ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
----------------------

ĐẶNG QUỲNH NHƢ
Tên đề tài:
NGHIÊN CỨU BỆNH DO ẤU TRÙNG CYSTICERCUS CELLULOSAE
GÂY RA Ở LỢN (BỆNH GẠO LỢN) TẠI HUYỆN TÂN UYÊN
TỈNH LAI CHÂU

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo:

Chính quy

Chuyên ngành:

Chăn nuôi Thú y

Lớp:

K45 - CNTY

Khoa:

Chăn nuôi Thú y

Khóa học:

2013 - 2017

Thái Nguyên - 2017


i

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
----------------------

ĐẶNG QUỲNH NHƢ
Tên đề tài:
NGHIÊN CỨU BỆNH DO ẤU TRÙNG CYSTICERCUS CELLULOSAE
GÂY RA Ở LỢN (BỆNH GẠO LỢN) TẠI HUYỆN TÂN UYÊN
TỈNH LAI CHÂU

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo:

Chính quy

Chuyên ngành:

Chăn nuôi Thú y

Lớp:

K45 - CNTY


Khoa:

Chăn nuôi Thú y

Khóa học:

2013 - 2017

Giảng viên hƣớng dẫn: ThS. ĐỖ THỊ LAN PHƢƠNG
Bộ môn: Bệnh động vật, khoa Chăn nuôi Thú y

Thái Nguyên - 2017


ii

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn Khóa luận tốt nghiệp này trƣớc hết em xin gửi lời cảm ơn tới
toàn thể các thầy cô giáo trƣờng Đại học Nông Lâm Thái Nguyên đã truyền đạt
cho em những kiến thức quý báu và bổ ích trong suốt những năm học vừa qua.
Em xin dành lời cảm ơn sâu sắc tới cô giáo GS.TS. Nguyễn Thị Kim
Lan, cô giáo ThS. Đỗ Thị Lan Phƣơng đã rất tận tình và trực tiếp hƣớng dẫn
em thực hiện đề tài và hoàn thiện Khóa luận này.
Em xin chân thành cảm ơn tới các thầy, cô giáo trong khoa Chăn nuôi
Thú y, Chi cục Thú y tỉnh Lai Châu, đã giúp đỡ em hoàn thành Khóa luận
thực tập tốt nghiệp này.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình, bạn bè đã giúp đỡ và
động viên em trong suốt quá trình học tập cũng nhƣ trong thời gian thực tập
tốt nghiệp.
Trong quá trình thực tập vì chƣa có nhiều kinh nghiệm thực tế, chỉ dựa

vào kiến thức đã học cùng với thời gian hạn hẹp nên Khóa luận không tránh
khỏi sai sót. Kính mong đƣợc sự góp ý, nhận xét của quý thầy cô để giúp cho
kiến thức của em ngày càng hoàn thiện và có nhiều kinh nghiệm bổ ích cho
công việc sau này.
Em xin chân thành cảm ơn
Thái Nguyên, ngày tháng năm 2017
Sinh viên

Đặng Quỳnh Nhƣ


iii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 4.1. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm bệnh gạo ở lợn tại địa phƣơng ............. 26
Bảng 4.2. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm bệnh gạo ở lợn theo tháng tuổi ............ 28
Bảng 4.3. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm bệnh gạo ở lợn qua các tháng .............. 29
Bảng 4.4. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm bệnh gạo theo giống ở lợn ................... 31
Bảng 4.5. Tỷ lệ và cƣờng độ nhiễm bệnh gạo ở lợn theo phƣơng thức chăn
nuôi................................................................................................ 33
Bảng 4.6. Thực trạng tập quán chăn nuôi và sinh hoạt của ngƣời dân ở địa
phƣơng .......................................................................................... 34
Bảng 4.7. Tỷ lệ ngƣời nhiễm bệnh sán dây Taenia solium ở địa phƣơng ... 36
Bảng 4.8. Tỷ lệ ngƣời nhiễm bệnh sán dây Taenia solium theo tuổi............ 37
Bảng 4.9. Bệnh tích đại thể của lợn nhiễm bệnh gạo ở các địa phƣơng ....... 39
Bảng 4.10. Tổn thƣơng vi thể của lợn gây nhiễm ấu trùng Cysticercus cellulosae 40


iv


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Cs

: Cộng sự

Cys. Cellulosae

: Cysticercus cellulosae

Cob

: Cytochorome oxidase b

Nxb

: Nhà xuất bản

mm

: milimet

PCR

: Polymerase Chain Reaction

TsMP

: Taenia soliummetacestode


T. solium

: Taenia solium

Vv

: Vân vân


v

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... iii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................. iv
MỤC LỤC ......................................................................................................... v
Phần 1: MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1
1. Đặt vấn đề...................................................................................................... 1
2. Mục đích và yêu cầu của đề tài ..................................................................... 2
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 2
3.1. Ý nghĩa khoa học ....................................................................................... 2
3.2 Ý nghĩa thực tiễn ......................................................................................... 2
Phần 2: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ......................................................... 3
2.1. Điề u kiê ̣n cơ sở thƣ̣c tâ ̣p............................................................................. 3
2.1.1. Điề u kiê ̣n tƣ̣ nhiên ................................................................................... 3
2.1.2. Điều kiê ̣n xã hô ̣i ...................................................................................... 4
2.2. Cơ sở khoa học của đề tài .......................................................................... 6
2.2.1. Đặc điểm sinh học của sán dây Taenia solium ký sinh ở ngƣời và ấu
trùng Cysticercus cellulosae ký sinh ở lợn ....................................................... 6

2.2.2. Vị trí của sán dây Taenia solium trong hệ thống phân loại động vật học ..... 6
2.2.3. Đặc điểm hình thái, cấu tạo của sán dây Taenia solium và ấu trùng
Cysticercus cellulosae ký sinh ở lợn ................................................................. 7
2.2.4. Chu kỳ sinh học của sán dây Taenia solium ........................................... 9
2.3. Bệnh sán dây Taenia solium và bệnh Cysticercus cellulosae (bệnh gạo)...... 10
2.3.1. Đặc điểm dịch tễ của bệnh sán dây Taenia solium và bệnh gạo ......... 10
2.3.2 Đặc điểm bệnh lý và lâm sàng của bệnh ................................................ 12
2.3.3 Chẩn đoán bệnh gạo lợn ......................................................................... 14


vi

2.3.4. Phòng và điều trị bệnh gạo cho lợn....................................................... 15
2.4. Tổng quan các nghiên cứu trong và ngoài nƣớc ...................................... 18
2.4.1. Tình hình nghiên cứu ở trong nƣớc....................................................... 18
2.2.2. Tình hình nghiên cứu ở nƣớc ngoài ...................................................... 19
Phần 3: ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..... 21
3.1. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu............................................................ 21
3.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................ 21
3.1.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 21
3.2. Vật liệu nghiên cứu .................................................................................. 21
3.3. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 22
3.3.1. Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh gạo lợn ở một số xã của huyện
Tân Uyên, tỉnh Lai Châu ................................................................................. 22
3.3.2. Nghiên cứu bệnh gạo ở lợn ................................................................... 22
3.4. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 22
3.4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu đặc điểm dịch tễ bệnh gạo lợn ở một số xã của
huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu ...................................................................... 22
3.4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu bệnh gạo ở lợn .............................................. 25
3.4.3. Phƣơng pháp xử lý số liệu..................................................................... 25

Phần 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................. 26
4.1. Nghiên cứu một số đặc điểm dịch tễ bệnh do ấu trùng Cysticercus
cellulosae gây ra ở lợn (bệnh gạo lợn) tại một số xã của huyện Tân Uyên, tỉnh
Lai Châu .......................................................................................................... 26
4.1.1. Tình hình nhiễm bệnh gạo ở lợn tại một số xã của huyên Tân Uyên tỉnh
Lai Châu .......................................................................................................... 26
4.1.2. Điều tra về tập quán chăn nuôi lợn và sinh hoạt của ngƣời dân ở huyên
Tân Uyên tỉnh Lai Châu .................................................................................. 34
4.2. Nghiên cứu bệnh ấu trùng ........................................................................ 39


vii

4.2.1. Bệnh tích đại thể của lợn mắc bệnh gạo ở các địa phƣơng ................... 39
4.2.2. Bệnh tích vi thể của lợn nhiễm bệnh gạo .............................................. 40
Phần 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ............................................................. 42
5.1 Kết luận ..................................................................................................... 42
2. Đề nghị ........................................................................................................ 43
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 43
PHỤ LỤC


1

Phần 1
MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Bệnh gạo lợn là một bệnh truyền lây giữa ngƣời và động vật. Bệnh do
ấu trùng Cysticercus cellulosae gây ra. Đây là sán ấu trùng của sán dây
Taenia solium ký sinh ở ngƣời. Ấu trùng Cysticercus cellulosae ký sinh ở các

cơ của lợn, khi lợn mắc bệnh gạo thì thịt lợn không thể sử dụng làm thực
phẩm cho con ngƣời, gây tổn thất cho ngành chăn nuôi. Ngƣời ăn thịt lợn gạo
chƣa nấu chín sẽ bị bệnh sán dây.
Theo Phạm Văn Khuê và Phan Lục (1996) [9] ấu trùng Cysticercus
cellulosae là một bọc màu trắng, bên trong có nƣớc trong suốt, đƣờng kính từ
8 - 10 mm, có khi chỉ 5 mm, giống hình hạt gạo. Trên màng bên trong dính
một đầu sán màu trắng, cấu tạo giống đầu sán dây trƣởng thành.
Theo Nguyễn Thị Kim Lan và cs (2012) [12] lợn ở miền mắc bệnh gạo
cao hơn ở đồng bằng, vì ở miền núi thƣờng nuôi lợn thả rông, một số vùng có
tập quán ăn thịt lợn sống hoặc chƣa nấu chín. Đó là nguyên nhân làm cho lợn
dễ nhiễm bệnh gạo và ngƣời cũng dễ nhiễm bệnh sán dây.
Khi lợn mắc bệnh gạo có triệu chứng không điển hình, rất khó phát hiện
bệnh. Khi mổ khám lợn, kiểm tra các cơ vân, mới phát hiện đƣợc gạo ký sinh.
Hiện nay, bệnh do ấu trùng Cysticercus cellulosae gây ra rất khó phát
hiện. Ngoài ra, việc chẩn đoán bệnh trên con vật sống rất khó khăn do triệu
chứng bệnh không điển hình. Đặc biệt, không thể tìm thấy ấu trùng bằng cách
xét nghiệm phân do ấu trùng ký sinh trong cơ của lợn.
Những năm gần đây, lợn đƣợc nuôi phổ biến ở nhiều tỉnh thành trong
cả nƣớc, trong đó có tỉnh Lai Châu. Tuy nhiên, nhiều hộ gia đình vẫn nuôi lợn
theo phƣơng thức thả rông và một số hộ gia đình vẫn chƣa có điều kiện xây


2

nhà tiêu. Chính vì vậy khi ngƣời phóng uế ra môi trƣờng thì trứng sán dây
phát tán, lợn nuôi thả rông ăn phải trứng sán dây dễ mắc bệnh bệnh gạo.
Những vấn đề trên cho thấy, việc tìm hiểu đặc điểm của của ấu trùng
Cysticercus cellulosae gây bệnh gạo ở lợn, không những góp phần hạn chế tỷ lệ
nhiễm ấu trùng (gạo) ở lợn, mà còn góp phần phòng chống bệnh sán dây ở ngƣời.
Xuất phát từ yêu cầu cấp thiết trên, chúng tôi tiến hành đề tài "Nghiên

cứu bệnh do ấu trùng Cysticercus cellulosae gây ra ở lợn (bệnh gạo lợn) tại
huyện Tân Uyên tỉnh Lai Châu”
2. Mục đích và yêu cầu của đề tài
Nghiên cứu tỷ lệ nhiễm bệnh gạo ở lợn tại một số xã của huyện Tân
Uyên tỉnh Lai Châu.
- Tình hình nhiễm sán dây Taenia solium ở ngƣời.
- Nghiên cứu bệnh gạo ở lợn
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
3.1. Ý nghĩa khoa học
Kết quả của đề tài là những thông tin khoa học về đặc điểm dịch tễ
bệnh gạo ở lợn tại số xã của huyện Tân Uyên tỉnh Lai Châu, có một số đóng
góp mới cho khoa học.
3.2 Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả của đề tài là cơ sở khoa học để khuyến cáo ngƣời chăn nuôi
lợn áp dụng biện pháp phòng, trị bệnh do ấu trùng Cysticercus cellulosae gây
ra, nhằm hạn chế tỷ lệ gia súc mắc bệnh, đồng thời giảm nguy cơ nhiễm bệnh
sang ngƣời, đảm bảo sức khỏe cộng đồng.


Khóa luận đầy đủ ở file: Khóa luận full