Vách tế bào thực vật
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (169.58 KB, 12 trang )
Vách tế bào thực vật
Vách tế bào thực vật là bộ phận không sống của tế
bào, được hình thành do
sự hoạt động của chất nguyên sinh tạo nên, vách này
quyết định hình dạng của tế
bào thực vật và độ bền vững cơ học của chúng ở mức
độ đáng kể. Vách tế bào có
tác dụng bảo vệ các nội chất sống bên trong của cơ
thể thực vật.
Vách tế bào là sản phẩm hoạt động của chất nguyên
sinh. Vì vậy, trong các tế
bào sống, vách tế bào luôn có sự tiếp xúc chặt chẽ với
chất nguyên sinh, ngay cả
trong trạng thái co nguyên sinh chất - tưởng như là tế
bào chất được tách rời khỏi
màng, nhưng sự tiếp xúc đó vẫn được giữ nhờ những
sợi sinh chất rất mỏng nối liền
chất nguyên sinh với vách tế bào.
Cấu tạo, hình dạng, thành phần hóa học và tính chất
của vách tế bào cũng rất
đa dạng để thích nghi với chức năng mà tế bào đó
đảm nhận.
a. Thành phần hóa học của vách tế bào
Thành phần hóa học của vách tế bào thực vật rất đa
dạng, nước chiếm tỷ lệ
tương đối cao (80 - 90 %), thành phần chất khô gồm
có: cellulose, hemicellulose và
pectin... Cả ba chất này đều là các glucid phức tạp
hay các dẫn xuất của chúng, tùy
theo mức độ trưởng thành của tế bào mà tỷ lệ giữa ba
chất đó thay đổi trong màng.
Trong đó, cellulose đóng vai trò chủ yếu, tạo nên bộ
khung chính trong cấu tạo nên
vách tế bào của thực vật. Hemicellulose, pectin và
nước lấp đầy các khoảng trống
giữa các phân tử cellulose, pectin được xem như chất
kết dính gắn liền các lớp
cellulose của các tế bào ở cạnh nhau, nếu chất pectin
bị phá hủy (khi đun nóng
trong nước, hay ngâm trong axit cromic, hoặc bị vi
khuẩn lên men thối phân hủy)
thì các tế bào bị rời nhau ra.
b. Cấu trúc của vách tế bào
Vách tế bào có cấu trúc nhiều lớp phức tạp, người ta
phân biệt vách sơ cấp và
vách thứ cấp
- Vách sơ cấp: vách sơ cấp thường mỏng và đàn hồi,
không cản trở sự sinh
trưởng của tế bào, ở những tế bào còn non hoặc ở các
tế bào ở mô phân sinh vách tế
bào có cấu tạo sơ cấp. Về thành phần hóa học của
vách sơ cấp: chứa ít cellulose (5 -
10%), chứa nhiều hemicellulose, pectin và nước.
Hình 1.6. Các loại tinh thể
1. Tinh thể canxi oxalat hình lăng trụ; 2. Tinh thể
canxi oxalat hình cầu gai;
3. Tinh thể canxi oxalat hình kim; 4. Tinh thể
canxicarbonat.
22
- Vách sơ cấp: thường liên tục (trừ
những lỗ nhỏ có các sợi liên bào) trong
quá trình phát triển của cây, hàm lượng
cellulose trong vách tăng lên, nghĩa là
mạng lưới cellulose ngày càng trở nên dày
thêm. Đối với đa số tế bào thực vật bậc cao
(trừ tế bào của mô phân sinh) trong giai
đọan phát triển về sau sẽ hình thành màng
thứ cấp.
- Vách thứ cấp: vách thứ cấp được
tạo nên trong các tế bào đã kết thức thời
kỳ sinh trưởng, nó xếp lên vách sơ cấp từ
phía trong của tế bào, tức là từ phía tế
bào chất. Vách thứ cấp bền vững hơn
vách sơ cấp, thường có nhiều lớp và
không có khả năng căng ra. Vách thứ cấp
gồm có ba lớp do các sợi cellulose tạo
nên và có độ dày khác nhau:
Cấu trúc của vách sơ cấp: các phân tử cellulose của
vách tế bào sơ cấp
thường có dạng hình sợi, tụ tập lại thành từng bó gọi
là các mixen cellulose (hay sợi
