I. Đinh nghia va phân loai n phai tra      
N phai tra la trach nhiêm cua môt doanh nghiêp vê viêc tra tiên, c             huyên
giao tai san, hay cung c p dich vu cho môt tô ch c khac trong t ng lai. N          
phai tra phan anh quyên s h u cua chu n trên sô tai san cua doanh nghiêp.              
N phai tra đ c chia ra lam hai phân d a trên th i gian đao han cua          
chung: N ngăn han va n dai han.       
 N ngăn han   thi han thanh toan cua chung trong vong môt năm hay      
môt chu ky hoat đông binh th ng nêu lâu h n môt năm. Đ c thanh toan          
băng tai san ngăn han hay băng môt khoan n ngăn han khac. N ngăn han              
gôm:
− Th ng phiêu phai tra   
− Khoan phai tra  
− N dai han đên han tra     
− Tiên l ng va tiên công phai tra     
− Thuê phai tra  
− Khach hang tra tr c (doanh thu ch a th c hiên)      
 N dai han   la khoan n đao han trên môt năm hay h n môt chu ky hoat         
đông kinh doanh binh th ng, hay chung đ c tra b i tai san không phai la tai           
san ngăn han. N dai han gôm:      
− N thê châp  
− Th ng phiêu n dai han    
− Trai phiêu phai tra   
− Tiên h u tri phai tra nhân viên    
− Thuê tai chinh 
II. N ngăn han:  
N ngăn han đap ng nhu câu cân phai co tiên trong môt chu ky hoat đông.             
N ngăn han th ng chiêm khoang 25% đên 50% tông tai san.         
Đê xac đinh va quan ly n ngăn han, cân phai hiêu va lam sao co thê ghi               
nhân, đanh gia, phân loai va trinh bay chung.       
1. Kiêm soat kha năng thanh toan va dong tiên      
N ngăn han đap ng nhu câu cân phai co tiên trong môt chu ky hoat đông.             

Hoat đông kinh doanh chuyên hoa tiên thanh hang mua, ban hang, khoan phai          
thu, va tr vê hinh thai tiên. Phân l n n ngăn han tai tr cho chu ky nay.              
Thât bai trong viêc quan ly dong tiên co thê dân đên nh ng hâu qua nghiêm             
trong. Nêu nha cung câp không đ c tra n thi ho se không cung câp n a. Liên           
tuc không chi tra đung han nh ng khoan n se dân đên pha san.           
Vong quay n phai tra va ngay n binh quân la cach xac đinh th i gian ma             
chu n mong đ i môt công ty tra khoan phai tra.       
1
VD:
Radio Shack Corp co khoan n phai tra la $312.6 triêu trong năm 2002 va       
$206.7 triêu trong năm 2001. Gia vôn hang ban trong năm 2002 la $2,338.9     
triêu va hang tôn kho tăng lên $21.4 triêu.    
Nghia la binh quân tai khoan phai tra cua Radio Shack đ c chi tra 9.1 lân          
trong suôt ky kê toan.   
Nghia la, binh quân, Radio Shack Corporation cân 40.1 ngay đê tra khoan       
phai tra. 
Ghi nhân n phai tra   
Th i han la rât quan trong đê ghi nhân n phai tra. Viêc bo sot môt khoan              
n keo theo  viêc bo sot không ghi chep chi phi. Sai sot nay lam cho chi phi bi         
xac đinh thiêu, l i nhuân đ c xac đinh cao h n. Khoan n đ c ghi nhân khi            
trach nhiêm tra n xay ra. Nguyên tăc nay rât kho khi ap dung. N ngăn han             
th ng it khi thê hiên tr c tiêp t môt nghiêp vu. But toan điêu chinh se ghi              
nhân nh ng khoan n ch a đ c ghi chep      
 N xac đinh nh tiên l ng phai tra       
 N c tinh nh thuê phai tra      
Nghiêp vu hay nh ng cam kêt ma không co trach nhiêm hiên tai thi không          
ghi nhân la khoan n   
N phai tra chi liê    n quan đên qua kh , không liên quan đên nghiêp vu hay     
nh ng cam kêt trong t ng lai.  
Đanh gia n phai tra    

Noi chung gia tri n phai tra đ c trinh bay trên bang cân đôi kê toan theo            
môt trong hai gia: 
 Sô tiên cân đê tra n , hay     
 Gia thi tr ng cua hang hoăc dich vu se cung câp         
Gia tri cua n phai tra th ng la co thê biêt đ c, nh ng thinh thoang phai               
c tinh 
2
Vong quay n phai tra =    
Khoan phai tra binh quân   
GVHB+/- thay đôi trong hang tôn kho  
=
($312.6 + $206.7) / 2
$2,338.9 + $21.4
=

$259.1
$2,360
.3
9.1 lân=
Ngay n binh quân =   
Vong quay n phai tra   
365 ngay
=

9.1
365 ngay
40.1 ngay=
 Dich vu bao hanh xe   
 Nh ng c tinh d a trên kinh nghi m va nh ng thay đôi cua môi        
tr ng kinh doanh.

S công bô trên bao cao tai chinh co thê đ c yêu câu.         
Phân loai n phai tra   
Viêc phân loai cac khoan n phai tra phu h p v i viêc phân loai tai san.             
N ngăn han: hy vong se tra trong vong môt năm hay môt chu ky hoat đông           
binh th ng, va dung tai san ngăn han hoăc tiên co đ c t hoat đông kinh              
doanh đê tra. 
N dai han: đao han trên môt năm hoăc trên môt chu ky hoat đông kinh          
doanh binh th ng va dung đê tai tr tai san dai han.          
Viêc phân biêt n ngăn han va n dai han la rât quan trong vi anh h ng              
đên kha năng thanh toan.  
Trinh bay n phai tra    
Cach trinh bay nay rât h u ich trong viêc đanh gia kha năng m           ôt công ty co 
thê vay n thêm, vi viêc ch a dung hêt han m c n se cho phep môt công ty            
co thê vay thêm cho đat han m c ma chi cân th ng l ng rât nhanh hoăc co            
khi không cân phai th ng l ng.   
VD: L ng l n th ng phiêu phai tra; Thoa thuân n đăc biêt; Ch ng           
khoan; va Han m c tin dung.     
2. Nh ng thanh phân thông th ng cua n ngăn han       
a. Đinh nghia n xac đinh:    
N xac đinh đ c chăc chăn b i h p đông hay theo luât đinh va co thê đo             
l ng môt cach chinh xac.    
Cac loai n co thê xac đinh:      
 Khoan phai tra  
 N ngân hang va Chi phiêu th ng mai.     
 Th ng phiêu phai tra.   
 N dôn tich.  
 Cô t c phai tra.   
 Thuê ban le phai tra.    
 N dai han đên han.    
 Phai tra nhân viên. 

 Doanh thu nhân tr c. 
 Khoan phai tra   :
Khoan phai tra la nghia vu ngăn han đô        i v i nha cung câp vê hang hay dich     
vu đa nhân.  
Sô tiên trong tai khoan tông h p vê khoan phai tra đ c chi tiêt trong hê            
thông sô chi tiêt khoan phai tra. Sô chi tiêt khoan phai tra m sô theo doi chi             
tiêt cho t ng ng i hay t ng công ty cung câp.    
 N ngân hang  :
Khoan n cho phep môt công ty co thê vay      đê tai tr cho cac hoat đ ng     
ngăn han. 
3
Ngân hang co thê đoi hoi công ty phai bao đam đat đ c muc tiêu tai chinh,            
duy tri m c l i nhuân biên tê, ty sô thanh toan hiên tai, va ty sô đon cân n .              
 Chi phiêu th ng mai   :
Khoan vay không co bao đam đ c ban trên thi tr ng.       
Phân han m c tin dung đa vay va sô tiên cua cac chi phiêu th ng phiêu             
th ng mai đa phat hanh th ng đ c trinh bay chung v i muc th ng phiêu            
phai tra trong ph  n n ngăn han trên b ng cân đôi kê toan.       
Cac chi tiêt đ c trinh bay trong phân ghi chu trên bao cao tai chinh.          
 Th ng  phiêu phai tra:  
Nghia vu đôi v i giây hen n .      
Th ng phiêu phai tra co thê dung đê đam bao khoan vay ngân hang; tra            
cho nha cung câp, hay môt khoan n khac.     
Tiên lai co thê nêu riêng biêt v i mênh gia cua th ng phiêu, va tr tr c             
băng cach chiêt khâu chung ra khoi mênh gia cua th ng phiêu.          
Co hai loai th ng phiêu: Môt la tiên lai tinh riêng; Môt la tiên lai năm             
trong mênh gia 
VD:
Phát hành th ng phi u: Ngày 31 tháng 8, phát hành m t th ng phi u có    
h n thanh toán là 60 ngày, lãi su t 12%. 

Tr ng h p ti n lãi tính riêng:  
Dr Cr
31/8Ti n $5,000
Th ng phi u ph i tr    $5,000
Thanh toán th ng phi u: ngày 30 tháng 10, thanh toán th ng phi u và   
ti n lãi
Ti n lãi th ng phi u:  
$5,000 x (60/360) x 0.12 = $100
Dr Cr
30/10Th ng phi u ph i tr    $5,000
Chi phí lãi $100
Ti n $5,100
Tr ng h p ti n lãi bao g m trong m nh giá:    
Dr Cr
31/8 Ti n $4,900
Chi t kh u trên th ng phi u ph i tr     $100
Th ng phi u ph i tr    $5,000
Thanh toán th ng phi u: ngày 30/10 thanh toán th ng phi u   
Dr Cr
30/10Th ng phi u ph i tr    $5,000
Ti n $5,000
Dr Cr
30/10 Chi phí lãi $100
Chi t kh u trên th ng phi u ph i tr      $100
 N dôn tich   :
4
Cân phai co cac but toan điêu chinh đê ghi nhân va ghi chep cac khoan n              
ch a đ c ghi chep trong sô sach kê toan. Bao gôm: lai phai tra; tiên công phai            
tra; thuê thu nhâp phai tra. Cac khoan n dôn tich co thê bao gôm ca n c               
tinh.

Ghi chep lai phai tra   
Lai phat sinh ngay qua ngay trên th ng phiêu. Vao cuôi ky kê toan, môt           
but toan điêu chinh đ c lâp đê đam bao nguyên tăc phu h p, ghi chep nghia             
vu vê khoan lai tinh đên th i điêm đo.        
VD:
Ngày 30 tháng 9, ghi chép chi phí lãi đã phát sinh 30 ngày cho th ng
phi u phát hành ngày 31 tháng 8
Tr ng h p lãi tính riêng: 
Ghi chép chi phí lãi 30 ngày trên th ng phi u: 
$5,000 x (30/60) x 0.12 = $50
Dr Cr
30/9 Chi phí lãi $50
Lãi ph i tr  $50
Tr ng h p lãi bao g m trong m nh giá:   
Ghi chép chi phí lãi 30 ngày trên th ng phi u: 
$100 x (30/360) = $50
Dr Cr
30/9 Chi phí lãi $50
Chi t kh u trên th ng phi u ph i tr      $50
 Cô t c phai tra    :
Cô t c phai tra la cô t c       đa thông bao nh ng ch a tra. Tiên cô t c la s         
phân chia l i nhuân cua công ty cô phân. Viêc phân chia cô t c do hôi đông         
quan tri quyêt đinh. Không co khoan n nao cho đên khi hôi đông quan tri            
thông bao cô t c se chia.   
Trong khoang th i gian t khi thông bao đên khi chi tra, cô t c la khoan n          
ngăn han cua công ty cô phân.    
 Thuê ban le    va tiêu dung phai tra    :
Hâu hêt cac bang va nhiêu thanh phô đanh thuê trên cac nghiêp vu ban le.             
Thuê ban le do cac công ty th ng mai thu va sau đo nôp lai cho nha n c.           
Tiên thuê đa thu se ghi chep la khoan n phai tra ch nôp lai cho c quan             

ch c năng cua nha n c.   
VD:
Ngày 01 tháng 6: bán hàng $ 100; thu bán l 5% và 10% thu tiêu dùng  
Dr Cr
01/6 Ti n $115
Bán hàng $100
Thu bán l  $5
Thu tiêu dùng $10
5