CÁC BỘ PHẬN CHÍNH CỦA CẦU CHỦ ĐỘNG
Cầu chủ động gồm các bộ phận quan trọng nhất là : bộ truyền lực chính
, bộ vi sai, hai nửa bán trục và moay ơ của bánh xe chủ động.
4.2.1 Truyền lực chính
1. Nhiệm vụ
− Truyền mômen xoắn của động cơ tới bộ vi sai với góc truyền 90
O
để
chuyển động quay của trục khuỷu thành chuyển động tịnh tiến của xe.
− Tăng tỷ số truyền để tăng mômen xoắn và lực kéo ở bánh xe chủ
động.
2. Phân loại truyền lực chính
* Dựa theo số cặp bánh răng ăn khớp, truyền lực chính được phân làm
hai loại:
− Truyền lực chính đơn: có một cặp bánh răng.
− Truyền loại chính kép: có hai cặp bánh răng.
* Dựa theo kết cấu cặp bánh răng côn, truyền lực chính có ba loại:
− Dùng cặp bánh răng côn răng thẳng.
− Dùng cặp bánh răng côn răng xoắn.
− Dùng cặp bánh răng côn răng hypoid.
Ngoài ra truyền lực chính của xe có động cơ đặt ngang không phải
dùng cặp bánh răng côn. Truyền lực chính chỉ có cặp bánh răng trụ răng
xiên, bởi trục khuỷu đặt song song với trục bánh xe chủ động.
3. Cấu tạo và hoạt động của bộ truyền lực chính
Có hai loại truyền lực chính: truyền lực chính đơn và truyền lực chính
kép
a. Truyền lực chính đơn
* Cấu tạo: ( hình 4.22)
Truyền lực chính đơn chỉ có một cặp bánh răng ăn khớp.
Đối với xe có động cơ đặt dọc truyền lực chính đơn có cặp bánh răng
hình côn (1),(2) để truyền mômen xoắn theo chiều vuông góc. Cặp bánh

răng hình côn có 3 loại: bánh răng côn răng thẳng, răng xoắn và răng Hypoit.
Bánh răng côn răng thẳng khó đảm bảo tỷ số truyền, làm việc không êm,
ngày nay không dùng nữa.
Đối với loại bánh răng côn xoắn, các đường tâm của hai bánh răng
cùng nằm trên một mặt phẳng, loại Hypoit thì giữa hai trục có độ lệch tâm e
( hình 4.21). Nhờ độ lệch tâm e mà có thể nâng hoặc hạ chiều cao trọng tâm
xe, giảm góc nghiêng trục các đăng và tăng tính êm dịu của cặp truyền lực
bánh răng, nhưng loại này làm tăng trượt dọc của bánh răng truyền lực chính
làm chóng mòn răng mềm và phải bôi trơn bằng dầu chuyên dùng ( dầu
hypoit ).
Hình 4.21 Các cặp truyền lực chính đơn
Cặp bánh răng côn bao gồm bánh răng quả dứa và bánh răng vành
chậu.
Bánh răng chủ động được chế tạo liền trục và thường được gọi là bánh
răng quả dứa.Trục bánh răng quả dứa lắp vào vỏ cầu bằng hai vòng bi côn,
phía ngoài có phay rãnh then hoa để lắp với mặt bích truyền động từ trục các
đăng, ngoài cùng tiện ren để lắp êcu hãm. Trên trục có bố trí ống phân cách
2 vòng bi, phớt chắn dầu và các đệm điều chỉnh. Đệm điều chỉnh vị trí bánh
răng qủa dứa đặt sát ngay quả dứa, phía trước vòng bi trong đỡ trục. Các
đệm còn lại lắp cùng ống phân cách để điều chỉnh độ dơ dọc của trục chủ
động.
Bánh răng bị động là bánh răng côn lớn, thường gọi là bánh răng vành
chậu và luôn ăn khớp với bánh răng chủ động. Vỏ hộp vi sai được lắp chặt
vào bánh răng vành chậu bằng đinh tán hay bulông. Vỏ hộp vi sai quay trơn
trên hai vòng bi côn đặt trong ổ đỡ của vỏ cầu.
− Hoạt động: Khi trục các đăng truyền mômen xoắn tới bánh răng quả
dứa, nó tiếp tục truyền cho bánh răng vành chậu và hộp bi sai để truyền ra 2
bán trục và các bánh xe chủ động.
Đối với xe có động cơ đặt ngang phía trước và dẫn động trực tiếp hai
bánh xe trước, hệ thống truyền động không có trục truyền động các đăng

dọc, hộp số và hộp vi sai được đặt chung trong một vỏ, thường gọi là
Transaxle. Truyền lực chính là cặp bánh răng hình trụ. Bánh răng chủ động
lắp chặt ở một đầu trục thứ cấp hộp số. Bánh răng bị động luôn ăn khớp với
bánh răng chủ động, trên bánh răng bị động lắp với vỏ vi sai. Qua cặp bánh
răng truyền lực chính, mômen quay từ trục thứ cấp hộp số truyền cho bộ vi
sai để truyền động cho hai bánh xe trước.( hình 4.23)
Truyền lực chính loại đơn thường dùng cho các xe du lịch và xe tải cỡ
nhỏ yêu cầu tỉ số truyền thấp từ 2 ÷ 4.
Hình 4.22 Truyền lực chính đơn trong cầu chủ động
1. Bánh răng vành chậu; 2. Bánh răng quả dứa; 3. Bánh răng bộ vi sai;
4. Bán trục; 6, Trục bánh răng quả dứa;,7. Các vòng bi côn;
8. Vỏ cầu
b. Truyền lực chính kép
Đối với các xe tải có công suất lớn, để có đủ mômen xoắn và lực kéo
cho hai bánh xe chủ động, đồng thời đảm bảo độ bền cơ học của các bánh
răng, truyền lực chính thường có hai cặp bánh răng. Ngoài cặp bánh răng
côn, truyền lực chính còn có thêm bánh răng trụ răng nghiêng. Tỷ số truyền
của truyền lực chính kép khoảng 4 ÷ 12.
Cấu tạo: (hình 4.24)
Bánh răng quả dứa (2) chế tạo liền với trục chủ động. Trục và bánh
răng quả dứa đặt trong một vỏ riêng (7) lắp với vỏ cầu bằng bulông, ở giữa
có đệm điều chỉnh. Kết cấu lắp ghép trục bánh răng với vỏ tương tự như ở
bộ truyền lực chính đơn. Bánh răng vành chậu (1) lắp chặt với trục trung
gian bằng đinh tán và luôn ăn khớp với bánh răng quả dứa (2). Trục trung
gian chế tạo liền với bánh răng trụ trung gian nhỏ (3).

Hình 4.23. Truyền lực chính trong Transaxle.
Hình 4.24 Truyền lực chính kép trong cầu chủ động
1. Bánh răng vành chậu; 2. Bánh răng quả dứa; 3. Bánh răng trụ trung gian
nhỏ;

4. Bánh răng trung gian lớn; 5, 9 vòng bi; 6. trục bánh răng quả dứa;
7. Vỏ lắp bánh răng quả dứa và trục trung gian; 8. Bán tục; 10. Vỏ cầu.
Trục trung gian quay trơn trên vòng bi côn đặt trên vỏ cầu, phía ngoài
có nắp và đệm điều chỉnh. Bánh răng trung gian lớn lắp với vỏ vi sai bằng
các bulông.
− Hoạt động: Khi bánh răng quả dứa nhận truyền động từ trục các đăng,
mômen quay được truyền tới bánh răng vành chậu, bánh răng trung gian
nhỏ, bánh răng trung gian lớn và vỏ bộ vi sai.
4. Hư hỏng, kiểm tra, sửa chữa:
a. Hư hỏng:
− Các vòng bị mòn, tróc rỗ, vỡ do ma sát, thiếu bôi trơn.
− Trục quả dứa bị mòn ở chỗ lắp vòng bi, rãnh then hoa mòn, hỏng ren
đầu trục. Nguyên nhân do ma sát, thiếu dầu bôi trơn hoặc điều chỉnh khe hở
bánh răng không tốt, tháo lắp không đúng kỹ thuật.
− Phớt cao su biến cứng, rách, mòn do lão hoá và ma sát.
− Các đệm điều chỉnh mòn, nứt, gẫy, đinh tán bị dơ lỏng.
b. Kiểm tra:
* Kiểm tra sơ bộ:
+ Quan sát xem gioăng đệm có hỏng, bị chảy dầu không.
+ Dùng Clê cân lực quay trục quả dứa để đo độ bó giữa bánh răng quả
dứa và bánh răng vành chậu khi bánh răng quả dứa bắt đầu quay. Yêu cầu độ
bó phải đúng quy định với từng loại xe.
Ví dụ: Xe Toyota Hiace, Nissan là 10 ÷ 16 KG.cm.
* Kiểm tra khi tháo rời:
− Quan sát kiểm tra đệm làm kín bị rách, biến cứng, bánh răng, vòng bi
bị tróc rỗ, đầu trục quả dứa bị chờn ren.
− Kiểm tra độ mòn các cổ trục bằng panme.
− Kiểm tra độ mòn của bánh răng, độ mòn của rãnh then hoa bằng các
dưỡng chuyên dùng.
− Đo khe hở giữa bánh răng vành chậu và bánh răng quả dứa bằng kẹp

chì, hoặc dùng đồng hồ so ( hình 4.24) như sau:
+ Gá đồng hồ như hình vẽ. Đầu đo của đồng hồ tỳ vuông góc vào bề
mặt làm việc của một răng bánh răng vành chậu.
+ Một tay giữ chặt bánh răng quả dứa, tay kia xoay bánh răng vành
chậu theo hai chiều cho tới khi cảm giác nặng tay ( bánh răng quả dứa có xu
hướng bị xoay đi), trị số dao động kim đồng hồ so cho ta khe hở ăn khớp
giữa hai bánh răng. Khe hở cho phép tuỳ thuộc vào các loại xe, ví dụ:
Xe Toyota Hiace và Nissan Bcurbid/90 là: 0,13 ÷ 0,18 mm
Xe Din 130 là: 0,15 ÷ 0,20 mm


Hình 4.24 Đo khe hở cặp bánh Hình 4.25 Kiểm tra độ đảo bánh
răng ăn khớp răng vành chậu
Sửa chữa:
− Thay thế các chi tiết: phớt cao su, đệm làm kín, đệm thép điều chỉnh,
bị hỏng, vòng bi bị mòn hỏng vỡ.
− Cổ trục mòn ít thì mạ Crôm và gia công lại kích thước ban đầu. Nếu
ren bị hỏng thì gia công lại ren mới.
− Các bánh răng: Nếu mòn ít khe hở ăn khớp vẫn đảm bảo, có vết tróc
rỗ nhỏ và sứt mẻ không quá 3 mm chiều cao và 5 mm chiều dài ở một vài
răng cách quãng xa thì cho phép hàn đắp và sửa lại.