Bài thuyết minh
SÔNG HƯƠNG
Thưa quý du khách!
Dân gian huế thường có câu:
“Kìa núi Ngự , sông Hương cùng lăng tẩm
Đã âm thầm chờ đón các tao nhân
Ta về đây trong ánh sáng vô ngần
Tình vạn nẻo vẫ quay về với Huế”
Vâng, có thể nói rằng Huế có hàng trăm cảnh đẹp cùng rất nhiều các di tích nổi tiếng đã
thu hút rất nhiều du khách đến với đất cố đô. Và đã có 2 trong tổng số các di tích, thắng
cảnh đó đã khiến cho biết bao thi nhân mặc khách không thể nào quên được. Đó chính là
Núi Ngự , Sông Hương. Núi Ngự, Sông Hương đã trở thành 1 đề tài bất tận khiến cho
bao nhà văn, nhà thơ khi đến Huế đã làm nên những án thi văn, những ca khúc trữ tình
nổi tiếng.
“ Tôi có người em sông Hương, Núi Ngự
Của lũy tre thôn Vỹ hiền hòa
Của kinh thành cổ xưa thật xưa…”
( Huế xưa, Châu Kỳ)
Xin mượn lời bài ca trên để thay lời mời quý khách về thăm Huế. Nơi có phong cảnh hữu
tình, mộng mơ, nơi mà câu chuyện 400 năm trị vì của 9 đời chúa và 13 vị vua Triều
Nguyễn luôn là đề tài hấp dẫn và cuốn hút Hôm nay, hướng dẫn viên Cẩm Hiền xin mời
đoàn cùng đến thăm 1 thắng cảnh đã được vua Thiệu Trị (vị vua thứ 13 của Vương triều
nhà Nguyễn) xếp vào 1 trong 20 cảnh đẹp của đất thần kinh. Nơi mà người ta nói rằng:

“ Nếu như không có sông Hương
Câu thơ xứ Huế giữa đường đánh rơi’
Vâng, đó chính là sông Hương.
Thưa quý du khách.
Có rất nhiều du khách khi đến Huế đã hỏi rằng : Tại sao con sông này tên là Hương?
Vâng, có rất nhiều cách lý giải để trả lời cho câu hỏi này. Trong dân gian tồn tại nhiều
cách giải thích mang tính huyền thoại.

Chúa Nguyễn Phúc Thái một hôm nằm mơ thấy có một bà tiên tóc bạc nói với chúa rằng:
“Ngài hãy thắp một nén hương và bắt đầu từ ngọn đồi Hà Khê cầm đi từ phía hạ lưu con
sông này, đến chỗ nào hương tàn thì đó là nơi đóng đô, cơ nghiệp sẽ bền vững muôn đời”
Chúa giật mình thức giấc và cho đó là điềm lạ, là tin mừng bèn thực hiện ngay lời báo
mộng của bà tiên. Nơi nén hương tắt chính là vị trí kinh thành Huế ngày nay.
Nhân việc bà tiên báo mộng và nén hương chọn địa đô nên chúa đã đặt tên cho con song
là Hương (hương - nhang) để ghi nhớ việc này.
1
Sinh viên Hồ Thị Cẩm Hiền
Thoát khỏi cách lý giải tên sông gắn với lịch sử, dân gian có những cách lý giải thú vị
khác. Phía thượng nguồn sông Hương có một loài cây có tên là Thạch Sương Bồ , đây là
một vị thuốc quý thuộc giống cỏ, có hoa đẹp và đặc biệt có một mùi hương rất thơm. Và
điều đặc biệt hơn nữa là mùi thơm này không phải xuất phát từ hoa mà là từ rễ, và khi
dòng nước chảy qua thì nó đã mang theo mùi hương này trong dòng chảy theo đến mọi
ngõ ngách. Con sông mang theo hương thơm trong mình nên đã được gọi là sông thơm
hay là sông Hương.
Vâng, đó chỉ là hai trong rất nhiều cách lý giải cái tên của dòng song Hương thơ mộng và
trữ tình này. Và dù có bao nhiêu cách giải thích đi nữa thì cái tên sông Hương đã trở
thành một phần trong máu thịt của người dân xứ Huế.
Bắt nguồn từ vùng rừng núi phía tây, thuộc dãy Trường Sơn huyền thoại, sông Hương có
hai nhánh chính: Tả Trạch và Hữu Trạch.
- Nhánh Tả Trạch là nhánh sông chính bắt nguồn từ vùng núi trung bình huyện
Nam Đông với độ cao tuyệt đối 900m.
- Nhánh Hữu Trạch xuất phát từ phía đông núi Chấn Sơn, chảy qua 14 ngọn thác
lớn rồi đến nhập với Tả Trạch tại ngã ba Bằng Lãng. Hai nhánh hòa làm một
rồi cùng ôm lấy thành Huế trước khi xuôi dòng về biển Đông
Hành trình từ thượng nguồn cho đến biển của song Hương và con sông này dài khoảng
100km. Nhưng bắt đầu từ ngã ba Bằng Lãng cho đến biển, nhánh sông thứ ba này mới
được gọi là sông Hương và con song này dài khoảng 30km.
Từ ngã ba Tuần, sông Hương theo hướng nam bắc, qua điện Hòn Chén, núi Ngọc Trản

rồi chuyển mình theo hướng tây bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều, đột ngột vẽ một
hình cánh cung ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần về Huế.
Vượt qua long cực sâu dưới chân núi Ngọc Trản, sắc nước sông Hương trở nên xanh
thắm hơn rồi từ đó chảy qua các dãy đồi như thành quách với những điểm cao như đồi
Vọng Cảnh, Tam Thai… Sông Hương bao lấy những triền bãi xanh biếc của vùng ngoại
ô Kim Long rồi nhẹ nhàng chảy vào long thành Huế thành đôi bờ Nam - Bắc.
Bờ Bắc sông Hương là nơi còn bảo lưu nhiều giá trị văn hóa của dân tộc, những cung
điện, dền đài, miếu mạo là những dấu ấn còn lại của một thời phong kiến dưới triều
Nguyễn. Bờ Nam sông Hương là nơi một nửa thành phố được quy hoạch và phát triển
theo hướng hiện đại.
Thưa quý du khách!
Sông Hương với vẻ đẹp của mình đã được ví như mái tóc dài của người con gái xứ Huế.
Và mái tóc đó sẽ đẹp hơn, nữ tính hơn nếu như được điểm xuyết bởi những chiếc kẹp đầy
duyên dáng. Và những chiếc kẹp ấy chính là những chiếc cầu bắc ngang qua sông. Đó là
cầu Trường Tiền, cầu Bạch Thổ, cầu Phú Xuân…và những cây cầu khác.
“Cầu cong chư chiếc lược ngà
Sông dài mái tóc, cung nga buông hờ”
2
Sinh viên Hồ Thị Cẩm Hiền
Vâng, nếu xét về mặt phong thủy thì sông Hương đóng một vai trò vô cùng quan trọng.
Nó nằm ở vị trí minh đường, là một trong những yếu tố quan trọng để người xưa chọn
xây kinh thành Huế. Hầu hết các lăng tẩm của các vị vua triều Nguyễn đều nằm rải rác
dọc hai bên bờ sông Hương. Sở dĩ như thế là để dễ dàng vận chuyển linh cửu của các vị
vua từ kinh thành lên lăng tẩm theo đường thủy. Thêm vào đó, dựa vào sông Hương lăng
tẩm sẽ đúng hơn về mặt phong thủy “đầu tựa núi cao, chân đạp sông lớn”.
Thưa quý khách!
Đối với người dân đất thần kinh, sông Hương có một mối lien hệ mật thiết về vật chất lẫn
tinh thần. Đến với Huế, quý du khách có thể du thuyền thưởng thức ca Huế trên sông
Hương, nghe những cô gái Huế hát những khúc dân ca với điệu hò mái nhì, mái đẩy,
cùng thả đèn hoa đăng trên sông cầu nguyện hay xuôi thuyền ghé thăm các vị vua triều

Nguyễn hay cập bến Đình Thương Bạc trong vai trò sứ giả yết kiến nhà vua.
Sông Hương chảy qua bao làng mạc với những lễ hội truyền thống của người dân Huế
như vật Làng Sình, lễ hội đua ghe và một trong những lễ hội lớn nhất trên sông Hương là
lễ hội điện Hòn Chén – một lễ hội để tưởng nhớ ơn thánh mẫu Thiên Y A Na mà theo
truyền thuyết của người Chăm đây là thần sáng tạo ra đất đai, cây cối và dạy dân cách
trồng trọt. Ngoài ra, trong mỗi kỳ Festival sông Hương là nơi tổ chức nhiều lễ hội như
Huyền Thoại sông Hương, thao diễn thủy binh triều Nguyễn.
Nhưng lễ hội đã mang đến cho sông Hương một dáng vẻ đầy màu sắc rực rỡ trong ánh
đèn lung linh, huyền ảo.
Và khi nói đến sông Hương, người dân xứ Huế sẽ không bao giờ quên hình ảnh của 11 cô
gái sông Hương đã anh dũng chiến đấu chống mỹ cứu nước. Trong chiến dịch Mậu Thân,
tiểu đội mang tên Thiện Thủy được cấp trên giao nhiệm vụ dẫn đường cho bộ đội tấn
công quân địch tại bờ Nam thành Huế. Vừa làm nhiệm vụ dẫn đường, vừa tải thương,
vừa trực tiếp cầm súng đánh giặc, những ngày tháng kháng chiến ấy đã làm cho 6 trong
tổng số 11 cô gái đã ra đi mãi mãi khi tuổi đời còn rất trẻ, 19 đôi mươi.
Và hình ảnh người con gái Huế càng làm động long người khi tà áo dài duyên dáng sau
mỗi buổi tan trường lại thiết tha qua chuyến đò ngang hay bước đi trên cầu Trường Tiền.
Cơn gió thoảng nhẹ làm tung bay tà áo. Sắc trắng trên nền xanh của nước đã làm ngẩn
ngơ bao ánh mắt nhìn. Có lẽ cái duyên dáng của người con gái Huế có được là nhờ một
phần trong vẻ đẹp của dòng sông:
“Cô gái nữ sinh Đồng Khánh kia ơi
Cô đi về đâu tan buổi học chiều…”
Thưa quý du khách!
.
3
Sinh viên Hồ Thị Cẩm Hiền
Những chuyến đò từ miền quê lên Huế hay từ Huế đi muôn phương đều bắt nguồn từ bến
sông Đông Ba – một bến đò đã để lại nhiều dấu ấn lịch sử. Dòng chảy của sông Hương
qua bao làng mạc trù phú đã đem đến cho đất Huế những sản vật như Thanh Trà Nguyệt
Biều, quýt Hương Cần, Bắp cồn…và đặc biệt là thủy sản sông Hương phong phú đa dạng

đã góp phần làm nền ẩm thực ở đây đậm chất Huế. Trong đó không thể không nhắc đến
Cơm hến – 1 món ăn bình dị mà không kém phần thanh tao. Con sông còn soi mình bên
những ngôi phố cổ, ôm lấy phố cổ Bao Vinh trước khi tiếp tục cuộc hành trình qua các
làng quê hạ lưu để xuôi về biển cả. Xuôi về hạ lưu, sông Hương hội nhập với sông Bồ tạo
nên Ngã Ba Sình xanh ngát. Sông Hương, sông Bồ cùng với sông Ô Lâu đã tạo nên một
hệ thống đầm phá Tam Giang. Cầu Hai lớn nhất Đông Nam Á, hệ thống đầm phá này
không chỉ đem đến lợi ích cho người dân về kinh tế mà còn làm cho du lịch Huế ngày
càng phát triển bởi ngày nay có các tour du lịch về miền sông nước, thưởng thức hải sản
ngay trên đầm phá được mở ra trên hệ thống đầm phấ Tam Giang cầu 2 thu hút nhiều du
khách trong và ngoài nước.
Nước sông Hương xanh biếc, dòng chảy êm đềm, hiền hòa đã tạo cho Huế cái dịu dàng,
yên bình, sâu lắng. Có lẽ đó cũng là lý do đã khiến cho nhà thơ Thu bồn nhắc đến sông
Hương trong bài thơ Tạm Biệt Huế :
“Con sông dùng dằng, con sông không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất sâu”
Hãy đắm mình cùng không gian xứ Huế với những sự tích còn đó của sông Hương – nơi
mà nhiều họa sĩ đã tỉ mẫn quan sát thấy cách chuyển màu đầy thú vị: sáng xanh, trưa tím,
chiều vàng. Không gian Huế cùng với màu trời sắc nước đã tạo nên một cảm giác bình
yên như một triết lý sống của người Huế. Sông Hương với tên gọi của nó cùng cuộc
hành trình hơn 100km, từ đại ngàn về biển khơi đã phủ cái nhịp của không gian và văn
hóa lên vùng đất mà nó đi qua, để rồi trở thành báu vật của vùng đất cố đô, là hình ảnh
nhớ thương tha thiết của những người con xa quê, thương cội nhớ nguồn:
“Đi đâu cũng nhơ quê mình
Nhớ sông Hương gió mát, nhớ Ngự bình thông reo”.
4
Sinh viên Hồ Thị Cẩm Hiền