PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC TOÁN LỚP 6
THÔNG QUA HOẠT ĐỘNG GIÁO KHOA
Nguyễn Duy Khanh, trường THCS Thanh Trù, Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc
– Sdd: 0915.068.451
I. Việc giao nhiệm vụ cho học sinh phù hợp với những hiểu biết thực tế, những kiến
thức đã học của học sinh để từ nhiệm vụ đó học sinh nắm bắt được kiến thức của bài học sẽ
phát huy được tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh. Trong quá trình dạy học,
chúng tôi luôn có ý thức đổi mới phương pháp. Một hướng dạy học mà chúng tôi quan tâm và
đã áp dụng là dạy học thông qua hoạt động giáo khoa vì hướng dạy học này đáp ứng được yêu
cầu mà chúng tôi nêu ra ban đầu. Qua nhiều tiết dạy thử nghiệm tại trường THCS Thanh Trù,
Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc, tôi nhận thấy học sinh hứng thú học hơn và cho kết quả thật tốt.
Trong phạm vi bài báo này, tôi chỉ xin trình bày một số bài mà chúng tôi đã vận dụng
thành công hướng dạy học nói trên.
II. Hoạt động giáo khoa là một nhiệm vụ học tập thoả mãn các điều kiện:
(1) Phù hợp với chương trình;
(2) Không được quá đơn giản, quá dễ dàng đến mức học sinh chỉ cần thực hiện trong một vài
phút; nhưng ngược lại cũng không được quá khó đến mức học sinh phải suy nghĩ quá lâu hoặc
không thể giải quyết được cho dù có hợp tác với những học sinh khác;
(3) Được trình bày rõ ràng, dễ hiểu đối với mọi học sinh tham gia;
(4) Nhiệm vụ này tự bản thân nó hoặc cùng với một số nhiệm vụ khác cũng thỏa mãn ba điều
kiện trên phải tạo cho học sinh một trong các cơ hội sau:
- Đi đến những phỏng đoán về kiến thức mới;
- Đi đến kiến thức mới;
- Hình thành biểu tượng hình ảnh về đối tượng sắp được học;
- Hình thành kĩ năng mới;
- Huy động những kiến thức đã được học để tổ chức lại những kiến thức này;
- Huy động những kiến thức đã được học để vận dụng những kiến thức này vào đời sống thực
tiễn.”
Khi dạy bài “Ước chung và bội chung” - Toán 6, SGK, tập 1, trang 51 tôi đã thiết kế
và cho học sinh thực hiện các hoạt động giáo khoa hướng vào hai nội dung chính: ước chung
và bội chung.

1. Hoạt động giáo khoa đi đến định nghĩa ước chung của hai hay nhiều số.
Hoạt động giáo khoa ƯỚC CHUNG được trình bày dưới đây, tôi thiết kế để dạy học
nội dung ước chung của 2 hay nhiều số. Mục đích của hoạt động giáo khoa này là giúp học
sinh khám phá định nghĩa ước chung: “Ước chung của hai hay nhiều số là ước của tất cả
các số đó”.
HOẠT ĐỘNG ƯỚC CHUNG
a) Viết tập hợp các ước của 12
b) Viết tập hợp các ước của 18
c) Viết tập hợp ƯC(12, 18) gồm các số vừa là ước của 12, vừa là ước của 18
d) Các số thuộc tập hợp ƯC(12, 18) vừa tìm được ở trên gọi là ước chung của 12 và 18.
Theo em, thế nào là ước chung của hai số, của ba số, của nhiều số.
Kết quả đạt được ở hoạt động trên là 75% học sinh nêu được định nghĩa đúng về ước
chung của hai hay nhiều số.
Có 5/ 49 em chưa tìm đúng các ước của 12 và các ước của 18 nên không chọn ra được
các số vừa là ước của 12, vừa là ước của 18 (chưa hoàn thiện bài làm). Có 8/49 em đã viết
được tập hợp ƯC(12, 18) nhưng mới chỉ nêu được định nghĩa ước chung của hai số.
2. Hoạt động giáo khoa đi đến định nghĩa bội chung của hai hay nhiều số
Hoạt động giáo khoa BỘI CHUNG được trình bày dưới đât, tôi thiết kế để dạy học nội
dung bội chung của 2 hay nhiều số. Mục đích của hoạt động giáo khoa này là giúp học sinh
khám phá định nghĩa bội chung: “Bội chung của hai hay nhiều số là bội của tất cả các số
đó”.
HOẠT ĐỘNG BỘI CHUNG
a) Viết tập hợp các bội của 4
b) Viết tập hợp các bội của 6
c) Viết tập hợp BC(4, 6) gồm các số vừa là bội của 4, vừa là bội của 6
d) Các số thuộc tập hợp BC(4, 6) vừa tìm được ở trên gọi là bội chung của 4 và 6.
Theo em, thế nào là bội chung của hai hay nhiều số.
Kết quả đạt được ở hoạt động thứ hai là 85% học sinh nêu được định nghĩa đúng.
Có 5/ 49 em chưa tìm đúng các bội của 4 và các bội của 6 nên không chọn ra được các
số vừa là bội của 4, vừa là bội của 6 (chưa hoàn thiện bài làm). 3/ 49 em đã viết được tập hợp

BC(4, 6) nhưng mới chỉ nêu được định nghĩa bội chung của hai số.
Khi được giao các nhiệm vụ trên, hầu hết học sinh rất hứng thu, các em đều cố gắng thi
đua hoàn thành nhiệm vụ trước. Một số em mặc dù chưa đủ khả năng để phát biểu đúng định
nghĩa ước chung và định nghĩa bội chung của hai hay nhiều số nhưng các em đã rất cố gắng để
diễn tả những hiểu biết của mình về ước chung và bội chung của hai hay nhiều số.
Khi dạy bài trên theo tiến trình như SGK hiện thời (không giao nhiệm vụ cho học sinh
thực hiện nhiệm vụ như trên) ở lớp khác, kết quả đạt được: cả hai mục 1 và 2 có 55%(14/ 25)
học sinh nêu đúng định nghĩa ngay sau khi học. 11/25 em không nêu được định nghĩa ước
chung của hai số và định nghĩa bội chung của hai số.
Kết quả còn cho thấy thật tốt hơn ở giờ học sau (giờ luyện tập sau bài ước chung và bội
chung). Đối với các lớp được học giờ trước theo hướng giao nhiệm vụ như trên, hầu hết các
em đã phát biểu đúng định nghĩa ước chung và định nghĩa bội chung của hai hay nhiều số thì
đều biết tìm ước chung và bội chung của hai số, ba số. Còn đối với lớp không được học theo
hướng giao nhiệm vụ như trên thì có nhiều em phát biểu đúng định nghĩa nhưng không tìm
được ước chung và bội chung của hai số, của ba số.
Tương tự như kết quả đạt được ở bài “Ước chung và bội chung” - Toán 6, chúng tôi
cũng thu được kết quả thật tốt khi vận dụng hướng dạy trên vào dạy học bài : “§15. Tìm một số
biết giá trị một phân số của nó” - SGK to¸n 6, tËp 2, trang 53. Để người đọc hình dung được
cách dạy hoạt động giáo khoa mà chúng tôi thiết kế cho bài học này, trong một tiến trình bài
học cụ thể, ở đây, chúng tôi xin nêu rõ vị trí của hoạt đông giáo khoa trong bài học. Khi dạy
học bài này, chúng tôi đã thiết kế hoạt động giáo khoa với mục đích cho học sinh khám phá ra
cách “tìm một số khi biết giá trị một phân số của số đó” và cho học sinh thực hiện hoạt động
giáo khoa này trước, từ đó đi đến quy tắc và sau cùng là thực hiện luyện tập qua một ví dụ. Cụ
thể hoạt động giáo khoa và cách tiến hành dạy học hoạt động giáo khoa này ở bài “§15. Tìm
một số biết giá trị một phân số của nó” như thế nào, đã được chúng tôi trình bày ngay dưới
đây.
1. Quy tắc
HOẠT ĐỘNG TÌM SỐ
Thời gian: 15 phút
Hình thức: Làm việc nhóm 3 học sinh

Phương tiện: bi (45 viên)
(1) Chia 30 viên bi thành 2 phần bằng nhau
Lấy thêm số bi bằng số bi trong mỗi phần
Tính tổng số bi sau khi lấy thêm
30 viên bi là mấy phần của tổng số bi thu được
Tính 30:
2
3
và so sánh kết quả với tổng số bi
(2) Lấy thêm số bi bằng 3 lần số bi trong mỗi phần
Tính tổng số bi sau khi lấy thêm
30 viên bi là mấy phần của tổng số bi thu được
Tính 30:
2
5
và so sánh kết quả với tổng số bi
(hết hoạt động)
Quy tắc: Muốn tìm một số biết
m
n
của nó bằng a, ta tính a:
m
n
(m,n ∈ N*)
?1. a) Tìm một số biết
2
7
của nó bằng 14.
b) Tìm một số biết
2

3
5
của nó bằng
2
3
−
?2. Một bể chứa đầy nước, sau khi dùng hết 350 lít nước thì trong bể còn lại một lượng nước
bằng
13
20
dung tích bể. Hỏi bể này chứa được bao nhiêu lít nước?
2. Ví dụ:
Tìm số học sinh của lớp 6A, biết
3
5
số học sinh của lớp 6A là 27 bạn.
Giải:
Gọi số học sinh lớp 6A là x . Vì
3
5
số học sinh của lớp 6A là 27 bạn nên
3
5
của x bằng
27. Ta có: x = 27:
3
5

x = 27 .
5

3
x = 45
III. Với những kết quả thử nghiệm của bản thân qua các tiết dạy tại trường THCS
Thanh Trù, Vĩnh Yên, Vĩnh Phúc, tôi nhận thấy dạy học môn Toán ở trường THCS thông qua
hoạt động giáo khoa thực sự phát huy được tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh,
giúp học sinh nhận thức bài học tốt hơn.
Tài liệu tham khảo
(1) Trương Thị Vinh Hạnh. Dạy học môn toán ở trường THPT thông qua hoạt động giáo
khoa. Nhà xuất bản Đại học Sư phạm, 2008.
(2) Tôn Thân; Vũ Hữu Bình - Phạm Gia Đức - Trần Luận. SGK Toán 6 tập 1. Nhà xuất bản
Giáo dục 2002.
(3) Tôn Thân; Vũ Hữu Bình - Phạm Gia Đức - Trần Luận. Sách giáo viên Toán 6 tập 1. Nhà
xuất bản Giáo dục 2002.