Tác dụng phụ và tai biến của thuốc thường bị bỏ qua, vì sao? pot
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (103.78 KB, 4 trang )
Tác dụng phụ và tai biến của thuốc
thường bị bỏ qua, vì sao?
Mới đây một bài báo được đăng trên tờ Bưu điện Washington
(Mỹ) đã cho thấy một hiện thực có khả năng gây hại đến sức khỏe của
người bệnh: nhiều bác sĩ không biết về tác dụng phụ của thuốc và thậm
chí một số đáng kể còn bác bỏ sự liên quan của các triệu chứng của
bệnh nhân tới tác dụng phụ của thuốc men mà họ đang sử dụng.
Trong bài phóng sự đặc biệt với nhan đề: "Các bác sĩ của bạn có thể
mơ hồ", (Bưu điện Washington số ngày 28/8/2007), tác giả Ishani Ganguli
đã chỉ ra hiện tượng đáng lo ngại này trong thế giới y học ngày nay. Trong
khi ở mọi nơi, mọi chỗ, ngoài đời, trên mạng nhiều bệnh nhân than phiền
vì những tác dụng phụ của dược phẩm này, dược phẩm kia, thì các bác sĩ
thường ít nhắc đến chúng và coi chúng là rất an toàn. Bởi lẽ, họ được thông
tin và quảng bá từ các hãng bào chế thông qua tài liệu y khoa và đại chúng,
cũng như những quảng cáo rất ấn tượng về tác dụng cứu người của nhiều
loại thuốc.
Không nhìn nhận, không công nhận và không cảnh báo, các bác sĩ đã
làm cho cơ quan quản lý và người bệnh hiểu nhầm về tác dụng, tác hại của
thuốc và có thể làm tổn hại đến bệnh nhân. Các nhà nghiên cứu thuộc Đại
học San Diego Hoa Kỳ đã tỏ ra rất ngạc nhiên khi khảo cứu của họ cho thấy
hiện tượng suy giảm trí nhớ cũng như đau nhức cơ bắp rất phổ biến ở những
người dùng thuốc nhóm statin để giảm cholesterol. Hàng chục triệu người
Mỹ dùng các thuốc này, chủ yếu là lipitor và zocor. Nhiều người vẫn tưởng
rằng nhóm thuốc này là thần dược cho mọi bệnh tật từ tai biến mạch máu
não, nhồi máu cơ tim, viêm khớp và cả ung thư. Nhưng trên thực tế, những
nghiên cứu gần đây cho thấy nhóm thuốc này không có hiệu quả trong việc
giảm tỷ lệ tử vong (thường đổi nguyên nhân tử vong này thành nguyên nhân
khác) khi được theo dõi hơn 5 năm. Bên cạnh đó, các tác dụng phụ của
chúng là khá phổ biến từ đau nhức, giảm trí nhớ, trí tuệ, làm hỏng gan, thận,
thần kinh ngoại biên và còn có thể tăng tỷ lệ các bệnh ung thư. Nguy hại hơn
nữa, những tổn thương này thường kéo dài rất lâu ngày, cả khi bệnh nhân
ngừng dùng thuốc.
Theo nhận xét của nhiều chuyên gia, đau nhức cơ có thể xảy ra cho
khoảng hơn 30% người dùng statin, trong khi đó theo nhiều bệnh nhân được
khảo cứu rất ít khi bác sĩ của họ công nhận và chỉ ra điều này. Không chỉ với
riêng nhóm statin, một bức tranh tương tự còn thấy ở nhiều phương pháp
điều trị và thuốc men khác. Giáo sư Jerry Avorn thuộc Đại học Harvard đã
nhận xét: "Chúng tôi đã biết tình trạng không nhận biết và báo cáo về tác
dụng phụ và tai biến của thuốc men là rất trầm trọng. Có tới 90-99% các tai
biến nặng của thuốc đã không được các bác sĩ báo cáo".
Các cơ quan quản lý thì thường tin vào số liệu do hãng bào chế đưa ra.
Các số liệu này cũng được thu thập trong thời gian ngắn khi thử nghiệm lâm
sàng bởi các bác sĩ và nhà nghiên cứu do các hãng dược phẩm thuê. Rất khó
có thể tin là họ sẽ khách quan khi thông tin về sản phẩm của mình, về tác
dụng cũng như các tai biến có thể xảy ra. Những nghiên cứu thẩm định được
đăng tại các tạp chí y khoa lớn ở Mỹ và châu Âu đều cho thấy: hiệu quả điều
trị và tác dụng phụ của một loại dược phẩm có sự khác biệt rất xa khi so
sánh giữa các thử nghiệm do hãng dược phẩm tài trợ với các thử nghiệm do
nhà nước hoặc tổ chức phi vụ lợi tiến hành.
Bác sĩ Beatrice Golomb - tác giả thứ nhất của nghiên cứu thuộc Đại
học San Diego đã chỉ ra rằng: "Trong 5 dược phẩm ra đời sẽ có ít nhất một
dược phẩm bị cấm sử dụng hoặc yêu cầu dán nhãn đen để cảnh báo về tác
dụng phụ nguy hiểm". Cũng theo bà, với nhiều bác sĩ, có lẽ sự hào nhoáng
trong quảng cáo, tư liệu về thuốc đã mạnh hơn những chỉ dẫn về tác dụng
phụ của chúng.
Nghiên cứu của Golomb và cộng sự được đăng tải tại tạp chí: An toàn
dược phẩm (Drug Safety, số 30, 2007) đã cho thấy 2 bất ngờ lớn:
- Bệnh nhân thường chỉ ra các triệu chứng của họ là do tác dụng phụ
của thuốc chứ không phải là các bác sĩ.
- Ngay cả khi các tác dụng phụ này là hiển nhiên và đã được cảnh báo
nhiều, nhưng có tới 60% bác sĩ phủ nhận chúng và tìm nguyên nhân khác để
giải thích.
Nguyên nhân của hiện tượng bác sĩ có xu hướng bỏ quên và phủ nhận
tác dụng phụ của thuốc có thể là hậu quả của cơ chế: càng nhiều người bệnh,
càng cho nhiều thuốc men, càng làm tăng uy tín và thu nhập của các bác sĩ.
Và cuối cùng, nó cũng chỉ là phần đỉnh của núi băng về những vấn đề vụ lợi
và không đặt sức khỏe của người bệnh lên trên lợi nhuận của công nghệ
khám, chữa bệnh trong nền kinh tế thị trường.
