H U QU C A VI C H Y B H P
NG
THEO B LU T DÂN S N M 2015
Khoa Lu t,

TS. Võ S M nh
i h c Ngo i th ng Hà N i

Tóm t t

B lu t Dân s n m 2015 đã có nh ng s a đ i, b sung m t cách c b n và toàn di n B
lu t Dân s n m 2005. Quy đ nh v h u qu c a vi c h y b h p đ ng đã đ c tách riêng
thành m t đi u kho n riêng bi t và s a đ i, b sung cho phù h p v i m c tiêu xây d ng
B lu t Dân s th c s tr thành lu t chung c a h th ng pháp lu t đi u ch nh các quan
h dân s . Sau khi đ nh ngh a v h u qu c a h y b h p đ ng, bài vi t đ c p đ n m t
s h u qu h y b h p đ ng c th nh hi u l c c a h p đ ng, ngh a v hoàn tr và h u
qu liên quan đ n quy n nhân thân.
T khóa: H y b h p đ ng, H u qu pháp lý.
Abtract
There are the fundamental and comprehensive amendmend and supplement of Civil Code of 2015
in comparision with Civil Code of 2005. The provisions on consequence of avoiding the contract
has been separated into a new article in Civil Code of 2015 in accordance with the purpose of
upgrading Civil Code of 2015 to be a general law regulating the civil relations. After defining the
consequence of the contract avoidance, this paper addresses some particular consequences of
contract avoidance such as effectiveness of the contract, the obligation of restitution and the
consequences in related to personal rights.
Keywords: Avoidance of the contract, Legal consequence, effect

tv n
Ngày 24/11/2015, B lu t Dân s đã đ c thông qua t i k h p th 10 Qu c h i n c C ng hòa
Xã h i Ch ngh a Vi t Nam khóa XIII và có hi u l c thi hành k t ngày 01 tháng 01 n m 2017. So

v i B lu t Dân s n m 2005, B lu t Dân s n m 2015 có r t nhi u đi m m i – nh ng s a đ i,
b sung c b n và toàn di n n i dung c a B lu t Dân s n m 2005. Vi c s a đ i, b sung l n
này là nh m xây d ng B lu t Dân s th c s tr thành lu t chung c a h th ng pháp lu t đi u
ch nh các quan h xa hơi đ c hình thành trên ngun t c t do, t nguy n, bình đ ng và t ch u
trách nhi m gi a các bên tham gia; ghi nh n và b o v t t h n các quy n c a cá nhân, pháp nhân
trong giao l u dân s ; góp ph n hoàn thi n th ch kinh t th tr ng đ nh h ng xã h i ch ngh a,
n đ nh môi tr ng pháp lý cho s phát tri n kinh t - xã h i sau khi Hi n pháp n m 2013 đ c
ban hành.1
V b c c, B lu t Dân s n m 2005 có 7 ph n v i 777 i u cịn B lu t Dân s n m 2015 ch
còn 6 ph n, 689 i u. V n i dung, có th nói khơng có n i dung nào c a B lu t Dân s n m
2005 khơng có s ch nh s a, b sung. M t trong nh ng đi m m i quan tr ng c a B lu t Dân s
1

T trình s 390/TTr-CP ngày 12/10/2014 c a Chính ph v d án B lu t Dân s (s a đ i).

Thongtinphapluatdansu.edu.vn

1 | Civillawinfor


n m 2005 so v i B lu t Dân s n m 2015 là quy đ nh v h u qu c a vi c h y b h p đ ng. Trên
c s h th ng hóa pháp lu t Vi t Nam đi u ch nh h u qu c a vi c h y b h p đ ng, bài vi t
d i đây đ c p mang tính g i m m t s v n đ liên quan đ n quy đ nh m i v h u qu c a vi c
h y b h p đ ng c a B lu t Dân s n m 2015.
i u ch nh h u qu c a vi c h y b h p

ng trong Pháp lu t Vi t Nam

Khi h p đ ng đ c thi t l p h p pháp thì có hi u l c nh pháp lu t đ i v i các bên k t th i
đi m giao k t, các bên ph i tuân th h p đ ng mà không đ c t ý s a đ i ho c h y b h p

đ ng. Tuy nhiên, quá trình th c hi n h p đ ng luôn ti m n nh ng nguyên nhân ch quan và khách
quan khi n cho các ngh a v h p đ ng không đ c th c hi n ho c th c hi n khơng đúng, đ y đ
nh cam k t. Khi đó, đ b o v quy n và l i ích h p pháp cho các bên trong quan h , pháp lu t
trao cho h quy n đ c tuyên b h y b h p đ ng.
H
n
h
c
đi

p đ ng b h y b là h p đ ng đã đ c giao k t nh ng b coi là khơng cịn hi u l c th c hi n
a.2 Nói cách khác, s h y b h p đ ng ch là m t th th c b i th ng b ng hi n v t các thi t
i gây ra b i không thi hành ngh a v .3 H y b h p đ ng là tri t tiêu quá kh c ng nh t ng lai
a h p đ ng đã đ c giao k t h p pháp và lý do tri t tiêu h p đ ng đây không t n t i vào th i
m giao k t mà vào th i đi m th c hi n h p đ ng”.4

Pháp lu t th c đ nh c a các qu c gia trên th gi i5, trong đó có Vi t Nam6 c ng nh m t s v n
b n qu c t nh Công c Viên n m 1980 c a Liên h p qu c v h p đ ng mua bán hàng hóa
qu c t (ti ng Anh là United Nations Convention on Contract for International Sale of Goods –
CISG)7, Nh ng nguyên t c h p đ ng th ng m i qu c t (ti ng Anh là Principles of International
Commercial Contract -PICC)8 hay Nh ng nguyên t c pháp lu t h p đ ng Châu Âu (ti ng Anh là
Principle of European Contract Law – PECL)9 đ u không quy đ nh h y b h p đ ng là gì mà thay
vào đó quy đ nh đi u ki n, c n c h y b h p đ ng; trình t , th t c h y b h p đ ng và đáng
chú ý là quy đ nh v h u qu c a vi c h y b h p đ ng.
“H u qu ”10, hi u theo ngh a thông th ng, là k t qu không hay v sau.11 H u qu c a vi c h y
b h p đ ng là nh ng k t qu không hay mà m t bên ho c các bên tham gia h p đ ng ph i gánh
ch u khi h p đ ng b h y b . H p đ ng b h y b có th d n đ n nhi u h u qu khác nhau, trong
2
3


Tr ng i h c Lu t Hà N i, T đi n Gi i thích t ng lu t h c, Nxb CAND, tr.68.
Nguy n M nh Bách, Pháp lu t v h p đ ng, Nxb Chính tr Qu c gia, 1995, tr.55.

4

V n i, Lu t H p đ ng: b n án và bình lu n b n án (t p 2), Nxb Chính tr Qu c gia, 2013, tr.556.
i u 1183 B lu t dân s c a Pháp quy đ nh “ i u ki n h y b là đi u ki n mà khi x y ra thì ngh a v b h y b và
các bên ph i khơi ph c l i tình tr ng ban đ u nh ch a t ng có cam k t. i u ki n h y b khơng có hi u l c hoãn
l i vi c th c hi n ngh a v , mà ch bu c ng i có quy n ph i hồn tr nh ng gì đã nh n trong tr ng h p s ki n
quy đ nh trong đi u x y ra”.
6
i u 423, 424, 425, 426 B lu t dân s n m 2015.
7
Công c Viên quy đ nh riêng bi t đi u ki n tuyên b h y h p đ ng đ i v i ng i bán và ng i mua. Quy n tuyên
b h y h p đ ng c a ng i bán theo Công c Viên đ c quy đ nh t i i u 49 (ng i bán có quy n yêu c u tuyên
b h y h p đ ng khi…), c a ng i mua đ c quy đ nh t i i u 64 (ng i mua có quy n yêu c u tuyên b h y h p
đ ng khi…). Vi t Nam đã gia nh p Công c Viên và Cơng c này chính th c có hi u l c đ i v i Vi t Nam k t
ngày 1/1/2017.
8
i u 7.3.1 PICC.
9
i u 9:305 đ n i u 9:309 PECL.
10
Trong ti ng Anh, t “effect” th ng đ c s d ng đ ch h u qu pháp lý c a vi c h y b h p đ ng.
11
Vi n ngôn ng h c, T đi n ti ng Vi t, Nxb à N ng, 2006, tr.431.

5

Thongtinphapluatdansu.edu.vn


2 | Civillawinfor


đó đáng chú ý, có ý ngh a quan tr ng và t t y u đ i v i các bên là h u qu pháp lý. N u h p đ ng
là kh i đ u c a s h y b thì h y b h p đ ng là kh i đ u c a h u qu pháp lý c a vi c h y b
h p đ ng. H p đ ng b h y b s d n đ n nh ng tác đ ng nh t đ nh đ n quy n và ngh a v c a
các bên tham gia h p đ ng. Chính vì th , đ b o v quy n l i cho các bên khi h p đ ng b h y
b , pháp lu t c n có quy đ nh v h u qu c a vi c h y b h p đ ng.
Quy đ nh v h u qu pháp lý c a vi c h y b h p đ ng trong pháp lu t th c đ nh c a Vi t Nam,
có th nói, l n đ u tiên đ c ghi nh n t i kho n d i u 15 Ngh đ nh s 54-CP ngày 10/3/1975 c a
H i đ ng Chính ph ban hành i u l v ch đ h p đ ng kinh t , theo đó “khi có s đi u ch nh,
hu b h p đ ng kinh t , các bên ký k t ph i cùng nhau bàn b c đ k p th i gi i quy t nh ng h u
qu do vi c đi u ch nh hay hu b y gây ra”.
Pháp l nh đ u tiên đi u ch nh h p đ ng dân s đ c ban hành vào n m 1991 đã quy đ nh rõ ràng
h n v h u qu c a vi c h y b h p đ ng dân s . i u 28 Pháp l nh H p đ ng Dân s n m
1991 quy đ nh “khi h p đ ng b h y b thì các bên ph i hồn tr cho nhau tài s n đã nh n. N u
khơng hồn tr đ c b ng hi n v t, thì hồn tr b ng ti n. Bên b thi t h i có quy n yêu c u bên
kia b i th ng thi t h i”. Tuy nhiên, v i quan đi m có s tách bi t gi a h p đ ng dân s và h p
đ ng kinh t , pháp lu t Vi t Nam ti p t c ghi nh n quy đ nh v h u qu pháp lý c a vi c h y b
h p đ ng kinh t t i i u 19 Ngh đ nh s 17-H BT ngày 16/1/1990 c a H i đ ng B tr ng quy
đ nh chi ti t thi hành Pháp l nh h p đ ng kinh t :
i u 19 quy đ nh: “…H u qu pháp lý do thay đ i, hu b , đình ch th c hi n h p đ ng kinh t bao
g m:
- Phí t n đã th c hi n công vi c c a h p đ ng kinh t mà bên th c hi n không thu h i l i đ
(bao g m c phí t n v n chuy n, b o qu n);

c

- Phí t n v nguyên v t li u chu n b cho vi c th c hi n công vi c c a h p đ ng kinh t sau khi

t n d ng, thanh lý ch a bù đ p đ giá tr ban đ u c a nó;
- Ti n ph t h p đ ng và ti n b i th
th c hi n h p đ ng kinh t ”.

ng thi t h i đã ph i tr do thay đ i, hu b ho c đình ch

Kh c ph c nh ng b t c p, h n ch c a Pháp l nh H p đ ng Dân s và Pháp l nh H p đ ng Kinh
t , B lu t Dân s n m 1995 và Lu t Th ng m i n m 1997 đã ra đ i. Hai đ o lu t này c ng có
quy đ nh riêng bi t nhau v h u qu c a vi c h y h p đ ng dân s và h p đ ng th ng m i.
i u 429 B lu t Dân s n m 1995 quy đ nh:
“3. Khi h p đ ng b hu b , thì h p đ ng khơng có hi u l c t th i đi m giao k t và các bên ph i
hoàn tr cho nhau tài s n đã nh n; n u khơng hồn tr đ c b ng hi n v t, thì ph i tr b ng ti n.
4. Bên có l i trong vi c h p đ ng b hu b ph i b i th
i u 237 Lu t Th

ng thi t h i”

ng m i n m 1997 quy đ nh:

“1. Sau khi hu h p đ ng, các bên không ph i ti p t c th c hi n các ngh a v đã tho thu n trong
h p đ ng.

Thongtinphapluatdansu.edu.vn

3 | Civillawinfor


2. M i bên có quy n địi l i l i ích do vi c đã th c hi n ph n ngh a v tho thu n trong h p đ ng;
n u các bên đ u có ngh a v b i hồn thì ngh a v c a h ph i đ c th c hi n đ ng th i.
3. Bên b thi t h i có quy n địi bên kia b i th


ng”.

Sau kho ng 10 n m thi hành, B lu t Dân s n m 1995 c ng nh Lu t Th ng m i n m 1997 đã
b c l nh ng b t c p, h n ch đ c bi t là nhi u quy đ nh không còn phù h p trong b i c nh Vi t
Nam đang h i nh p kinh t qu c t ngày càng sâu r ng (Vi t Nam tích c c đàm phán, chu n b
tham gia T ch c Th ng m i th gi i sau nhi u n m làm quan sát viên), tr c yêu c u, địi h i
c a s hài hịa hóa pháp lu t Vi t Nam v i pháp lu t qu c t . B lu t Dân s n m 2005 và Lu t
Th ng m i n m 2005 đ c ban hành v i nhi u đi m m i, ti n b h n so v i B lu t Dân s
n m 1995, Lu t Th ng m i n m 1997. Tuy nhiên, ti c r ng quy đ nh v h u qu c a vi c h y b
h p đ ng, v c b n, khơng có thay đ i so v i quy đ nh tr c đó và v n theo h ng chia h p
đ ng dân s và h p đ ng th ng m i đi u ch nh b i hai đ o lu t riêng r . B lu t Dân s n m
2005 gi nguyên quy đ nh v h u qu c a vi c h y b h p đ ng nh đã quy đ nh trong B lu t
Dân s n m 199512. Lu t Th ng m i n m 2005 c ng có m t s s a đ i, b sung quy đ nh v
h u qu c a vi c h y b h p đ ng th ng m i so v i Lu t Th ng m i n m 1997.
i u 314 Lu t Th

ng m i n m 2005 quy đ nh:

“1. Tr tr ng h p quy đ nh t i i u 313 c a Lu t này13, sau khi hu b h p đ ng, h p đ ng
khơng có hi u l c t th i đi m giao k t, các bên không ph i ti p t c th c hi n các ngh a v đã tho
thu n trong h p đ ng, tr th a thu n v các quy n và ngh a v sau khi hu b h p đ ng và v
gi i quy t tranh ch p.
Các bên có quy n địi l i l i ích do vi c đã th c hi n ph n ngh a v c a mình theo h p đ ng; n u
các bên đ u có ngh a v hồn tr thì ngh a v c a h ph i đ c th c hi n đ ng th i; tr ng h p
khơng th hồn tr b ng chính l i ích đã nh n thì bên có ngh a v ph i hoàn tr b ng ti n.
Bên b vi ph m có quy n yêu c u b i th

ng thi t h i theo quy đ nh c a Lu t này.”


Ti p t c chu k 10 n m, m c tiêu s a đ i, b sung B lu t Dân s n m 2005 là nh m xây d ng
B lu t Dân s th c s tr thành lu t chung c a h th ng pháp lu t đi u ch nh các quan h xa hơi
đ c hình thành trên ngun t c t do, t nguy n, bình đ ng và t ch u trách nhi m gi a các bên
tham gia; ghi nh n và b o v t t h n các quy n c a cá nhân, pháp nhân trong giao l u dân s ;
góp ph n hoàn thi n th ch kinh t th tr ng đ nh h ng xã h i ch ngh a, n đ nh môi tr ng
pháp lý cho s phát tri n kinh t - xã h i sau khi Hi n pháp n m 2013 đ c ban hành. B lu t Dân
s n m 2015 đ c thông qua ngày 24/11/2015 t i k h p th 10 Qu c h i n c C ng hòa Xã h i
Ch ngh a Vi t Nam khóa XIII và có hi u l c thi hành k t ngày 01/01/2017 v i nh ng s a đ i
c b n quy đ nh v h u qu c a vi c h y b h p đ ng trong B lu t Dân s n m 2005.
M t s i m m i trong quy nh v h u qu c a vi c h y b h p
n m 2015

ng theo B lu t Dân s

Kho n 3, 4 i u 425 B lu t dân s n m 2005 quy đ nh: “3. Khi h p đ ng b h y b thì h p đ ng khơng có hi u
l c t th i đi m giao k t và các bên ph i hoàn tr cho nhau tài s n đã nh n; n u khơng hồn tr đ c b ng hi n
v t thì ph i tr b ng ti n.4. Bên có l i trong vi c h p đ ng b h y b ph i b i th ng thi t h i”.

12

13

Ph n in đ m, nghiêng th hi n s thay đ i so v i Lu t th

Thongtinphapluatdansu.edu.vn

ng m i n m 1997.
4 | Civillawinfor



V i tinh th n “b sung đ phù h p th c ti n h p đ ng; công b ng, h p lý v i các bên, tránh vi c
l m d ng h y b h p đ ng đ bên khơng thi n chí tr c l i; th ng nh t trong áp d ng pháp lu t;
đ ng b v i pháp lu t có liên quan; phù h p v i thơng l qu c t ”14, quy đ nh v h u qu c a vi c
h y b h p đ ng theo B lu t Dân s n m 2015 đã có nh ng thay đ i đáng k so v i B lu t Dân
s n m 2005.15 So v i quy đ nh v h u qu c a vi c h y b h p đ ng trong B lu t Dân s n m
200516, B lu t Dân s n m 2015 có m t s đi m m i c b n sau:
V v trí c a quy đ nh
B lu t Dân s n m 2015 đã tách quy đ nh v h u qu c a vi c h y b h p đ ng thành 1 đi u
kho n riêng bi t ( i u 427) thay vì đ t quy đ nh này trong cùng đi u kho n v h y b h p đ ng
nh B lu t Dân s n m 2005. i u này, theo đánh giá c a tác gi , (1) th hi n các nhà so n th o
14

B n so sánh B lu t dân s n m 2005 và B lu t dân s (s a đ i) trình Qu c h i khóa 13 t i k h p th 8.

15

B n so sánh B lu t dân s n m 2005 và B lu t dân s (s a đ i) trình Qu c h i khóa 13 t i k h p th 8.

16

i u 450 D th o B lu t dân s (s a đ i) trình Qu c h i khóa 13 t i k h p th 8 quy đ nh: “(1). Khi h p đ ng
b hu b thì các bên tham gia đ c mi n tr kh i các ngh a v trong h p đ ng, tr ngh a v b i th ng thi t h i.
(2). Khi h p đ ng b hu b thì h p đ ng khơng có hi u l c t th i đi m giao k t và các bên ph i hoàn tr cho nhau
tài s n đã nh n; n u khơng hồn tr đ c thì h p đ ng ch m d t t i th i đi m bên kia nh n đ c thông báo ch m
d t, các bên không ph i ti p t c th c hi n ngh a v . Bên đã th c hi n ngh a v có quy n u c u bên kia thanh tốn.
N u khơng hồn tr đ c ngh a v b ng hi n v t thì ph i tr b ng ti n. Khi c hai bên đ u có ngh a v hồn tr thì
các ngh a v này ph i đ c th c hi n trong cùng m t th i đi m, tr tr ng h p pháp lu t có quy đ nh khác. (3). Bên
tham gia h p đ ng có ngh a v hồn tr l i ti n do h p đ ng b hu ph i hoàn tr thêm l i nhu n c a s ti n đó tính
t ngày bên đó nh n đ c ti n. Tr ng h p ph i hoàn tr l i v t đã nh n thì ph i hồn tr l i c nh ng ngu n l i
phát sinh t v t đó. (4). Vi c hu b h p đ ng không đ c gây nh h ng đ n l i ích c a ng i th ba”. i u 444

D th o B lu t dân s (s a đ i) trình Qu c h i khóa 13 t i K h p th 9 quy đ nh: “(1). H p đ ng b h y b khơng
có hi u l c t th i đi m giao k t, các bên tham gia đ c mi n tr các ngh a v trong h p đ ng, tr ngh a v ph t vi
ph m, b i th ng thi t h i, n u có. (2). Các bên ph i hồn tr cho nhau nh ng gì đã nh n, hoa l i, l i t c phát sinh
t vi c th c hi n h p đ ng sau khi tr đi các chi phí h p lý trong th c hi n h p đ ng và chi phí làm phát sinh, b o
qu n ho c phát tri n tài s n, hoa l i, l i t c. Vi c hoàn tr đ c th c hi n b ng hi n v t. Tr ng h p khơng hồn
tr đ c b ng hi n v t thì đ c tr giá thành ti n đ hoàn tr . Tr ng h p bên có ngh a v hồn tr ti n, ch m th c
hi n ngh a v tr ti n thì ph i tr lãi theo quy đ nh t i i u 372 c a B lu t này đ i v i s ti n ch m tr t ng ng
v i th i gian ch m tr t i th i đi m bên có quy n nh n đ c ti n. Tr ng h p các bên cùng có ngh a v hồn tr thì
vi c hoàn tr ph i đ c th c hi n trong cùng m t th i đi m, tr tr ng h p các bên có th a thu n ho c pháp lu t
có quy đ nh khác. (3). Bên b thi t h i do hành vi vi ph m ngh a v c a bên kia đ c b i th ng. (4). Vi c gi i quy t
h u qu c a vi c h y b h p đ ng liên quan đ n các quy n nhân thân do lu t có liên quan quy đ nh. (5). Tr ng h p
h y b h p đ ng mà gây thi t h i cho ng i th ba thì ng i th ba có quy n yêu c u bên vi ph m b i th ng thi t
h i, tr tr ng h p các bên có th a thu n ho c lu t có quy đ nh khác”. i u 426 D th o B lu t dân s (s a đ i)
trình Qu c h i khóa 13 t i K h p th 10 quy đ nh “(1). Khi h p đ ng b h y b thì khơng có hi u l c t th i đi m
giao k t, các bên không ph i th c hi n ngh a v đã giao k t, tr th a thu n v ph t vi ph m, b i th ng thi t h i và
th a thu n v gi i quy t tranh ch p. (2). Các bên ph i hoàn tr cho nhau nh ng gì đã nh n sau khi tr đi các chi phí
h p lý trong vi c th c hi n h p đ ng và chi phí b o qu n, phát tri n tài s n. Vi c hoàn tr đ c th c hi n b ng hi n
v t. Tr ng h p khơng hồn tr đ c b ng hi n v t thì đ c tr giá thành ti n đ hoàn tr . Tr ng h p các bên
cùng có ngh a v hồn tr thì vi c hồn tr ph i đ c th c hi n cùng m t th i đi m, tr tr ng h p các bên có th a
thu n ho c pháp lu t có quy đ nh khác. (3). Bên b thi t h i do hành vi vi ph m ngh a v c a bên kia đ c b i th ng.
(4). Vi c gi i quy t h u qu c a vi c h y b h p đ ng d ch v liên quan đ n các quy n nhân thân do B lu t này và
lu t có liên quan quy đ nh. (5). Tr ng h p vi c h y b h p đ ng khơng có c n c quy đ nh t i các đi u 422, 423,
424 và 425 c a B lu t này thì bên h y b h p đ ng đ c xác đ nh là bên vi ph m ngh a v và ph i th c hi n trách
nhi m dân s theo quy đ nh c a B lu t này, lu t có liên quan do không th c hi n đúng ngh a v ”.

Thongtinphapluatdansu.edu.vn

5 | Civillawinfor



B lu t Dân s n m 2015 đã có s đánh giá t m quan tr ng c a vi c gi i quy t h u qu khi h p
đ ng b h y b và (2) t o đi u ki n thu n l i cho các c quan áp d ng pháp lu t khi xem xét, gi i
quy t h u qu c a vi c h y b h p đ ng.
Nghiên c u so sánh cho th y, vi c tách quy đ nh này thành đi u kho n riêng c ng là cách th c mà
pháp lu t c a m t s qu c gia s d ng nh B lu t Dân s c a Hà Lan ( i u 6:271 đ n i u
6:278)17, B lu n Dân s c a C ng Hòa Séc ( i u 2004, 2005),18 B lu t Dân s c a Philippines
(Ch ng 6)19, B lu t Dân s c a Nh t B n ( i u 545)20, B lu t Dân s c a Liên Bang Nga ( i u
453)21 … M t s v n b n qu c t c ng x lý quy đ nh v h u qu c a vi c h y b h p đ ng theo
h ng tách riêng thành m t ho c m t s đi u lu t, ví d : i u 7.3.5 và i u 7.3.6 PICC, i u
9:305 đ n i u 9:309 PECL, i u 81 đ n i u 84 Công c Viên.
Tuy nhiên, xét trong toàn h th ng pháp lu t Vi t Nam thì t n t i hai quy đ nh v h u qu c a vi c
h y b h p đ ng, m t quy đ nh trong B lu t Dân s n m 2015 và m t quy đ nh trong Lu t Th ng
m i n m 2005, c th :
B lu t Dân s n m 2015
( i u 427)
1. Khi h p đ ng b h y b thì h p đ ng khơng
có hi u l c t th i đi m giao k t, các bên không
ph i th c hi n ngh a v đã th a thu n, tr th a
thu n v ph t vi ph m, b i th ng thi t h i và
th a thu n v gi i quy t tranh ch p.
2. Các bên ph i hoàn tr cho nhau nh ng gì đã
nh n sau khi tr chi phí h p lý trong th c hi n
h p đ ng và chi phí b o qu n, phát tri n tài
s n.
Vi c hoàn tr đ c th c hi n b ng hi n v t.
Tr ng h p khơng hồn tr đ c b ng hi n
v t thì đ c tr giá thành ti n đ hồn tr .
Tr ng h p các bên cùng có ngh a v hồn tr
thì vi c hồn tr ph i đ c th c hi n cùng m t
th i đi m, tr tr ng h p có th a thu n khác

ho c pháp lu t có quy đ nh khác.
3. Bên b thi t h i do hành vi vi ph m ngh a v
c a bên kia đ c b i th ng.

Lu t Th

ng m i n m 2005
( i u 314)

1. …. sau khi hu b h p đ ng, h p đ ng
khơng có hi u l c t th i đi m giao k t, các bên
không ph i ti p t c th c hi n các ngh a v đã
tho thu n trong h p đ ng, tr th a thu n v
các quy n và ngh a v sau khi hu b h p đ ng
và v gi i quy t tranh ch p.
2. Các bên có quy n địi l i l i ích do vi c đã
th c hi n ph n ngh a v c a mình theo h p
đ ng; n u các bên đ u có ngh a v hồn tr thì
ngh a v c a h ph i đ c th c hi n đ ng th i;
tr ng h p khơng th hồn tr b ng chính l i
ích đã nh n thì bên có ngh a v ph i hồn tr
b ng ti n.
3. Bên b vi ph m có quy n yêu c u b i th ng
thi t h i theo quy đ nh c a Lu t này.

17

Xem chi ti t t i truy c p ngày 2/6/2016.
Xem chi ti t t i ( truy c p ngày 2/6/2016.
19

Xem chi ti t t i truy c p ngày 2/6/2016
20
Xem chi ti t
t i />truy c p ngày 2/6/2016.
21
Xem chi ti t t i , truy c p ngày 2/6/2016.
18

Thongtinphapluatdansu.edu.vn

6 | Civillawinfor


4. Vi c gi i quy t h u qu c a vi c h y b h p
đ ng liên quan đ n quy n nhân thân do B lu t
này và lu t khác có liên quan quy đ nh.
5. Tr ng h p vi c h y b h p đ ng khơng có
c n c quy đ nh t i các đi u 423, 424, 425 và
426 c a B lu t này thì bên h y b h p đ ng
đ c xác đ nh là bên vi ph m ngh a v và ph i
th c hi n trách nhi m dân s do không th c
hi n đúng ngh a v theo quy đ nh c a B lu t
này, lu t khác có liên quan.
Kho n 3 i u 3 Lu t Th ng m i n m 2005 quy đ nh “ho t đ ng th ng m i không đ c quy đ nh
trong Lu t Th ng m i và trong các lu t khác thì áp d ng quy đ nh c a B lu t Dân s ” và “B
lu t Dân s là lu t chung đi u ch nh các quan h dân s ”22, theo đó quan h dân s là quan h
đ c hình thành trên c s bình đ ng, t do ý chí, đ c l p v tài s n và t ch u trách nhi m23.
Nh v y, v i nh ng quy đ nh c a B lu t Dân s có ph m vi đi u ch nh r ng h n quy đ nh v h u
qu c a vi c h y b h p đ ng trong Lu t Th ng m i, thi t ngh , s khơng tr ng i. Tuy nhiên,
ngồi th a thu n v gi i quy t tranh ch p sau khi h p đ ng b h y b , quy đ nh các bên v n ph i

th c hi n các th a thu n v quy n và ngh a v sau khi h y b h p đ ng đang “r ng h n” quy đ nh
c a B lu t Dân s n m 2015 b i B lu t Dân s này ch gi i h n ph m vi các bên ph i th c hi n
là th a thu n v “ph t vi ph m, b i th ng thi t h i”. S khơng t ng thích c a Lu t Th ng m i
n m 2005 v i B lu t Dân s n m 2015 c n s m đ c lo i b đ đ m b o tính ch t lu t chung
c a B lu t Dân s .
Ngoài ra, quy đ nh v vi ph m h p đ ng trong Lu t Th ng m i n m 2005 c ng khơng có s t ng
thích v i B lu t Dân s n m 2015. Kho n 12 i u 3 Lu t Th ng m i n m 2005 quy đ nh “vi ph m
h p đ ng là vi c m t bên không th c hi n, th c hi n không đ y đ ho c th c hi n không đúng ngh a
v theo th a thu n gi a các bên ho c theo quy đ nh c a lu t này”. Trong khi đó, B lu t Dân s n m
2015 quy đ nh “vi ph m ngh a v là vi c bên có ngh a v khơng th c hi n ngh a v đúng th i h n, th c
hi n không đ y đ ngh a v ho c th c hi n không đúng n i dung c a ngh a v ”. Nh v y, khi m t bên
h y b h p đ ng không có c n c quy đ nh t i i u 312 Lu t Th ng m i n m 2005thì đ c xác đ nh
là vi ph m ngh a v hay vi ph m h p đ ng? i u này d d n t i vi c áp d ng không th ng nh t khi
ho t đ ng th ng m i v n thu c ph m vi đi u ch nh c a Lu t Th ng m i và Lu t Th ng m i có
quy đ nh nh ng l i áp d ng quy đ nh c a B lu t Dân s n m 2015.
V m t s h u qu c th c a vi c h y b h p đ ng
B lu t Dân s n m 2015 chia h u qu c a vi c h y h p đ ng thành 2 d ng h u qu t
v i vi c h y b h p đ ng có c n c hay khơng có c n c .

ng ng

H u qu c a vi c h y b h p đ ng khơng có c n c
M t bên có quy n h y b h p đ ng khi (1) bên kia vi ph m h p đ ng là đi u ki n h y b mà các
bên đã th a thu n; (2) bên kia vi ph m nghiêm tr ng ngh a v h p đ ng; (3) không th c hi n đúng

22
23

Kho n 1 i u 4 B lu t d n s n m 2015.
i u 1 B lu t dân s n m 2015.


Thongtinphapluatdansu.edu.vn

7 | Civillawinfor


ngh a v mà bên có quy n yêu c u th c hi n ngh a v trong m t th i h n h p lý; (4) m t bên
không th th c hi n đ c m t ph n ho c toàn b ngh a v c a mình làm cho m c đích c a bên
có quy n khơng th đ t đ c; (5) m t bên làm m t, làm h hòng tài s n là đ i t ng c a h p
đ ng mà khơng th hồn tr , đ n bù b ng tài s n khác ho c không th s a ch a, thay th b ng
tài s n cùng lo i.24 Tuy nhiên, n u m t trong các bên tuyên b h y b h p đ ng mà không d a
vào các quy đ nh đó thì xem nh là vi ph m ngh a v và ph i th c hi n trách nhi m dân s do
không th c hi n đúng ngh a v theo quy đ nh c a B lu t Dân s và lu t khác có liên quan25. Có
th hi u đ c r ng, xu t phát t ý ni m h p đ ng đ c t o l p không ph i đ b h y b , nhà làm
lu t mu n d phòng đ ng n ch n nh ng tr ng h p h y b h p đ ng m t cách tùy ti n và khi
đó h u qu c a vi c h y b h p đ ng sai trái mà bên b h y b ph i gánh ch u có th r t đáng k ,
nh h ng đ n l i ích c a bên b h y b h p đ ng.
Tuy nhiên, quy đ nh “Tr ng h p vi c h y b h p đ ng khơng có c n c ...” t i kho n 5 i u 427
B lu t Dân s n m 2015 ch a th c s thuy t ph c và d phát sinh b t c p trong th c thi b i l
trong tr ng h p m t bên có đ c n c đ tuyên b h y b h p đ ng nh ng không đ m b o quy
đ nh “thông báo ngay cho bên kia v vi c h y b ” thì li u có th xem là h y b khơng có c n c
hay khơng? Trong khi đó, thơng báo v vi c h y b h p đ ng đ i v i bên kia ch đ n gi n là trình
t , th t c c a vi c th c hi n quy n h y b h p đ ng c a m t bên khi hành vi c a bên kia th a
mãn yêu c u lu t đ nh. Vì v y, ng i vi t cho r ng, kho n 5 i u 427 nên s a c m t “khơng có
c n c ” thành “khơng đúng”.
H u qu c a vi c h y b h p đ ng có c n c
Khi vi c h y b h p đ ng có giá tr pháp lý, t c là th a mãn các đi u ki n, yêu c u lu t đ nh thì
làm phát sinh h u qu pháp lý đ i v i các bên, c th :
Th nh t, h p đ ng khơng có hi u l c k t th i đi m giao k t
H p đ ng khơng có hi u l c k t th i đi m giao k t chính là h u qu tr c h t khi h p đ ng b

h y b , t c là h y b h p đ ng có giá tr h i t . H u qu này c a h p đ ng b h y b c ng t ng
t h u qu h p đ ng vơ hi u. Khi đó, B lu t Dân s n m 2005 quy đ nh các bên không ph i th c
hi n ngh a v h p đ ng đã th a thu n trong h p đ ng b h y b . Tuy nhiên, n u ch v i h u qu
nh v y thì khơng đ m b o s cân b ng c a các bên sau h p đ ng. Không nh ng th , s t n t i
c a quy đ nh nh v y còn khơng đ m b o s t ng thích v i quy đ nh v h u qu c a vi c h y
b h p đ ng c a Lu t Th ng m i n m 200526. Kh c ph c h n ch này và c ng là m t trong
nh ng đi m sáng c a B lu t Dân s n m 2015 khi quy đ nh lo i tr m t s ngh a v v n ph i

i u 423, 424, 425, 426 B lu t dân s n m 2015.
Kho n 5 i u 427 B lu t dân s n m 2015 quy đ nh: “Tr ng h p vi c h y b h p đ ng khơng có c n c quy
đ nh t i các đi u 423, 424, 425, 426 c a B lu t này thì bên h y b h p đ ng đ c xác đ nh là bên vi ph m ngh a
v và ph i th c hi n trách nhi m dân s do không th c hi n đúng ngh a v theo quy đ nh c a B lu t này, lu t
khác có liên quan”.

24

25

26

Kho n 1 i u 314 quy đ nh “Tr tr ng h p quy đ nh t i i u 313 c a Lu t này, sau khi hu b h p đ ng, h p
đ ng khơng có hi u l c t th i đi m giao k t, các bên không ph i ti p t c th c hi n các ngh a v đã tho thu n trong
h p đ ng, tr th a thu n v các quy n và ngh a v sau khi hu b h p đ ng và v gi i quy t tranh ch p”.

Thongtinphapluatdansu.edu.vn

8 | Civillawinfor


th c hi n nh ngh a v phát sinh t th a thu n v ph t vi ph m, b i th

v gi i quy t tranh ch p.

ng thi t h i và th a thu n

Quy đ nh nói trên c a B lu t Dân s n m 2015 là m t trong nh ng đi m m i, ti n b h n so v i
B lu t Dân s n m 2005, nh ng so sánh v i pháp lu t m t s qu c gia hay m t s v n b n qu c
t cho th y ph m vi th a thu n còn hi u l c nh là h qu c a vi c h p đ ng b h y b quy đ nh
t i kho n 1 i u 427 mang tính “đóng”, thi u s linh ho t, ch a có gi i pháp khi h p đ ng b h y
b đ i v i bên th ba.
Ch ng h n, i u 6:721 B lu t Dân s Hà Lan quy đ nh “h y b h p đ ng mi n tr các bên kh i
ngh a v h p đ ng. C s pháp lý cho vi c th c hi n ngh a v v n còn hi u l c cho đ n khi ngh a
v đã đ c th c hi n nh ng các bên có ngh a v h y b nh ng gì đã nh n b i hi u l c c a h p
đ ng b h y b .27 Hay h y h p đ ng “không nh h ng đ n quy n c a bên th ba có thi n chí”…
N u n có b o đ m thì kho n n đó khơng rút kh i h p đ ng ho c vi c b o đ m”28, “ch m d t
quy n và ngh a v h p đ ng không nh h ng t i giá tr c a các đi u kho n liên quan đ n thanh
quy t toán”29. Các d th o B lu t Dân s (s a đ i) tr c t i K h p th 8, 9 c ng t n t i quy đ nh
t ng t nh ng ti c r ng nh ng quy đ nh đó đã khơng đ c thơng qua trong B lu t Dân s n m
2015.30
Công c Viên n m bên c nh quy đ nh vi c h y h p đ ng gi i phóng các bên kh i th c hi n ngh a
v h p đ ng tr ngh a v b i th ng thi t h i, th a thu n v gi i quy t tranh, Cơng c cịn quy
đ nh các bên ph i th c hi n các quy n và ngh a v phát sinh t vi c h y h p đ ng. T ng t ,
i u 7.3.5 PICC quy đ nh “2) Ch m d t h p đ ng không lo i tr quy n yêu c u b i th ng thi t
h i cho vi c không th c hi n; 3) Ch m d t h p đ ng không nh h ng t i các đi u kho n h p
đ ng v gi i quy t tranh ch p hay t i m i đi u kho n khác có hi u l c k c trong tr ng h p hu

Article 6:271 Legal effects of a rescission: “A rescission releases parties of the obligations affected by it [all
obligations created by the rescinded mutual agreement]. As far as these obligations have been performed already,
the legal basis for performance remains effective, but the law imposes an obligation on parties to undo the
performances they already have received by virtue of the rescinded agreement”.
27


28

i u 2005 B lu t dân s CH Séc “1) withdrawal from the expiry of its effects in the range of rights and obligations
of the parties. This does not affect the rights of third parties acquired in good faith; 2) …The withdrawal does not affect
the right to payment of penalty or default interest, if not already reached, the right to damages resulting from breach of
contractual obligations or arrangement that is their nature to bind the parties even after the withdrawal, in particular the
arrangements on how to resolve disputes. If the debt was secured, it does not withdraw from the contract or security”.
i u 1384 B lu t dân s Phillipines quy đ nh “H y h p đ ng s không di n ra khi nh ng gì – đ i t ng h p đ ng
thu c s h u h p pháp c a bên th ba có thi n chí” (nguyên b n ti ng Anh: “Neither shall rescission take place when
the things which are the object of the contract are legally in the possession of third persons who did not act in bad
faith”).
29

i u 98 Lu t h p đ ng Trung Qu c quy đ nh: “The termination of rights and obligations under a contact shall not
affect the validity of clauses that related to the final settlement of accounts and winding-up”.
30
Quy đ nh t i kho n 4 i u 450 D th o B lu t dân s t i K h p th 8 “Vi c hu b h p đ ng không đ c gây
nh h ng đ n l i ích c a ng i th ba” đã khơng “có c h i” xu t hi n trong B lu t dân s n m 2015. ng tình
v i quy đ nh nh kho n 4 i u 450, Trung tâm Tr ng tài qu c t Vi t Nam đã góp ý làm rõ thêm quy đ nh này nh
sau: “Trong tr ng h p h p đ ng b h y b nh ng tài s n đã đ c giao d ch cho ng i th ba thì giao d ch v i
ng i th ba v n không b h y b , tr tr ng h p sau đây: 1. Ng i th ba khơng ngay tình; 2. Giao d ch c a
ng i th ba là giao d ch khơng có đ n bù”. Báo cáo t ng h p chi ti t ý ki n nhân dân đ i v i d th o B lu t dân
s (s a đ i) ngày 15/5/2015 c a B T pháp “Cân nh c k th a Lu t th ng m i ( i u 314) v v n đ này theo
h ng: “H y b h p đ ng không nh h ng đ n các th a thu n v quy n và ngh a v sau khi hu b h p đ ng và
v gi i quy t tranh ch p”
Thongtinphapluatdansu.edu.vn

9 | Civillawinfor



h p đ ng”31 hay kho n 2 i u 9:305 PECL quy đ nh “ch m d t h p đ ng không nh h ng đ n
b t k quy đ nh h p đ ng nào đ gi i quy t tranh ch p ho c b t k quy đ nh nào khác đ th c hi n
sau khi h p đ ng b ch m d t.32
Th hai, h y b h p đ ng làm phát sinh ngh a v hoàn tr nh ng gì các bên đã nh n t nhau
Bên c nh quy đ nh các bên ph i hoàn tr cho nhau b ng hi n v t ho c tr giá thành ti n nh ng gì
đã nh n t ng t B luât Dân s n m 2005, B lu t Dân s n m 2015 cho phép các bên tr c
khi hồn tr nh ng gì đã nh n đ c tr đi chi phí h p lý trong th c hi n h p đ ng và chi phí b o
qu n, phát tri n tài s n.33 T quy đ nh m i này c a B lu t dân s n m 2015, có th th y m t s
v n đ sau:
(1) Ngh a v hoàn tr khi h p đ ng b h y b là ngh a v có đi u ki n
B lu t ch a quy đ nh hoàn tr nh ng gì đã nh n nh là đi u ki n h y b h p đ ng mà thay vào
đó quy đ nh h u qu c a vi c h y b h p đ ng là hồn tr nh ng gì đã nh n. i u này, vơ hình
chung, d n t i tình hu ng khi h p đ ng b h y b nh ng các bên khơng th hồn tr cho nhau
nh ng gì đã nh n. Khi đó, s cân b ng c a các bên khó có th đ c đ m b o b i s h y b h p
đ ng.
Gi i pháp cho v n đ này, pháp lu t nhi u qu c gia trên th gi i đ u quy đ nh đ h y b h p đ ng
hay đ yêu c u h y b h p đ ng đ c ch p nh n thì bên yêu c u c n đ m b o vi c hồn tr
nh ng gì đã nh n c a bên kia khi h p đ ng b h y. Trái l i, h s b m t quy n tuyên b h y b
h p đ ng. Ví d , h y b h p đ ng làm phát sinh ngh a v hoàn tr nh ng gì là đ i t ng c a h p
đ ng cùng v i l i t c c a nó và giá kèm lãi su t; do đó, nó ch có th th c hi n khi bên mu n h y
h p đ ng có th hồn tr b t k nh ng gì anh ta có th có ngh a v hồn tr .34
Cơng c Viên quy đ nh ng i mua m t quy n tuyên b h y h p đ ng n u h khơng th hồn l i
hàng hóa trong tình tr ng v c b n là gi ng nh tình tr ng hàng hoá khi h nh n đ c, tr khi
vi c khơng th hồn l i hàng hóa ho c khơng th hồn l i hàng hóa trong tình tr ng v c b n
gi ng nh tình tr ng hàng hoá khi ng i mua nh n đ c không ph i là do hành đ ng hay s su t
c a ng i mua; ho c n u hàng hóa hay m t ph n hàng hóa khơng th s d ng đ c ho c b h
h ng theo k t qu ki m tra; ho c n u ng i mua đã bán trong đi u ki n kinh doanh thông th ng

Nguyên b n ti ng Anh “Termination does not preclude a claim for damages for non-performance; 3) Termination

does not affect any provision in the contract for the settlement of disputes or any other term of the contract which is to
operate even after termination”.
32
Kho n 2 i u 9:305 PECL (nguyên b n ti ng Anh: “Termination does not affect any provision of the contract for
the settlement of disputes or any other provision which is to operate even after termination”). C ng l u ý them r ng,
PECL không s d ng thu t ng “Rescission” nh pháp lu t m t s qu c gia mà thay vào đó là thu t ng
“Termination” v i ý ngh a là h y.
33
Kho n 2 i u 427 B lu t dân s n m 2015. Quy đ nh này c ng có nét t ng đ ng v i quy đ nh t i kho n 1 i u
7.3.7 PICC, đó là “…n u h p đ ng đã đ c th c hi n trong m t kho ng th i gian thì vi c hồn tr chí có th th c
hi n cho giai đo n sau khi ch m d t h p đ ng có hi u l c, mi n là h p đ ng có th phân chia đ c” (ti ng Anh: On
termination of a contract to be performed over a period of time restitution can only be claimed for the period after
termination has taken effect, provided the contract is divisible).
34
i u 1385 B lu t dân s Phillipines “Rescission creates the obligation to return the things which were the object
of the contract, together with their fruits, and the price with its interest; consequently, it can be carried out only when
he who demands rescission can return whatever he may be obliged to restore”.

31

Thongtinphapluatdansu.edu.vn

10 | Civillawinfor


hay đã tiêu dùng ho c bi n đ i tồn b hay m t ph n hàng hóa theo cách s d ng thông th
tr c khi phát hi n ra ho c ph i phát hi n ra s khơng phù h p c a hàng hố.35

ng


(2) Lãi su t trên kho n ti n đã nh n
B lu t Dân s Vi t Nam n m 2015 v n gi nguyên quy đ nh c a B lu t Dân s n m 2005 v
ngh a v hoàn tr b ng hi n v t, n u khơng hồn tr đ c b ng hi n v t thì đ c tr giá thành ti n
đ hồn tr . Tuy nhiên, B lu t không quy đ nh rõ vi c hồn tr có bao g m nh ng hoa l i, l i t c
mà bên kia nh n đ c t vi c th c hi n h p đ ng b h y b , đ c bi t khi đ i t ng ph i hoàn l i
là m t kho n ti n thì v n đ lãi su t s đ c gi i quy t nh th nào?.36
Th c ti n gi i quy t tranh ch p tr c khi B lu t Dân s n m 2015 ra đ i, tịa án c ng đã có nh ng
h ng x lý không gi ng nhau liên quan ch p nh n yêu c u h y h p đ ng c a m t bên kèm theo
yêu c u v lãi su t mà bên kia ph i thanh toán khi h p đ ng b h y. Ví d , B n án s 119/2010/DSST ngày: 30/12/2010 c a Tịa án Nhân dân qu n Bình Th nh, Tp.HCM v vi c tranh ch p h p đ ng
vay tài s n: Ngày 07/11/2009, ông Tr n Ph c Tân (Nguyên đ n) có cho v ch ng ơng Nguy n
Hồng Ti n, bà Tr n Hoa Hi n (B đ n) vay s ti n là 500.000.000 đ ng v i lãi su t là 3%/tháng,
th i h n vay là 03 tháng và hai bên có làm gi y n . S ti n n này ông Ti n, bà Hi n không th c
hi n tr v n và lãi. Nay ông yêu c u v ch ng ông Ti n, bà Hi n ph i tr cho ông Tân s ti n v n
là 500.000.000 đ ng và ti n lãi theo Ngân hàng là 3%/tháng tính t ngày 07/11/2009 đ n ngày
07/12/2010 là 13 tháng thành ti n là 65.000.000 đ ng… Quan đi m c a H i đ ng xét x là “…xét
yêu c u c a ông Ti n do ông Châu đ i di n theo y quy n yêu c u v ch ng ông Ti n, bà Hi n
ph i tr ngay s ti n v n và lãi là 565.000.000 đ ng là phù h p, Tịa ghi nh n ti n lãi 1% tính t
ngày 07/11/2009 đ n ngày 30/12/2010 là 13 tháng 23 ngày thành ti n là 68.833.000 đ ng. Nh ng
phía ông Tân ch yêu c u tính ti n lãi t ngày 07/11/2009 đ n ngày 07/12/2010 là 13 tháng thành
ti n là 65.000.000 đ ng. T đó, Tịa tun x “hu h p đ ng vay ti n làm ngày 07/11/2009 gi a
ông Tân và ông Ti n, bà Hi n. Bu c v ch ng ông Ti n, bà Hi n ph i tr cho ông Tr n Ph c Tân
s ti n là 565.000.000 đ ng”. Tuy nhiên, B n án s 214/2015/DS-ST ngày 11/02/2015 v tranh
ch p h p đ ng mua bán nhà thì tịa án ch ch p nh n vi c tr l i ti n sau khi h p đ ng b h y mà
không xem xét đ n y u t lãi su t. “H i đ ng xét x nh n th y theo trình bày c a nguyên đ n ông
Ph m Thanh Liêm (Nguyên đ n) và l i xác nh n c a b đ n bà T ng Tú Loan (B đ n) trong biên
b n l y l i khai ngày 08/7/2014 có c s xác đ nh gi a ơng Liêm, bà Loan có xác l p h p đ ng
mua bán c n h s 404 lô D chung c CG, ph ng CG, Qu n X, Thành ph HCM theo H p đ ng
mua bán nhà đ ngày 09/8/2007. V yêu c u h y h p đ ng mua bán nhà và yêu c u bà Loan tr
l i s ti n 336.000.000 đ ng đã nh n, H i đ ng xét x nh n th y, quá trình các bên th c hi n h p
đ ng, phía ơng Liêm đã hoàn thành ngh a v giao ti n mua nhà 336.000.000 đ ng, bà Loan không

th c hi n ngh a v giao nhà, nh v y, l i không th c hi n đ c h p đ ng thu c bà Loan”. Tòa án

i u 82 Công c Viên.
Ti c r ng quy đ nh t i kho n 3 i u 450 D th o B lu t dân s t i K h p th 8 “Bên tham gia h p đ ng có
ngh a v hoàn tr l i ti n do h p đ ng b hu ph i hoàn tr thêm l i nhu n c a s ti n đó tính t ngày bên đó nh n
đ c ti n. Tr ng h p ph i hoàn tr l i v t đã nh n thì ph i hồn tr l i c nh ng ngu n l i phát sinh t v t đó”
đã khơng xu t hi n trong B lu t dân s n m 2015. Ti p đó, kho n 2 i u 444 D th o B lu t dân s (s a đ i)
ch nh s a sau khi l y ý ki n r ng rãi trong nhân dân quy đ nh “2. Các bên ph i hoàn tr cho nhau nh ng gì đã nh n,
hoa l i, l i t c phát sinh t vi c th c hi n h p đ ng sau khi tr đi các chi phí h p lý trong th c hi n h p đ ng và
chi phí làm phát sinh, b o qu n ho c phát tri n tài s n, hoa l i, l i t c.”

35
36

Thongtinphapluatdansu.edu.vn

11 | Civillawinfor


phán quy t “h y H p đ ng mua bán nhà ngày 08/7/2007 gi a ông Liêm và bà Loan. Bà Loan có
trách nhi m tr cho ơng Liêm s ti n 336.000.000 đ ng…”.
B n án s 119/2010/DS-ST, tòa án ch p nh n yêu c u lãi su t c a nguyên đ n khi đ ng th i
ch p nh n yêu c u h y b h p đ ng. Tuy nhiên, tịa án khơng đ c p rõ lãi su t có ph i là kho n
thi t h i mà bên b h y b h p đ ng đáng đ c h ng do bên kia vi ph m h p đ ng hay khơng?
Tịa án đã “quy t” n i dung mà th c s B lu t Dân s n m 2005 ch a có quy đ nh và ti c là B
lu t Dân s n m 2015 v n ch a x lý th a đáng v n đ này.
Nh v y, ph i ch ng vi c tr lãi su t trên s ti n tr l i khi h p đ ng b h y ch có th đ c ch p
nh n khi bên nh n l i s ti n tr l i đó u c u. Tịa án s khơng t ý xem xét và xác đ nh lãi su t
đó. Cách gi i quy t nh v y thì d ng nh ch a th c s thuy t ph c và đ m b o tinh th n “công
b ng, h p lý v i các bên, tránh vi c l m d ng h y b h p đ ng đ bên khơng thi n chí tr c l i”37

khi s a đ i đi u kho n v h u qu c a vi c h y b h p đ ng.
Pháp lu t c a m t s qu c gia trên th gi i c ng có cách x lý v n đ lãi su t khi m t bên có ngh a
v hồn tr ti n thanh toán đã nh n t bên kia. B lu t Dân s c a Nh t B n quy đ nh “n u b t k
kho n ti n nào đ c hồn tr thì lãi su t ph i c ng d n t th i đi m nh n kho n ti n đó”38. H y
b h p đ ng làm phát sinh ngh a v hoàn tr nh ng gì là đ i t ng c a h p đ ng cùng v i l i
t c c a nó và giá kèm lãi su t; do đó, nó ch có th th c hi n khi bên mu n h y h p đ ng có th
hồn tr b t k nh ng gì anh ta có th có ngh a v hồn tr . ph m vi qu c t , Công c Viên
quy đ nh “n u ng i bán b bu c ph i hồn l i ti n hàng thì ph i tr c ti n lãi c a s ti n đó k t
ngày ng i mua thanh tốn”.39
Th ba, h u qu liên quan đ n quy n nhân thân khi h p đ ng b h y b
H p đ ng b h y b có th có nh ng tác đ ng, nh h ng nh t đ nh đ n quy n nhân thân c a
các bên có liên quan nh quy n đ c b o v nhân ph m, danh d , uy tín; quy n v đ i s ng riêng
t , bí m t cá nhân, bí m t gia đình…. Tuy nhiên, B lu t Dân s n m 2005 đã khơng có quy đ nh
đi u ch nh hay gi i pháp c th x lý tr ng h p này. Kh c ph c h n ch đó, B lu t Dân s n m
2015 quy đ nh “vi c gi i quy t h u qu c a vi c h y b h p đ ng liên quan đ n quy n nhân thân
do B lu t Dân s ho c lu t khác có liên quan quy đ nh”. ây có th nói là quy đ nh khá m i c a
B lu t Dân s n m 2015 trong h th ng pháp lu t dân s Vi t Nam, c ng là khá khác so v i quy
đ nh trong B lu t Dân s c a m t s n c nh Nh t B n, Hà Lan, Nga, Trung Qu c…
K t lu n
H p đ ng b h y b là đi u các bên giao k t h p đ ng th ng không mu n h ng t i khi đàm
phán và ký k t h p đ ng. Tuy nhiên, h y b h p đ ng c ng là bi n pháp x lý khi có hành vi vi
ph m h p đ ng nh m đ m b o quy n và l i ích h p pháp cho các bên tham gia h p đ ng. Vì v y,
pháp lu t th c đ nh c a Vi t Nam c ng nh nhi u qu c gia trên th gi i và pháp lu t qu c t đ u
có s quan tâm nh t đ nh đ n vi c đi u ch nh h u qu c a vi c h y b h p đ ng. Các nhà làm
B n so sánh B lu t dân s n m 2005 và B lu t dân s (s a đ i) trình Qu c h i khóa XII t i k h p th 8.
i u 545 B lu t dân s Nh t B n: “… In the case set forth in the main clause of the preceding paragraph, if any
monies are to be refunded, interest must accrue from the time of the receipt of
those monies”.
39
i u 81 Công c Viên.


37

38

Thongtinphapluatdansu.edu.vn

12 | Civillawinfor


lu t Vi t Nam đã có nh ng n l c nh t đ nh trong vi c s a đ i, b sung quy đ nh v h u qu c a
vi c h y b h p đ ng trong B lu t Dân s n m 2015 nh m t o c s chung đi u ch nh quan h
dân s trong h th ng pháp lu t Vi t Nam. V i quy đ nh áp d ng t ng t pháp lu t, nguyên t c
c b n c a pháp lu t dân s , án l , l cơng b ng40 thì nh ng b n kho n, v ng m c trong quy
đ nh v h u qu c a vi c h y b h p đ ng s đ c x lý m t cách tri t đ .
Tài li u tham kh o
1. Nguy n M nh Bách, 1995, Pháp lu t v h p đ ng, Nxb Chính tr Qu c gia.
2. B n so sánh B lu t Dân s n m 2005 và B lu t Dân s (s a đ i) trình Qu c h i khóa 13 t i k h p th 8.
3. Báo cáo t ng h p chi ti t ý ki n nhân dân đ i v i d th o B lu t Dân s (s a đ i) ngày 15/5/2015 c a B
T pháp.
4. B lu t Dân s c a Pháp n m 1827.
5. B lu t Dân s Vi t Nam n m 2005.
6. B lu t Dân s Vi t Nam n m 2015.
7. B lu t Dân s Hà Lan, chi ti t t i truy c p ngày 2/6/2016.
8. B lu t Dân s c a bang California, chi ti t t i ( />truy c p ngày 2/6/2016.
9. B lu t Dân s Philippines, chi ti t t i truy
c p ngày 2/6/2016.
10. B lu t Dân s c a Nh t B n, chi ti t t i
/>truy c p ngày 2/6/2016.
11. B lu t Dân s c a Nga, chi ti t t i , truy c p ngày 2/6/2016.

12. Công c Viên n m 1980 v h p đ ng mua bán hàng hóa qu c t .
13. D th o B lu t Dân s (s a đ i) trình Qu c h i khóa 13 t i k h p th 8.
14. D th o B lu t Dân s (s a đ i) trình Qu c h i khóa 13 t i K h p th 9.
15. D th o B lu t Dân s (s a đ i) trình Qu c h i khóa 13 t i K h p th 10.
16.
V n i, 2013, Lu t H p đ ng: b n án và bình lu n b n án (t p 2), Nxb Chính tr Qu c gia.
17. Nh ng nguyên t c h p đ ng th ng m i qu c t (PICC).
18. Nh ng nguyên t c lu t h p đ ng Châu Âu (PECL).
19. Lu t Th ng m i Vi t Nam n m 1997.
20. Lu t Th ng m i Vi t Nam n m 2005.
21. Lu t H p đ ng Trung Qu c n m 1999.
22. T trình s 390/TTr-CP ngày 12/10/2014 c a Chính ph v d án B lu t Dân s (s a đ i).
23. Tr ng i h c Lu t Hà N i, 2005, T đi n gi i thích t ng lu t h c, Nxb CAND

24. Vi n Ngôn ng h c, 2006, T đi n ti ng Vi t, Nxb à N ng, 2006.

i u 6 B lu t dân s n m 2015 quy đ nh “1. Tr ng h p phát sinh quan h thu c ph m vi đi u ch nh c a pháp
lu t dân s mà các bên khơng có th a thu n, pháp lu t khơng có quy đ nh và khơng có t p quán đ c áp d ng thì
áp d ng quy đ nh c a pháp lu t đi u ch nh quan h dân s t ng t . 2. Tr ng h p không th áp d ng t ng t
pháp lu t theo quy đ nh t i kho n 1 i u này thì áp d ng các nguyên t c c b n c a pháp lu t dân s quy đ nh t i
i u 3 c a B lu t này, án l , l công b ng.”

40

Thongtinphapluatdansu.edu.vn

13 | Civillawinfor