TRƯỜNG THPT Năng Khiếu
Bình Sơn
THẠCH LAM ( 1910 - 1942)
Nhà văn Thạch Lam nhận xét: Dối
với tôi văn chương không phải là
một cách đem đến cho người đọc
sự thoát li trong sự quên, văn
chương là một thứ khí giới thanh
cao và đắc lực mà chúng ta có thể
vừa tố cáo vừa thay đổi cái giả dối
tàn ác làm cho lòng người trong
sạch và phong phú hơn

Thạch Lam
Thạch Lam
Thaïch Lam
I – Giới thiệu
1 - Tác giả
2 - Tác phẩm
II – Đọc hiểu văn bản
1 - Phố huyện lúc chiều tàn
a. Cảnh chiều tàn
b. Những mảnh đời tàn
c. Tâm trạng của chị em Liên
2 - Phố huyện lúc đêm khuya
3 - Hình ảnh đoàn tàu và tâm trạng của Liên
khi tàu đến và đi qua.
III – Tổng kết
1 – Nội dung
2 – Nghệ thuật
I/ Giới thiệu:

1.Tác giả: Thạch Lam (1910 - 1942)
-Tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh sau
đổi thành Nguyễn Tường Lân
-Quê nội ở Hội An, (Quãng Nam). Thưở
nhỏ ông sống ở quê ngoại thuộc huyện
Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương
-Là cây bút viết truyện ngắn tài ba xuất
sắc.
-Truyện ngắn Thạch Lam thường không có
cốt truyện, chuyên khai thác nội tâm
nhân vật. Mỗi truyện như một bài thơ
trữ tình.
- Văn Thạch Lam trong sáng giản dị, thâm
trầm, sâu sắc.
- Sáng tác chính: SGK
Chiều, chiều rồi.
Một chiều êm ả như ru,
văng vẳng tiếng ếch nhái
theo gió nhẹ đưa vào.
Liên ngồi yên lặng
đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần
và cái buồn của buổi chiều quê
thấm thía vào tâm hồn ngây thơ
Liên không hiểu sao,
nhưng lòng buồn man mác
trước cái giờ khắc của ngày tàn.
Tiếng trống thu không
từng tiếng một vang ra để gọi buổi chiều.
Phương tây đỏ rực như lửa cháy
mây ánh hồng như hòn than sắp tàn.

Dãy tre làng trước mắt đen lại
cắt hình trên nền trời.
Truy n ng nệ ắ
HAI ĐỨA TRẺ
Như một bài thơ
2.Tác phẩm
a.Xuất xứ: Tác phẩm
đ ợc in ở tập Nắng
trong v ờn (1938).
b. Bối cảnh: Ph huy n
nghèo, ga xép Cẩm
Ging, quê ngoại của
nhà văn những năm tr
ớc Cách m ng Tháng
Tám (1945
).
).
c. Bố cục:
+ Đoạn 1: Từ đầu về phía
làng-> Phố huyện lúc chiều tàn
+ Đoạn 2: Trời đã bắt đầu
đêm hằng ngày của họ->Phố
huyện trong đêm.
+Đoạn 3: Còn lại ->Phố huyện về
khuya.
TÓM TẮT
Chị em Liên và An là hai đứa trẻ được mẹ giao trông
Chị em Liên và An là hai đứa trẻ được mẹ giao trông
coi một cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu tại một phố huyện
coi một cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu tại một phố huyện

nghèo bên cạnh ga xe lửa, để giúp gia đình vốn đã
nghèo bên cạnh ga xe lửa, để giúp gia đình vốn đã
lao đao : cha mất việc, cả nhà phải bỏ Hà Nội chuyển
lao đao : cha mất việc, cả nhà phải bỏ Hà Nội chuyển
về sinh sống ở quê. Cũng như nhiều người dân lam
về sinh sống ở quê. Cũng như nhiều người dân lam
lũ tại phố huyện, hai chị em Liên, An vừa bán hàng
lũ tại phố huyện, hai chị em Liên, An vừa bán hàng
vừa trông chờ chuyến tàu đêm từ Hà Nội về, ầm ầm
vừa trông chờ chuyến tàu đêm từ Hà Nội về, ầm ầm
lăn bánh qua phố huyện rồi khuất dạng, im tiếng
lăn bánh qua phố huyện rồi khuất dạng, im tiếng
trong trời đêm sâu thẳm. Lúc đó người buôn bán ở
trong trời đêm sâu thẳm. Lúc đó người buôn bán ở
phố huyện mới dọn hàng sau một tối ế ẩm để trở về
phố huyện mới dọn hàng sau một tối ế ẩm để trở về
nhà. Còn hai đứa trẻ dần dần chìm vào giấc ngủ yên
nhà. Còn hai đứa trẻ dần dần chìm vào giấc ngủ yên
tĩnh.
tĩnh.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
- Âm thanh
+ Tiếng trống thu không.
+ Tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió đưa vào.
+ Tiếng muỗi vo ve trong cửa hàng của chị em Liên.
- Hình ảnh và màu sắc
+ Phương tây đỏ rực như lửa cháy.
+ Những đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn.
+ Dãy tre làng đen lại.

-
Đường nét: dãy tre làng cắt hình rõ rệt trên nền trời
 Một bức tranh đồng quê quen thuộc, gần gũi và gợi
cảm; bình dị mà không kém phần thơ mộng mang cốt
cách Việt Nam
a. Cảnh chiều tàn của thiên nhiển phố huyện
1. Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn
b. Bức tranh đời sống phố huyện
* Cảnh chợ tàn :
+ Người về hết, tiếng ồn ào mất.
+ Chỉ còn lại rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn, lá
mía…
+ Mùi âm ẩm của hơi nóng ban ngày và cát bụi.
 Chợ nghèo, buồn vắng xao xác - không gian làng
quê Việt Nam trước cách mạng tháng Tám.
 Chợ là bộ mặt kinh tế, tập trung sức sống của một
vùng. Miêu tả cảnh chợ tàn, Thạch Lam làm nổi bật vẻ
nghèo nàn, xơ xác, tiêu điều của phố huyện.
* Những mảnh đời tàn
+ Những đứa trẻ con nhà nghèo, đi lại tìm tòi, nhặt nhạnh
những thứ còn sót lại ở chợ.
+ Mẹ con chị Tý với hàng n ớc sơ sài, ế ẩm.
+ Chị em Liên ngồi trên cái chõng nát để trông coi quầy tạp
hóa nhỏ xíu.
+ Bà cụ Thi điên với tiếng c ời khanh khách, lảo đảo lẩn vào
bóng tối.
+ Gia đình bác Xẩm : cảnh đời bất hạnh sống trông chờ vào sự
bố thí của ng ời đời.
Cuộc sống chật vật nghèo đói và tiêu điều đến thảm hại.
Cái nhìn xót th ơng da diết mà kín đáo của Thạch Lam

c Tâm trạng chị em Liên trước cảnh ngày tàn và những kiếp
người tàn tạ :
- Ngồi im lặng, mắt ngập đầy bóng tối.
-
Lòng buồn man mác trước giờ khắc của ngày tàn.
-
Cảm nhận mùi riêng của đất, của quê hương này.
-
Động lòng thương bọn trẻ con nhà nghèo.
-
Xót thương cho mẹ con chị Tý.
 Là cô bé có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, có lòng trắc ẩn đối với con
người, đồng cảm với những người nghèo khổ.
 Tác giả bày tỏ tình cảm yêu mến gắn bó đối với quê hương đất
nước; cảm thông thương xót đối với những kiếp người nghèo khổ.
2 - Phố huyện lúc đêm khuya
- Hình tượng bóng tối :
+ Bóng tối đen kịt bao trùm lên đường phố và các ngõ vào làng, ra sông,
qua chợ, về nhà.
+ Bóng tối đậm đặc cả bầu không khí, tiếng trống cầm canh cũng không
xuyên qua được bóng tối dày đặc “tung lên một tiếng ngắn khô khan
không vang động ra xa rồi chìm ngay vào bóng tối”

Bóng đêm là hướng đi tới, đi về, đi đến, đi ra của bao người; trở thành
số phận, tương lai của người dân phố huyện. “Chừng ấy người trong
bóng tối mong đợi cho một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hằng
ngày của họ”.

Thể hiện nỗi day dứt thấm thía nỗi buồn thân phận và niềm cảm thông
của tác giả.

- Hình tượng ánh sáng :
+Khe sáng lọt ra từ những cánh cửa khép hờ trong phố.

+Ánh sáng của sao và vệt sáng của đom đóm.
+Quầng sáng thân mật quanh ngọn đèn của chị Tý.
+Chấm lửa nhỏ và vàng từ bếp phở của bác Siêu.
+ Từng hột sáng thưa thớt từ ngọn đèn vặn nhỏ của Liên.
Thủ pháp t ơng phản
=> Biu tng cho nhng kip ngi nh bộ vụ danh sng leo lột
trong ờm ti mờnh mụng ca xó hi c: Nhp sng lp i lp li mt
cỏch n iu, bun t, qun quanh, tm ti, lm li, nhn nhc.
ánh sáng khiến bóng
tối thêm dày đặc
Bóng tối khiến ánh
sáng thêm leo lét
Búng t bao trựm, m c
mờnh mụng
nh sỏng nh nhoi, mong
manh n ti nghip
Ging vn u u, chm bun tha thit th hin nim xút
thng da dit ca Thch Lam
3. Hình ảnh đoàn tàu
- TL tập trung bút lực miêu tả một cách tỉ mỉ, kĩ lưỡng theo trình tự thời
gian, qua tâm trạng chờ mong của Liên và An cùng với người dân phố
huyện nghèo: - Hình ảnh đoàn tàu lặp 10 lần trong tác phẩm.
- Đoàn tàu từ Hà Nội “ với những toa đèn sáng trưng, những toa hạng
trên sang trọng lố nhố người, đồng và kền lấp lánh” nó đối lập với cuộc
ssống mòn mỏi, nghèo nàn, tối tăm và quẩn quanh của người dân phố
huyện

- Đối với chị em Liên, chuyến tàu đêm còn gợi nhớ về những kỉ niệm
của ngày xưa sung sướng, của Hà Nội xa xăm,Hà Nội rực sáng và
huyên náo
- Đó là thói quen, là niềm vui, là sự chờ đợi -> trở thành nhu cầu thiết
yếu hàng ngày cho đời sống tinh thần người dân phố huyện
- Chuyến tàu đêm “ như đã đem một thế giới khác đi qua” đoàn tàu đến
và đi như một lịch trình nhưng hình ảnh đoàn tàu sáng trưng cũng tạo
một thoáng vui, một niềm an ủi, một nỗi khao khát mơ hồ, một mơ ước
không bao giờ tắt, một chút tươi sáng cho sự sống nghèo khổ, đơn điệu,
tẻ nhạt hàng ngày của họ
3. Hình ảnh đoàn tàu
 Cuộc sống mòn mỏi nơi phố huyện như cái ao tù vô hình muốm
nhân chìm họ. Cố thức để dợi đoàn tàu là những nổ lựa muốn ngoi lên
bám vào cái phao tin thần để khỏi bị chìm ngập trong không gian nghèo
nàn và tù túng nơi phố huyện: Đó là giá trị nhân văn vủa tác phẩm
- Sau khi đoàn tàu đi qua: phố huyện lại chìm vào yên tĩnh, tịch mịch
=> Hiện thực cảnh đời buồn tẻ ở một phố huyện nhỏ có một ý nghĩa khái
quát: nó tái hiện tính trì trệ từ lâu của XHVN thời Pháp thuộc.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật:
-Truyện không có cốt truyện
-Ngôn ngữ súc tích, giàu tính biểu cảm, giàu chất thơ.
- Đan xen yếu tố lãng mạn và hiện thực.
-Miêu tả tâm lí đặc sắc.
2. Nội dung: TL thể hiện một cách nhẹ nhàng mà thấm thía niềm xót
thương đối với những kiếp người sống cơ cực, quẩn quanh, bế tắc ở
phố huyện nghèo trước CM. Đồng thời, ông cũng thể hiện sự trân trọng
đối với những mong ước tuy còn mơ hồn của họ.
KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ VÀ
KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ VÀ

CÁC EM KHỎE
CÁC EM KHỎE


GIÁO VIÊN:
GIÁO VIÊN:
Huỳnh Tấn Phúc
Huỳnh Tấn Phúc