Sáng kiến kinh nghiệm môn: Âm nhạc
PHềNG GIO DC V O TO HUYN THANH OAI
TRNG THCS NGUYN TRC
Đề Tài
Sáng kiến kinh nghiệm
Năm học 2009 - 2010
Tên đề tài:
"ứng dụng công nghệ thông tin vào
giảng dạy bộ môn âm nhạc ở trờng thcs"
Tên tác giả: Hà Thanh Hoa
Chức vụ: Giáo viên
Môn đào tạo: Âm nhạc
Đơn vị công tác: Trờng THCS Nguyễn Trực
Thuộc: Huyện Thanh Oai
Năm học: 2009 - 2010
CộNG HòA Xã HộI CHủ NGHĩA VIệT NAM
c lp- T do- Hnh phỳc
Tác giả: Hà Thanh Hoa - Trờng THCS Nguyễn Trực - Thanh Oai - Hà Nội
1
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Sơ yếu lý lịch
Họ và tên: Hà Thanh Hoa
Ngày,tháng,năm sinh:02/ 12/ 1979
Năm vào ngành: 01/01/2005
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên trường
THCS Nguyễn Trực
Trình độ chuyên môn: Cao đẳng sư phạm
Hệ đào tạo: Chính quy
Bộ môn giảng dạy: Âm nhạc
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
2
Sáng kiến kinh nghiệm môn: Âm nhạc
m nhc l ngh thut ca õm thanh, gm ging hỏt v õm thanh ca cỏc
loi nhc c. Giỏo dc õm nhc cho HS ph thụng nhm tỏc ng vo i sng
tinh thn ca cỏc em, giỳp cỏc em yờu thớch th gii thiờn nhiờn v vui ti, yờu
i hn trong cục sng. Trong nhng nm gn õy, s bựng n vic ng dng
cụng ngh thụng tin trờn ton cu trong mi phng din ó tr nờn rt ph
bin v khụng th thiu trờn mi lnh vc cụng vic.
Vit Nam núi chung v trong nghnh giỏo dc núi riờng vic s dng
cụng ngh thụng tin ó tr nờn ph cp v mang tớnh thng nht. i mi
phng phỏp giỏo dc nhm tớch cc húa quỏ trỡnh hc tp ca HS, thc hin
c iu ny ngoi s nghiờn cu v phng phỏp truyn ging, thỡ giỏo viờn
cũn phi nghiờn cu s dng cỏc thit b cụng ngh, cỏc phn mm h tr dy
hc ng dng. Cụng ngh thụng tin(CNTT) trong trng hc c y mnh
ng dng trong my nm qua ó tng bc nõng cao cht lng dy hc, tớch
cc thc hin i mi phng phỏp giỏo dc.
II. Lí DO CHN TI
bt kp xu hng chung ca ton xó hi l giỏo viờn ging dy b
mụn õm nhc,cựng vi s h tr ca thit b, vic to iu kin thun li t
BGH nh trng ang cụng tỏc, tụi ó tớch cc tỡm hiu nghiờn cu s dng cỏc
phn mm v a vo thc nghim trong dy hc.
Trong mi tit hc m nhc gi õy thoỏt khi cỏch dy chay hoc cú
chng l vi vi th dựng lc hu, tớnh trc quan v thmm thp, ngi giỏo
viờn cú th khai thỏc v s dng cụng ngh thụng tin nh mt cụng c hu ớch
vic ging dy m nhc tr nờn hp dn v mang tớnh chuyờn nghip
hn.Mi thụng tin , ti liu h ch cho cụng vic ging dy m nhc cú th
khai thỏc c trờn mng Internet, cỏc bi dy u cú th thit k trờn mỏy
tớnh gi dy s hay hn, sinh ng hn
Nhm phỏt huy tớnh tớch cc ca cụng ngh thụng tin trong vic ging
dy mụn m nhc, c bit l trong cỏc tit hc m nhc thng thc hay cỏc
tit tp c nhc,bi c thờm giỏo viờn cú th thit k bi ging vi cỏc
phn mm h tr trờn mỏy tớnh nh: PowerPoint, Encore, Finale
Tác giả: Hà Thanh Hoa - Trờng THCS Nguyễn Trực - Thanh Oai - Hà Nội
3
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
Qua việc giảng dạy môn Âm nhạc nhiều năm, thực tế đã chứng minh là
chất lượng các giờ học Âm nhạc có sử dụng CNTT đều đem hiệu quả cao. Sự
hứng thú trong học tập của học sinh thể hiện rõ rệt, người giáo viên có nhiều cơ
hội để nâng cao và mở rộng lượng kiến thức cần cung cấp cho học sinh Các
dẫn chứng cụ thể và chính xác hơn,cuối tiết học bên cạnh việc dạy và học môn
Âm nhạc thì một điều quan trọng hơn đó là học sinh cũng đã một phần nào
được giáo dục về thẩm mĩ, thái độ cảm thụ và thưởng thức âm nhạc.
Trong bài viết này tôi không đi sâu vào trình bày phân tích các phần mềm hỗ
trợ mà chỉ giới thiệu khả năng ứng dụng cụ thể của CNTT với một số bài học
của phân môn Âm nhạc.Đó là lý do tôi chọn báo cáo chuyên đề Ứng dụng công
nghệ thông tin vào giảng dạy bộ môn âm nhạc ở trường THCS
B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
1. Mục tiêu của môn âm nhạc:
Là hình thành và phát triển năng lực, cảm thụ Âm nhạc của HS tạo cho
các em có trình độ văn hóa âm nhạc nhất định, góp phần giáo dục toàn diện hài
hòa nhân cách.Khích lệ HS hăng hái tham gia hoạt động âm nhạc làm cho đời
sống tinh thần phong phú, lành mạnh tạo điều kiện cho các em bộc lộ và phát
triển năng khiếu.Mở rộng hiểu biết về truyền thống âm nhạc Việt Nam và tinh
hoa âm nhạc thế giới góp phần bồi dưỡng đạo đức, trí tuệ, tạo không khí vui
tươi lành mạnh.
2 .Nội dung của bộ môn âm nhạc:
Môn âm nhạc gồm có ba phân môn:
-Học hát
-Tập đọc nhạc- nhạc lý
-Âm nhạc thường thức
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
4
Sáng kiến kinh nghiệm môn: Âm nhạc
Ni dung ca mi phõn mụn trờn u cú c im v tớnh cht khỏc
nhau.Dy tt mi ni dung ca b mụn chớnh l gúp phn vo vic hỡnh thnh
trỡnh vn húa m nhc nht nh cho HS
II. C S THC TIN
1.Kết quả học tập khi cha áp dụng CNTT:
- 50% học sinh thích học nhạc
- 40% học sinh không chú ý đến bài học
- 10% không thích học
Lớp
Sĩ
số
Xếp loại
Giỏi Khá TB Yếu Kém
Sl % Sl % Sl % Sl % Không
có hs
xếp
loại
kém
6 105 53 50 42 40 10 10 0 0
7 105 54 51 42 40 9 9 0 0
8 103 50 49 42 41 12 10 0 0
9 150 75 50 58 39 17 11 0 0
2.Mt s thun li v khú khn khi thc hin vic ng dng CNTT vo
ging dy b mụn õm nhc ni tụi ang cụng tỏc
a. Thun li
* Nh trng: To iu kin ht sc thun li cho tụi cú kt qu tt nht
c s ng h ca cỏc cp, ban nghnh, ph huynh ton trng h tr c s
vt cht cho nh trng v c bit l s quan tõm u t cỏc trang thit b hin
i ca BGH nh trng trong nhng nm hc qua.
-Cú mỏy chiu Projector, mỏy camera vt th, h thng mỏy vi tớnh hin i
dc ni mng Internet
* Giỏo viờn:
-c tham gia cỏc lp tp hun s dng CNTT
-Khỏ thnh tho khi s dng cỏc phn mm tin hc
-Nhit tỡnh, sỏng to, cú ý thc i mi phng phỏp dy hc
* Hc sinh:
Tác giả: Hà Thanh Hoa - Trờng THCS Nguyễn Trực - Thanh Oai - Hà Nội
5
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
-Học sinh rất say mê, hứng thú học tập môn âm nhạc, đặc biệt là những tiết học
có sử dụng CNTT.
b. Khó khăn
-Việc xây dựng và thiết kế bài giảng có sử dụng CNTT đồi hỏi người giáo viên
phải đầu tư nhiều hơn về thời gian và các điều kiện phục vụ tiết dạy
- Chưa có phòng chức năng riêng
- Các đồ dùng dạy học khác còn thiếu thốn, sơ sài
III. CÁC GIẢI PHÁP ỨNG DỤNG CNTT VÀO VIỆC THIẾT
KẾ BÀI GIẢNG MÔN ÂM NHẠC
Dựa vào các tính năng có sẵn trên máy tính giáo viên có thể thiết kế được
nhiều dạng bài để phục vụ việc giảng dạy môn âm nhạc trong nhà trường phổ
thông như:
1. Dạy hát:
Sử dụng phần mềm PowerPoint và final để thiết kế dạng bài dạy hát( Bao
gồm cả nhạc và lời).Có thể chèn những hình ảnh tĩnh hoặc động phù hợp với
nội dung bài hát như là một giáo cụ trực quan sinh động với tính thẩm mĩ cao.
2. Dạy phân môn tập đọc nhạc
Sử dụng phần mềm Encore 4.5 và Final2.0 để chép lại các tiến trình
như: Luyện tập cao độ, luyện tiết tấu, bài tập đọc nhạc, lời ca rồi trình chiếu
trên phần mềm PowerPoint theo ý của giáo viên
3. Dạy phân môn Âm nhạc thường thức
Sử dụng mạng Internet để khai thác hình ảnh, lịch sử ra đời, tính năng,
cách sử dụng của một số loại nhạc cụ và sử dụng mạng để khai thác chân dung
một số nhạc sĩ trong quá trình giảng dạy với hiệu quả cao.
IV. THỰC NGHIỆM
1. Phân môn dạy hát
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
6
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
Thông thường trong một tiết học dạy hát người giáo viên thường sử
dụng tranh ảnh để minh họa cho nội dung và phần nhạc và lời của bài hát được
phôt to ra rồi treo lên bảng, cách làm này hiện nay đã trở nên nhàm chán đối với
học sinh.Khi ứng dụng CNTT vào bài giảng này thì cách giới thiệu vẫn là tranh
ảnh minh họa nhưng chất lượng những bức ảnh rất cao có thể là ảnh động và tác
dụng của nó đã vượt trội .
Ví dụ:Giới thiệu học hát bài : Tia nắng hạt mưa- Nhạc: Khánh Vinh, Thơ: Lệ
Bình (môn âm nhạc lớp 6)
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
7
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
thông qua các hiệu ứng trình chiếu của phần mềm PowerPoint, các bức ảnh này
có thể chuyển động theo ý đồ của giáo viên với phần giai điệu của bài hát được
lồng ghép trực tiếp có thể phát đồng thời trong quá trình giáo viên giới thiệu
bài.
Với phần dạy hát, giáo viên có thể đặt toàn bộ phần nhạc và lời bài hát
hoặc đặt riêng phần lời ca để hướng dẫn học sinh cách gõ đệm:
-Gõ đệm theo nhịp
-Gõ đệm theo phách
-Gõ đệm theo tiết tấu
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
8
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
Với phần rèn luyện các kĩ năng như kết hợp các động tác phụ họa hoặc
tập biểu diễn, tùy thuộc vào nội dung từng bài hát cụ thể mà giáo viên có thể
lồng ghép các video clip vào cho học sinh xem và tự tìm cách vận động phụ họa
hay biểu diễn một cách hoàn toàn chủ động và sáng tạo.
Ngoài ra việc xây dựng các kĩ năng hát nâng cao cũng rất dễ xây dựng trên
một sơ đồ trực quan, thay thế cho việc giáo viên phải giải thích dẫn giải:
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
9
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
HS chỉ cần quan sát sơ đồ trên và nghe giáo viên gợi ý là đã tự biết nhiệm vụ
của nhóm mình
2. phân môn dạy tập đọc nhạc
Ở bậc THCS việc dạy TDN đòi hỏi giáo viên phải rèn luyện cho học sinh
các kĩ năng cần thiết như: Luyện tập cao độ, luyện tập tiết tấu,tập đọc nhạc,
ghép lời ca.thật thành thạo và nhuần nhuyễn.
Nếu đơn thuần chỉ là treo tranh bài tập đọc nhạc lên bảng rồi với một cây
đàn và giáo viên lần lượt thực hiện các thao tác trên thì học sinh sẽ tiếp thu bài
một cách mơ hồ , thậm chí dẫn đến tình trạng học vẹt.( nghe GV đọc rồi bắt
chước đọc theo)
Với phần thiết kế bài giảng trên máy vi tính một cách trực quan, cụ thể
các kĩ năng cần thực hiện HS sẽ dễ dàng tiếp thu bài một cách chủ động tích
cực bởi nếu bài giảng giáo viên thiết kế tốt đã gây sự tò mò của HS ngay từ đầu
tiết học.
Ví dụ:
Với các hiệu ứng của phần mềm, các nốt nhạc trong phần luyện tập cao
độ có thể xuất hiện lần lượt kèm cao độ chuẩn của nốt ấy khiến HS dễ dàng
thẩm âm một cách chuẩn xác
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
10
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
Trong phần tập đọc nhạc và ghép lời ca, phần nhạc và lời có thể xuất hiện
theo chủ ý của GV, kết hợp với hệ thống câu hỏi cùng các hiệu ứng về âm thanh
cũng như hình ảnh, tạo hiệu quả rất đặc biệt hỗ trợ tốt cho việc truyền đạt kiến
thức cho HS:
(Tập đọc nhạc số 3-Âm nhạc lớp 6)
Sau khi HS tự quan sát và trả lời hệ thống câu hỏi trên,lúc này tự bản
thân mỗi HS đã nắm được các kĩ năng cơ bản và yêu cầu của bài tập đọc
nhạc.qua đó HS đã có thể tự vỡ bài thông qua sự hướng dẫn, hỗ trợ của giáo
viên
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
11
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
3.Phân môn Âm nhạc thường thức:
Trong chương trình âm nhạc THCS ngoài việc học hát, tập đọc nhạc HS
còn được giới thiệu các nhạc cụ dân tộc Việt Nam và thế giới, được nghe kể
chuyện về một số nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới Với dạng bài này nếu giáo
viên chỉ sử dụng một vài bức tranh minh họa thì hiệu quả của tiết học sẽ không
cao.Ngược lại nếu khai thác tốt thì đây là một dạng bài HS rất hứng thú.
Thực tế đã chứng minh rằng trong các tiết học mà mọi thông tin cũng
như các kiến thức liên quan mà giáo viên biết khai thác trên mạng Internet sẽ
đem lại hiệu quả rất cao trong việc tạo ấn tượng và gây được sự hứng thú cao
trong học tập của HS
Ví dụ: Bài: Sơ lược về một số nhạc cụ dân tộc phổ biến(Tiết 14:Âm nhạc
thường thức-Lớp 6)
Ngoài hình ảnh của các nhạc cụ sẽ có hình ảnh minh họa thực tế chơi đàn
và âm thanh thực minh họa thông qua các video clip biểu diễn:
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
12
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
Hay bài giới thiệu về các nhạc cụ phương tây (Âm nhạc thường thức- Tiết 6-
Lớp 7)
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
13
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
14
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm m«n: ¢m nh¹c
Với cách giới thiệu này HS ngoài việc được quan sát, nghe giới thiệu
còn có thể ghi nhớ được ngay âm sắc cụ thể của từng loại nhạc cụ.
Cuối cùng là phần giới thiệu về các nhạc sĩ nổi tiếng của nước ta cũng
như các nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới. Giáo viên có thể thay vì cách đọc hoặc
kể cho Hs nghe câu chuyện âm nhạc bằng việc cho HS biết chi tiết hơn về chân
dung, ngày sinh, ngày mất của nhạc sĩ
(Nhạc sĩ Phong Nhã và bài hát: Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên nhi
đồng-Âm nhạc lớp 6)
Các thông tin cơ bản về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nhạc sĩ:
Với bài hát Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên nhi đồng:
T¸c gi¶: Hµ Thanh Hoa - Trêng THCS NguyÔn Trùc - Thanh Oai - Hµ Néi
15
Sáng kiến kinh nghiệm môn: Âm nhạc
Sau khi nghe gii thiu nhc s thỡ vic giỏo viờn cho HS nghe nhc, hoc
gii thiu cỏc tỏc phm ni ting ca cỏc nhc s(thụng qua cỏc trang Web v
õm nhc ca Th gii v Vit Nam) .ú l cỏch truyn t rt hiu qu vỡ sau
ny khi nghe thy mt nột nhc no ó c hc,HS u cú th tr li ngay
c tờn nhc s sỏng tỏc mt cỏch chớnh xỏc hay khi nhỡn thy chõn dung mt
nhc s no ú cỏc em cng núi ngay c tờn nhc s ú vỡ trong tõm trớ cỏc em
ó cú mt n tng sõu sc. ú chớnh l hiu qu ca vic thay i phng
phỏp truyn t m CNTT l cụng c hu ớch nht thc hin iu ú.
Từ khi nhà trờng đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong giảng dạy,chất lợng giờ
dạy đã đợc nâng cao, học sinh hứng thú hơn với môn học và bớc đầu đã đạt đợc
những kết quả nhất định:
- 85% thích học môn âm nhạc
- 15%cha chú ý
Tác giả: Hà Thanh Hoa - Trờng THCS Nguyễn Trực - Thanh Oai - Hà Nội
16
Sáng kiến kinh nghiệm môn: Âm nhạc
Kt qu thc hin so sỏnh sau khi thc hin ti.
Hc k I nm hc 2009 2010.
Lớp
Sĩ
số
Xếp loại
Giỏi Khá TB Yếu Kém
Sl % Sl % Sl % Sl % Không
có hs
xếp
loại
kém
6 105 89 85 16 15 0 0 0 0
7 105 84 80 21 20 0 0 0 0
8 103 89 86 14 14 0 0 0 0
9 150 134 89 16 11 0 0 0 0
C. KT LUN
Trờn õy l mt s cụng vic ó thng xuyờn c tụi thc hin trong
quỏ trỡnh dy cỏc tit õm nhc ti trng THCS Nguyn Trc, bng cỏch lm
ny hiu qu cỏc tit hc õm nhc c nõng lờn rừ rt, HS hng thỳ v say sa
hc hn.Tớnh chuyờn nghip dn c khng nh, s hiu bit õm nhc ca HS
c nõng cao gúp phn giỏo dc thm m õm nhc v nh hng tt cho vic
cm th v thng thc õm nhc ca HS v sau ny.
Cui cựng rt mong c s ch dn v gúp ý kin ca cỏc cp lónh o
v cỏc bn ũng nghip.
Tụi xin chõn thnh cm n!
Kim Bi, ngy 24 thỏng 03 nm 2010
Ngi vit
H THANH HOA
Mục lục:
Trang
Tác giả: Hà Thanh Hoa - Trờng THCS Nguyễn Trực - Thanh Oai - Hà Nội
17
Sáng kiến kinh nghiệm môn: Âm nhạc
A. Phần mở đầu:
I. Đặt vấn đề 3
II. Lí do chọn đề tài 3
b. Phần nội dung:
I. Cơ sở lý luận 4
II. Cơ sở thực tiễn 5
III. Các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào
thiết kế bài giảng môn âm
nhạc 6
IV. Thực nghiệm 7
C. Kết luận 17
Mục lục 18
Tác giả: Hà Thanh Hoa - Trờng THCS Nguyễn Trực - Thanh Oai - Hà Nội
18