Nghệ thuật khởi nghiệp (phần 11)
Nguyễn Thạc Minh

Guy Kawasaki là hiện là giám đốc điều hành của Garage Technology
Ventures - một ngân hàng đầu tư vốn cho các công ty công nghệ cao.
Trước đây, ông từng là cố vấn cho hãng Apple Computer. Ông là tác giả
của bảy cuốn sách viết về kinh doanh. Ông nhận bằng B.A từ trường đại
học Standford, bằng M.B.A. từ UCLA, và nhận danh hiệu tiến sĩ danh dự
của trường Bapson College. Ông còn sẵn sàng tư vấn cho những người
đang muốn khởi sự kinh doanh. Sau đây là phần tiếp theo cuộc phỏng vấn
ông do tạp chí Forbes thực hiện.
Không phải ai cũng có cơ hội kinh doanh!
Hỏi: Tôi băn khoăn về việc thành lập công ty sản xuất một loại thuốc nước
để mọc tóc. Tôi là một bác sĩ nhãn khoa, và ảnh hưởng phụ của một trong
những loại thuốc mà chúng tôi dùng trong lĩnh vực này là làm mọc tóc.
Một bác sĩ khác đã được cấp bằng sáng chế loại thuốc này như một loại
thuốc làm mọc lông mi và cộng tác với hãng mỹ phẩm Maybelline. Tôi
muốn dùng loại thuốc này kết hợp với một dung dịch mỹ phẩm được dùng
để xoa vào da đầu như sản phẩm Nioxin hiện có trên thị trường. Tôi có
phải thực hiện một thử nghiệm y học để được thực hiện điều này không?


Đáp: Giả sử bạn là một bác sĩ chuyên về da liễu chứ không phải về nhãn
khoa. Một ngày nào đó, bạn nhỏ một loại thuốc nào đó vào mắt một bệnh
nhân, và người đó sẽ nói: “Bệnh loạn thị của tôi đã khỏi rồi!” Bạn cũng đã
phát hiện ra rằng một bác sĩ da liễu khác đã được cấp bằng sử dụng loại
thuốc này để làm giảm bệnh đục nhân mắt. Dựa trên phát hiện này, bạn
viết cho một nhà báo của Forbes và hỏi rằng liệu việc sử dụng loại thuốc
này để chữa bệnh loạn thị có đòi hỏi phải được thử nghiệm y học không và
làm thế nào bạn biết được liệu bác sĩ da liễu kia có quyền được chữa trị

mắt hay không. Bạn có hiểu tôi đang muốn nói gì không? Bạn, với tư cách
là một bác sĩ nhãn khoa, có thể nói gì với bác sĩ da liễu đó?
Tôi có nguồn tài trợ và kế hoạch khởi nghiệp một công ty chuyên cung cấp
dịch vụ trên mạng. Tôi biết rằng một người và tôi muốn thuê người đó làm
Giám đốc điều hành về công nghệ. Chúng tôi có mối quan hệ cá nhân tốt,
và anh ta rất quan tâm đến dự án này, trừ một điều là anh ta muốn trở
thành người góp vốn chung với tôi. Ông có thể cho tôi một lời khuyên
không?
Nếu bạn thích người đó và nếu bạn tin rằng anh ta sẽ là một kỹ sư công
nghệ giỏi và nếu bạn tin rằng anh ta xứng đáng với vị trí người sáng lập,
thì hãy biến người đó thành một cộng sự/sáng lập. Chú ý rằng: Có ba chữ
“nếu” trong điều tôi vừa nói. Tôi không đơn giản bảo: “Hãy biến người đó
thành một cộng sự”. Bạn phải quyết định câu trả lời cho ba chữ nếu đó.


Nói ngắn gọn, đầu tư là sự lấp lỗ hổng trên thị trường tiền tệ, là việc mua
rẻ và bán đắt, và mua ở thị trường các doanh nghiệp khó đổi sang tiền mặt
và không hiệu quả, nhưng bán thông qua Nasdaq rất dễ thanh toán và cực
kỳ hiệu quả.
Các độc giả của ông với “những ý tưởng hay” có thể chấp nhận lời miêu
tả của tôi về các nhà kinh doanh vốn vừa rồi, hoặc tin vào bài “Luôn có
tiền tài trợ cho các ý tưởng hay” của Ngài Kawasaki, rồi tìm được danh
sách hàng trăm nhà kinh doanh vốn (VC), đọc các trang web của họ, viết
các bản kế hoạch kinh doanh và kế hoạch quản lý, liên hệ với các VC đó,
sửa lại các kế hoạch của mình, cố gắng lần nữa với tất cả lòng quyến tâm
và “bản lĩnh của người khởi sự doanh nghiệp”,… trong nhiều tháng hoặc
nhiều năm trời, rồi sau đó mới chấp nhận những lời miêu tả của tôi.
Nếu bạn cho rằng việc đầu tư vốn của các VC chỉ là một trò chơi tài chính
- lấp các lỗ hổng trên thị trường tiền lệ, mua rẻ bán đắt và chuyển công ty
mua được sang một thị trường mang tính thanh khoản cao hơn – thì bạn

biết các VC rất khác so với các VC mà tôi biết. Kinh doanh vốn là việc tìm
kiếm các công ty trẻ có triển vọng sáng sủa, đầu tư hết mình vào đó và
giúp các công ty đó hái vầng trăng mơ ước của họ. Cho rằng việc kinh
doanh vốn chỉ là những công cụ tài chính chẳng khác gì cho rằng thể thao
chỉ là những vấn đề về bản quyền TV và tài trợ. Trong cả hai trường hợp,
tiền là yếu tố quan trọng, nhưng để chiến thắng trong kinh doanh vốn và
thế thao, trước tiên bạn phải say mê trò chơi đó.


Bạn tôi và tôi đang là sinh viên đại học, chúng tôi có thời gian rỗi và thích
việc đầu tư. Cả hai chúng tôi đều đã là những nhà đầu tư có kinh nghiệm
và giờ đây muốn chuyển sang kinh doanh. Ý tưởng của chúng tôi là đầu tư
đại diện cho các khách hàng, lấy tiền hoa hồng khi chúng tôi thực sự kiếm
được tiền cho họ. Ông có thể cho chúng tôi một lời khuyên không?
Hãy kết thúc việc học đại học đi.
Ước mơ của tôi là tự điều hành công ty của chính mình, nhưng tôi thiếu ý
tưởng kinh doanh (hoặc thiếu lòng can đảm?) để có thể có được một cơ sở
tốt. Lý tưởng nhất là tôi muốn tiếp quản một công ty nhỏ, còn bản thân tôi
là một người góp vốn chủ động. Vấn đề là tôi phải tìm những công ty như
vậy ở đâu? Ông có thể cho tôi vài lời khuyên không?
Tôi không đồng ý với ý tưởng “nhà doanh nghiệp as ronin.” Như vậy
chẳng khác nào nài một nhà doanh nghiệp vô chủ đi tìm một người chủ.
Nếu bạn muốn mua một công ty, hãy mua công ty cung cấp một dịch vụ
hoặc sản phẩm mà bạn yêu thích. (Tương tự như vậy, nếu bạn muốn thành
lập công ty, hãy thành lập một công ty cung cấp một dịch vụ hoặc sản
phẩm mà bạn yêu thích.) Bạn sẽ tìm thấy công ty đó bằng cách nhìn lại
xem bạn đang sở hữu, sử dụng hay yêu thích cái gì.
Tôi muốn bàn với ông về khả năng đầu tư vào một doanh nghiệp kinh
doanh ngoài Internet có tiềm năng tốt trong mười năm tới. Ông có thể gọi
cho tôi theo số 123-456-7890 để hẹn một buổi gặp mặt.



Hiện giờ, tôi đang rất bận với các vụ làm ăn khác nên không gọi được.
Đầu tiên, tôi chuẩn bị giúp một bà goá người Nigeria chuyển tiền ra khỏi
đất nước của bà ta. Sau đó, tôi sẽ bán Viagra qua Internet. Cuối cùng, tôi
cần tính xem nếu chỉ cần 1% đàn ông trên thế giới làm to dương vật bằng
một loại sản phẩm mà tôi đang định chế tạo thì tôi sẽ giàu như thế nào nhỉ?
Nghiêm túc mà nói, thì đừng tiếp cận với một nhà đầu tư bằng cách nói:
“Hãy gọi cho tôi, tôi có một vụ làm ăn thú vị đây.” Hãy tự giới hiệu với
nhà đầu tư đó. Ít nhất cũng nên miêu tả về sản phẩm của bạn.
Trong bài báo trước, ông nói rằng các VC tìm kiếm một nhóm làm việc tốt,
công nghệ tuyệt hảo, một thị trường đã hình thành và có khả năng sinh lời.
Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi chỉ có hai yếu tố sau. Tôi biết rằng tôi có công
nghệ tốt (hay một mô hình kinh doanh tốt) và thị trường chín muồi. Nhưng
tôi không có nhóm làm việc tốt. Tôi nên làm gì đây?
Trước hết xin nói rằng có hai trong ba yếu tố đó cũng không phải là tồi.
Hai yếu tố đó xem chừng có triển vọng hơn hầu hết các công ty kinh doanh
công nghệ còn non nớt khác. Bạn đã gặp một vấn đề mà bề ngoài có vẻ
như vấn đề về con gà và quả trứng: Nếu tôi có tiền, tôi có thể có một nhóm
làm việc tốt; và nếu tôi có một nhóm làm việc tốt, tôi có thể có tiền.
Thực ra, đây không phải là vấn đề về con gà và quả trứng. Trước tiên cần
có nhóm làm việc tốt. Một trong những thứ nghiệm tốt nhất về tài tháo vát
của một nhà doanh nghiệp là khả năng bán giấc mơ của mình khi không có


tiền. Vì thế hãy thực hiện những điều cần làm: lựa chọn, thuyết phục và tốt
nhất là có một sản phẩm hoặc dịch vụ tốt. Hãy trải nghiệm cuộc sống khắc
nghiệt trước khi trở thành một người khởi sự doanh nghiệp thành công.
Ở Hoa Kỳ có các VC đầu tư vào những ý tưởng ở nước ngoài, chẳng hạn
như ở đất nước Philippines của chúng tôi, không?

Xin lỗi là tôi không biết có VC nào như thế cả. Hiện nay rất khó có được
một vụ đầu tư ở Công viên Menlo Đông từ các VC làm việc tại Công viên
Menlo Tây. Ở Philippines thì còn khó hơn. Nhưng các vụ đầu tư nước
ngoài đã từng diễn ra. Israel là một ví dụ tuyệt vời, vì thế hãy nghiên cứu
xem các công ty Israel làm như thế nào.
Tôi đã mua, thuê và bán bất động sản cho thuê. Công việc của chúng tôi
có rủi ro, nhưng có lẽ chỉ từ quan điểm quá bảo thủ mà thôi. Một nhà kinh
doanh vốn có thể giúp một ông chủ đất phát triển công việc nhanh hơn
chính bản thân anh ta được không?
Không. Tôi sẽ sa lầy vào công việc của bạn. Bất động sản không thực sự là
một trò chơi của nhà kinh doanh vốn. Bạn nên đặt niềm tin vào một ngân
hàng tốt và năng nổ. Nói thực là các VC không biết phải làm gì khi đối mặt
với một công ty có tài sản thật sự (tôi không hề chơi chữ) như của bạn.
Chúng tôi thích đầu tư vào các bản trình bày Power Point và các câu
chuyện thần thoại hơn.


Tôi có rất nhiều ý tưởng, nhưng tôi thường băn khoăn không biết cách tiếp
cận tốt nhất để được đầu tư là gì? Tôi nên bắt đầu từ đâu?
Khi lần đầu tôi khởi sự kinh doanh, tôi đã nghĩa rằng phần khó nhất là có
một ý tưởng hay. Khi có ý tưởng đó, phần thực hiện là khó nhất. Giờ tôi có
một vòng tròn hoàn chỉnh: Tôi cho rằng các ý tưởng thì dễ, thực hiện
chúng mới khó. Vì thế điều đầu tiên tôi sẽ làm nếu trong hoàn cảnh của
bạn là làm một mẫu sản phẩm hoặc dịch vụ theo ý tưởng của mình. Hãy
dùng chương trình CAD, búa, đinh, cưa, mỏ hàn, bất cứ phương tiện gì, để
làm ra một cái gì đó. Đừng dùng Word, Power Point và Excel ngay từ đầu.
Nên đăng ký bằng sáng chế nếu bạn tạo ra được một dụng cụ y học hoặc
sản phẩm sinh học.
Tôi đã chứng kiến ông hạ gục hầu như tất cả những người xin ông một lời
khuyên để có được vốn kinh doanh. Trừ khi quyền tác giả bài báo của ông

bị đe doạ, ông có thể cắt bớt những chuyện dài dòng và đưa ra luôn một
danh sách ngắn những tiêu chuẩn mà theo ông thì cần thiết để có thể được
các VC để ý hay không?
Tôi mừng là thông điệp của tôi đã được hiểu rõ như vậy. Đại đa số các
công ty sẽ không được rót vốn kinh doanh. Tôi sẽ giải thích về khả năng
được rót vốn đầu tư bằng cách đưa ra hai bước kiểm tra: Bức tranh Lớn và
Bức tranh Nhỏ.
Bức tranh Lớn:


- Khi không dùng ma tuý hoặc uống các đồ uống như rượu bia, bạn có
nghĩ rằng công ty của bạn có thể kiếm được $200 triệu doanh thu trong
mười năm tới không?
- Trong lịch sử loài người, đã có công ty nào thuộc ngành của bạn được
đem ra mua bán trên thị trường chứng khoán chưa?
Bức tranh Nhỏ:
Giả sử bạn đã qua được thử nghiệm về Bức tranh Lớn, thì hãy trả lời
những câu hỏi sau đây:
- Bạn có thể làm người khác tin rằng ý tưởng hay mẫu sản phẩm của bạn
đáng giá ít nhất $2 triệu với những người không có liên quan gì đến bạn
không? Niềm tin này có nghĩa là bạn đã có sản phẩm đó hoặc đang làm
việc để có (a) một bằng Ph.D thuộc một lĩnh vực khoa học hay cơ khí;
hoặc (b) bạn là một ngôi sao trong công ty có liên quan chặt chẽ đến ngành
mà công ty của bạn sẽ hoạt động. Tại sao lại như vậy? Bởi vì con số tối
thiểu mà một nhà kinh doanh vốn muốn đầu tư vào một công ty là khoảng
$500.000 (và hầu hết các VC sẽ đầu tư với số vốn cao hơn), và $500.000
phải có thể mua được 20%-30% công ty.
- Bạn có sẵn lòng gác mọi ý tưởng thông minh khác mà bạn nghĩ ra và
dành hoàn toàn bản thân cho ý tưởng đang có trong vòng mười năm tới
không?



- Ngoài ý tưởng thông minh hiện có ra, bạn có phương pháp đáng tin cậy
nào để thực hiện ý tưởng đó không? Chẳng hạn nếu ý tưởng của bạn là tạo
ra 802 sát thủ có mặt trong phạm vi 100 dặm và có thể đột nhập vào bất kỳ
một toà nhà nào, nhưng bạn lại đang làm việc trong một cửa hàng bán thức
ăn cho chó, thì bạn sẽ trải qua một thời gian khó khăn đấy. Ý tưởng thì dễ
thôi. Thực hiện mới khó. Và đừng hiểu lầm tôi: Tôi có một con chó và rất
quý những người làm việc tại cửa hàng bán thức ăn cho chó mà tôi hay
mua.
- Bạn có thể chịu đựng việc phải làm việc cùng với những người hiểu về
công việc kinh doanh của bạn ít hơn bạn nhưng lại nói cho bạn cần phải
điều hành kinh doanh như thế nào không?
Nếu bạn qua được tất cả các bài kiểm tra này, thì hãy gửi kế hoạch kinh
doanh cho tôi.
(Theo The Forbes)