dng cạc thao tạc hay tạc âäüng tỉû
âäüng vo cạc chu trçnh tiãúp theo sau cạc block.

Viãûc viãút cạc biãún ny hồûc truưn cạc biãún thäng thỉåìng trong chỉång trçnh
gia cäng khäng âỉåüc thỉûc hiãûn khi láûp trçnh thäng thỉåìng cho âãún khi kãút thục thỉûc
hiãûn cạc block trỉåïc âọ. Chỉïc nàng M98 v M99 cho phẹp thỉûc hiãûn trỉåïc cạc thao
tạc ny:
Vê dủ:

124
%1 %2
.... ....
.... ....
.... ....
N90 X_ Z_ N80 M99
N100 L110 =1+L110 N90 X_ Z_
N110 XL110... N100 L110=1+L110
N120 XL120=L110+L10. N110 XL110
N130 ZL120 N120 L120 = L110 +L10
.... N130 ZL120
... N140 M98
.... ....
Trong chổồng trỗnh %1, N100 chố õổồỹc chuỏứn bở vaỡ thổỷc hióỷn trong khi N90
õaợ kóỳt thuùc. Coỡn vồùi chổồng trỗnh %2 seợ õổồỹc chuỏứn bở õóứ thổỷc hióỷn trổồùc khi thổỷc
hióỷn N80 vaỡ noù seợ khọng dổỡng chổồng trỗnh khi kóỳt thuùc
block
N90.
Kyợ thuỏỷt lỏỷp trỗnh vồùi chổồng trỗnh tham sọỳ coù thóứ õổồỹc thổỷc hióỷn vồùi caùc
chổồng trỗnh con hoỷc chổồng trỗnh chờnh vaỡ chuùng coù thóứ õổồỹc bọỳ trờ vồùi nhióửu
mổùc khaùc nhau maỡ khi õổồỹc goỹi õóỳn õóứ thổỷc hióỷn thỗ noù seợ õổồỹc õoỹc vaỡ thổỷc hióỷn tổỡ
mổùc cao nhỏỳt trồớ vóử mổùc thỏỳp nhỏỳt cuớa chổồng trỗnh con hoỷc trồớ vóử chổồng trỗnh
chờnh. Vờ duỷ:
Mổ

ùc 1 Mổùc 2










Chổồng trỗnh chờnh

O 0001
...
N10 M98 P1001
N11...
...
M30
Chổồng trỗnh con

O 1001
...
N10 M98 P1002
N11...
...
M99
Chổồng trỗnh con

O 1002

...
N10 M98 P1003
N11...
...
M99
Hỗnh 7-3: Vờ du vóử caùc chổồng trỗnh chờnh vaỡ caùcmổùc chổồng trỗnh con