Chương

IU

TÀI SẢN VÀ QUẢN LÍ TÀI SẢN

H o ạ t đ ộ n g c h í n h của n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i là t ì m k i ế m các
[ h o a n v ố n ( h u y đ ộ n g v ố n ) đ ể sử d ụ n g n h ằ m t h u l ợ i n h u ậ n . V i ệ c sử
l ụ n g v ố n c h í n h l à q u á t r ì n h t ạ o n ê n c á c l o ạ i t à i s ả n k h á c n h a u của
Ì g â n h à n g , t r o n g đ ó cho v a y v à đ ầ u t ư là h a i l o ạ i t à i s ả n l ớ n v à q u a n
rạng.
Q u ả n lí t à i s ả n l à m ộ t t r o n g n h ữ n g n ộ i d u n g q u ả n lí c ủ a n g â n
l à n g v à được x e m x é t theo n h i ề u k h í a cạnh, liên q u a n tới n h i ề u
h ư ơ n g n h ư q u ả n lí t h a n h k h o ả n , q u ả n lí s i n h l ờ i . . . C h ư ơ n g n à y sẽ
á p t r u n g x e m x é t c á c l o ạ i t à i s ả n của m ộ t n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i ,
tặc đ i ể m c ủ a c h ú n g , c á c h t h ồ c q u ả n lí sao cho đ ạ t h i ệ u q u ả cao x é t
r ê n p h ư ơ n g d i ệ n an t o à n v à sinh lợi.
lé Các khoản mục tài sản và đặc điểm của các khoản mục
ái

sản
N g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i là doanh n g h i ệ p k i n h d o a n h t i ề n t ệ . Do

ặc t h ù đ ó n ê n p h ầ n l ò n t à i s ả n c ủ a n g â n h à n g l à c á c t à i s ả n
h ì n h , g ồ m c á c h ợ p đ ồ n g cho v a y , h ợ p đ ồ n g t h u ê - m u a ,
hoán, các khoản

tài

các chồng

t i ề n gửi... M ộ t p h ầ n nhỏ trong k h ố i tài sản

của

g â n h à n g l à t à i s ả n c ố đ ị n h n h ư n h à cửa, t r a n g t h i ế t b ị . . . M ỗ i l o ạ i
ái s ả n đ ư ợ c h ì n h t h à n h t h e o c á c c á c h t h ồ c k h á c n h a u , v ì n h ữ n g m ụ c
lêu k h á c n h a u s o n g đ ề u t ậ p t r u n g đ ả m b ả o a n t o à n v à s i n h l ợ i cho
gân hàng.
1.1.
1.1.1.

Ngân
Tiền

quỹ :
a>

mặt

N g â n q u ỹ của m ộ t n g â n h à n g t h ư ờ n g g ồ m :
trong

két

C ó t h ể g ồ m n ộ i t ệ , n g o ạ i t ộ (ỏ n h ữ n g n ư ó c n g o ạ i t ệ đ ư ợ c sử d ụ n g
Mót số ngân hàng gọi là vốn khỗ dụng, hoặc tiền ngân hàng Trung ương, hoặc
uy dư trữ bao gồm dự trữ bát buộc và dự trữ thanh tốn. Đế tránh nhầm lẫn với
lé quỹ phía nguồn vốn và không dùng từ vốn đế chỉ sử dụng vốn, chúng tơi sử
ung từ ngân quỹ.


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

51



NGÂN HANG THƯƠNG MẠI
t r o n g l ư u t h ô n g , h o ặ c c h ấ p n h ậ n t i ề n g ử i n g o ạ i t ệ ) . M ộ t v à i ngân
h à n g c ị n có cả v à n g v à c á c k i m k h í q u í , đ á q u i k h á c

( 2 )

. T i ề n m ặ t dùng

đ ể c h i t r ả n h a n h c h ó n g , t u y n h i ê n , t i ề n m ặ t k h ô n g s i n h lòi v à trên
p h ư ơ n g d i ệ n a n t o à n t h ì t h ư ờ n g l à đ ố i t ư ợ n g c ủ a t r ộ m c ư ớ p , t h ụ t két,
l à m g i ả . T i ê n m ặ t g ắ n v ớ i c h i p h í p h á t s i n h n h ư b ả o q u ả n , đ ê m , vận
chuyển...
1.1.2.

Tiền

gửi

tại ngân

hàng

khác


G ồ m t i ề n g ử i t ạ i n g â n h à n g N h à n ư ớ c , t ạ i c á c n g â n h à n g v à tơ
c h ồ c t í n d ụ n g k h á c . N g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i p h ả i t h ự c h i ệ n d ự trí
b ắ t b u ộ c . H ì n h t h ồ c d ự t r ữ b ắ t b u ộ c có t h ế k h á c n h a u ở c á c nưóc
N h i ề u n g â n h à n g t r u n g ư ơ n g y ê u c ầ u n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i phải
d u y t r ì d ự t r ữ b ắ t b u ộ c d ư ớ i h ì n h t h ồ c t i ề n g ử i t ạ i n g â n h à n g Trung
ư ơ n g . B ê n c ạ n h đ ó , . N g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i n ắ m g i ữ l o ạ i t i ề n g ử i này
c ị n v ì m ụ c t i ê u t h a n h t o á n t i ệ n l ợ i : R ấ t n h i ề u c á c k h o ả n t h a n h toán
g i ữ a c á c n g â n h à n g đ ư ợ c t h ự c h i ệ n q u a n g â n h à n g N h à n ư ớ c (ngài
h à n g T r u n g ư ơ n g ) , h o ặ c q u a n g â n h à n g đ ạ i lí ( t h a n h t o á n qua các
n ư ớ c k h á c n h a u ) . K h o ả n t i ề n g ử i n à y có t h ể s i n h l ờ i s o n g r ấ t t h ấ p .
N g â n h à n g v ớ i v a i t r ò t h ủ q u ỹ cho n ề n k i n h t ế , c ó t r á c h nhiên]
chi t r ả

kịp thời mọi nhu

cầu của

người gửi t i ề n

dưới hình

thồ

c h u y ể n k h o ả n v à c ả b ằ n g t i ê n m ặ t . D o v ậ y , n g â n h à n g l u ô n p h ả i giỉ
m ộ t l ư ợ n g t i ề n m ặ t t r o n g k é t v à t i ề n g ử i t ạ i c á c n g â n h à n g v à t ổ chữ
t í n d ụ n g k h á c . L ư ợ n g t i ê n m ặ t t r o n g k é t n h i ề u h a y í t p h ụ t h u ộ c vác
n h u c ầ u c h i t i ê u v à k h ả n ă n g t h u h ú t t i ề n m ặ t m ỗ i t h ò i k ì , khoảnị
c á c h g i ữ a n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i v à k h o t i ề n c ủ a n g â n h à n g Nhí
nước. C á c n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i


t h ư ờ n g p h ả i g i ữ t ỉ l ệ t i ề n m ặ t ca(

do t â m lí v à t h ó i q u e n sử d ụ n g t i ề n m ặ t t -ong t h a n h t o á n c ủ a đ ạ i đi
s ố d â n c h ú n g v à d o a n h n g h i ệ p n h ỏ . N h ì n c h u n g n g â n q u ỹ c ủ a ngài
h à n g l à t à i s ả n k h ô n g s i n h lòi ( h o ặ c s i n h l ờ i t h ấ p t r o n g t r ư ờ n g hợp
t i ề n g ử i t ạ i n g â n h à n g N h à n ư ớ c v à c á c n g â n h à n g k h á c đ ư ợ c hưởng
l ã i ) , s o n g l ạ i l à t à i s ả n có t í n h t h a n h k h o ả n - t í n h l ỏ n g - cao nhất,
đáp ồng nhu cầu chi trả thường xuyên

D ) v ậ y , m ỗ i n g â n h à n g đều

c ố g ắ n g g i ữ n g â n q u ỹ ở m ồ c t h ấ p n h ấ t có t h ể đ ư ợ c . T ỷ t r ọ n g ngân
q u ỹ t r o n g t ổ n g t à i s ả n c ủ a n g â n h à n g t h ư ò n g t h ấ p v à k h á c n h a u tại
c á c n g â n h à n g . T h ô n g t h ư ờ n g , n g â n h à n g g ầ n t r u n g t â m t i ề n t ệ , tỷ lệ
' Một số ngăn hàng xếp vàng, bạc, đá quí vào tài sỗn khác (hoạt động kinh doaủ
vàng, bạc, đá quí). Tuy nhiên, ở một số nước, vàng^ bạc, đá quí dùng đê thanh tom
như tiền giấy, do vậy được xếp vào ngán quỹ.

<2

52
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




t n à y t h ư ơ n g t h ấ p h ơ n so v ớ i n g â n h à n g ở xa. T ỷ l ệ n à y có x u h ư ớ n g
[ t ă n g t r o n g g i a i đ o ạ n k i n h t ế suy t h o á i , k h i n g â n h à n g k h ó t ì m k i ế m
[được n h i ề u cơ h ộ i cho v a y v à đ ầ u t ư .
1.2.


Chứng

khoán

N g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i n ắ m giữ chồng k h o á n vì mục tiêu t h a n h
k h o ả n v à đ a d ạ n g hoa t à i s ả n .
N g â n h à n g g i ữ n h i ề u l o ạ i c h ồ n g k h o á n , có t h ể p h â n l o ạ i theo
n h i ề u t i ê u t h ồ c , n h ư theo t í n h t h a n h k h o ả n , theo c h ủ t h ể p h á t h à n h ,
theo mục t i ê u n ắ m giữ...
C h ồ n g k h o á n c ủ a C h í n h p h ủ ( T r u n í í ư ơ n g h o ặ c đ ị a p h ư ơ n g ) do
K h o b ạ c N h à n ư ớ c p h á t h à n h bao g ồ m C h ồ n g k h o á n n g á n h ạ n ,
trung h ạ n và dài hạn .
( l )

C h ồ n g k h o á n c ủ a c á c n g â n h à n g k h á c các c ô n g t y t à i c h í n h : Bao
£ ồ m c á c c ô p h i ê u v à c á c g i ấ y n ợ k h á c do các; n g â n h à n g , c á c c ô n g t y
;ài c h í n h p h á t h à n h h o ặ c c h ấ p n h ậ n t h a n h l o à n .
C h ồ n g k h o á n của các công ty khác.
N g â n h à n g g i ữ c h ồ n g k h o á n vì c h ú n g m a n g l ạ i t h u n h ậ p

cho

n g â n h à n g v à có t h ể b á n đ i đ ế gia t ă n g n g â n q u ỹ k h i c ầ n t h i ế t . N g â n
làng

thường

chia chồng k h o á n t h à n h


loại thanh

khoản và

kém

: h a n h k h o ả n . T h ô n g t h ư ờ n g c á c c h ồ n g k h o á n có t í n h t h a n h k h o ả n
:ao ( c h ồ n g k h o á n t h a n h k h o ả n ) l à c h ồ n g k h o á n an t o à n , d ễ b á n , ít
7 i ả m g i á , n h ư n g có t ỷ l ệ s i n h l ờ i t h ấ p ; n g ư ợ c l ạ i c á c c h ồ n g k h o á n
< é m t h a n h k h o ả n ( c h ồ n g k h o á n đ ầ u t ư ) có m ồ c

đ ộ rủi

vo cao

và

".hường có t ỷ ụ s i n h lịi cao.
Các chồng khốn

n g ắ n h ạ n của

Chính

phủ

t h ư ờ n g được x ế p

h à n g đ ầ u t r o n g số c á c c h ồ n g k h o á n t h a n h k h o ả n , được g i ữ n h ư m ộ t
' á i s ả n đ ê m : h o n g â n q u ỹ : C h ú n g s i n h l ờ i cao h ơ n n g â n q u ỹ v à k h i

" ẩ n có t h ể b á n đ ể c h i t r ả n h ư n g â n q u ỹ . Đ ộ a n t o à n c ủ a c h ồ n g k h o á n
Chính phủ

phụ

t h u ộ c n h i ề u vào k h ả n ă n g t r ả nợ của

nước

phát

hanh T i n h t h a n h k h o ả n của chồng k h o á n C h í n h p h ủ p h ụ thuộc vào
khả năng bán

mồc độ g i ả m giá k h i bán... M ộ t số loại c h ồ n g k h o á n

" Tai các ì ước có thị trường vốn phát triển, chứng khốn ngắn hạn của Chính phủ
đước COI lữ co chất lượng cao do dễ mua bán trên thị trường thứ cấp. Tại Việt Nam
mác du thi trường vón cịn kém phát triển, phần lớn chửng khốn Chính phủ có kì
hạn 2 nam song vẫn được coi là có chất lượng cao.

53
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




C h í n h p h ủ có t h ể b á n t ạ i h ầ u h ế t c á c t h ị t r ư ờ n g t à i c h í n h t h ế giới.
N h i ề u n g â n h à n g n ắ m g i ữ c h ồ n g k h o á n C h í n h p h ủ v ì c h ú n g có thể
đ ư ợ c m i ễ n t h u ế h o ặ c l à do y ê u c ầ u c ủ a c h í n h q u y ề n c á c c ấ p . Đồng

( 2 )

sau c h ồ n g k h o á n n g ắ n h ạ n c ủ a C h í n h p h ủ l à g i ấ y n ợ n g ắ n h ạ n do
c á c n g â n h à n g , h o ặ c c á c c ô n g t y t à i c h í n h n ổ i t i ê n g p h á t h à n h hoặc
c h ấ p n h ậ n t h a n h t o á n . M ộ t s ố g i ấ y n ợ c ủ a c á c c ô n g t y t à i c h í n h quốc
t ế n ổ i t i ế n g c ò n đ ư ợ c c á c n g â n h à n g ư a c h u ộ n g h ơ n c ả c h ồ n g khốn
C h í n h p h ủ . C h ồ n g k h o á n C h í n h p h ủ có t h ị i g i a n đ á o h ạ n d à i , chồng
k h o á n t r u n g v à d à i h ạ n c ủ a c á c c ô n g t y k h á c c ó t ỷ l ệ s i n h lòi cao.
N g â n h à n g t h ư ờ n g n ắ m g i ữ n h ữ n g c h ồ n g k h o á n đ ế n n g à y đ á o hạn
đ ể t h u l ợ i . N g â n h à n g c ũ n g n ắ m c h ồ n g k h o á n c ô n g t y đ ể t h ự c hiện
quyền t h a m dự, k i ể m soát hoạt động của cơng ty.
1.3.

Tín

dụng

T í n d ụ n g l à l o ạ i t à i s ả n c h i ê m t ỷ t r ọ n g l ớ n n h ấ t ở p h ầ n l ớ n các
n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i , p h ả n á n h h o ạ t đ ộ n g đ ặ c t r ư n g c ủ a ngân

Ị

h à n g . L o ạ i t à i s ả n n à y đ ư ợ c p h â n c h i a t h e o n h i ề u t i ê u t h ồ c khác
nhau.
1.3.1.

Tín

dụng


ngăn

hạn,

trung

hạn,

dài

hạn

T í n d ụ n g n g ắ n h ạ n - t h ò i h ạ n t ừ 12 t h á n g t r ở x u ố n g , t r u n g h ạ n t r ê n Ì n ă m đ ế n 5 n ă m , d à i h ạ n - t r ê n 5 n ă m . V i ệ c x á c đ ị n h t h ờ i hạn
t r ê n c ũ n g c h ỉ có t í n h c h ấ t t ư ơ n g đ ố i v ì n h i ề u k h o ả n c h o v a y không
x á c đ ị n h t r ư ớ c đ ư ợ c c h í n h x á c t h ò i h ạ n . P h â n c h i a t í n d ụ n g t h e o thịi
g i a n có ý n g h ĩ a q u a n t r ọ n g đ ố i v ớ i n g â n h à n g v ì t h ờ i g i a n l i ê n quan
m ậ t t h i ế t đ ế n t í n h an t o à n và sinh lợi của tài sản.
Tỷ

trọng

tín

dụng ngắn hạn

t ạ i các n g â n

hàng

t h ư ơ n g mại


t h ư ờ n g cao h ơ n t í n d ụ n g t r u n g v à d à i h ạ n : C á c n g â n h à n g c h ủ yếu
t à i t r ợ cho t à i s ả n l ư u đ ộ n g c ủ a k h á c h h à n g . T í n d ụ n g t r u n g v à dài
h ạ n t h ư ờ n g có t ỷ t r ọ n g t h ấ p h ơ n do r ủ i r o cao h ơ n , n g u ồ n v ố n đ ắ t và
khan h i ế m nơn. Có n h i ề u n h â n t ố ả n h h ư ở n g đ ế n tỷ l ệ n à y n h ư

kì

h ạ n v à t í n h ổ n đ ị n h c ủ a n g u ồ n v ố n , k h ả n ă n g q u ả n lí t h a n h khoản
c ủ a n g â n h à n g , k h ả n ă n g d ự b á o v à d ự p h ò n g r ủ i ' r o t r o n g t r u n g và
dài hạn...

' Điều kiện để thành lập ngăn hàng ở nhiều nước là ngăn hàng phỗi tham gùi vài
quá trình tài trợ cho sự phát triển kinh tê - xã hội đìa phương. Chứng khốn cúc
Chính phủ (đặc biệt là ở địa phương) thường được sử dụng để gọi vốn cho các cơnị
trình phúc lợi của địa phương.
I2

1)4
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




1.3.2.
bỗo lãnh,

Theo
cho


hình thức
th...' '

tài trợ

tín dụng

được

chia

thành

cho

vay,

1

C h o v a y l à t à i s ả n l ớ n n h ấ t t r o n g k h o ả n m ụ c t í n d ụ n g . Cho

vay

t h ư ờ n g đ ư ợ c đ ị n h l ư ợ n g t h e o h a i c h ỉ t i ê u : D o a n h s ố cho v a y t r o n g k ì
v à d ư n ợ c u ố i k ì . D o a n h s ố cho v a y t r o n g k ì là t ổ n g s ố t i ề n m à n g â n
h à n g đ ã cho v a y t r o n g k ì . D ư n ợ c u ố i k ì l à s ố t i ề n m à n g â n h à n g h i ệ n
đ a n g c ò n cho v a y v à o t h ò i đ i ể m c u ố i k ì . K h i l ậ p c á c b á o c á o t à i c h í n h
( t h ờ i đ i ể m ) , cho v a y đ ư ợ c g h i d ư ớ i h ì n h t h ồ c d ư N ợ . M ộ t s ố n g â n
( 1 )


h à n g t h ư ờ n g g h i g i ả m d ư N ợ p h ầ n t r í c h l ậ p d ự p h ò n g t ổ n t h ấ t hoặc lãi
được n h ậ n trước. C á c n g â n h à n g c ũ n g ghi n h ư v ậ y đ ố i v ớ i c h i ế t k h ấ u .
Cho t h u ê t à i s ả n t r u n g v à d à i h ạ n ( L e a s i n g ) đ ư ợ c g h i v à o k h o ả n m ụ c
t à i s ả n t h e o g i á t r ị t à i s ả n cho t h u ê t r ừ đ i p h ầ n t i ề n t h u ê n g â n h à n g
đ ã t h u đ ư ợ c ( d ư N ợ cho t h u ê ) . B ả o l ã n h đ ư ợ c g h i v à o t à i s ả n n g o ạ i
bảng, đó là

g i á t r ị m à n g â n h à n g cam k ế t t r ả t h a y k h á c h h à n g của

m ì n h . P h ầ n bảo l ã n h n g â n h à n g p h ả i thực h i ệ n chi t r ả dược ghi v à o
t à i s ả n n ộ i b ả n g ( m ụ c cho v a y b ắ t buộc, t í n h v à o n ợ q u á h ạ n ) .
1.3.3.

Tín

dụng

được

chia

theo

đỗm

bỗo:

K h ơ n g có đ ả m b ả o , có

đ ả m b ả o b ằ n g t à i s ả n t h ế c h ấ p , , c ầ m cố. v ề n g u y ê n t ắ c , m ọ i k h o ả n t í n

d ụ n g của n g â n h à n g đ ề u có đ ả m bảo. T u y n h i ê n , n g â n h à n g . chỉ ghi
v à o h ợ p đ ồ n g t í n d ụ n g l o ạ i đ ả m bảo, m à n g â n h à n g có t h ể b á n đ i đ ể
t h u n ợ n ế u k h á c h h à n g k h ô n g t r ả n ợ . D o đ ó , c á c k h o ả n t à i t r ợ có đ ả m
b ả o t r ê n q u a n đ i ể m c ủ a n g â n h à n g l à c á c k h o ả n t à i t r ợ có n g u ồ n t h u
nợ t h ồ h a i t ừ đ ả m bảo. C á c k h o ả n t à i trợ k h ô n g g ắ n v ố i hợp đồng
đ ả m bảo được n g â n h à n g x ế p v à o t à i trợ k h ô n g đ ả m bảo. Việc p h â n
chia n à y k h ơ n g nói lên t í n h an t o à n của k h o ả n t à i trợ của n g â n h à n g
m à chỉ g i ú p n g â n h à n g theo dõi c á c hợp đ ồ n g v ề đ ả m bảo, đ ư a ra c á c
b i ệ n p h á p x ử lí đ ả m b ả o k h i c ầ n t h i ế t .

"' Theo Luật rác tố chức tín dụng của nước Cộng hồ xã hội chủ n ghĩa Việt Nam
hoạt động tín dụng bao gồm cho vay, cho thuê tài chính, chiết khấu, bỗo lãnh và
một số hoạt động khác do Ngăn hàng Nhà nước qui định. Việc mua trái phiếu của
khách hàng củng tó một hình thức tài trợ cho khách hàng; giữ trái phiếu Chính phủ
nhiều truồng hợp được xếp vào cho vay. Trong tài liệu này, tín dụng chỉ bao gồm
việc tài trợ trực tiếp. Phần tài trợ thông qua nắm giữ trái phiếu được tính vào
"chứng khốn".
"' Rất xhiểu tài liệu và các báo cáo của các ngân hàng dùng "dư Nợ tín dung" "dư
Nợ tiến vay" để phân biệt với dư Nợ tiền gửi. Tuy nhiên, trong ngăn hàng, nêu dùng
cụm từ "dư Nợ" ỏ phía bên tài sỗn thì đều được hiểu đó là số tiền ngân hàng đang
cho vay đến thời điểm tính.

55
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




1.3.4.


Tín

dụng

phân

loại

theo

rủi

ro: T í n d ụ n g bao

gồm

các

k h o ả n có đ ộ a n t o à n cao, k h á , t r u n g b ì n h v à t h ấ p . Đ ể p h â n l o ạ i theo
t i ê u t h ồ c n à y , n g â n h à n g c ầ n n g h i ê n c ồ u c á c m ồ c đ ộ , c á c c ă n cồ để
c h i a l o ạ i r ủ i ro. M ộ t s ố n g â n h à n g l ớ n c h i a t ớ i 10 t h a n g b ậ c r ủ i ro tín
d ụ n g , t ồ c là x ế p l o ạ i t í n d ụ n g t h e o c á c d ấ u h i ệ u r ủ i r o t ừ t h ấ p đến
cao. C á c h p h â n l o ạ i n à y g i ú p n g â n h à n g t h ư ờ n g x u y ê n đ á n h g i á l ạ i
k h o ả n m ụ c t í n d ụ n g , d ự t r ù q u ỹ cho c á c k h o ả n t í n d ụ n g r ủ i r o cao,
đ á n h giá chất lượng tín dụng...
1.3.5.
theo
đích

Tín


dụng

theo

ngành

đơi tượng tài trợ (hàng hoa,
(sỗn xu át, tiêu
dùng...).
1.4.
1.4.1.

Các

tài

Tài

sỗn

sỗn

kinh

tế (công,

nông

nghiệp...)


hoặc

hoặc

bất động

sỗn...)

hoặc

mục

theo

khác

uy thác:

T à i sản được h ì n h t h à n h theo sự uy thác

c ủ a k h á c h h à n g . N g â n h à n g l à m d ị c h v ụ u y t h á c cho v a y cho các
n g â n h à n g k h á c , c á c T ổ c h ồ c C h í n h p h ủ h o ặ c P h i C h í n h p h ủ . Ví
Ngân h à n g Nơng nghiệp và Phát triển nông thôn

dụ,

cho v a y h ộ W B

t h e o c h ư ơ n g t r ì n h xoa đ ó i g i ả m n g h è o ở m ộ t s ố t ỉ n h t ạ i V i ệ t


Nam.

N g u ồ n t i ề n , c á c y ê u c ầ u cho v a y c ũ n g n h ư t o à n b ộ t ổ n t h ấ t t h u ộ c v ề
N g â n h à n g T h ế g i ớ i . N g â n h à n g N ô n g n g h i ệ p c h ỉ t h ự c h i ệ n cho vay
h ộ v à h ư ở n g hoa h ồ n g ( p h í u y t h á c ) ' . T à i s ả n u y t h á c c ò n bao
0

gồm

c h ồ n g k h o á n uy t h á c ( đ ầ u t ư uy t h á c ) . T u y c h i ế m t ỷ t r ọ n g k h ô n g lốn
t r o n g t ổ n g t à i san,

song t à i sản uy t h á c ít r ủ i ro v à m a n g l ạ i thu

n h ậ p đ á n g k ể cho n g â n h à n g . Q u i m ô c ủ a t à i s ả n u y t h á c p h ụ thuộc
v à o k h ả n ă n g c u n g c ấ p d ị c h v ụ u y t h á c có c h ấ t l ư ợ n g cao c ủ a
hàng.
1.4.2.

Phần

hùn

vốn (liên

ngân

kết)


^ N g â n h à n g có t h ế t h a m gia g ó p v ố n v ớ i c á c t ổ c h ồ c k h á c ( k h ô n g
t h ể h i ệ n d ư ố i h ì n h t h ồ c n á m g i ữ c h ồ n g k h o á n ) . Ví dụ,
h ù n vốn v à o các n g â n h à n g liên doanh, các c ô n g ty...
ỉ,4.3.

Các tài sỗn

n h ư t h a m gia

khác

N h à c ử a ' v à t r a n g t h i ế t bị c ủ a n g â n h à n g p h ụ c v ụ cho q u á t r ì n h
l á i h d o a n h c ủ a n g â n h à n g v à cho t h u ê . T o a n h à n g â n h à n g l a t à i
"' Một sô'ngân hàng đưa dư nợ uy thác (cho vay hộ) vào phần dư nợ (tin dung) Theo
chúng tôi, mặc dù cho vay hộ cũn g là cho vay, son g thường không tạo nên thu nháp
từ lãi cho ngân hàng, do vậy cần tách riêng khỏi mục tín dung và đưa váo tài san
khác.

56
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




sản cố đ ị n h lớn n h ấ t của n g â n h à n g . Tuy c h i ế m tỷ t r ọ n g n h ỏ trong
t ô n g t à i s ả n s o n g c á c t à i s ả n n à y ả n h h ư ở n g t ố i v ị t h ế , n ă n g s u ấ t lao
đ ộ n g c ủ a n g â n h à n g . N g o à i r a c ị n có c á c k h o ả n ồ n g t r ư ố c đ ể

mua


c ô n g c ụ n h ỏ c h ư a p h â n b ổ h ế t t r o n g k ì , ồ n g t r ư ố c cho c á n b ộ n g â n
h à n g . . . M ộ t s ố n g â n h à n g còn x ế p cả nợ k h o a n h
1.5.

Các

tài

sỗn

ngoai

( 2 )

vào tài sản khác.

bỗng

N g â n h à n g đ ư a ra n h ữ n g cam k ế t của m ì n h đ ố i v ớ i k h á c h h à n g ,
h ì n h t h à n h n ê n m ộ t l o ạ i t à i s ả n là hợp đ ồ n g cam k ế t . Ví d ụ n h ư , hợp
đ ồ n g b ả o l ã n h , h ợ p đ ồ n g u y t h á c q u ả n lí ( t à i s ả n k h á c h h à n g u y t h á c
cho n g â n h à n g q u ả n lí), c á c h ợ p đ ồ n g t à i c h í n h . . . M ặ c d ù k h ô n g được
sử d ụ n g đ ể t í n h t o á n n h i ề u c h ỉ t i ê u t à i c h í n h q u a n t r ọ n g l i ê n q u a n
đ ế n t ổ n g t à i s ả n ( T ổ n g t à i s ả n - Asset - chỉ g ồ m t à i s ả n n ộ i bảng),
song t à i s ả n n g o ạ i b ả n g c ũ n g p h ả n á n h d u n g l ư ợ n g c ô n g t á c
n g â n h à n g , t ạ o n ê n t h u n h ậ p v à r ủ i r o cho n g â n h à n g .

của

( 1 )


Tài sản của m ộ t n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i
(Số liệu tính trịn đến 31/12)
Đơn vị: Tỷ đổng
Tài sản
1. Tiền mặt và ngân phiếu thanh toán
2. Tiền gửi tại ngân hàng NN và các tổ chồc tín dụng khác
- Gửi .tạ i các tổ chồc tín-dụng nước ngồi
3. Cho vay
Trong đó: Nợ quá hạn
3.1. Cho vay ngắn hạn: nội tệ, ngoại tệ
3.2. Cho vay trung và dài hạn: nội, ngoại tệ

400
3400
600
19000
4000
16000
2800

3.3. Cho vay uy thác

200

4. Đầu tư, kinh doanh khác

3500

'* Nợ khoanh là các khoỗn nợ xấu khơng có khỗ năng thu hồi được Nhà nước cho

phép khoanh, khơng tính lãi. Do tồn tại lịch sử đê lại và do phương pháp bù đắp nợ
xấu còn nhiều bất cập, tại nhiều ngân hàng thương mại Nhà nước ở Việt Nam,
nhiều khoỗn nợ xấu vẫn chưa được bù đắp và vẫn tồn tại trong bỗng cân đối với tên
"nợ khoanh ".
"' Nhiều ngân hàng lớn, hoạt động ngoại bỗng chiếm phần quan trọng. Những ngăn
hàng này trong khi lập và phân tích các báo cáo thường niên đều nêu cỗ phần nội
bỗng và ngoại bỗng. Nhiều ngân hàng thương mại, mặc dù trong bỗng cân đối tai
sỗn múi chỉ nêu phần nội báng, song trong khi phân tích và đánh giá hoạt động của
ngân hàng đều phân tích hoạt động bỗo lãnh, lãi treo...

57
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




500

4.1. Hùn vốn mua cổ phần
4.2. Mua chồng khốn

2500

4.3. Tín dụng thuê mua

500

5. Tài sản trong thanh toán

3000


.6. Tài sản cố định

500

7. Giá trị các khoản phải thu

200

Tổng tài sản nội bảng

30000

Tài sản ngoại bảng: Bảo lãnh, tái bảo lãnh
2. Q u ả n lí t à i
2.1.

Khái

5000

sản

niệm

Q u ả n lí t à i s ả n l à h o ạ t đ ộ n g c ủ a n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i v ớ i n ộ i
d u n g c h u y ể n hoa n g u ồ n v ố n - t i ề n gửi, t i ề n vay, v ố n của c h ủ - t h à n h
các loại t à i sản n h ư n g â n quỹ, tín dụng, c h ồ n g k h o á n , t à i sản

khác


theo m ộ t p h ư ơ n g t h ồ c t h í c h hợp, n h ằ m t h o a m ã n c á c m ụ c t i ê u m à
n g â n h à n g đ ặ t ra.
2.2.

Múc

tiêu

M ụ c t i ê u q u ả n lí t à i s ả n c ủ a n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i c ũ n g c h í n h
l à m ụ c t i ê u q u ả n lí n g â n h à n g , đ ó l à t ố i đ a h o a l ợ i í c h c ủ a c h ủ n g â n
h à n g t r ê n cơ sỏ đ ả m b ả o a n t o à n .
2.2.1.

Đỗm

và các an toàn

bỗo an tồn

(an tồn

thanh

khoỗn,

an

tồn


tín

dụng

khác)

N g â n h à n g huy động h à n g n g h ì n tỷ đồng của các doanh
các t ổ chồc x ã h ộ i v à của h à n g t r i ệ u cá n h à
n đ ể cho v a y v à đ ầ u t ư , t r o n g k h i v ố n sở h ữ u c ủ a

nghiệp,

ngân

hàng

t h ư ờ n g chỉ c h i ế m m ộ t p h ầ n n h ỏ ( k h o ả n g d ư ớ i 10%). C á c v ụ sụp

đổ

n g â n h à n g , các cơn h o ả n g l o ạ n t à i c h í n h chỉ ra t í n h n h ạ y c ả m của h ệ
thống tài c h í n h nói chung và h ệ thống n g â n h à n g nói

riêng

t r ư ó c các

b i ế n đ ổ i b ấ t t h ư ờ n g của n ề n k i n h t ế trong nước, k h u vực v à t o à n cầu.
N h ữ n g t ổ n t h ấ t to l ố n t r o n g các n g â n h à n g ả n h h ư ở n g t r ự c t i ế p và
n g h i ê m t r ọ n g t ớ i s ự ổ n đ ị n h c h í n h t r ị - k i n h t ế - x ã h ộ i v à đ ờ i sống

của các t ầ n g lớp d â n cư. Vì vậy, s ự ' a n t o à n của h ệ t h ố n g c ũ n g n h ư
m ỗ i n g â n h à n g là m ố i q u a n t â m t h ư ờ n g x u y ê n của các t ầ n g lớp d â n
c ư , C h í n h p h ủ , N g â n h à n g N h à n ư ớ c v à c á c n h à q u ả n lí n g â n

hàng.

C á c bộ L u ậ t , c á c N g h ị đ ị n h , qui đ ị n h t h ư ờ n g đ ư a r a c á c đ i ề u

khoản

cấm, h ạ n chế, p h ả i thực hiện... liên quan tới hoạt động của

ngân

58
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




h à n g k h ô n g đ ư ợ c cho v a y đ ố i v ớ i H ộ i đ ồ n g q u ả n t r ị c ủ a n g â n

hàng

đó. c ả m n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i k h ô n g t r ự c t i ế p k i n h d o a n h b ấ t đ ộ n g
sản.

q u i đ ị n h t ỷ l ệ cho v a y cao n h ấ t đ ố i v ớ i m ộ t k h á c h h à n g t r ê n v ố n

của chu... C á c qui đ ị n h n h ì n chung đ ề u h u ố n g h o ạ t động của các

n g â n h à n g v à o k h u n g a n t o à n . B ê n c ạ n h đ ó , c á c cơ q u a n q u ả n lí c ị n
đặt ra các h ì n h thồc k i ể m tra, g i á m s á t hoạt động của các n g â n h à n g
cũng n h ư các điều khoản phạt vi p h ạ m từ đơn giản n h ư phạt tiền,
đ ế n c á c h ì n h t h ồ c cao h ơ n n h ư h ạ n c h ế h o ạ t đ ộ n g , k i ể m s o á t đ ặ c
biệt, r ú t p h é p . . . đ ể buộc các n g â n h à n g p h ả i t u â n t h ủ các qui đ ị n h an
toàn.
B ê n c ạ n h v i ệ c t h ự c h i ệ n c á c q u i đ ị n h c ủ a c á c cơ q u a n q u ả n l ý c ấ p
t r ê n , m ỗ i n g â n h à n g đ ề u có c h í n h s á c h đ ả m b ả o a n t o à n r i ê n g , p h ù
hợp v ớ i t ừ n g g i a i đ o ạ n c ụ t h ể . N g u ồ n t i ề n c ủ a n g â n h à n g c h ủ y ế u l à
t i ề n g ử i của d o a n h n g h i ệ p v à cá n h â n , n g â n h à n g p h ả i có nghĩa v ụ
c h i t r ả n h a n h c h ó n g . B ấ t c ồ m ộ t sự c h ậ m t r ễ n à o đ ề u c ó t h ể g â y r a
n h ữ n g b ấ t l ợ i cho n g â n h à n g . K h á c h h à n g g ử i t i ề n t u y k h ô n g có k h ả
n ă n g k i ể m s o á t h o ạ t đ ộ n g c ủ a n g â n h à n g n h ư n h ữ n g cơ q u a n q u ả n
lí, s o n g h ọ l ạ i r ấ t n h ạ y c ả m v ớ i n h ữ n g t h ô n g t i n v ề h o ạ t đ ộ n g c ũ n g
n h ư t ư c á c h đ ạ o đ ồ c c ủ a n g ư ờ i q u ả n lí n g â n h à n g (cả c h í n h t h ồ c v à
k h ô n g c h í n h t h ồ c ) v à h ọ có q u y ề n l ự a c h ọ n g ử i t i ề n h o ặ c r ú t

tiền

tương ồ n g với n h ữ n g t h ô n g t i n đó. Các k h á c h h à n g vay t i ề n cũng
l u ô n y ê u c ầ u sự n h a n h c h ó n g v à kịp t h ờ i . Đ i ề u đ á n g c â n n h ắ c là
n h i ề u nhu cầu của các loại k h á c h l ạ i m â u t h u ẫ n với y ê u cầu an t o à n
của n g â n h à n g , ví d ụ k h á c h h à n g vay t i ề n t h ư ờ n g k h ô n g m u ố n

phải

t h ế chấp, t h ư ờ n g y ê u cầu các t h ủ tục p h ả i n h a n h , gọn... Do v ậ y , n g â n
h à n g luôn p h ả i t í n h t o á n các n h u cầu của k h á c h h à n g v à p h ả i đ á p
ồng n h ữ n g n h u c ầ u hợp p h á p đó m ộ t c á c h t ố t n h ấ t . M ỗ i n g â n


hàng

cũng p h ả i xây d ự n g c h í n h sách và qui c h ế k i ể m s o á t đ ể đ ả m bảo

an

toàn n h ư an t o à n kho quỹ, tín dụng, các tài sản khác...
2.2.2.

Tỗng

khỗ

năng

sinh

lời

Sự t ồ n t ạ i v à p h á t t r i ể n của n g â n h à n g

chủ y ế u dựa vào

khả

n ă n g s i n h l ờ i c ủ a n g â n h à n g . C á c h an t o à n t u y ệ t đ ố i l à k h ô n g l à m gì
cả. T u y n h i ê n đ ố i v ớ i n g â n h à n g g i ữ t i ề n ỏ t r o n g k é t c ũ n g k h ô n g p h ả i
l à g i ả i p h á p a n t o à n . T ă n g k h ả n ă n g s i n h l ờ i có t h ể l à c á c h đ ả m

bảo


an t o à n n h ấ t . N g â n h à n g p h ả i tìm k i ế m các .choán t h u n h ậ p để vừa
b ù đ ắ p c á c k h o ả n c h i v ừ a có t h u n h ậ p r ò n g . C á c c h ỉ t i ê u đ o s i n h lòi
t r u y ề n t h ố n g n h ư t h u n h ậ p r ò n g sau t h ủ ế , t h u n h ậ p r ò n g s a u

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

thuế

59



trên tổng tài sản

(ROA), hoặc t r ê n v ố n của c h ủ ( R O E ) , l ợ i tồc

cổ

p h ầ n . . . C á c c h ủ sỏ h ữ u l u ô n m o n g đ ợ i m ộ t m ồ c l ợ i t ồ c h ấ p d ẫ n , t ư ơ n g
x ồ n g v ớ i r ủ i r o m à h ọ c h ấ p n h ậ n . N ế u l ợ i t ồ c c ổ p h ầ n g i ả m , t h ì g i á cổ
p h i ế u c ủ a n g â n h à n g sẽ g i ả m g i á , u y t í n c ủ a n g â n h à n g s u y g i ả m ,
d ẫ n đ ế n suy

g i ả m d ò n g t i ề n g ử i v à o n g â n h à n g . N ê u n h à q u ả n lí

n g â n h à n g k h ô n g đ á p ồ n g đ ư ợ c y ê u c ầ u g i a t ă n g q u y ề n l ợ i c ủ a c á c cổ
đ ô n g c h í n h , h ọ s ẽ bị t h ô i v i ệ c . T ă n g k h ả n ă n g s i n h lòi c ũ n g l à c á c h
t ố t n h ấ t đ ể có t h ể t r ả l ư ơ n g cao cho n g u ô i lao đ ộ n g , đ ể t ă n g


năng

suất và t í n h liêm k h i ế t r ấ t cần t h i ế t đ ố i với c á n bộ n g â n h à n g . T ă n g
k h ả n ă n g sinh lời là biện p h á p quan trọng đ ể n g â n h à n g t ă n g

quỹ

t í c h l ũ y ( t ă n g v ò n c ủ a c h ủ ) , t h i ế t l ậ p q u ỹ d ự p h ò n g l ớ n , đ ủ sồc c h ố n g
đỡ r ủ i r o .
2.3.
2.3.1.

Nội

dung

Quỗn

quỗn

lí ngân

lí
quỹ

N g â n q u ỹ của n g â n h à n g là n h ữ n g t à i s ả n có t í n h t h a n h k h o ả n
cao n h ấ t ( đ ư ợ c s ử d ụ n g đ ể t h a n h t o á n tồc t h ò i ) , đ ư ợ c t h i ế t l ậ p n h ằ m
duy trì k h ả n ă n g chi t r ả v à các y ê u c ầ u k h á c của n g â n h à n g t h ư ơ n g
mại.
Thứ


nhất,

m ỗ i n g â n h à n g đ ề u cần duy trì d ự t r ữ b ắ t buộc (dự trữ

p h á p đ ị n h ) theo q u i đ ị n h của n g â n h à n g N h à n ư ố c . D ự t r ữ b ắ t buộc
được t í n h d ự a t r ê n n g u ồ n h u y đ ộ n g t r o n g kì t í n h v à t ỷ l ệ d ự t r ữ b ắ t
buộc cụ t h ể . D ự t r ữ b ắ t buộc được t ồ n t ạ i t r o n g n g â n h à n g d ư ớ i h ì n h
thồc n g â n quỹ của

n g â n h à n g , có n g h ĩ a l à n g â n q u ỹ t r o n g k ì

của

n g â n h à n g p h ả i đ ả m bảo t h ỏ a m ã n số lượng d ự t r ữ b ắ t buộc m à m ộ t
n g â n h à n g p h ả i duy t r ì t r o n g k ì đó.
Mồc dự trữ
bắt buộc trong kì

_

Tỷ l ệ dự trữ
bắt buộc

x

Số dư bình quân của c á c nguồn
phải dự trữ bắt buộc trong kì
(1)


T ỷ l ệ d ự t r ữ b ắ t b u ộ c t h ư ờ n g do Q u ố c h ộ i q u i đ ị n h , n g â n

hàng

T r u n g ư ơ n g ( n g â n h à n g N h à n ư ớ c ) có t h ể t h a y đ ổ i t ỷ l ệ n à y t r o n g c á c
t h ò i kì k h á c n h a u đ ố i v ớ i c á c n g u ồ n k h á c n h a u , hoặc có t h ê
p h â n b i ệ t theo q u i m ô , theo loại t i ề n , theo vùng...'

được

21

'" Kỉ tính là thời gian tính dự trữ bắt buộc. Theo qui định cua Ngân hàng Nhà nước,
kì tính dự trữ bắt buộc là ì tháng. Tại Mỉ, kỉ tính là Ì tuần, kì tính càng ngắn,
quỗn lí ngăn quỹ và dự trữ bắt buộc càng phức tạp.
Đê hạn chế các ngân hàng thương mại gia tăng huy động tiền gửi bằng đơ la Mĩ
gửi ra nước ngồi lấy lãi, ngân hàng Nhà nước đã tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với
a>

60
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




C á c n g u ồ n l à đ ố i t ư ợ n g p h ả i t í n h d ự t r ữ b ắ t b u ộ c c ũ n g có t h ể bị
t h a y đ ổ i t u y theo c h í n h s á c h của N g â n h à n g N h à n ư ố c , t h ô n g t h ư ờ n g
đó là các n g u ồ n t i ề n gửi. Các nguồn t i ề n gửi n g ắ n h ạ n t h ư ờ n g

phải


t í n h d ự t r ữ b ắ t b u ộ c v ớ i t ỷ l ệ cao so v ớ i c á c n g u ồ n k h á c .
H ì n h t h ồ c b i ể u h i ệ n của d ự t r ữ b ắ t buộc c ũ n g k h á c n h a u t ạ i các
nước k h á c n h a u , t u y theo k h ả n ă n g k i ể m s o á t của N g â n h à n g N h à
nước. T ạ i V i ệ t N a m , d ự t r ữ b ắ t buộc t h ể h i ệ n ỏ k h o ả n mục " T i ề n gửi
của n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i t ạ i N g â n h à n g N h à n ư ớ c " .
(3)

Ví d ụ , c á c n g u ồ n t i ề n gửi p h ả i d ự t r ữ b ắ t buộc b ì n h q u â n t h á n g Ì
l à 200 t ỷ v à t ỷ l ệ d ự t r ữ b ắ t b u ộ c l à 5% t h ì m ồ c d ự t r ữ b ắ t b u ộ c p h ả i
có t r o n g t h á n g 2:
2 0 0 X 5% = 10 t ỷ .
V à o 3 n g à y đ ầ u t h á n g 3, N g â n h à n g N h à n ư ó c sẽ t í n h s ố d ư b ì n h
q u â n t i ề n g ử i của n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i t ạ i N g â n h à n g N h à nước
t r o n g t h á n g 2, g i ả s ử l à 12 t ỷ . V ậ y t r o n g t h á n g 2, n g â n h à n g t h ư ơ n g
m ạ i đ ã t h ừ a d ự t r ữ 12 - 10 = 2 t ỷ .
G i ả sử s ố d ư l à 9 t ỷ t h ì n g â n h à n g đ ã t h i ế u d ự t r ữ b ắ t buộc
10 - 9 = Ì t ỷ
Thứ

hai,

( 1 )

.

n g â n h à n g p h ả i duy trì k h ả n ă n g chi t r ả b ằ n g cách duy

trì n g â n q u ỹ vói t ỷ l ệ t h í c h hợp với n h u cầu t h a n h t o á n của


khách.

Đối v ố i n g â n h à n g đ á p ồ n g nhu cầu t h a n h k h o ả n chủ y ế u b ằ n g các
tài sản t h a n h k h o ả n t h ì n g â n quỹ ngồi đ ả m bảo d ự t r ữ b ắ t buộc còn
phải đ á p ồng y ê u cầu chi trả

( 2 )

. Tính tốn nhu cầu chi trả chủ yếu

dựa v à o các n g u ồ n t i ề n g ử i n g ắ n h ạ n với các tỷ l ệ chi t r ả d ự t í n h v à
n h u c ầ u cho v a y m à n g â n h à n g đ ã c a m k ế t , k h ả n ă n g h u y đ ộ n g c á c
nguồn tiền rẻ để chi trả...
đô la Mĩ từ 3% (bằng nội tệ) lên 5%, rồi lên 12%. Điều này đã làm cho tiền gửi đô la
Mĩ đắt lên đối ươi các ngân hàng thương mại.
' Tại những nước phát triển, hình thức biểu hiện của dự trữ bắt buộc có thể bao
gồm cỗ tiền mặt trong két, tiền gửi tại ngân hàng Trung ương, các ngân hàng khác,
thậm chi là các chứng khốn ngắn hạn của Chính phủ.
"' Nếu kì tính là Ì tháng, thì hết tháng Ì (tức là đầu tháng 2) nhà quỗn lí mới có số
liệu nguồn phỗi tính dự trữ tháng 1. Khi đó ngân hàng mới tính được mức dự trữ
bắt buộc (phỗi có) trong tháng 2 và phỗi hết tháng 2 (sang đầu tháng 3) nhà quỗn lí
mới tính được ngân quỹ (hoặc tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước) trong tháng 2, lúc
đó mới tính được dự trữ thừa hay dự trừ bát buộc thiếu trong tháng 2.
' Những nước có thị trường trái phiếu ngắn hạn của Chính phủ phát triển nhu cầu
thanh khoỗn của ngân hàng còn được đáp ứng băng các chứng khoán ngân quỹ (các
chứng khoán lỏng). Trong trường hợp này, ngân hàng có thể duy trì ngân quỹ thấp.
í3

>2


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

61



N h ư vậy, n g â n q u ỹ của n g â n h à n g ngoài mục t i ê u thực h i ệ n chi
t r ả t h ư ờ n g x u y ê n còn p h ả i đ ả m bảo y ê u c ầ u qui đ ị n h của p h á p l u ậ t
v ề d ự t r ữ b ắ t buộc. N g â n q u ỹ n g â n h à n g s i n h lòi r ấ t t h ấ p , vì v ậ y ,
g i ữ n g â n q u ỹ n h i ề u là k h ô n g k i n h t ế . Q u ả n lí n g â n q u ỹ , v ề thực
c h ấ t là t í n h t o á n số n g â n q u ỹ t ố i t h i ể u c ầ n g i ữ t r o n g c á c t h ờ i kì
k h á c n h a u , đồng t h ờ i c â n đ ố i giữa các bộ p h ậ n của n g â n q u ỹ (tiền
m ặ t , t i ề n gửi...) m ộ t c á c h p h ù hợp v ớ i n h u c ầ u sử d ụ n g c ủ a

khách

h à n g ( p h ầ n n à y s ẽ đ ư ợ c n g h i ê n c ồ u k ĩ h ơ n t r o n g c h ư ơ n g q u ả n lí
thanh

khoản).

2.3.2.

Quỗn

lí chứng

khốn

C h ồ n g k h o á n có t h ể dược p h â n chia theo n h i ề u t i ê u t h ồ c . Tuy

n h i ê n n g â n h à n g quan t â m tới chồng k h o á n t r ê n 2 giác độ c h í n h : An
t o à n v à s i n h l ợ i c ủ a c h ồ n g k h o á n . Vì v ậ y , n g â n h à n g p h â n l o ạ i c h ồ n g
k h o á n t h à n h 2 n h ó m c h í n h : Các chồng k h o á n t h a n h k h o ả n song sinh
lợi t h ấ p v à các c h ồ n g k h o á n k é m t h a n h k h o ả n h ơ n song sinh lợi l ạ i
cao. L o ạ i t h ồ n h ấ t đ ư ợ c n ắ m g i ữ c h ủ y ế u đ ể đ á p ồ n g n h u c ầ u c h i t r ả ,
loại t h ồ hai chủ y ế u đ á p ồng yêu cầu sinh lợi. L o ạ i t h ồ n h ấ t

thường

là c h ồ n g k h o á n c ủ a các C h í n h p h ủ , các t ổ chồc t à i c h í n h h à n g đ ầ u
t r o n g n ư ớ c v à q u ố c t ế v à có t h ờ i g i a n đ ế n l ú c đ á o h ạ n n g ắ n . L o ạ i t h ồ
h a i t h ư ờ n g l à c ủ a C h í n h p h ủ , c á c t ô c h ồ c t à i c h í n h v à c á c c ơ n g t y có
thịi gian đáo h ạ n t ư ơ n g đ ố i dài' '.
3

C ô n g t á c q u ả n lí c h ồ n g k h o á n đ ò i h ỏ i p h ả i t h ư ờ n g x u y ê n

xếp

h ạ n g c h ồ n g k h o á n tuy theo t í n h an t o à n v à t h ờ i g i a n c ò n l ạ i của
c h ú n g . V í d ụ , c h ồ n g k h o á n c ô n g t y có t h ờ i h ạ n 5 n ă m , s o n g đ ã

nắm

g i ữ được 4 n ă m 8 t h á n g , t ì n h h ì n h t à i c h í n h của c ô n g ty t r ả n ợ t ố t ,
t h ì có t h ể x ế p v à o c h ồ n g k h o á n t h a n h k h o ả n . C h ồ n g k h o á n 12 t h á n g
song c ô n g t y p h á t

hành


đang lâm

vào tình

trạng

khó khăn

t h ư ờ n g , ít k h ả n â n g c ồ u v ã n t h ì c ũ n g bị x ế p v à o c h ồ n g k h o á n

bất
kém

t h a n h k h o ả n . N h i ề u n g â n h à n g p h â n chia n h ỏ t h a n g bậc của c h ồ n g
k h o á n t h e o c á c h x ế p l o ạ i c ủ a c á c t ổ chồc t ư v ấ n t à i c h í n h q u ố c t ế
(theo c h ấ t l ư ợ n g q u ố c g i a , n g à n h , c ô n g t y p h á t h à n h c h ồ n g k h o á n ) .
C á c c h ồ n g k h o á n c ũ n g có t h ê được x ế p l o ạ i theo m ụ c đ í c h n ắ m

giữ

chủ yếu, n h ư chồng k h o á n n ắ m giữ n h ằ m mục đích k i ể m sốt cơng

Cách xếp loại như thế này cịn tuy thuộc vào sự phát triển của thị trường
chính, tình hình hoạt động của cơng ty có chứng khốn phát hành.
131

tài

62
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN





ty p h á t h à n h , n ắ m giữ chỉ n h ằ m mục đích t h u lợi tồc, n ắ m giữ n h ằ m
m ụ c đ í c h t h a n h k h o ả n ( b á n đ ể có t i ề n c h i t r ả ) , n h ằ m m ụ c đ í c h đ â u cơ
( k ì v ọ n g g i á l ê n cao, b á n đ ể h ư ở n g c h ê n h l ệ c h g i á ) . . . N g â n h à n g có
t h ể t ổ c h ồ c p h ị n g q u ả n lí c h ồ n g k h o á n , h o ặ c p h ò n g n g â n q u ỹ

sẽ

q u ả n lí c á c c h ồ n g k h o á n t h a n h k h o ả n c ò n p h ò n g c h ồ n g k h o á n (hoặc
c ô n g t y c h ồ n g k h o á n ) sẽ q u ả n lí c h ồ n g k h o á n đ ầ u t ư .
Đ ể x ế p l o ạ i c h ồ n g k h o á n , n g â n h à n g p h ả i t h ư ờ n g x u y ê n theo dõi,
p h â n tích v à đ á n h g i á t ì n h h ì n h t à i c h í n h của các c ơ n g t y p h á t h à n h
c h ồ n g k h o á n , sự b i ế n đ ộ n g t ỷ giá, lãi s u ấ t t h ị t r ư ờ n g , giá b ấ t động
s ả n , t ì n h h ì n h c h í n h t r ị . . . c ủ a m ỗ i q u ố c gia, k h u v ự c v à t o à n c ầ u .
N g â n h à n g t h ư ờ n g xem x é t m ộ t số chỉ t i ê u l i ê n q u a n đ ế n d a n h
mục c h ồ n g k h o á n n h ư r ủ i ro v à t h u n h ậ p t ừ c h ồ n g k h o á n , x u h ư ớ n g
v ậ n đ ộ n g của g i á c h ồ n g k h o á n và các n h â n t ố ả n h h ư ở n g , tỷ l ệ chồng
k h o á n t h a n h k h o ả n t r ê n n g â n q u ỹ hoặc t i ề n gửi... c á c t ỷ l ệ n à y p h ả n
á n h c h i ế n l ư ợ c q u ả n lí c h ồ n g k h o á n c ủ a n g â n h à n g .
Q u ả n lí c h ồ n g k h o á n đ ư ợ c t h ự c h i ệ n t r ê n n g u y ê n t ắ c q u ả n lí
danh mục đ ầ u tư. C á c c h ồ n g k h o á n t h ư ờ n g x u y ê n được p h â n tích với
giá t h ị t r ư ờ n g v à c u ố i c ù n g là n g u y ê n tắc đ a d ạ n g hoa

" k h ô n g bỏ

trồng vào một giỏ".
2.3.3.


Quỗn

lí tín

dụng

N g â n h à n g c ấ p t í n d ụ n g n h ằ m m ụ c t i ê u t h u lòi, n h ư v ậ y ,

mục

t i ê u a n t o à n v à s i n h l ợ i v ẫ n l à m ụ c t i ê u c h í n h t r o n g q u ả n lí t í n d ụ n g .
2.3.3.1. Hoạt đ ộ n g tín dụng mang lại thu nhập lớn nhất cho n g â n h à n g
T h u d ự t í n h t ừ h o ạ t đ ộ n g t í n d ụ n g (là m ộ t bộ p h ậ n của t h u lãi)
p h ụ t h u ộ c v à o q u i m ơ , t h ị i g i a n v à l ã i s u ấ t v à c ả b a y ế u t ố n à y có
m ơ i l i ê n h ệ k h ă n g k h í t . Thứ

nhất,

n g â n h à n g sử d ụ n g m ọ i n ỗ l ự c c ủ a

m ì n h đ ể t à n g q u i m ơ t í n d ụ n g n h ư m ỏ r ộ n g m ạ n g l ư ớ i , đ a d ạ n g hoa
các loại h ì n h t í n d ụ n g , p h á t t r i ể n công n g h ệ m ớ i n h ằ m gia t ă n g t i ệ n
í c h cho k h á c h , g i ả m l ã i s u ấ t h o ặ c c u n g c ấ p c á c đ i ề u k i ệ n ư u đ ã i . . . c á c
b i ệ n p h á p n à y m ộ t m ặ t l à m t ă n g q u i mô, song m ặ t k h á c c ũ n g l à m
t ă n g chi p h í . Do vậy, t h ồ hai, n g â n h à n g p h ả i n g h i ê n cồu v à xác lập
mối quan h ệ giữa các biện p h á p t ă n g qui mơ với thu nhập rịng từ
hoat đ ơ n g t í n d ụ n g t h ô n g qua c h ê n h lệch lãi s u ấ t b i ê n . M ố i q u a n h ệ
n à y cho p h é p n g â n h à n g p h â n b i ệ t l ã i s u ấ t v à c á c đ i ề u k i ệ n t à i t r ợ
k h á c v ớ i c á c k h á c h h à n g l ớ n , q u a n t r ọ n g v à l i ê n k ế t v ố i c á c t ổ chồc

tín dụng khác trên thị trường.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

63



2.3.3.2. Rủi ro từ hoạt đồng tín dụng là rất lớn
T ổ n t h ấ t n ế u x ả y r a sẽ l à m g i ả m t h u n h ậ p d ự t í n h v à c ó t h ể g â y
t h u a l ỗ h o ặ c p h á s ả n cho n g â n h à n g . Đ o v ậ y , a n t o à n t í n d ụ n g l à n ộ i
d u n g c h í n h t r o n g q u ả n lí r ủ i r o c ủ a m ọ i n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i . Có
hai m ố i q u a n h ệ giữa r ủ i ro v à sinh lợi t r o n g h o ạ t đ ộ n g t í n dụng.
T r ư ớ c k h i t à i t r ợ , m ố i q u a n h ệ có t h ể l à : R ủ i r o c à n g cao, s i n h l ợ i kì
v ọ n g c à n g l ớ n ; cho v a y t r u n g v à d à i h ạ n , cho v a y t i ê u d ù n g . . . r ủ i ro
cao h ơ n t h ì l ã i s u ấ t d a n h n g h ĩ a sẽ cao h ơ n so v ớ i l ã i s u ấ t cho

vay

n g ắ n h ạ n , h o ặ c cho v a y đ ố i v ố i d o a n h n g h i ệ p . . . T u y n h i ê n , s a u

khi

t à i t r ợ , q u a n h ệ đ ó l ạ i l à t ổ n t h ấ t c à n g cao t h ì s i n h l ợ i c à n g

thấp.

N g â n h à n g c ó t h ể t h e o đ u ổ i c h i ế n lược t à i t r ợ r ủ i r o cao h o ặ c t h ấ p
t r o n g n g ắ n h ạ n , s o n g đ ề u p h ả i x á c l ậ p m ố i l i ê n h ệ r ủ i r o v à s i n h lời
n h ằ m đ ả m b ả o g i a t ă n g t h u n h ậ p cho c h ủ sở h ữ u t r o n g d à i h ạ n .

N g â n h à n g t h ư ờ n g p h â n l o ạ i r ủ i r o t í n d ụ n g d ự a t r ê n t h ố n g kê
k i n h n g h i ệ m v à p h â n t í c h c á c đ i ề u k i ệ n t h ị t r ư ờ n g . P h â n l o ạ i n à y cho
p h é p n h à q u ả n lí x á c đ ị n h c á c t ỷ l ệ r ủ i r o l i ê n q u a n t ớ i t ừ n g

nhóm

k h á c h h à n g , các n g u y ê n n h â n g â y r ủ i ro v à m ô i t r ư ờ n g n ả y s i n h r ủ i
ro. P h â n l o ạ i c ũ n g g i ú p n h à q u ả n lí x á c đ ị n h c á c p h é p đ o r ủ i r o t í n
d ụ n g m ộ t c á c h h ợ p l í v à n g ư ỡ n g r ủ i r o m à n g â n h à n g c ó t h ể chấp
nhận

( 1 )

.

N g h i ê n c ồ u v à t ì m các g i ả i p h á p đ ể h ạ n c h ế r ủ i ro p h á t sinh, giải
q u y ế t v à b ù đ ắ p t ổ n t h ấ t đ ã x ả y r a là m ộ t t r o n g n h ữ n g n ộ i dung
c h í n h c ủ a q u ả n lí t í n d ụ n g . X â y d ự n g q u i t r ì n h p h â n t í c h t í n d ụ n g và
p h ố b i ế n r ộ n g r ã i q u i t r ì n h đ ó cho m ọ i k h á c h h à n g s ẽ g ó p p h ầ n l à m
cho k h á c h h à n g h i ể u y ê u c ầ u v à n ộ i d u n g c ô n g v i ệ c c ủ a n g â n

hàng

k h i t à i t r ợ . T h i ế t l ậ p c á c q u ỹ v à c á c h ợ p đ ồ n g t à i c h í n h n h ằ m b ù đắp
t ổ n t h ấ t x ả y r a , t h i ế t l ậ p c á c r à n g b u ộ c p h á p lí g i ữ a n g â n h à n g v ố i
k h á c h h à n g ( t à i s ả n t h ế chấp...) giữa n g â n h à n g v ớ i c á n b ộ t í n dụng...
(khốn thu

n h ậ p g ắ n vói c h ấ t lượng t í n dụng...) là b i ệ n p h á p


mà

n h i ề u n g â n h á n g đ a n g h ư ó n g tới t r o n g m ô i t r ư ờ n g r ủ i ro đ a n g ngày
c à n g gia t ă n g .
"' Rủi ro tín ding thường được các ngăn hàng đo bằng tỷ lệ Nợ quá hạn ỉ tổng dư
Nợ, nợ khó địi, nợ q hạn. Tuy nhiên, một ngân hàng có thế có những cách định
lượng chỉ tiêu này nhăm phỗn ánh sai lệch rủi ro, ví dụ như giãn nợ, đỗo nợ... Do
vậy, cần có qui định cụ thê trong việc định lượng các chỉ tiêu phỗn ánh rủi ro tín
dụng. Một số ngân hàng phỗn ánh rủi ro tín dụng khơng chỉ bằng các chỉ tiêu trên,
mà quan trọng hơn băng chỉ tiêu rủi ro tiềm năng: Các khoỗn tín dụng có chất
lượng trung bình và xấu/tơng tin dụng.

64
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




D ự p h ò n g l à b i ệ n p h á p n h i ề u n g â n h à n g á p d ụ n g đ ể ước l ư ợ n g
g i á t r ị c á c k h o ả n cho v a y có k h ả n ă n g t h u h ồ i . D ự p h ò n g có t h ể được
coi n h ư t à i s ả n đ ố i ồ n g k h i n g â n h à n g cho v a y .
Dư nợ ròng = Dư nợ - Dự p h ò n g tín dụng
D ự p h ị n g t í n d ụ n g l à m g i ả m v ố n của chủ. N g â n h à n g p h ả i t í n h
t o á n sao cho t h u n h ậ p r ò n g sau t h u ế v à t r í c h l ậ p d ự p h ò n g t ổ n t h ấ t
đủ đ ể t ă n g v ố n của c h ủ sau k h i l ậ p d ự p h ò n g t ổ n t h ấ t .
C á c k h o ả n nợ, n ế u được x á c đ ị n h là nợ q u á h ạ n , lãi t í c h l ũ y t r ê n
t à i k h o ả n t h u l ã i ( l ã i d ự t í n h ) p h ả i b ị l o ạ i k h ỏ i t h u l ã i cho đ ế n k h i
khoản t h u lãi t h ự c được t h ự c h i ệ n . Do v ậ y , tỷ l ệ s i n h lời t ừ h o ạ t động
t í n d ụ n g t h ư ờ n g n h ỏ h ơ n l ã i s u ấ t cho vay.
2.3.3.3. Thường khoản mục tín dụng chiếm khoảng 70% tổng tài sản

V ớ i q u i m ô n h ư v ậ y , t í n d ạ n g ả n h h ư ở n g t ớ i r ấ t n h i ề u c h i ế n lược
hoạt động
của n g â n h à n g n h ư d ự t r ữ , vay, đ ầ u tư... K h i c h ồ n g
k h o á n t h a n h k h o ả n c h ư a có h o ặ c k h a n h i ế m , h o ặ c k h i k h ả n ă n g gia
t ă n g h u y đ ộ n g b ị h ạ n c h ế , n h i ề u n g â n h à n g p h ả i sử d ụ n g t í n d ụ n g
n h ư tài sản d i m bảo t h a n h khoản. N g â n h à n g t h ư ờ n g n g h i ê n g v ề
n á m g i ữ c á c k h o ả n t í n d ụ n g n g ắ n h ạ n , h o ặ c c á c k h o ả n t í n d ụ n g có
t h ê c h u y ể n đ ô i n h a n h . C h i ế t k h ấ u t h ư ơ n g p h i ế u có c h ấ t l ư ợ n g

cho

p h é p n g â n h à n g t h ư ơ n g m ạ i có t h ê t á i c h i ế t k h ấ u . C á c k h o ả n v a y 3
t h á n g n h a n h c h ó n g sẽ đ ư ợ c t h u h ồ i đ ể đ á p ồ n g n h u

cầu chi

trả.

Trong đ i ề u k i ệ Ì n g â n h à n g chuyển h o á n kì h ạ n của nguồn, việc t h u
nợ n h i ề u l ầ n t r o n g k ì ( n h i ề u k ì h ạ n nợ) sẽ g ó p p h ầ n t ă n g t í n h t h a n h
k h o ả n c ủ a k h o ả n cho v a y .
2.3.4.

Quẩn

lí các tài sỗn

khác

2.3.4.1. Q u ả n lí c á c tài sản uy t h á c

T à i s ả n uy. t h á c c ủ a k h á c h h à n g giao cho n g â n h à n g có r ấ t n h i ề u
l o ạ i . N h i ệ m vụ c ủ a n g â n h à n g l à p h ả i b ả o q u ả n , t h e o d õ i v à (có t h ể )
t ă n g t h u r i . l ậ p cho k h á c h h ồ n g . C á c k h o ả n

cho v a y u y t h á c

h à n g p h ả i theo dõi đ ể g i ả i n g â n , t h u nợ kịp thòi. N h i ề u k h o ả n
t ư , k h á c h h à n g u y t h á c cho n g â n h à n g c á c q u y ế t đ ị n h
Những

mua,

n g â n h à n g lớn đ ã p h á t t r i ể n p h ò n g uy t h á c cung cấp

ngân
đầu
bán.
cho

k h á c h h à n g c á c d ị c h v ụ u y t h á c k è m t h e o t ư v ấ n . N h à q u ả n lí sẽ x e m
xét chi p h í liên q u a n t ố i h o ạ t động uy t h á c v à t h u n h ậ p t ừ p h í uy
thác

c á c t h u k h á c do m u a

v à b á n h ộ cho k h á c h v ớ i g i á b á n

buôn

(mua b á n với k h ố i lượng lớn); m ố i quan h ệ t ư ơ n g t á c giữa h o ạ t động


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

65



u y t h á c v à c á c h o ạ t đ ộ n g k h á c c ủ a n g â n h à n g í n h ư g i a t ă n g t i ề n gửi,
t ă n g cho v a y ,

t ă n g t h u từ hoạt động thanh toán...). M ụ c tiêu

của

q u ả n lí l à m ở r ộ n g t h ị t r ư ờ n g u y t h á c t r ê n cơ sở n â n g cao c h ấ t lượng
dịch v ụ .
2.3.4.2. Q u ả n lí trang thiết bị, n h à cửa của n g â n h à n g
T u y c h i ế m t ỷ t r ọ n g k h ô n g l ớ n t r o n g t ổ n g t à i s ả n , s o n g c á c trang
t h i ế t b ị , n h à c ử a c ủ a n g â n h à n g đ ó n g v a i t r ị q u a n t r ọ n g t r o n g hoạt
động của

n g â n h à n g : Đó là nơi thực h i ệ n các giao dịch v ớ i khách

h à n g , l ư u g i ữ v à b ả o q u ả n c á c h ợ p đ ồ n g , t i ề n , t h ự c h i ệ n c á c hoạt
đ ộ n g t h a n h t o á n . . . T h i ệ t h ạ i v ề t r a n g t h i ế t bị n h ư m ấ t c ắ p , hỏng,
c h á y . . . sẽ g â y t ố n t h ấ t l ớ n cho n g â n h à n g . N g o à i v i ệ c p h ả i t ố n kém
mua

s á m , l ò n g t i n c ủ a d â n c h ú n g v à c á c d ố i t á c v à o n g â n h à n g sẽ


giảm sút.
N g â n h à n g t h ư ờ n g p h â n l o ạ i t à i s ả n đ ể t í n h k h ấ u h a o p h ù hợp.
N g â n h à n g t h ư ờ n g đ ư a r a c á c q u i đ ị n h v ề q u ả n lí t r a n g t h i ế t bị đê
h ạ n c h ế t r ộ m c ắ p , sử d ụ n g l ã n g p h í h o ặ c b ừ a b ã i g â y h ỏ n g , q u i định
v ề sửa c h ữ a , b ả o d ư ỡ n g h o ặ c m u a b ả o h i ể m t à i s ả n .
2.4.

Quỗn

lí tài

sỗn

ngoai

bỗng

T à i s ả n n g o ạ i b ả n g m a n g l ạ i t h u n h ậ p cho n g â n h à n g đ ồ n g thời
t h ư ờ n g x u y ê n g ắ n v ớ i r ủ i ro. C á c c a m k ế t cho v a y ( h ợ p đ ồ n g v ề hạn
m ồ c ) , h o ặ c h ợ p đ ồ n g t à i c h í n h t ư ơ n g l a i , có t h ê m a n g l ạ i cho
hàng khoản

t h u p h í cam

k ế t . Các cam

ngân

k ế t b ả o l ã n h đ ư ợ c x ế p vào


h o ạ t đ ộ n g t í n d ụ n g , h à m c h ồ a r ủ i ro r ấ t cao. K h i p h ả i t h ự c h i ệ n cam
k ế t , k h o ả n cho v a y b ắ t b u ộ c ( đ ồ n g t h ị i có t h ê l à n ợ q u á h ạ n ) x ả y ra
v à t r ở t h à n h t à i s ả n n ộ i b ả n g . D o v ậ y v ề b ả n c h ấ t , q u ả n l í c á c t à i sản
n g o ạ i b ả n g là q u ả n lí r ủ i r o .
0 1

Thứ

nhất,

n g â n h à n g p h ả i p h â n l o ạ i t à i s ả n n g o ạ i b ả n g t h e o thòi

g i a n , c h ủ t h ê , t í n h c h ấ t r ủ i ro. C á c c a m k ế t b ả o l ã n h k h ơ n g có t à i sản
đ ả m b ả o , h o ặ c cho n h ữ n g k h á c h h à n g t ì n h h ì n h t à i c h í n h k h ô n g thật
v ữ n g c h ắ c c h ồ a đ ự n g r ủ i r o cao; c á c hợp đ ồ n g t à i c h í n h t ư ơ n g l a i có
t h ế bị r ủ i ro l ã i s u ấ t , h ố i đ o á i . . .
Thứ

hai,

N g â n h à n g p h ả i t h ự c h i ệ n n g h i ê n c ồ u d ự b á o v ề các

'" Các ngăn hàng khi tính tốn các chí tiêu an tồn đều tính tới tài sỗn ngoại báng.
Ví dụ, quỹ dự phịng rủi ro khi tinh trên tài sỗn rủi ro, tính cho cỗ tài san ngoại
bỗng. Tỷ lệ vốn của chủ trên tài sỗn rủi ro cũng tín h cho cỗ tài sỗn ngoại bỗng...

66
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN





i h â n tô á n h h ư ở n g đ ế n tài sản ngoại bảng n h ư thị trường nguồn vốn,
:ý g i á , lãi s u ấ t , s ự t h à n h c ô n g c ủ a c á c đ ố i t á c . . . V i ệ c n g h i ê n c ồ u n à y
:ho p h é p n g â n h à n g x ế p l o ạ i c á c t à i s ả n n g o ạ i b ả n g v à h o ạ c h đ ị n h
ĩ h í n h s á c h t r o n g c u n g c ấ p c á c hợp đ ồ n g t à i c h í n h t ư ơ n g l a i .
Thứ ba, n g â n h à n g c ấ n d ự p h ò n g t r ư ớ c n g u ồ n t à i t r ợ cho t à i s ả n
ngoại b ả n g , n h ư g i a t ă n g n g â n q u ỹ , c á c c h ồ n g k h o á n t h a n h k h o ả n
rái l ã i s u ấ t s i n h lơi t h ấ p h o ặ c d ự t r ù vay m ư ợ n c ấ p b á c h v ớ i l ã i s u ấ t
:ao, h o ặ c t r í c h q u ỹ d ự p h ò n g t ố n t h ấ t .
M ộ t s ố t à i s ả n n ộ i b ả n g được đ ư a ra n g o ạ i b ả n g đ ể theo dõi, n h ư
lấc k h o ả n n ợ k h ơ n g có k h ả n ă n g t h u h ồ i , l ã i t r e o . N g â n h à n g đ ã sử
l ụ n g q u ỹ d ự p h ò n g đ ể b ù đ ắ p cho n h ữ n g t à i s ả n n à y s o n g v ẫ n theo
lõi ở n g o ạ i b ả n g đ ể n ế u có cơ h ộ i sẽ t ì m c á c h t h u h ồ i .
3. M ố i l i ê n h ộ g i ữ a n g u ồ n v ố n v à

tài

sản

M ố i l i ê n h ệ g i ữ a n g u ồ n v ố n v à t à i s ả n c h í n h là m ố i l i ê n h ệ g i ữ a
l ũ y đ ộ n g v à sử d ụ n g v ố n . Đ ó là h a i m ặ t c ủ a q u á t r ì n h h o ạ t đ ộ n g c ủ a
Ìgân hàng.
3.1. Mơi

liên

hê sinh

lời


T à i s ả n m a n g l ạ i t h u n h ậ p c h ủ y ế u cho n g â n h à n g , c ò n n g u ồ n
rốn l i ê n q u a n t ớ i c h i p h í c h ủ y ê u c ủ a n g â n h à n g , c h i p h í t r ả l ã i . Q u i
•nơ h u y đ ộ n g c à n g t à n g , t à i s ả n c à n g t ă n g , k h ả n ă n g s i n h lịi có t h ế
:àng lớn hoặc ngược l ạ i . N ế u d ù n g chỉ tiêu c h ê n h lệch t h u , chi t ừ lãi
t h u n h ậ p t ừ l ã i - c h i p h í t r ả lãi) đ ê đ o m ố i l i ê n h ệ s i n h lịi

giữa

Ì g u ồ n v ố n v à tài sản, t h ì s i n h lời t ă n g k h i lãi s u ấ t b ì n h q u â n của tài
sản p h ả i l ớ n h ơ n l ã i s u ấ t b ì n h q u â n c ủ a n g u ồ n v ố n , h o ặ c l ã i s u ấ t
n ê n của t à i s ả n p h ả i l ớ n h ơ n lãi s u ấ t b i ê n của n g u ồ n v ố n . Đ i ể u n à y
:ó n g h ĩ a là n g u ồ n v ố n v à s ự g i a t ă n g n g u ồ n v ố n v ớ i q u i m ô v à c ấ u
r ú c n h ấ t đ ị n h , c ầ n đ ư ợ c p h â n b ổ t h à n h c á c t à i s ả n s i n h lịi t h í c h
l ợ p . V i ệ c g i a t ă n g cho v a y v à đ ầ u t ư v ớ i m ồ c r ủ i r o t h ấ p c h í n h

là

đ i ề u k i ệ n đ ề g i a t ă n g s i n h lòi.
N g â n h à n g c ó t h ể t h e o đ u ổ i l ã i s u ấ t h u y đ ộ n g cao đ ể t ì m

kiếm

lác n g u ồ n t i ề n v ớ i q u i m ô l ớ n , đ ê cho vay v ớ i l ã i s u ấ t cao, h o ặ c t ừ l ã i
suất cho v a y p h ả i c h ấ p n h ậ n t r ê n t h ị t r ư ờ n g , n ỗ lực t ì m k i ế m

các

ì g u ồ n v ớ i chi p h í t h ấ p . N h ữ n g n g â n h à n g k h ô n g t h a m gia đ ặ t giá
k h ô n g đ ủ lớn đ ổ t h a m gia q u y ế t đ ị n h lãi s u ấ t t r ê n t h ị t r ư ờ n g ) , p h ả i

tự đ i ể u c h ỉ n h cơ c ấ u n g u ồ n v ố n v à t à i s ả n n h ằ m t h o a m ã n y ê u c ầ u
•sinh l ờ i .

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

67



M ố i l i ê n h ệ s i n h lòi g i ữ a n g u ồ n v ố n v à t à i s ả n t h ư ờ n g đ ư ợ c đo
b ằ n g tỷ l ệ t à i s ả n s i n h lãi v à c h ê n h lệch lãi suất.
T à i s ả n s i n h l ã i l à t à i s ả n m a n g l ạ i t h u n h ậ p t ừ l ã i cho

ngân

h à n g . M ộ t s ố t à i s ả n s i n h lịi song k h ơ n g x ế p v à o t à i s à n s i n h l ã i cho
n g â n h à n g n h ư t à i s ả n cho t h u ê , cổ p h i ế u , n g â n q u ỹ d ù n g đ ể kinh
d o a n h n g o ạ i t ệ . . . D o h o ạ t đ ộ n g cho v a y v à đ ầ u t ư v à o c h ồ n g k h o á n
( g i â y nợ) l à h o ạ t đ ộ n g c h ủ y ế u , n ê n t h u t ừ l ã i l à k h o ả n t h u l ớ n nhất
của n g â n h à n g .
Tài sản sinh lãi
—
Tong tài sản bình quân

Tỷ lê tài sản sinh lãi =
(Thu lãi - Chi trả lãi)
Chênh lêch lãi suất =

—
—

Tống tài sản bình quân

(1)

:

H o ặ c đ o b ằ n g c h ê n h l ệ c h lãi s u ấ t cơ b ả n
Chênh lêch lãi suất cơ bản =

(Thu lãi - Chi trả lãi)

Hoặc đo b ằ n g t h u n h ậ p r ò n g t r ê n tổng tài sản
RŨA =

(2)

Tài sản sinh lãi bình quân
(ROA)

(Tổng thu - Tổng chi)
', - "
— Tống tài sản bình quân

(3)
,

N h ì n c h u n g , c á c n g â n h à n g t h ư ờ n g sử d ụ n g t ỷ l ệ (2) v à (3) đ ể đo
m ố i l i ê n h ệ s i n h l ờ i c ủ a t à i s ả n v à n g u ồ n v ố n b ở i v ì m ộ t b ộ phận
n g u ồ n v ố n đ ư ợ c s ử d ụ n g t ạ o n ê n t à i s ả n k h ô n g s i n h l ã i v à c ó b ộ phận
t à i s ả n k h ô n g s i n h l ã i l ạ i t h a m gia t ạ o n ê n t h u n h ậ p cho n g â n h à n g .

3.2. Mối

liên

hệ an

toàn

N g â n h à n g p h ả i d u y t r ì c á c m ố i l i ê n h ệ a n t o à n t h e o L u ậ t định.
Ví d ụ , k h o ả n cho v a y cao n h ấ t đ ố i v ớ i m ộ t k h á c h h à n g k h ô n g vượt
q u á t ỷ l ệ q u i đ ị n h t r ê n v ố n sở h ữ u ; đ ầ u t ư v à o cổ p h i ế u c ô n g t y , hoặc
x â y d ự n g n h à cửa, m u a

s ắ m t h i ế t bị.

k h ô n g đ ư ợ c v ư ợ t q u á v ố n sỏ

hữu.
Q u i m ô v à c ấ u t r ú c t i ề n g ử i l i ê n q u a n c h ặ t c h ẽ đ ế n n g â n q u ỹ và
chồng k h o á n thanh khoản

cũng n h ư kì h ạ n nợ của

các khoản

tín

d ụ n g ( x e m t h ê m p h ầ n t h a n h k h o ả n ) . M ộ t s ố n g â n h à n g t ừ c ấ u trúc,
t í n h ơ n đ ị n h v à t h a n h k h o ả n c ủ a n g u ồ n sẽ q u y ế t đ ị n h c ấ u t r ú c và
t í n h t h a n h k h o ả n c ủ a t à i s ả n . M ộ t s ố n g â n h à n g , n g ư ợ c l ạ i , t ừ qui


68
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




m ô v à c ấ u t r ú c t à i s ả n d ự t í n h sẽ t ì m k i ế m v à q u ả n lí q u i m ô v à c ấ u
t r ú c n g u ồ n cho t h í c h h ợ p .
M ộ t d a n h m ụ c t à i s ả n bao g ồ m c á c k h o ả n cho v a y v à đ ầ u t ư r ủ i .
ro cao, c ó t h ể b ị t ổ n t h ấ t l ớ n ( r ủ i ro t í n d ụ n g , r ủ i ro t h ị t r ư ờ n g . . . ) , l à m
g i ả m u y t í n của n g â n h à n g . P h ả n ồ n g của d â n c h ú n g l à r ú t t i ề n ra
k h ỏ i n g â n h à n g . N g u ồ n t i ề n suy g i ả m n h a n h v à m ạ n h sẽ đ ẩ y n g â n
h à n g đ ế n p h á sản.
M ộ t d a n h m ụ c t à i s ả n n ế u bao g ồ m p h ầ n l ớ n c á c t à i s ả n r ủ i r o
t h ấ p sẽ h ạ n c h ê t h u n h ậ p của n g â n h à n g , h ạ n c h ê n g â n h à n g mở
rộng qui m ô t r o n g môi t r ư ờ n g k i n h doanh đầy b i ế n động. K h ả n ă n g
m ở r ộ n g t h ị t r ư ờ n g n g u ồ n v ố n c ủ a n g â n h à n g sẽ b ị g i ả m s ú t .
Kết

luận:

Q u ả n lí t à i s ả n c h í n h l à q u ả n lí d a n h m ụ c đ ầ u t ư c ủ a

n g â n h à n g n h ằ m m ụ c t i ê u a n t o à n v à s i n h lòi. M ỗ i k h o ả n m ụ c
sản được h ì n h t h à n h

đêu nhằm

mục


t i ê u cụ t h ể của

ngân

Q u ả n lí t à i s ả n bao g ồ m x á c đ ị n h m ụ c t i ê u ư u t i ê n v à c á c m ụ c

tài

hàng.
tiêu

p h ụ m à tài sản cần đ ạ t đ ế n ; xác định qui mô, cấu t r ú c và đặc t í n h
của t à i s ả n d ư ớ i t á c đ ộ n g của các n h â n tố; x á c đ ị n h c h í n h s á c h và
n g h i ệ p v ụ c ủ a n g â n h à n g đ ể q u ả n lí t à i s ả n . M ộ t n g â n h à n g có t h ê tơ
chồc c á c p h ầ n q u ả n lí g ắ n l i ề n v ớ i t ừ n g k h o ả n m ụ c t à i s ả n v à c á c bộ
p h ậ n q u ả n lí l i ê n k ế t , q u ả n lí t ổ n g t h ể c á c k h o ả n m ụ c . T ừ m ụ c

tiêu

cụ t h ể k ế t h ớ p v ớ i n g h i ê n c ồ u m ô i t r ư ờ n g h o ạ t đ ộ n g m à m ỗ i n g â n
h à n g sẽ x â y d ự n g p h ư ơ n g p h á p v à n ộ i d u n g q u ả n lí t à i s ả n p h ù hợp
n h ằ m t ă n g t ỷ l ệ t h u n h ậ p r ò n g cho n g â n h à n g .

Câu hỏi và bài tạp
1. Trình bày nội dung các khoản mục tài sản của ngân hàng
t h ư ơ n g m ạ i . H ã y p h â n t í c h n h ữ n g đặc đ i ể m c h í n h ?
2 T r ì n h b à y m ụ c t i ê u q u ả n lí t à i s ả n . P h â n t í c h lí do v ì sao

ngân


h à n g p h ả i bị k i ể m s o á t c h ặ t chẽ?
3 T r ì n h b à y n ộ i d u n g q u ả n lí t í n d ụ n g , n g â n q u ỹ , c h ồ n g k h o á n ?
4 T r ì n h b à y n ộ i d u n g q u ả n lí t à i s ả n n h ằ m m ụ c t i ê u a n t o à n v à
s i n h lơi?
5 T r ì n h b à y các k h o ả n mục tài sản v à n g u ồ n v ố n của n g â n h à n g
t i ư ơ n g m ạ i ? P h â n t í c h m ố i l i ê n h ệ cơ b ả n g i ữ a c á c k h o ả n m ụ c đ ó ?

69
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




6. M ộ t n g â n h à n g có c á c k h o ả n m ụ c t à i s ả n n h ư s a u : ( Đ ơ n vị: tỷ
đồng, số d ư cuối kì, lãi s u ấ t % / n ă m ) .
Khoản mục

Số dư
1/1

Lãi suất
1/1

Số dư
1/4

Lãi suất
1/4


Số dư
30/6

Lãi suất
30/6

140

Tiền mặt trong két

160

Tiến gửi NH Nhà nước

400

1,4

400

1,4

300

1,4

Tiền gửi NH khác

440


3

400

3,5

350

3,5

Chồng khoán KB ngắn hạn

900

6

900

6.5

850

6,8

Cho vay ngắn hạn

2200

9


2300

9,5

2400

9,8

Cho vay trung hạn

1100

10

1150

11

1200

11,3

Cho vay dài hạn

650

11

700


12

750

12.5

Tài sản khác

100

120

120

Cộng

5950

6120

6110

Yêu

150

cầu:

- T í n h lãi s u ấ t b ì n h q u â n của t ừ n g tài sản t r o n g 6 t h á n g ?
- T í n h lãi s u ấ t b ì n h q u â n của tổng tài sản t ạ i t ừ n g t h ò i điểm?

- T í n h lãi s u ấ t b ì n h q u â n của tổng

t à ] s ả n t r o n g 6 t h á n g đầu

năm?
P h â n t í c h s ự t h a y đ ổ i t r o n g q u i m ô v à c ấ u t r ú c c ủ a t à i s ả n . Hây
đ ư a r a c á c g i ả t h i ế t đ ể g i ả i t h í c h sự t h a y đ ổ i đ ó ?
7. C h o m ộ t n g â n h à n g v ớ i c á c sô l i ệ u sau: ( Đ ơ n v ị : t ý đ ồ n g , Số du
b ì n h q u â n , lãi s u ấ t b ì n h q u â n ) .
Tài sản

Số dư

Lãi suất

50

- Tiền mặt
- Tiền gửi tại NH khác

150

2%

- Cho vay

700

7%


- Tài sản khác

100

Tổng
Yêu

Nguồn

Số dư

- Các khoản nợ

900

- vcc

100

Lãi suất
5%

1000

Tổng

cầu:

- T í n h c h ê n h l ệ c h l ã i s u ấ t cơ b ả n .
- T í n h R O A , b i ế t r ằ n g t h u k h á c b ằ n g c h i k h á c , t h u ế x u ấ t thuế

t h u n h ậ p d o a n h n g h i ệ p l à 30%.
- G i ả sử n ợ q u á h ạ n l à 10%, h ã y t í n h l ạ i R O A .

70
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




Chương

IV

PHÂN TÍCH TÍN DỤNG VÀ CHÍNH SÁCH TÍN DỤNG

T í n d ụ n g là h o ạ t đ ộ n g q u a n t r ọ n g n h ấ t của c á c n g â n h à n g nói
riêng v à của các t r u n g gian tài c h í n h nói chung, c h i ế m tỷ trọng

cao

n h ấ t t r o n g t ố n g t à i sản, tạo t h u n h ậ p t ừ lãi lớn n h ấ t v à c ũ n g là hoạt
đ ộ n g m a n g l ạ i r ủ i r o cao n h ấ t . T í n d ụ n g l à h o ạ t đ ộ n g t à i t r ợ c ủ a
n g â n h à n g cho k h á c h h à n g (còn đ ư ợ c g ọ i là t í n d ụ n g n g â n h à n g ) . D o
v ậ y , p h â n t í c h k h á c h h à n g t r o n g q u a n h ệ t í n d ụ n g cua n g â n

hàng

c h í n h l à p h â n t í c h t í n d ụ n g . P h â n t í c h t í n d ụ n g c ủ n g hao h à m v i ệ c
đ ư a ra v à á p d ụ n g c h í n h s á c h tín d ụ n g của n g â n h à n g đôi với k h á c h
h à n g . C h ư ơ n g n à y t ậ p t r u n g n g h i ê n cồu cách thồc p h â n tích k h á c h

h à n g k h i t à i t r ợ v à c á c c h í n h s á c h tài trợ của n g â n h à n g .
1. Phân tích tín dụng' *
1

1.1. Khái niệm, mục tiêu và yêu cầu
T í n d ụ n g l à h o ạ t đ ộ n g s i n h l ờ i l ò n n h ấ t s o n g r ủ i ro cao n h ấ t cho
NHTM

< 2 )

. R ủ i r o n à y , c ó r ấ t n h i ề u n g u y ê n n h â n , đ ề u có t h ế g â y r a

tổn t h ấ t , l à m g i ả m t h u n h ậ p của n g â n h à n g . Có n h i ề u k h o ả n tài trợ
m à t ổ n t h ấ t có t h ể c h i ế m p h ầ n l ớ n v ố n c ủ a c h ủ , đ ẩ y n g â n h à n g đ ế n
p h á s ả n . D o v ậ y , c á c n g â n h à n g p h ả i c â n n h ắ c k ĩ l ư ỡ n g , ước

lượng

k h ả n ă n g r ủ i ro v à s i n h l ờ i k h i q u y ế t đ ị n h t à i trợ. Đ ó c h í n h là q u á
t r ì n h p h â n t í c h t í n d ụ n g , bao g ồ m q u á t r ì n h t h ẩ m t r a t r ư ớ c , t r o n g v à
sau k h i cho v a y , c h i ế t k h ấ u , cho t h u ê , b ả o l ã n h .

'" Tín dụng là quan hệ vay mượn, gồm cỗ cho vay và đi vay. Tuy nhiên, khi gắn tín
dụng với chủ thế nhất định như ngân hàng (hoặc các trung gian khác), ví dụ như
tin dung ngân hàng thì chi bao hàm n ghĩa là n gán hàn g cho vay. Việc xác định như
thế này là rất cần thiết đế định lượng tín dụng trong các hoạt động kinh tế.
Theo Luật các tổ chức tin dụng của nước Cộng hoà Xã hội chù n ghĩa Việt Nam,
điều 49 ghi: "Tổchức tín dụng được cấp tín dụng cho tơ chức, cá nhăn dưới các hình
thức cho vay, chiết khấu thương phiếu và-gìấy tờ có giá khác, bỗo lãnh, cho th tài
chính và các hình thức khác theo qui định của Ngăn hàng Nhà nước".


71
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




Q u a n h ệ t í n d ụ n g p h ầ n l ớ n đ ư ợ c x á c l ậ p t h ô n g q u a h ợ p đ ồ n g tín
d ụ n g với t r ọ n g t â m là xác định

k h ả n ă n g và ý m u ơ n của

người

n h ậ n t í n d ụ n g t r o n g v i ệ c t h ự c h i ệ n h ợ p đ ồ n g . D o đ ó , m ụ c t i ê u của
p h â n t í c h t í n d ụ n g l à t h u t h ậ p v à p h â n t í c h t h ơ n g t i n n h ằ m xác
đ ị n h n ộ i d u n g c ủ a h ợ p đ ồ n g t í n d ụ n g bao g ồ m x á c đ ị n h vị t r í thị
t r ư ờ n g so s á n h c ủ a n g ư ờ i n h ậ n t í n d ụ n g , sồc m ạ n h c ạ n h t r a n h , rủi
ro, m ồ c đ ộ t h a y đ ổ i k ĩ t h u ậ t , sồc m ạ n h t à i c h í n h v à k h ả n ă n g thanh
t o á n c ủ a n g ư ờ i v a y . . . t r o n g q u á k h ồ , h i ệ n t ạ i v à t ư ơ n g l a i , cho phép
n g â n h à n g đ i ề u c h ỉ n h c á c g i á t r ị t r o n g q u a n h ệ t í n d ụ n g v ớ i khách
hàng.
Phân

tích t í n d ụ n g là c ô n g việc n g h i ê m

túc, không

t h ể làm


c h i ế u l ệ . T r o n g m ô i t r ư ờ n g gia t à n g c ạ n h t r a n h g i ữ a c á c n g â n hàng,
k h á c h h à n g , đ ò i h ỏ i n g â n h à n g p h ả i t h ự c h i ệ n q u i t r ì n h p h â n tích
n h a n h , g ọ n v à t i ế t k i ệ m c h i p h í ; đ â y c ũ n g l à h o ạ t đ ộ n g l i ê n q u a n đến
t r á c h n h i ệ m c ủ a n h i ề u p h ò n g , b a n v à c á n b ộ n g â n h à n g . D o v ậ y , qui
trình p h â n tích tín d ụ n g p h ả i đ á p ồng các yêu cầu

sau:

- Đ ư ớ c x â y d ự n g v à t h ố n g n h ấ t t r o n g t o à n N H , t r á n h t u y tiện,
d u y ý c h í . Q u i t r ì n h n à y p h ả i đ ư ợ c B a n l ã n h đ ạ o N H t h ô n g qua và
p h ổ b i ế n đ ô n c á c p h ò n g có l i ê n q u a n c ũ n g n h ư c á c c á n b ộ t í n d ụ n g ;
- Đ ư ợ c x â y d ự n g c h i t i ế t t r o n g n ộ i d u n g p h â n t í c h , t r á n h chung
c h u n g . M ỗ i p h ò n g c h ồ c n ă n g t r o n g n g â n h à n g c ũ n g n h ư c á n b ộ ngân
h à n g c ầ n b i ế t m ì n h p h ả i l à m gì, đ ế n m ồ c n à o ;
- T o à n bộ qui t r ì n h p h ả i n h ằ m thực h i ệ n các n g u y ê n

tắc tín

dụng ngân hàng.
1.2. Các nguyên tắc tín dụng ngân hàng
Hoạt động tín dụng của NHTM dựa trên một số nguyên tắc nhất
đ ị n h n h ằ m đ ả m bảo t í n h an t o à n v à k h ả n ă n g s i n h l ờ i . C á c nguyên
t ắ c n à y đ ư ợ c (.ụ t h e hoa t r o n g c á c q u i đ ị n h

c ủ a n g â n h à n g N h à nưốc

và các N H T M .
- K h á c h h à n g p h ả i c a m k ế t h o a n t r ả v ố n (gốc) v à l ã i v ớ i t h ờ i gian
x á c đ ị n h : C á c k h o ả n t í n d ụ n g c ủ a n g à n h à n g c h ủ y ế u c ó n g u ồ n gốc từ
các k h o ả n


t i ề n g ử i c ủ a k h á c h h à n g và c á c k h o ả n

n g â n h à n g vay

m ư ợ n . N g â n h à n g p h ả i có t r á c h n h i ệ m h o à n t r ả c ả gốc v à l ã i n h ư đá
c a m k ế t . D o v ậ y , n g â n h à n g l u ô n y ê u c ầ u n g ư ờ i n h ậ n t í n d ụ n g phải
t h ự c n i ê n đ ú n g c a m k ế t n à y . Đ â y l à đ i ề u k i ệ n đ ể n g â n h à n g t ồ n tại

72
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




và p h á t triển' '.
1

- K h á c h h à n g p h ả i c a m k ế t sử d ụ n g t í n d ụ n g t h e o m ụ c đ í c h đ ư ợ c
thoa t h u ậ n với n g â n h à n g , k h ô n g t r á i với các qui đ ị n h của p h á p l u ậ t
v à các q u i đ ị n h k h á c của n g â n h à n g cấp t r ê n . L u ậ t p h á p q u i đ ị n h
p h ạ m v i h o ạ t đ ộ n g cho c á c n g â n h à n g . B ê n c ạ n h đ ó m ỗ i n g â n h à n g có
t h ê có m ụ c đ í c h v à p h ạ m v i h o ạ t đ ộ n g r i ê n g . M ụ c đ í c h t à i t r ợ đ ư ợ c
ghi t r o n g hợp đ ồ n g t í n d ụ n g đ ả m bảo n g â n h à n g k h ô n g t à i trợ

cho

các h o ạ t đ ộ n g t r á i l u ậ t p h á p v à việc tài trợ đó là p h ù hợp với c ư ơ n g
l ĩ n h của n g â n h à n g .
- N g â n h à n g t à i t r ợ d ự a t r ê n p h ư ơ n g á n ( h o ặ c d ự á n ) có h i ệ u q u ả .

T h ự c h i ệ n n g u y ê n tắc n à y là đ i ề u k i ệ n đế thực h i ệ n n g u y ê n tắc t h ồ
n h ấ t . P h ư ơ n g á n h o ạ t đ ộ n g có h i ệ u q u ả c ủ a n g ư ờ i v a y m i n h c h ồ n g
cho khỗ năng t h u h ồ i đ ư ợ c v ố n đ ầ u t ư v à có l ã i đ ể t r ả n ợ n g â n h à n g .
C á c k h o ả n t à i trợ của n g â n h à n g p h ả i gắn l i ề n với việc h ì n h t h à n h
t à i sản của n g ư ờ i vay. T r o n g t r ư ờ n g hợp x é t t h ấ y k é m an t o à n , n g â n
h à n g đ ò i h ỏ i n g ư ờ i v a y p h ả i có t à i s ả n đ ả m b ả o k h i v a y
1.3.

Qui

trình

phân

tích

tín

(1>

.

dụng

Đ ê c h u ẩ n h o a q u á t r ì n h t i ế p x ú c , p h â n t í c h , cho v a y v à t h u n ợ
đ ố i vói k h á c h h à n g , các n g â n h à n g t h ư ờ n g đ ặ t ra qui t r ì n h p h â n tích
t í n d ụ n g . Đ ó c h í n h l à c á c b ư ớ c (hoặc n ộ i d u n g c ô n g v i ệ c ) m à c á n b ộ
t í n d ụ n g , c á c p h ò n g , b a n có l i ê n q u a n t r o n g n g â n h à n g p h ả i t h ự c
h i ệ n k h i t à i t r ợ cho k h á c h h à n g .
Bước


1: P h â n

t í c h trước k h i cấp tín d ụ n g . Đ â y là bưốc

quan

t r ọ n g n h ấ t , qu* ế t đ ị n h c h ấ t l ư ợ n g c ủ a p h â n t í c h t í n d ụ n g . N ộ i d u n g
c h ủ y ế u l à t h u t h ậ p v à x ử lí c á c t h ơ n g t i n l i ê n q u a n đ ế n k h á c h h à n g
bao g ồ m n ă n g l ự c s ử d ụ n g v ố n v a y v à u y t í n , k h ả n ă n g t ạ o r a l ợ i
n h u ậ n v à n g u ồ n n g â n q u ỹ , q u y ể n sở h ữ u c á c t à i s ả n v à c á c đ i ề u k i ệ n
k i n h t ế k h á c có l i ê n q u a n đ ế n n g ư ờ i v a y .
* Phương

pháp

chủ yếu để thu thập

và xử lí thơng

tin:

+ P h ỏ n g v ấ n t r ự c t i ế p l à r ấ t q u a n t r ọ n g , bao g ồ m v i ệ c g ặ p gỡ
t r ự c t i ế p g i ữ a n g â n h à n g v à n g ư ờ i vay v ố n : T h ă m q u a n n h à xưởng,
"' Mót số khoỗn tài trợ, ngăn hàng khơng thu lãi (tín dụng ưu đãi chẳng hạn). Tuy
nhiên đó chỉ phỗn ánh chính sách ưu đãi của ngán hàng đối với khách hàng riêng
biet không phỗn ánh bỗn chất của hoại động tín dụng.
"' Tài sỗn đỗm bỗo cho một món vay có thế khác với tài sỗn tương đương hình thành
từ tiền vay.


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

73



v ă n p h ò n g , n ó i c h u y ệ n v ớ i g i á m đốc v à n g ư ờ i lao đ ộ n g , x e m x é t vật
t h ê c h ấ p . . . P h ó n g v ấ n t r ự c t i ế p g i ú p c á n b ộ n g â n h à n g l o ạ i t r ừ các
b á o c á o "ma", c ả m n h ậ n c á i đ a n g d i ễ n ra...
+ M u a h o ặ c t ì m k i ế m c á c t h ô n g t i n q u a c á c t r u n g g i a n (qua các
cơ q u a n q u ả n lí, q u a c á c b ạ n h à n g c h ủ n ợ k h á c c ủ a n g ư ờ i v a y ,

qua

c á c t r u n g t â m t h ô n g t i n h o ặ c t ư v ấ n ) . R ấ t n h i ề u n g ư ờ i v a y l ẩ n đầu
t i ê n đ ế n v ớ i n g ầ n h à n g , h o ặ c c h u y ê n t ừ n g â n h à n g n à y s a n g ngân
h à n g k h á c . T ì m h i ể u k h á c h h à n g n à y t r o n g t h ờ i g i a n n g ắ n l à không
đ ơ n g i ả n . M u a h o ặ c t ì m k i ế m c á c t h ô n g t i n q u a c á c t r u n g g i a n giúp
p h â n t í c h n g ư ờ i v a y q u a c á c m ố i l i ê n h ệ c ủ a h ọ , cho t h ấ y u y t í n , tình
t r ạ n g r ủ i ro, p h á t t r i ể n h a y suy t h o á i .
+ T h ô n g q u a c á c t h ô n g t i n có đ ư ợ c t ừ c á c b á o c á o c ủ a n g ư ờ i vay.
N g â n h à n g l u ô n y ê u c ầ u n g ư ờ i v a y v ố n p h ả i g ử i cho n g â n h à n g các
b á o c á o t à i c h í n h n h ư b ả n g c â n đ ố i k ế t o á n ( b ả n g c â n đ ố i t à i sản),
b á o c á o t h u n h ậ p , b á o c á o b á n h à n g . . . n g â n h à n g c ũ n g y ê u c ầ u hoặc
mua

c á c t h ô n g t i n v ê g i á m đốc, đ ộ i n g ũ

rthân


sự, c ô n g n g h ệ . . .

của

k h á c h h à n g . C á c b á o c á o n à y cho t h ấ y c á c s ố l i ệ u t r o n g n h i ề u n ă m đã
qua, v ì v ậ y , g i ú p n g â n h à n g có cơ sở đ ê d ự đ o á n v ề t ì n h h ì n h của
k h á c h h à n g t r o n g t ư ơ n g l a i g ầ n . N g â n h à n g sử d ụ n g c á c b á o c á o này
đ ể ước t í n h n h u c ầ u v ố n , t r o n g đ ó có n h u c ầ u t à i t r ợ , đ á n h g i á khả
n ă n g s i n h l ờ i v à k h ả n à n g t r ả nợ, c á c t h i ệ t h ạ i c ó t h ê x ả y r a nếu
k h á c h h à n g k h ô n g t r ả , h o ặ c k h ô n g t r ả đ ầ y đ ủ , g i á t r ị c á c t à i s ả n có
thê p h á t m ạ i khi cần thiết...
* Nội dung

phân

tích:

a. Đ á n h giá tài sản của khách h à n g
C á c d o a n h n g h i ệ p đ ề u có b ả n g c â n đ ố i k ê t o á n ( b ả n g c â n đối
t à i sản), t r o n g đó p h ầ n t à i sản p h ả n á n h số k ế t d ư giá trị t à i sản tại
m ộ t t h ờ i đ i ế m , h o ặ c k ế t d ư t r u n g b ì n h t r o n g k ì . Đ ố i v ó i h ộ , hoặc
n g ư ờ i t i ê u d ù n g n g â n h à n g y ê u c ầ u c á c t h ô n g t i n v ề t ì n h h ì n h kinh
doanh, tài sản

cá n h â n ,

lương và các k h o ả n

thu


n h ậ p k h á c . Các

t h ô n g t i n v ổ t à i s ả n cho t h ấ y q u i m ô , k h ả n ă n g q u ả n lí c ủ a

khách

h à n g r ấ t q u a n t r ọ n g đ ố i v ớ i q u y ế t đ ị n h cho v a y . Q u a n t r ọ n g h ơ n , tài
s ả n ( t ấ t cả h o ặ c m ộ t p h ầ n ) c ủ a k h á c h h à n g l u ô n đ ư ợ c coi l à v ậ t đ ả m
b ả o cho k h o ả n v a y , t ạ o k h ả n à n g t h u h ồ i n ợ k h i k h á c h h à n g m ấ t k h ả
n ă n g sinh l ồ i .
Ngân

quỹ:

B a o g ồ m t i ề n g ử i n g â n h à n g , t i ề n m ặ t t r o n g k é t , các

74
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




k h o ả n p h ả i t h u . T i ề n gửi v à t i ề n m ặ t là t à i sản có t h ể d ù n g đ ể chi t r ả
ngay, song t h ư ờ n g c h i ế m tỷ t r ọ n g n h ỏ trong tổng t à i s ả n của

khách

h à n g . C á c k h o ả n p h ả i t h u (chủ y ế u là t i ề n b á n h à n g hoa v à dịch v ụ
c h ư a t h u đ ư ợ c t i ề n ) l u ơ n có k h ả n ă n g c h u y ể n t h à n h t i ề n g ử i h o ặ c
t i ề n m ặ t . N g â n h à n g cần xem xét kĩ k h o ả n n à y đ ể loại t r ừ các k h o ả n

b á n c h ị u k h ô n g t h u đ ư ợ c , k h ó t h u dược hoặc đ ã b á n l ạ i cho

người

k h á c . C á c k h o ả n cho v a y n g á n h ạ n l i ê n q u a n c h ặ t c h ẽ t ớ i t ì n h h ì n h
n g â n q u ỹ c ủ a k h á c h h à n g , đ ặ c b i ệ t t h ò i h ạ n cho v a y có t h ế t í n h t o á n
dựa t r ê n s ố n g à y của kì t h u t i ề n .
Các chứng
khốn
có giá: L à c á c t à i s ả n t à i c h í n h c ủ a d o a n h
n g h i ệ p . C á c t à i s ả n n à y l à m t ă n g n g u ồ n t h u v à có t h ể m a n g b á n k h i
cần t i ề n đ ể chi trả.
Hàng

hoa

trong

kho:

R ấ t n h i ề u các m ó n vay n g ắ n h ạ n với mục

t i ê u t ă n g d ự t r ữ h à n g hoa, có n g h ĩ a là m ộ t p h ầ n h à n g hoa t r o n g k h o
được h ì n h t h à n h t ừ v ố n v a y n g â n h à n g . Do đ ó , n g â n h à n g q u a n t â m
t ớ i s ố l ư ợ n g , c h ấ t l ư ợ n g , g i á cả, m ẫ u m ã , b ả o h i ể m , r ủ i ro đ ố i v ố i
h à n g hoa t r o n g k h o . N g o à i x e m x é t t r ê n sổ s á c h , n g â n h à n g c ò n y ê u
c ầ u n g ư ờ i v a y m ở k h o h à n g k i ể m t r a đ ê l o ạ i t r ừ h à n g hoa k é m , m ấ t
phẩm chất, chậm tiêu thụ, p h á t hiện h à n g giả, h à n g người

khác


gửi...
Tài

sỗn

cố định:

tiện vận chuyển,

G ồ m n h à cửa, s â n b ã i , t r a n g , t h i ế t b ị , p h ư ơ n g

t h i ế t bị v ă n p h ò n g . . . t h ư ờ n g là dối t ư ợ n g t à i trợ

trung và dài hạn.
b. Đ á n h giá c á c khoản nợ
N ợ c ủ a n g ư ờ i vay có t h ê được p h â n chia theo n h i ề u t i ê u

thồc

khác nhau.
Về thời

gian:

G ồ m n ợ n g ắ n h ạ n (vay n g ắ n h ạ n ) v à n ợ t r u n g v à

d à i h ạ n (vay t r u n g v à d à i h ạ n ) ; n h i ề u k h i n g â n h à n g còn x e m x é t các
k h o ả n n ợ đ ế n h ạ n t r o n g n ă m (các k h o ả n nợ n g ă n v à t r u n g , d à i h ạ n
p h ả i t r ả t r o n g n ă m ) v à c á c k h o ả n nợ p h ả i t r ả t r o n g c á c n ă m


sau.

N h ì n c h u n g , c á c k h o ả n v a y n g ắ n h ạ n t h ư ờ n g d ù n g t à i t r ợ cho t à i s ả n
l ư u đ ộ n g , c ò n c á c k h o ả n v a y t r u n g v à d à i h ạ n d ù n g t à i t r ợ cho
sản cố đ ị n h . Do đó, t í n h t ư ơ n g quan giữa c h ú n g là đ ố i t ư ợ n g
tích của

ngân

hàng. N ế u khoản

trong n ă m thì các khoản

cho v a y c ủ a

phân

ngân hàng phải

nợ đèn h ạ n v à n g â n quỹ trong n ă m

k h á c h h à n g là hai y ế u t ố c h í n h tạo n ê n quyết đ ị n h của n g â n

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

tài
trả
của


hàng.

75