225

vaỡ giaớm lổỷc nỏng van, khi lọự cổớa ra coù õổồỡng kờnh Dr = 0,6 1,2 m ta lừp thóm õọỳi
troỹng, õóứ tọỳt hồn nổợa laỡm cổớa van nừp hỗnh van bổồùm coù baớn lóử lóỷch tỏm ồớ mióỷng ra. Khi
duỡng van nừp õóứ traùnh chỏn khọng trong ọỳng khi dổỡng maùy cỏửn õỷt ọỳng thọng khờ tổỡ ọỳng
õỏứy chọự trổồùc van, kờch thổồùc ọỳng d = ( 1/5 1/6 ) õổồỡng kờnh ọỳng õỏứy.
Van ngổồỹc: õổồỹc sổớ duỷng khi õổồỡng kờnh lọự cổớa ra cuớa ọỳng õỏứy Dr 1,2m.Van
ngổồỹc coù mọỹt caùnh quay xung quanh mọỹt truỷc cọỳ õởnh vồùi nừp van, khi maùy bồm ngổỡng
laỡm vióỷc caùnh van seợ õoùng kờn ngn khọng cho doỡng nổồùc chaớy ngổồỹc laỷi ( Hỗnh 10 -
7,b vaỡ 12 - 17 ).
Van phúng haỷ nhanh: Khi ọỳng õỏứy coù õổồỡng kờnh cổớa ra lồùn hồn 2 m thỗ nón duỡng
loaỷi van phúng tổỷ õọỹng nỏng haỷ nhanh bũng tồỡi õióỷn ( Hỗnh 12 - 18 ). Loaỷi bóứ thaùo coù
van phúng yóu cỏửu phaới coù ngn trọỳng phờa trổồùc van do õoù laỡm tng thóm kờch thổồùc
chióửu daỡi bóứ thaùo. Mồớ maùy bồm phaới õọửng bọỹ vồùi nỏng cổớa van, vióỷc nỏng van bừt õỏửu
khi mổỷc nổồùc ồớ phỏửn trổồùc van ọứn õởnh. Tuy nhión thổồỡng tọỳc õọỹ keùo van chỏỷm hồn tọỳc
õọỹ dỏng mổỷc nổồùc trổồùc van, bồới vỏỷy õốnh tổồỡng ngổỷc 2 phaới vổồỹt cao hồn mổỷc nổồùc
cao nhỏỳt khoaớng chổỡng 0,4 m vaỡ laỡ ngổồợng õóứ nổồùc traỡn qua khi sổỷ cọỳ cổớa van hoớng.
Tióỳt dióỷn lọự traỡn phờa trón tổồỡng ngổỷc nón lỏỳy bũng 0,7 lỏửn tióỳt dióỷn ọỳng õỏứy.
Ngoaỡi ra bóứ thaùo coỡn coù thóứ duỡng van cung, duỡng loỹai van naỡy seợ laỡm cho khọỳi lổồỹng
bóứ thaùo lồùn vaỡ tng kờch thổồùc bóứ, do vỏỷy loaỷi naỡy chố duỡng cho traỷm bồm lồùn.
2. Tờnh toaùn thuớy lổỷc bóứ thaùo thúng doỡng
Nhióỷm vuỷ tờnh toaùn thuớy lổỷc bóứ thaùo laỡ:
- Xaùc õởnh õọỹ sỏu ngỏỷp cuớa mióỷng ra ọỳng õỏứy dổồùi mổỷc nổồùc thỏỳp nhỏỳt trong bóứ;
- Baớo õaớm doỡng chaớy ra khoới ọỳng õỏứy ồớ traỷng thaùi ngỏỷp lỷng;
- Xaùc õởnh chióửu daỡi gióỳng tióu nng cuớa bóứ thaùo;
- Xaùc õởnh hỗnh daỷng kờch thổồùc thóửm ra tổỡ gióỳng tióu nng;
- Xaùc õởnh chióửu daỡi õoaỷn baớo vóỷ maùi vaỡ õaùy kónh thaùo;
- Xaùc õởnh caùc kờch thổồùc bóứ thaùo hồỹp lyù.

226



Hçnh 12 - 21. Så âäư tênh toạn thy lỉûc bãø thạo thàóng dng.
Qua thỉûc tãú täøng kãút cho tháúy viãûc thiãút kãú bãø thạo cọ mäüt säú låìi khun sau âáy:
a - Âãø trạnh sinh cạc vng xoạy gáy xọi låí mại kãnh thạo sau bãø thạo nãn thiãút kãú
pháưn ra äúng âáøy lm viãûc âäúi xỉïng;
b - Khi bãø thạo khäng cọ trủ phán chia thç kêch thỉåïc cạc xoạy s tàng lãn; trủ phán
dng cn giụp cho viãûc qun l trảm båm thûn låüi khi cáưn ngàn dng sỉỵa chỉỵa;
c - Mẹp trãn cỉía ra äúng âáøy âàût dỉåïi mỉûc nỉåïc tháúp nháút trong bãø êt nháút mäüt âäü sáu
bàòng ( 3 4 )
ra
V
g
2
2
thç âiãưu kiãûn thy lỉûc trong bãø täút hån, nhỉng âỉìng sáu quạ;
d - Âoản äúng ra cọ miãûng ra hçnh chỉỵ nháût ( khi tiãút diãûn ra låïn hån 2 m
2

) hồûc trn
( khi tiãút diãûn ra nh hån 2 m
2
); miãûng ra hçnh chỉỵ nháût s lm gim chiãưu di giãúng
tiãu nàng 20 % so våïi miãûng ra trn.
e - Thãưm ra tỉì giãúng tiãu nàng cọ dảng thàóng âỉïng s gim âỉåüc chiãưu di ca giãúng
tiãu nàng, nhỉng täøn tháút thy lỉûc qua bãø thạo tàng hån khi cọ dảng nghiãng, nãn lm
mại nghiãng m = 0,5;
g - Âoản kãnh thạo näúi tiãúp våïi bãø thạo s cọ váûn täúc åí âạy v båì tàng cao hån hai
láưn váûn täúc cho phẹp, do váûy cáưn phi bo vãû mại v âạy kãnh thạo chäúng xọi låỵ.
Thỉåìng láúy âäü di âoản kãnh cáưn bo vãû åí ngoi bãø thạo mäüt âoản di bàòng 5 láưn âäü sáu
låïn nháút trong kãnh âãø váûn täúc dng chy åí trong kãnh âãưu âàûn hån v xáúp xè váûn täúc
cho phẹp.
* Âäü ngáûp sáu nh nháút ca mẹp trãn miãûng ra äúng âáøy âãø bo âm dng chy ra
ngáûp làûng âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc sau:

ng
h
ra
V
g
.min
()
= 34
2
2
Λ , ( m ) v phi ≥ 0,1 m.
Trong cäng thỉïc:
ra
V

D
=
4Q
0
2
π.
, ( m/s ), thỉåìng trong khong tỉì 1,5 2 m/s
D
0
= ( 1,1 1,2 ) D - âỉåìng kênh cỉía ra äúng, D- âỉåìng kênh äúng, ( m ).
* Âäü sáu nh nháút trong giãúng tiãu nàng ca bãø thạo tênh theo cäng thỉïc sau:

gi
HD
gi
h
p
.min .min
=
+
+
0
, ( m )
Trong âọ p l khong cạch tỉì mẹp dỉåïi miãûng ra äúng âáøy âãún âạy bãø. Ty theo cáúu
tảo nàõp äúng âáøy ca bãø thạo, khi cọ váût chäúng r thç láúy p = 0,2 0,3 m.
* Chiãưu cao thãưm ra ca giãúng tiãu nàng âỉåüc tênh theo cäng thỉïc:

t
h
gi

H
k
h
=
−
.min min
, ( m )
Trong âọ
k
h
min
l âäü sáu nh nháút trong kãnh, ( m ).
* Âäü sáu låïn nháút ca giãúng tiãu nàng:

gi
H
t
h
k
h
.ma x .ma x
=
+
, ( m )

227
Trong âọ:
k
h
.max

l âäü sáu låïn nháút trong kãnh, ( m ).
* Âäü ngáûp sáu låïn nháút ca mẹp trãn miãûng ra äúng x:

ng
h
gi
HD
p
.max .max
=−−
0
, ( m )
* Chiãưu cao phêa trong tỉåìng bãø thạo l:

b
H
gi a
H
=
+
.max
, ( m )
Trong âọ : a l âäü cao an ton, láúy theo bng sau:


Lỉu lỉåüng trảm (m
3
/s) 1 1 10 10 30 > 30
a ( m ) 0,3 0,4 0,5 0,6 hồûc hån


* Chiãưu di giãúng tiãu nàng tênh theo cäng thỉïc sau:

b
L
k
ng
h
= .
.ma x
, ( m )
Trong âọ : k l hãû säú phủ thüc vo dảng ca thãưm ra khi giãúng tiãu nàng, hçnh
dảng tiãút diãûn miãûng ra äúng âáøy, hçnh dảng v chiãưu cao ca thãưm, láúy theo bng sau:

t
h
D
0

k
Thãưm nghiãng Thãưm âỉïng
0,5 6,5 4
1 5,8 1,6
1,5 - 1
2 - 0,85
2,5 - 0,85

Hồûc cọ thãø tra âäư thë bãn cảnh âãø xạc âënh k.
Cạc kãút qu tra hãû säú k åí trãn v tênh toạn xạc âënh chiãưu di giãúng tiãu nàng trãn l ỉïng
våïi miãûng ra hçnh trn, khi miãûng ra hçnh chỉỵ nháût thç rụt båït 20%.
* Chiãưu di âoản kãnh thạo ( sau bãø thạo âäúi xỉïng ) cáưn bo vãû mại v âạy :


k
L
k
h
= ( )
.ma x
45 , ( m ).
* Khong cạch giỉỵa cạc tám miãûng ra äúng âáøy:
B
D
d=+
+
0
2b
, ( m )
Trong âọ : b - khong cachs tỉì mẹp äúng âáøy âãún trủ pin, láúy nhỉ sau:
loải van tỉû âọng nhanh b = 0;
loải van nàõp cạnh bỉåïm b = 0,5 m;
loải nàõp äúng âáøy cọ chäút bn lãư phêa trãn b = 0,3 0,4 m.
d - chiãưu dy trủ pin åí bãø thạo láúy tỉì 0,6 0,8 m;
n - säú lỉåüng âỉåìng äúng âáøy näúi våïi bãø thạo.

228
III. Bãø thạo kiãøu xi phäng
Tênh âàûc biãût ca kãút cáúu xi phäng l pháưn cúi âỉåìng äúng âáøy ( trong màût phàóng
âỉïng ) cọ dảng khuu cong, khi båm nỉåïc, khuu lm viãûc theo ngun l chán khäng
vç váûy måïi cọ tãn gi l xi phäng ( xem Hçnh 12 - 22 ).
Bãø thạo xi phäng gáưn âáy â âỉåüc sỉí dủng nhiãưu vç cọ nhỉỵng ỉu âiãøm sau:
- Khäng cọ cỉía van v trủ pin ngàn giỉỵa cạc bưng nhỉ nhỉỵng loải khạc, do âọ

gim âỉåüc chiãưu di bãø, nháút l âäúi våïi cạc trảm båm låïn âiãưu náưy cng cọ nghéa;
- Lm viãûc tỉû âäüng v bo âm an ton;
- Täøn tháút thy lỉûc tỉång âäúi nh.
Tuy nhiãn nhỉåüc âiãøm låïn nháút ca loải ny l thiãút kãú, thi cäng cọ nhiãưu phỉïc tảp,
âi hi cháút lỉåüng thi cäng cao hån. Âäúi våïi bãø thạo cọ giao âäüng mỉûc nỉåïc låïn thç xi
phäng lm viãûc khọ bo âm . Âiãưu kiãûn lm viãûc ca xi phäng phủ thüc vo âäü chán
khäng ténh låïn nháút trãn mỉûc nỉåïc bãø nh nháút khäng âỉåüc quạ 6 m v khi mạy båm
lm viãûc khäng âỉåüc råi vo vng lm viãûc khäng äøn âënh ca mạy båm.
Bãø thạo xi phäng cọ thãø dng cho cạc trảm båm : khi âỉåìng kênh äúng âáøy nh hån 1
mẹt nãn lm xi phäng bàòng thẹp màût càõt trn ( hçnh a ), khi äúng âáøy cọ âỉåìng kênh låïn
hån 1 m nãn dng xi phäng bàòng bã täng cäút thẹp màût càõt trn hồûc âa giạc ( hçnh δ ).

















Hçnh 12 - 22. Cạc så âäư bãø thạo xi phäng.
a,δ - xi phäng tiãút diãûn trn v xi phäng tiãút diãûn chỉỵ nháût: 1- äúng âáøy; 2,5 - nhạnh lãn

v nhạnh xúng; 3- nàõp âãø âàût van phạ chán khäng; 4- hng xi phäng; 6- âoản ra.

1. Tênh toạn thy lỉûc xạc âënh kêch thỉåïc bãø thạo xi phäng
Nhỉỵng chè dáùn vãư bäú trê v kêch thỉåïc bãø thạo xi phäng nhỉ sau:

229
- Mẹp trãn miãûng ra ca äúng xi phäng phi âàût ngáûp dỉåïi mỉûc nỉåïc tháúp nháút
trong bãø mäüt âoản täúi thiãøu a = ( 2 3 )
max
2
2
V
g
v khäng nh hån 0,2 m, trong âọ
max
V

l váûn täúc låïn nháút chy ra miãûng xi phäng ( xem Hçnh c åí trãn );
- Âènh dỉåïi hng xi phäng phi cao hån mỉûc nỉåïc låïn nháút mäüt khong δ = 0,2
0,3 m. Khi trong bãø cọ hiãûn tỉåüng sọng låïn do giọ thç cọ thãø láúy låïn hån;
- Täúc âäü trung bçnh ca dng chy qua hng xi phäng lm bàòng thẹp nhàơn hồûc
bàòng bã täng cäút thẹp nhàơn màût phi låïn hån trë säú [ V ] =3,4
h
R
, ( m/s ). Trong âọ
h
R
l bạn kênh thy lỉûc åí hng xi phäng, ( m ).Nãúu láúy V < [ V ] mỉûc nỉåïc v âäü chán
khäng åí hng xi phäng s gim v täøn tháút thy lỉûc s tàng. Âáy l mäüt âiãưu kiãûn âãø
tênh toạn xạc âënh kêch thỉåïc hng xi phäng;

- Täúc âäü låïn nháút ca dng chy trong xi phäng trong âiãưu kiãûn bçnh thỉåìng nãn
láúy giåïi hản 2,5 m/s, cọ chụ âãún täúc âäü tênh toạn van phạ chán khäng.
Khi lm âỉåìng äúng cong åí âènh xi phäng ( Hçnh a trãn ) cọ ma sạt nh nháút khi láúy:
21
06
r
h
r
h
=+, . Våïi äúng ghẹp gy khục ( Hçnh b trãn ) gäưm hai âoản cọ gọc 45
0
thç ma sạt
nh nháút khi
r
h
= 1,5 ( r l bạn kênh cong ca âỉåìng tim âoản äúng cong, thỉåìng láúy
bàòng r = ( 1,5 1,2 ).h. ÄÚng xi phäng bàòng bã täng cäút thẹp khi chuøn tỉì äúng âáøy trn
sang äúng xi phäng hçnh chỉỵ nháût, tiãút diãûn chỉỵ nháût cọ t säú giỉỵa chiãưu cao h v bãư räüng
b nh hån 1 ( b/h < 1 ). Âãø dãù thi cäng âoản chuøn tiãúp ny nãn láúy b = D, h = 0,785D
v âoản di chuøn tiãúp tỉì hçnh trn âỉåìng kênh D sang chỉỵ nháût nãn láúy låïn hån 1,5D.
Mäüt váún âãư cáưn chụ khi thi cäng làõp rạp xi phäng l phi bo âm âỉåìng äúng xi
phäng tháût kên, vç nãúu khäng khê lt vo s lm cho dng chy bë räúi v tàng täøn tháút
thy lỉûc bãø thạo. Lỉåüng khäng khê trong nỉåïc cng tàng thç mỉûc nỉåïc v âäü chán khäng
cng gim lm cho xi phäng lm viãûc nhỉ âáûp trn, cäüt nỉåïc båm tàng lãn;
- Täúc âäü miãûng ra xi phäng nãn láúy 1 1,5 m/s, miãûng ra nãn lm hçnh chỉỵ
nháût, tỉì hng xi phäng âãún miãûng ra nãn lm loe trãn bçnh âäư våïi gọc loe 10
0
;
- ÄÚng näúi våïi xi phäng khäng nãn âàût quạ däúc, thỉåìng láúy 15 18
0

âãø khi trỉåüt
- Âäü däúc nhạnh lãn v nhạnh xúng ca xi phäng nãúu láúy cng däúc thç tuy gim
khäúi lỉåüng nhỉng lải tàng täøn tháút thy lỉûc, thỉåìng nhạnh lãn thoi hån nhạnh xúng.
Âäü däúc nhạnh xúng thỉåìng láúy 1:1 hồûc nh hån;
- Khong cạch tỉì miãûng ra xi phäng âãún âạy bãø thạo theo âỉåìng tim nãn láúy
bàòng ( 0,5 1,25 ) h ( hồûc D
0
). Âãø trạnh va âáûp dng nỉåïc råi xúng âạy nãn näúi tiãúp
våïi âạy mäüt âoản cong thûn;
- Chiãưu di v bãư räüng bãø tiãu nàng ca bãø thạo xi phäng tênh toạn nhỉ bãø thạo
thäng thỉåìng â trçnh by åí trãn. Chiãưìu di âoản kãnh thạo cáưn bo vãû nãn láúy låïn gáúp
1,5 2 láưn bãø thạo thäng thỉåìng vç sỉû phán bäú váûn täúc dng chy åí âáy phỉïc tảp hån.
2. Cạc loải van phạ chán khäng v ngun l lm viãûc

230
Van phaù chỏn khọng laỡ bọỹ phỏỷn baớo õaớm cho xi phọng cỏỳp nổồùc ( tờch chỏn khọng )
khi bồm nổồùc vaỡ ngừt doỡng chaớy ngổồỹc ( phaù chỏn khọng ) tổỡ bóứ thaùo vóử ọỳng õỏứy khi
ngổỡng maùy, nóỳu khọng coù van phaù chỏn khọng seợ khọng ngừt õổồỹc doỡng chaớy ngổồỹc.
Yóu cỏửu õỷt ra õọỳi vồùi van phaù chỏn khọng:
- Laỡm vióỷc baớo õaớm, bóửn vaỡ thuỏỷn lồỹi;
- Coù cỏỳu taỷo õồn giaớn, giaù thaỡnh haỷ;
- Baớo õaớm mọửi nổồùc nhanh vaỡ phaù chỏn khọng nhanh;
- Tọứn thỏỳt thuớy lổỷc nhoớ nhỏỳt;
- Laỡm vióỷc tổỷ õọỹng;
- oùng kờn khọng cho khọng khờ loỹt vaỡo hoỹng xi phọng khi õổa nổồùc lón bóứ thaùo
Van phaù chỏn khọng vóử nguyón từc taùc õọỹng coù thóứ chia ra: loaỷi thuớy lổỷc vaỡ cồ khờ.
Mọựi van õóửu coù lọự õóứ naỷp khờ vaỡo xi phọng ( khi phaù chỏn khọng ) vaỡ thaùo khờ ra khoới
ọỳng õỏứy ( khi naỷp chỏn khọng ). Sau õỏy trỗnh baỡy hai loaỷi van noùi trón.
a - Van thuớy lổỷc phaù chỏn khọng.









Hỗnh 12 - 23. Caùc sồ õọử van thuớy lổỷc phaù chỏn khọng.
1- ọỳng õo aùp, 2 - ọỳng dỏựn khờ ;3- ọỳng nọỳi.

ỏy laỡ loaỷi van coù kóỳt cỏỳu õồn giaớn, gọửm coù: mọỹt ọỳng truỷ 1 vaỡ ọỳng dỏựn khờ 2. ng
dỏựn khờ 2 mọỹt õỏửu õỷt vaỡo giổợa mỷt cừt hoỹng xi phọng vaỡ õỏửu khaùc nhuùng vaỡo trong ọỳng
truỷ 2. Nguyón từc hoaỷt õọỹng cuớa van thuớy lổỷc phaù chỏn khọng nhổ ( Hỗnh a ).Van thuớy
lổỷc phaù chỏn khọng laỡm vióỷc theo nguyón từc sau õỏy:
- Khi maùy bồm laỡm vióỷc, nổồùc chaớy qua ngổồợng xi phọng vaỡo bóứ thaùo. Luùc õỏửu
nổồùc dỏng qua ngổồợng cuớa hoỹng xi phọng õỏứy khọng khờ trong xi phọng theo ọỳng dỏựn
khọng khờ 2 vaỡo ọỳng truỷ 1 vaỡ thoaùt ra ngoaỡi ọỳng truỷ, tióỳp theo nổồùc cuợng theo ọỳng 2 vaỡo
ọỳng truỷ laỡm cho mổỷc nổồùc trong ọỳng truỷ dỏng lón bởt kờn cổớa ra cuớa ọỳng 2 ngn caùch
hoỹng xi phọng vồùi khờ trồỡi, bừt õỏửu quaù trỗnh naỷp chỏn khọng õóứ tng khaớ nng thaùo
nổồùc vaỡo bóứ thaùo.

- Khi ngổỡng maùy bồm, doỡng nổồùc chaớy ngổồỹc tổỡ bóứ thaùo vóử ọỳng õỏứy, mổỷc nổồùc
trong ọỳng truỷ 1 haỷ xuọỳng, õóỳn khi thỏỳp hồn mióỷng ra ọỳng 2 thỗ khọng khờ bón ngoaỡi ọỳng
truỷ 1 theo ọỳng 2 traỡn vaỡo hoỹng xi phọng, laỡm cho chỏn khọng trong hoỹng xi phọng bở

231
phaù. Vỗ mổỷc nổồùc lồùn nhỏỳt trong bóứ thaùo thỏỳp hồn ngổồợng hoỹng xi phọng nón nổồùc
khọng thóứ chaớy ngổồỹc vóử ọỳng õỏứy õổồỹc, doỡng chaớy ngổồỹc bở chỷn õổùng.
* Caùc kờch thổồùc chuớ yóỳu cuớa van thuớy lổỷc naỡy nhổ sau ( xem Hỗnh 12 - 24 ):
+ Tióỳt dióỷn ọỳng dỏựn khờ 2 choỹn bũng 1,5 % tióỳt dióỷn hoỹng xi phọng vaỡ lỏỳy troỡn

vồùi õổồỡng kờnh d;
+ Tióỳt dióỷn ọỳng truỷ choỹn gỏỳp ( 2 3 ) d. ng truỷ õỷt trón bóỷ gừn vaỡo xi phọng.
ốnh ọỳng truỷ vổồỹt cao hồn mổỷc nổồùc lồùn nhỏỳt trong bóứ thaùo tổỡ 0,2 0,3 m. aùy ọỳng truỷ
õỷt thỏỳp dổồùi mióỷng ra ọỳng dỏựn khờ mọỹt õoaỷn ( 1 2 ) d. Tỏm ọỳng dỏựn khờ ồớ hoỹng xi
phọng thỏỳp hồn meùp trong õốnh mọỹt õoaỷn 1,5 d vaỡ phaới nhọ ra õuùng mỷt cừt II - II.
+ Mióỷng dổồùi ọỳng dỏựn khờ õỷt ngang cao trỗnh mổỷc nổồùc thỏỳp nhỏỳt cuớa bóứ thaùo
khi tọỳc õọỹ ồớ hoỹng xi phọng V 1,5 m/s. Khi V > 1,5 m/s õỷt mióỷng dổồùi ọỳng dỏựn khờ
cao hồn mổỷc nổồùc thỏỳp nhỏỳt trong bóứ thaùo mọỹt õoaỷn bũng 0,5
ra
V
g
2
2
.











Hỗnh 12 - 24. Sồ õọử tờnh toaùn van thuớy lổỷc phaù chỏn khọng.
* Xaùc õởnh mổỷc nổồùc trong ọỳng truỷ ( Hỗnh 12 - 24 )ỷ:
Vióỳt phổồng trỗnh Becnully cho hai mỷt cừt II - II ( taỷi hoỹng xi phọng ) vaỡ III - III
(taỷi cổớa ra ọỳng õỏứy) cho hai trổồỡng hồỹp chaớy thuỏỷn vaỡ chaớy ngổồỹc:
- Trổồỡng hồỹp chaớy thuỏỷn õóứ xaùc õởnh õọỹ dỏng nổồùc thuỏỷn

th
Z
:

2
2
2
3
2
2
Z
ck
H
hth
V
g
V
g
wth
h
+ =+
.
.
( * )
Mổỷc nổồùc trong ọỳng truỷ seợ dỏng lón mọỹt õọỹ cao
th
Z
trón mổỷc nổồùc lồùn nhỏỳt cuớa bóứ :

th

ZZ
ch
H
th
k
hth
V
g
= +
2
2
2
.
.
( ** )
Thay ( * ) vaỡo ( ** ) ta õổồỹc õọỹ cao dỏng trong ọỳng truỷ khi chaớy thuỏỷn:

th
Z
V
g
wth
h
th
k
hth
V
=+
3
2

2
1
2
29
.
().
.

- Trổồỡng hồỹp chaớy ngổồỹc õóứ xaùc õởnh õọỹ haỷ mổỷc nổồùc
ng
Z
:

232

2
2
2
3
2
2
Z
ck
H
hng
V
g
wng
h
V

g
+ + =
.
.
( *' )
Mổỷc nổồùc trong ọỳng truỷ haỷ thỏỳp mọỹt õọỹ cao
ng
Z
dổồùi mổỷc nổồùc lồùn nhỏỳt trong bóứ:

ng
ZZ
ck
H
ng
k
hng
V
g
=
2
2
2
.
( **' )
Thay ( **' ) vaỡo ( *' ) ta õổồỹc õọỹ haỷ thỏỳp trong ọỳng truỷ khi chaớy ngổồỹc:

ng
Z
V

g
wng
h
ng
k
hng
V
g
=+
3
2
2
1
2
2
.
().
.

Trong caùc cọng thổùc trón kyù hióỷu lỏỳy nhổ sau ;

hth
V
hng
V
.
,
.
laỡ tọỳc õọỹ doỡng chaớy ồớ hoỹng xi phọng khi chaớy thuỏỷn vaỡ ngổồỹc;


3
V
- tọỳc õọỹ doỡng chaớy ồớ mióỷng ra ọỳng õỏứy; ( m/s );

th
k
- laỡ hóỷ sọỳ lồỹi duỷng cọỹt nổồùc lổu tọỳc khi chaớy thuỏỷn, lỏỳy
th
k
= 0,7 0,9

ng
k
- laỡ hóỷ sọỳ lồỹi duỷng cọỹt nổồùc lổu tọỳc khi chaớy ngổồỹc, lỏỳy
ng
k
= 0,4 0,6.
Khi bión õọỹ giao õọỹng mổỷc nổồùc trong bóứ thaùo h <
ng
Z
thỗ khọng cỏửn laỡm ọỳng nọỳi
3, nóỳu khi h <
ng
Z
thỗ muọỳn van thuớy lổỷc phaù õổồỹc chỏn khọng thỗ phaới lừp thóm ọỳng
nọỳi 3 ( xem Hỗnh 12 - 24, ). Loaỷi van thuớy lổỷc chố aùp duỷng vồùi bión õọỹ giao õọỹng mổỷc
nổồùc trong bóứ thaùo trong phaỷm vi 1 m. Muọỳn duỡng loaỷi van naỡy cho mổỷc nổồùc giao
õọỹng lồùn hồn ta coù thóứ õỷt ọỳng truỷ trón phao õóứ cuỡng dởch chuyóứn theo mổỷc nổồùc. Mọỹt
sọỳ vióỷn nghión cổùu õaợ õổa ra nhổợng bióỷn phaùp nỏng cao phaỷm vi sổớ duỷng cuớa van thuớy
lổỷc phaù chỏn khọng, tuy vỏỷy mổỷc nổồùc cuợng bở haỷn chóỳ bồới õọỹ chỏn khọng dổồùi 6 m.

b - Van cồ khờ phaù chỏn khọng.











Hỗnh 12 - 25. Sồ õọử van cồ khờ phaù chỏn khọng.
1- caùnh, 2- tay quay; 3- õộa chỷn; 4- khuyớu hoỹng xi phọng.
Loaỷi naỡy õổồỹc duỡng vồùi moỹi giao õọng mổỷc nổồùc trong bóứ thaùo, nhổng phaới tuỏn theo
õióửu kióỷn õọỹ chỏn khọng tộnh lồùn nhỏỳt trong xi phọng laỡ 6 m. Loaỷi õồn giaớn nhỏỳt nhổ õaợ
trỗnh baỡy trón hỗnh. Caùnh 1 dổồùi taùc õọỹng cuớa doỡng chaớy: khi chaớy thuỏỷn ( tổỡ traùi sang