Làm chủ thị trường

Phần 1: Các khái niệm cơ bản trong thị trường
Bước đi ngẫu nhiên và các quan niệm sai lầm khác
Hầu hết chúng ta đều thấy những biến động bất chợt trên thị trường chứng
khốn thật kỳ bí. Những biến động về giá dường như bị ảnh hưởng chặt chẽ bới
các tin tức nhưng thay đổi về giá lại xảy ra vào lúc người ta ít kỳ vọng nhất. Thị
trường thường xuyên biến động trái ngược hẳn với những gì được mong đợi.
Chúng ta cho rằng chẳng có một logic nào có thể lý giải được “những bước đi” này
khi mà thị trường bất ngờ lao dốc trên đà tăng trưởng hay bỗng nhiên phục hồi
giữa giai đoạn suy thoái trầm trọng.
Đừng ngụy biện cho sự thiếu hiểu biết và cho rằng thị trường chứng khoán là
dành cho những con bạc hay những chuyên gia về chứng khoán bởi họ biết chính
xác những gì đang diễn ra. Chỉ cần dành chút thời gian tìm hiểu cuốn sách này, tất
cả lo lắng đang đè nén bạn sẽ được thổi tan mãi mãi. Chinh phục thị trường sẽ
khơng cịn là khó khăn nếu bạn làm chính xác điều các chun gia hàng đầu đang
thực hiện: đọc và hiểu biểu đồ chính xác. Bạn sẽ biết cách nhận ra biến động cuối
cùng trong một giai đoạn của thị trường hay những báo hiệu đảo chiều ngay
trước khi nó diễn ra. Bạn sẽ hiểu thị trường tăng trưởng được tạo ra như thế nào
và ngun nhân hình thành thị trường suy thối. Sau cùng, bạn sẽ bắt đầu nắm
bắt được những kiến thức mới và áp dụng chúng để kiếm tiền.
Chắc chắn rằng thị trường biến động cực kỳ phức tạp và cũng chính vì lẽ đó,
người ta nghĩ biến động này là ngẫu nhiên. Ln có những thay đổi đối lập với kỳ
vọng xuất hiện nhưng tôi ngờ rằng việc miểu tả biến đổi đó là ngẫu nhiên thật
thiếu chính xác bởi điều thực sự đang diễn ra là sự hổn loạn - hỗn loạn và ngẫu
nhiên không hề đồng nhất. Trong một hệ thống hỗn loại, có tới hàng trăm, thậm
chí là hàng nghìn biến số ảnh hưởng lẫn nhau. Thoạt tiên, dự đoán một hệ thống
biến động hỗn loạn là bất khả thi nhưng nhờ vào các công nghệ tính tốn tiên
tiến, chúng ta sẽ tìm ra trật tự trong sự hỗn loại. Chúng ta đã làm hoàn thành
được nhiệm vụ bất khả thi: dự đoán vận động của các thị trường tài chính và nhờ
vào cơng nghệ hiện đại, những dự đốn ngày càng chính xác hơn. Chính vì vậy, sự

khó lường của thị trường khác biệt hồn tồn với những biến đổi ngẫu nhiên.
Bạn sẽ ln tự hỏi tại sao cơng cụ phân tích kỹ thuật ưu thích của mình đã thử
nghiệm ln chính xác lại sai lệch ngay khi áp dụng vào thực tế. Hoặc như mô


hình phân tích sự biến động của cơng ty XYZ cực kỳ chi tiết và chính xác lại thất
bại khi dự đoán sự tụt dốc về giá 2 ngày ngay trước khi bạn mua 2000 cổ phiếu
của nó ? Bạn sẽ thường xun hồi nghi và cảm thấy khơng thoải mái trong các
giao dịch trừ phi bạn biết các nhân tố ảnh hưởng tới thị trường.
Dù thị trường chứng khoán có phức tạp nhưng hoạt động của nó gần như hoàn
toàn dựa trên logic. Cũng như bao thị trường tự do khác, chẳng có bí mật lớn lao
gì về giá cả bởi giá cả luôn luôn chịu ảnh hưởng của quan hệ cung cầu. Điều khác
biệt ở đây là định luật cung cầu trên thị trường không vận hành như kỳ vọng. Để
trở thành một nhà đầu tư hiệu quả, bạn thực sự cần thấu hiểu ý nghĩa của quan
hệ cung cầu trong từng hoàn cảnh khác nhau của thị trường và tận dụng lợi thế từ
sự hiểu biết đó. Cuốn sách này sẽ giúp bạn đạt được điều này – hãy tiếp tục đọc …


Thị trường là gì ?
Mỗi thị trường chứng khốn đều bao gồm cổ phiếu của nhiều công ty đang được
lưu hành. Các thị trường này có hàng trăm, hàng nghìn cơng cụ tài chính, được
trao đổi với khối lượng lớn mỗi ngày; ngay cả thị trường chứng khốn nhỏ cũng
có hàng triệu cổ phiếu được giao dịch hàng ngày. Hàng nghìn giao dịch được thực
hiện giữa người mua và người bán. Tất cả các hoat động này được quản lý theo
một vài phương pháp nhất định. Một vài phương pháp được phát hiện, thử
nghiệm để ước lượng biểu hiện của toàn bộ thị trường. Đây là tiền đề dẫn tới sự
ra đời của các chỉ số Dow Jones hay chỉ số Financial Times Stock Exchange 100
Share Index (FTSE100). Trong một số trường hợp, các chỉ số nêu trên phản ánh
toàn bộ biến động của thị trường nhưng phần lớn thì chúng được tạo ra bởi
những cố phiếu có tính thanh khoản lớn trên thị trường.

Trong trường hợp chỉ số FTSE100, đây là chỉ số được tính trung bình theo thời kỳ
của cổ phiếu thuộc 100 công ty mạnh nhất, đang dẫn đầu thị trường được đánh
giá qua quy mô của công ty. Những cố phiếu này đại diện cho quyền sở hữu công
ty và chúng thực sự đáng giá bởi quyền sở hữu đó. Vì vậy, bản thân những cố
phiếu này ln có giá trị nội tại trong giao dịchdựa vào quyền sở hữu.
Bí mật đầu tiên để thành cơng trong giao dịch ( điều đối lập với đầu tư) là quên đi
tất cả giá trị nội tại của một cổ phiếu hay cơng cụ tài chính khác. Cái mà bạn cần
quan tâm là giá trị nhận thức – giá trị của một cổ phiếu đối với nhà giao dịch
chuyên nghiệp, chứ không phải giá trị đại diện cho quyền sở hữu cơng ty. Giá trị
nội tại chỉ góp một phần vào giá trị nhận thức. Đây chính là lý do giải thích cho
những cơng ty tốt với cổ phiếu tồi. Hãy ghi nhớ rằng giá trị nhận thức mới phản
ánh giá cổ phiếu chứ không phải giá trị nội tại như bạn vẫn nghĩ. Chúng ta sẽ bàn
lại về vấn đề này khi thảo luận về việc lựa chọn cổ phiếu.
Đã bao giờ bạn tự hỏi tại sao chỉ số FTSE100 (hay bất cứ chỉ số nào) lại gần như
tăng trưởng liên tục kể từ khi được hình thành ? Có rất nhiều nhân tố đóng góp
như lạm phát, sự mở rộng về quy mô của các doanh nghiệp lớn và các khoản đầu
tư dài hạn từ các nhà đầu tư lớn; tuy nhiên lý do quan trọng nhất lại thực giản
đơn – người tạo ra chỉ số muốn thể hiện sự biến động mạnh mẽ nhất cũng như sự
tăng trưởng vĩ đại nhất. Chính vì vậy, họ thường xuyên loại bỏ những công ty với
biểu hiện kém và thay vào đó là những cơng ty mới đang trên đà tăng trưởng.


Các chuyên gia về thị trường
Bất cứ ngành nghề nào có luồng tiền và khả năng sinh lời đều có các chun gia.
Ví như các chun gia gia cơng kim cương, các chuyên gia buôn bán nghệ thuật,
các chuyên gia buôn bán ô tô, các thương gia rượu chuyên nghiệp và rất nhiều các
chuyên gia khác. Tất cả họ đều đau đáu một mục tiêu: họ cần tạo ra lợi nhuận từ
chênh lệch giá để tồn tại trong lĩnh vực đó.
Thị trường tài chính cũng khơng hề khác biệt và những chuyên gia giao dịch đều
rất linh hoạt trong thị trường chứng khốn. Xét về độ chun nghiệp, họ khơng hề

thua kém các chuyên gia ở lĩnh vực khác. Bác sĩ cũng được coi là các chuyên gia,
trong thực tế họ chia ra theo các chuyên môn nhỏ, tập trung vào từng lĩnh vực
nhỏ - các tay giao dịch chuyên nghiệp cũng vậy, mỗi người đều có một sở trường
riêng.
Điều quan trọng nhất trong phần này là bàn về định nghĩa chuyên gia; các chuyên
gia ở đây không phải là người điều hành các quỹ đầu tư hay quỹ lương hưu của
bạn. Tại thời điểm viết cuốn sách này (tháng 6/2003), phần lớn các quỹ đầu tư
đều đang lỗ lớn trong vòng 4 năm trở lại! Hơn nữa, một số quỹ đầu tư của các
công ty (bao gồm các công ty bảo hiểm) đã phải tiết giảm bởi khơng cịn khả năng
đầu tư rộng rãi vào thị trường. Những người sắp nghỉ hưu đang lo lắng tột độ bởi
giả trị khoản lương hưu của họ rớt sâu tới mức tuyệt vọng – một vài quỹ lương
hưu còn bị dồn tới chân tường trong cuộc suy thối tài chính. Tại Anh, phần lớn
(khơng phải tất cả) các quỹ đóng góp (endowment funds) đều gặp rắc rối, thậm
chí cịn khơng thể trả lãi 6%, điều này đã đẩy các nhà đầu tư vào rủi ro.
Các “chuyên gia” được nhắc ở trên đây đều không kiếm tiền bằng khả năng giao
dịch tài ba của họ mà thay vào đó họ nhận lương từ các quỹ đầu tư hay quỹ lương
hưu, vì vậy nếu khơng có các cơng ty thì “chun gia” chẳng khác gì kẻ vơ gia cư.
Tơi sẽ khơng rút lại những lời mỉa mai này bởi hàng triệu các chuyên gia dỏm
đang làm mất hàng tỉ đô la – những đồng tiền đầu tư bằng xương bằng máu của
bạn. Lý do thực sự là đa số các nhà quản lý quỹ đều không thể kiếm được lợi
nhuận khi thị trường tụt dốc.
Vậy chuyên gia thực thụ theo định nghĩa của tôi là gì ? Có một ví dụ về một tay
giao dịch lướt sóng phối hợp với các đội để tích lũy hay phân phối các lơ cổ phiếu
có khối lượng lớn và thu về lợi nhuận khổng lồ. Bạn có thể chắc chắn rằng, những
tay giao dịch này đã kiếm được nhiều tiền hơn trong việc bán chứng khoán trong
4 năm vừa qua so với giai đoạn thị trường tăng trưởng những năm 1980. Tại sao
ư ? Bởi vì chúng ta đang chứng kiến một trong những giai đoạn kiếm tiền tuyệt
vời nhất trong đời – sự sụt giá cổ phiếu lớn nhất trong thập kỷ.




Đôi lời về các nhà tạo lập thị trường
Bạn cần phải hiểu các nhà tạo lập thị trường không kiểm soát được thị trường. Họ
hành động dựa theo từng điều kiện của thị trường và chớp lấy các cơ hội mở ra
trước mắt họ. Khi có một cơ hội được tạo ra bởi thị trường – bán ra hoảng loạn
hay thiếu thanh khoản trong giao dịch – họ sẽ có khả năng kiếm lời thông qua
việc thao túng giá, nhưng họ chỉ có thể làm được điều đó khi thị trường cho phép.
Vì vậy bạn đừng cho rằng các nhà tạo lập có thể thao túng được thị trường. Chẳng
có tay giao dịch nào dù cho là cá nhân hay tổ chúc có thể kiểm sốt thị trường cho
dù là nhỏ nhất trong bất cứ thời kỳ nào.
Các nhà tạo lập thị trường hoàn toàn ý thức được phải giao dịch theo nhóm và các
nhóm trường là những người đặt những lệnh lớn. Chính vì vậy, họ sẽ chớp lấy bất
cứ cơ hội nào có được để gia tăng tài khoản của họ.


Khối lượng giao dịch – chìa khóa của sự thật
Khối lượng giao dịch là kim chỉ nam quan trọng đối với mỗi tay giao dịch
chuyên nghiệp.
Đã khi nào bạn tự hỏi rằng tại sao các thành viên của các sàn giao dịch tự điều
chỉnh trên khắp thế giới lại tránh cơng bố khối lượng giao dịch nhiều nhất có thể.
? Lý do đơn giản là họ hiểu tầm quan trọng của thông tin này.
Đa số các tay giao dịch không chuyên đều hiểu rất ít về tầm quan trọng của khối
lượng giao dịch có lẽ bởi có rất ít thơng tin để có thể học về khối lượng giao dịch
trong phân tích kỹ thuật. Việc đọc các biểu đồ mà bỏ qua khối lượng giao dịch
giống hệt như việc mua xe máy mà khơng có bình xăng.
Trong phân tích kỹ thuật, khối lượng giao dịch thường được xem xét dưới góc
nhìn tách biệt hoặc chung chung trong cả khoảng thời gian xem xét. Phân tích
khối lượng giao dịch hay giá cả khơng thể chia nhỏ và phân tích bằng các cơng
thức tốn học đơn giản. Chính vì vậy nên có rất nhiều các chỉ số kỹ thuật, một số
áp dụng rất tốt trong các chu kỳ kinh tế, một số áp dụng trong thời kỳ nhạy cảm

và số còn lại rất chính xác khi xác định xu thế của giá.
Một vài chỉ số kỹ thuật hàm chứa cả những dao động về khối lượng giao dịch và
giá cả. Các chỉ số này cung cấp một góc nhìn tốt hơn nhưng vẫn còn những hạn
chế nhất định. Tại một thời điểm, với cùng một khối lượng giao dịch, thị trường
có thể đi lên nhưng ở một thời điểm khác lại đi xuống. Giá cả có thể đi ngang hay
lao dốc với cùng một khối lượng giao dịch. Vì vậy, chắc hẳn phải có những nhân tố
khác cần được xét tới.
Giá cả và khối lượng liên hệ với nhau mật thiết nhưng đây là mối liên hệ phức tạp,
đó là lý do phần mềm TradeGuider được thành lập. Hệ thống này sẽ phân tích thị
trường ngay trong phiên giao dịch (hoặc cuối ngày) và cho ra 400 chỉ số chỉ ra sự
mất cân đối giữa cung và cầu.
Những câu chuyện bạn nên bỏ ngồi tai
Có rất nhiều câu nói về cung cầu trên các bài báo hoặc tạp chí hiểu sai về thị
trường. Ví như
 “Với mỗi người mua thì phải có người bán”
 “Để hình thành thị trường chỉ cần 2 nhà giao dịch sẵn sàng trao đổi tại mức
giá hợp lý”
Những phát ngôn này thoạt nghe rất hợp lý và đúng đắn nên bạn có thể sẽ đọc và
tin chúng ngay tắp lự mà chẳng hề đắn đo về tính logic của câu nói. Bạn sẽ có một


suy nghĩ rằng thị trường chứng khoán rất cởi mở và dễ dàng tiếp cận, hệt như
những cuộc đấu giá mở trên trang web Sotheby vậy. Tuy nhiên, thực tế thì những
câu nói trên đều sai.
Phải rồi, bạn có thể mua vào ngày hơm nay và có người sẵn sàng bán cho bạn. Thế
nhưng, bạn có thể chỉ đang mua một lượng rất nhỏ trong khối lượng bán ra mênh
mông của những nhà tạo lập thị trường; họ đã ngồi chờ bạn từ trước khi bạn gia
nhập thị trường. Vì vậy, những cổ phiếu này đã được đặt bán ở một mức giá nhất
định chứ không phải một mức giá thấp hơn.
Thị trường sẽ được hỗ trợ cho tới khi những lô bán này được khớp lệnh, và rồi sẽ

bị suy yếu khi các lô hàng được bán hết, thậm chí là lao dốc.
Bời vậy, có một sự thật trên thị trường chứng khoán là: Với mỗi cố phiếu bạn
mua, có tới hàng triệu cổ phiếu được bán ở loanh quanh mức giá đó, chỉ chờ để
được phân phối. Thị trường không hoạt động cân bằng như một chiếc cân, việc
thêm quả cân nhỏ vào một đĩa sẽ dẫn tới sự sụp đổ. Thị trường chứng khoán
chẳng hề đơn giản và thân thiện như bạn nghĩ.
Bạn thường nghe rằng một lượng lớn cổ phiếu đang được trao đổi giữa những tay
chuyên nghiệp. Tay môi giới của tôi, kẻ mà đáng nhẽ phải “biết tuốt”, từng bảo tôi
nên lờ đi khối lượng giao dịch lớn trên thị trường, bởi những khối lượng đó là
giao dịch đơn lẻ giữa những nhà tạo lập thị trường. Những tay chuyên nghiệp
giao dịch để kiếm lời và trong khi có rất nhiều lý do cho những giao dịch này thì
dù việc gì đang xảy ra, bạn có thể giả định rằng điều đấy khơng hề có lợi cho bạn.
Bạn nên bỏ qua những thay đổi về khối lượng giao dịch bất thường trên thị
trường chứng khốn.
Thực tế, bạn cịn phải theo dõi sát sao khối lượng giao dịch trên các thị trường
liên quan tới cổ phiếu bạn đang giao dịch. Ví dụ, sự gia tăng đột biến về khối
lượng trên thị trường quyền chọn hay thị trường tương lai. Khối lượng giao dịch
chính là chìa khóa. Bạn phải tự đặt ra câu hỏi, tại sao dịng tiền thơng minh lại
chảy vào lúc này ?


Hãy hiểu sâu thêm về khối lượng giao dịch
Khi bạn đã nắm rõ về quy luật cung cầu thì khối lượng giao dịch khơng hề khó để
hiểu và bạn cần phải liên hệ khối lượng giao dịch với biến động giá. Khối lượng
giao dịch là nên cung cấp năng lượng cho tồn thị trường chứng khốn. Khi bắt
đầu hiểu về khối lượng giao dịch, bạn sẽ thực hiện những giao dịch của mình dựa
trên những gì đang diễn ra (chứ không phải tin đồn). Bạn sẽ ngày càng hứng thú
hơn trong việc giao dịch khi bạn nhận ra mình có thể đọc được thị trường – một
kỹ năng quý giá mà rất ít người chia sẻ.
Nói rằng thị trường sẽ tăng khi dư cầu hay sẽ giảm khi dư cung có vẻ là hiển

nhiên. Thế nhưng để thấu hiểu lý luận này, bạn cần thấu hiểu những nguyên tắc
của nó. Để biết khối lượng giao dịch đang nói gì với bạn thì bạn cần tự hỏi bản
thân sao lại có mức giá đấy tại khối lượng giao dịch này ?
Giá cả dao động trong khoảng biên độ giá ở mỗi đơn vị thời gian bạn chọn, bất kể
là một tuần, một ngày, một giờ hay bất kỳ đơn vị nào bạn chọn.
Khối lượng giao dịch phản ánh các hoạt động giao dịch trong một khoảng thời
gian. Nếu bạn so sánh khối lương giao dịch của một công ty với khối lượng giao
dịch trong 30 ngày trước đó thì sẽ dễ dàng nhận ra khối lượng giao dịch hôm nay
là cao, thấp hay chỉ ở mức trung bình. Giống như việc bạn xếp 30 người thẳng
hàng thì việc chỉ ra đâu là người cao nhất thật đơn giản. Đây là kỹ năng quan sát
nên sẽ chẳng có khó khăn gì để tìm ra khối lượng giao dịch tương quan là cao,
thấp hay trung bình.
Kết hợp các thơng tin về khối lượng giao dịch với biến động giá, bạn sẽ biết khi
nào lái sẽ đánh lên hay đạp xuống. Càng luyện tập thì bạn sẽ càng nhuần nhuyễn.
Để đơn giản hóa việc thấu hiểu khối lượng giao dịch, hãy tưởng tượng nó giống
như hoạt động của máy gia tốc trong ô tô. Hãy nghĩ tới kết quả bạn trông chờ khi
nhấn ga để vượt qua một ngọn đồi. Bạn đang điều khiển chiếc ơ tơ này từ xa và
bạn chỉ có thể biết năng lượng đang được nạp vào máy gia tốc (khối lượng giao
dịch) và có một người khác đang phụ giúp bạn, biết được chiếc xe đang thực sự
chuyển động ra sao (biến động giá). Người hỗ trợ sẽ báo cho bạn biết, xe vẫn
đang leo dốc; tuy nhiên, việc xe đang lên dốc chẳng giúp ích gì cho bạn nếu bạn
thấy năng lượng nạp vào máy gia tốc là rất thấp. Theo lẽ tự nhiên, bạn sẽ biết
rằng chiêc xe khơng thể leo lên tới đỉnh nếu khơng có đủ năng lượng được nạp
vào.
Bạn có thể kết luận rằng sau cùng, chiếc xe không thể lên tới đỉnh. Bạn có thể phủ
định lại người hỗ trợ với hiển nhiên rằng việc leo tới đỉnh đổi là bất khả thi trừ


phi có thêm năng lượng được tiếp tới máy gia tốc. Làm được như vậy thì bạn đã
tư duy như một tay giao dịch chuyên nghiệp.

Nhiều nhà giao dịch cảm thấy mơ hồ trước những sự việc tương tự diễn ra trên
thị trường chứng khoán. Hãy nhớ rằng, bất cứ thị trường nào cũng vận hành như
một chiếc xe, ngay cả khi động cơ đã tắt thì chúng vẫn chuyển động theo quán
tính. Điều này lý giải tại sao thị trường vẫn tăng ngắn hạn khi khối lượng giao
dịch cạn kiệt. Tuy nhiên, tất cả những biến động với khối lượng giao dịch khác
nhau đều có thể giải thích bằng câu chuyện máy gia tốc.


Khối lượng giao dịch theo xu hướng tăng trưởng và theo xu
hướng suy thối là gì ?
Chỉ có hai khái niêm cơ bản về khối lượng giao dịch theo xu hướng tăng trưởng
và khối lượng giao dịch theo xu hướng suy thoái:
1. Khối lượng giao dịch theo xu hướng tăng trưởng là sự gia tăng về khối
lượng khi giá tăng và suy giảm khối lượng khi giá giảm.
2. Khối lượng giao dịch theo xu hướng suy thoái là sự gia tăng về khối lượng
khi giá giảm và gia tăng khối lượng khi giá tăng.
Biết được khái niệm này chỉ là bước khởi đầu và trong rất nhiều trường hợp đều
không giúp ích được cho bạn. Bạn cần phải biết nhiều hơn là những quan sát cơ
bản này. Bạn cần phải theo dõi biến động giá và bước giá song hành với khối
lượng giao dịch. Đa số các công cụ phân tích kỹ thuật đều tập trung vào phần biểu
đồ nến hơn khối lượng giao dịch. Vì vậy, hầu hết các kỹ thuật đều thể hiện các dấu
hiệu dưới dạng nhiễu. Tổng hợp việc đánh giá đó dẫn tới sự bỏ qua những biến
động quan trọng của dòng dữ liệu đầu vào và che lấp đi mối liên hệ mật thiết giữa
biến động giá cả và khối lượng chứ không phải làm nổi bật mối quan hệ này.
Các phần mềm của TradeGuider đều tự động tính tốn và biểu thị biến động của
khối lượng giao dịch dưới một chỉ số riêng biệt tên là “khối lượng kế”. Tính chính
xác của chỉ số này giúp bạn khẳng định khối lượng giao dịch theo xu hướng tăng
trưởng thì nở ra cịn khối lượng giao dịch theo xu hướng suy thối thì co lại.
Thị trường chứng khoán giống như một câu chuyện mở chứ không dừng lại ở các
biểu đồ. Nghệ thuật đọc thị trường là nhìn nhận thị trường dưới góc nhìn tổng

qt chứ không tập trung vào từng đường, từng cột riêng biệt trên biểu đồ. Ví dụ
trong trường hợp thị trường đang phân phối, dịng tiền thơng minh sẽ muốn bạn
tin rằng thị trường sẽ tiếp tục tăng trưởng. Vì vậy, khi gần tới giai đoạn phân
phối, bạn có thể, chứ khơng phải ln ln, nhìn thấy một “lực đẩy lên” (chúng ta
sẽ bàn ở những chương sau) hay khối lượng giao dịch thấp tại nến xanh. Cả hai
dấu hiệu này khi đứng riêng biệt đều không thể hiện nhiều ý nghĩa. Tuy nhiên,
bởi đang có sự suy yếu ở nền tảng, những dấu hiệu này lại trở thành dấu hiệu rõ
rang minh chứng cho sự suy giảm về sức mạnh của thị trường. Đó chính là thời
điểm hồn hảo để bán ra.
Bất cứ tác động hiện tại không thể làm thay đổi xu hướng tăng trưởng hay suy
thoái đã được xác định từ nền tảng. Việc ghi nhớ tầm quan trọng tại mốc rìa nền
tảng là thực sự thiết yếu và quan trọng.


Thêm một ví dụ nữa mà bạn có thể áp dụng ngay trong đời sống. Quyết định hàng
ngày của bạn được dựa trên nền tảng kiến thức và những gì diễn ra hàng ngày.
Nếu bạn thắng xổ số tuần trước, có thể bạn sẽ mua du thuyền ngay hơm nay;
nhưng quyết định mua du thuyền vào ngày hôm nay của bạn sẽ phải dựa trên nền
tảng về sức mạnh tài chính trong quá khứ của bạn – bạn vừa thắng xổ số tuần
trước. Thị trường chứng khoán cũng như vậy. Hành động diễn ra trong ngày hôm
nay bị ảnh hưởng nặng nề từ sức mạnh nền tảng trong quá khứ chứ khơng phải
ảnh hưởng bởi những gì đang diễn ra (chính vì vậy các tin tức thường khơng có
ảnh hưởng lâu dài). Nếu thị trường được lái dựng lên với kỳ vọng sẽ tăng thì là do
sự yếu kém ở nền tảng. Cịn khi giá bị lái đạp xuống thì là do sự vững chắc ở nền.


Tích lũy và phân phối
Các đội rất tốt trong việc ra quyết định chọn cổ phiếu để mua và cổ phiếu nào nên
tránh xa. Nếu họ quyết định mua vào một cổ phiếu, họ sẽ không mua vào vô tội vạ
hay nửa vời. Thoạt tiên, các đội sẽ lên kế hoạch và sau đó triển khai một cách

quyết liệt và có tổ chức để chiếm lấy cổ phiếu – đây được gọi là giai đoạn tích lũy.
Tương tự, sự phối hợp trong hoạt động bán cổ phiếu thì được gọi là phân phối.
Tích lũy
Tích lũy có nghĩa mua vào càng nhiều càng tốt mà không đẩy mức giá lên quá cao,
cho tới khi khơng cịn hoặc rất ít cổ phiếu có thể mua được tại mức giá mua vào.
Việc mua vào thường diễn ra sau sự sụt giảm về giá trên thị trường chứng khoán
(điều này được biểu hiện qua các chỉ số)
Với các đội, mức giá thấp rất hấp dẫn. Khơng phải tất cả cổ phiếu đều có thể tích
lũy một cách nhanh chóng bởi đa số cổ phiếu đều bị thắt chặt. Ví dụ, các ngân
hàng lưu trữ cổ phiếu dưới dạng cầm cố của các khoản vay, hay ban giám đốc
nằm giữ cố phiếu để kiểm soát quyền điều hành. Chính vì vậy, những cổ phiếu
trơi nổi trên thị trường chính là mục tiêu mà các đội nhắm tới.
Một khi các nhà giao dịch cá nhân bán cổ phiếu, thì sẽ chỉ cịn rất ít hay khơng cịn
cổ phiếu cịn sót lại để bán khi giá tăng. Tại thời điểm then chốt này, sẽ khơng cịn
mức kháng cự nào có thể chống lại việc đẩy giá. Nếu cùng một lúc, các đội tích lũy
nhiều mã cổ phiếu (bởi thị trường cho phép), chúng ta đang chứng kiến bước nền
cho một thị trường tăng trưởng. Một khi xảy ra điểm đột phá, thị trường sẽ tiếp
tục tăng trưởng mà không thể cản phá bởi nguồn cung tự do đã bị xóa bỏ.
Phân phối
Tới đỉnh tiềm năng của thị trường tăng trưởng, nhiều tay giao dịch chuyên nghiệp
sẽ tìm cách chốt lời các cổ phiếu đã mua ở mức giá thấp. Đa số những tay giao
dịch này đều đặt các lệnh bán với khối lượng lớn, không phải tại mức giá hiện tại,
mà tại một khoảng giá xác định. Bất cứ khoản bán ra nào đều được các nhà tạo
lập thị trường mua vào. Một vài lệnh bán sẽ được khớp ngay lập tức; số còn lại,
trừu tượng mà nói, sẽ diễn ra như “lý thuyết”. Các nhà tạo lập thị trường sẽ phải
bán lại nhưng không được để giá giảm xuống trái với mục đích của họ hoặc
những tay giao dịch khác. Quá trình này được gọi là phân phối và cần một khoảng
thời gian để quá trình hồn thiện.
Vào thời kỳ đầu của q trình phân phối, nếu bán ra ồ ạt thì giá sẽ giảm cịn khi
ngừng bán thì giá sẽ được hỗ trợ. Điều này giúp cho những nhà tạo lập thị trường

và những tay giao dịch khác có cơ hội bán được giá cao hơn khi đợt sóng tiếp


theo tới. Một khi các tay chuyên bán ra phần lớn cổ phiếu đang nắm giữ, thị
trường sẽ bắt đầu suy thối và thị trường sẽ có xu hướng lao dốc mà khơng có sự
hỗ trợ từ phía các tay chuyên nào.


Những nhà đầu tư nắm giữ mạnh và những nhà đầu tư nắm giữ
yếu
Thị trường chứng khoán vận hành trên những nguyên tắc cơ bản về tích lũy và
phân phối, một quy trình mà hầu hết các tay giao dịch đều khơng hiểu.
Có thể bây giờ bạn đang ngưỡng mộ vị thế độc nhất của những nhà tạo lập thị
trường, các đội lái hay những chuyên gia giao dịch vì họ có thể thấy được hai mặt
của thị trường cùng lúc, thứ mà thể hiện một lợi thế rõ rệt đối với những tay giao
dịch tầm trung.
Nhưng giờ là lúc bạn cần chấn chỉnh những hiểu biết về thị trường, bằng cách tiếp
cận khái niệm “những nhà đầu tư nắm giữ mạnh và những nhà đầu tư nắm giữ
yếu”.
Những nhà đầu tư nắm giữ mạnh
Những nhàđầu tư nắm giữ mạnh thường là những giao dịch viên không cho phép
bản thân bị kẹt lại khi thanh khoản cạn kiệt. Họ hài long với vị thế của họ; và
không bị rơi hàng nếu giá giảm đột ngột hay bị kẹt. Những nhàđầu tư này nắm
giữ mạnh bởi họ đang giao dịch ở phía thắng lợi. Tài khoản của họ thường lớn và
họ có khả năng đọc thị trường chính xác. Mặc dù vậy, những tay giao dịch này vẫn
thua thường xuyên nhưng họ biết cắt lỗ nhanh chóng. Nhanh chóng cắt lỗ cũng
tương tự như việc cắt giảm chi phí trong kinh doanh. Những tay giao dịch lão làng
có khi cịn có số lượng giao dịch thua lỗ nhiều hơn số lượng giao dịch thắng
nhưng tỏng kết lại lợi nhuận từ những giao dịch thành công lớn hơn rất nhiều số
tiền thua lỗ.

Những nhà đầu tư nắm giữ yếu
Hầu hết những người tham gia giao dịch trên thị trường đều là người mới và rất
dễ trở thành những nhà đầu tư nắm giữ yếu. Những người này thường có tài
khoản nhỏ và không sẵn xử lý các khoản lỗ, nhất là khi các cổ phiếu họ đang nắm
giữ tụt giảm nhanh chóng – đây là cách xử lý theo cảm xúc. Họ đang học các đầu
tư theo đường vịng và có xu hướng giao dịch theo bản năng. Những nhà đầu tư
nắm giữ yếu tự cho phép họ bị mắc kẹt nếu thị trường biến động trái với kỳ vọng,
sau đó họ hi vọng và cầu trời khấn phật cho cổ phiếu của họ trở lại mặt đất. Họ dễ
dàng bị rũ bị khi có tin xấu hay biến động thất thường. Nhìn chung, họ đang giao
dịch ở bên thua và vì vậy họ sẽ ngay lập tức bị áp lực đè nén khi giá thay đổi trái ý
muốn.
Nếu chúng ta kết hợp ý tưởng: những nhà đầu tư nắm giữ mạnh tích lũy cổ phiếu
từ những nhà đầu tư nắm giữ yếu trước đà tăng trưởng và phân phối cổ phiếu


cho những nhà đầu tư nắm giữ yếutiềm năng trước đà suy thối; thì những khái
niệm mới về thị trường được hình thành
 Thị trường tăng trưởng diễn ra sâu khi một lượng lớn cổ phiếu được
chuyển từ những nhà đầu tư nắm giữ yếuvề những nhà đầu tư nắm giữ
mạnh, nhìn chung thì những nhà đầu tư nắm giữ yếubị thua lỗ.
 Thị trường suy thoái xảy ra sau khi một lượng lớn cổ phiếu được chuyển
từ những nhà đầu tư nắm giữ mạnh về những nhà đầu tư nắm giữ yếu,
tổng quan lại thì những nhà đầu tư nắm giữ mạnh sẽ có lời.
Những sự kiện tiếp đây sẽ luôn luôn xảy ra khi thị trường chuyển xu hướng:
Mua vào hoảng loạn
Định nghĩa ngắn gọn: Sự mất cân đối giữa cung và cầu gây ra bởi thị trường
chuyển từ tăng trưởng sang suy thoái.
Lý giải: Nếu khối lượng giao dịch bỗng nhiên tăng mạnh, kèm theo nó là biên độ
giá bị thu hẹp và hình thành nên nền tảng mới, đây chính là mua vào hoảng loạn.
Gọi là mua vào hoảng loạn bởi để hiện tượng này xảy ra thì cần một lượng cầu

khổng lồ từ những nhà đầu tư nhỏ lẻ, các quỹ hay các ngân hàng … Khi có lượng
cầu lớn như này, các đội nhóm và các nhà tạo lập thị trường sẽ ra hàng, vì vậy giá
sẽ khơng thể tăng lên. Những ngày cuối cùng của việc mua vào hoảng loạn, thị
trường sẽ đóng cửa ở mức giá tại nửa trên thân nến.
Bán ra hoảng loạn
Định nghĩa ngắn gọn: Sự mất cân đối giữa cung và cầu gây ra bởi thị trường
chuyển từ suy thoái sang tăng trưởng.
Lý giải: Khái niệm này đối lập với mua vào hoảng loạn. Khối lượng giao dịch sẽ
rất lớn khi thị trường giảm sút với các thân nến ngắn, hình thành nên nền giá
thấp hơn. Điều khác biệt duy nhất là khi thị trường chuẩn bị đi lên, giá đóng của
sẽ nằm ở nửa dưới thân nến.
Hiện tượng này được hình thành bởi một lượng lớn các lơ cổ phiếu được bán ra,
như là khi sự kiện 11/9 xảy ra ở trung tâm thương mại thế giới ở New York.

Hãy ghi nhớ rằng những nguyên tắc trên có vẻ trái ngược với suy nghĩ tự nhiên
của bạn (ví như thị trường trỗi dậy khi đang tụt dốc hay thị trường suy yếu khi
đang hứng phấn). Một khi bạn đã nắm rõ những khái niệm trên, bạn đã đặt viên
gach đầu tiên trên quá trình trở thành một chuyên gia giao dịch.



Sự kháng cự và hiệu ứng đám đông
Tất cả chúng ta đều đã nghe cụm từ “sự kháng cự” nhưng ý nghĩa chính xác của
nó là gì ? Về cơ bản mà nói, sự kháng cự diễn ra khi có người bán cổ phiểu ngay
khi có sự phục hồi về giá. Trong trường hợp này, các nguồn cung trôi nổi trên thị
trường chưa bị gỡ bỏ. Việc bán ra như việc mang lại các phản ứng xấu cho sự
phục hồi. Chính vì vậy, sự kháng cự cần phải bị loại bỏ trước khi cổ phiếu bắt đầu
chạy.
Một khi giá tăng, tất cả các nhà đầu tư khác đều có xu hướng bị cuốn theo như
những chú cừu. Đây được gọi là hiệu ứng đám đông. Như bản năng, chúng ta sẽ

hành động theo bất cứ cách nào hợp lý nhưng trước mối nguy hiểm hay cơ hội thì
họ lại hành xử một các dễ đoán đáng ngạc nhiên. Nhờ vào hiểu biết về hiệu ứng
đám đơng mà những đội nhóm chuyên nghiệp sẽ có những hành động để thu về
các khoản lợi lớn. Chính vì vậy, những tay giao dịch chun nghiệp thì được ví
như kẻ săn mồi cịn những tay giao dịch mù mờ chỉ là những con cừu ngây thơ
cười hơ hơ.
Chúng ta sẽ quay trở lại lại khái niệm hiệu ứng đám đông sau, bây giờ điều cần
tập trung là tính quan trọng và ý nghĩa của hiệu ứng đám đông đối với giao dịch
viên. Trừ khi có một đạo luật mới về hành vi của con người, hiệu ứng đám đông
luôn diễn ra trên thị trường chứng khốn. Bạn phải ln ln cảnh giác trước nó.
Có hai nguyên tắc cốt lõi khi tham gia vào thị trường chứng khoán, đây là nguyên
nhân khiến thị trường đảo chiều. Cả hai nguyên tắc này đều ảnh hưởng tới bất kể
các biến động lớn nhỏ nào:
1. Đám đông sẽ hoảng loạn sau khi thấy thị trường sụt giảm rõ rệt (thường là
do tin tức xấu) và sẽ thường bán theo bản năng. Hành động như một tay
giao dịch biết phán đốn tâm lý của đám đơng, bạn sẽ tự hỏi bản thân “Liệu
các đội nhóm và những nhà tạo lập thị trường có sẵn sàng thâu tóm tất cả
cổ phiếu được bán ra ở mức giá hiện tại ?” Nếu họ sẵn sàng thì đây là một
dấu hiện chứng tỏ sức mạnh của thị trường.
2. Sau khi cổ phiếu đã tăng rõ rệt, đám đông sẽ nhốn nháo khi không thấy các
dấu hiệu tăng trưởng và lao đầu vào mua ngay khi có tin tốt. Đây bao gồm
cả những nhà đầu tư đang có hàng và muốn mua thêm. Ở thời điểm này,
bạn cần phải tự hỏi bản thân “liệu có phải các đội nhóm đang bán ra thay vì
mua vào ?” Nếu điều đó xảy ra, thì đây chính là dấu hiệu đảo chiều.
Vậy có nghĩa là thị trường luôn đi ngược chiều với bạn khi bạn thâm nhập vào thị
trường ? Hay số phận của bạn là luôn luôn bị thao túng ? Câu trả lời là có và
khơng.


Một tay giao dịch chuyên nghiệp phải tự tách bản thân ra khỏi đám đông và phải

trở thành kẻ đi săn chứ không thể là con mồi. Anh ta sẽ hiểu và thừa nhận những
nguyên tắc cốt lõi đang định hướng thị trường, đồng thời phủ nhận sự sai lêch
bởi cái tin tức, các mẹo, những lời khuyên, các tay môi giới hay những người bạn
tốt. Khi thị trường rung lắc bởi tin xấu, anh ta sẽ mua vào. Khi đám đơng đang
mua vào và có những tin tốt thì anh ta sẽ bán ra.
Bạn ra nhập thị trường và bị thu hút bởi những trí tuệ sâu sắc xung quanh. Tất cả
những gì bạn phải làm là gia nhập với họ. Giao dịch với những tay giao dịch cứng
cựa yêu cầu bạn phải xác định được cân bằng giữa cung và cầu dưới góc nhìn cá
nhân hoặc khách quan. Nếu bạn mua vào lúc những tay chuyên nghiệp mua (tích
lũy hoặc tái tích lũy) và bán khi những chuyên gia này bán (phân phối hoặc tái
phân phối) và bạn đừng cố gắng chống lại hệ thống này, bạn có thể thành cơng
như bất kỳ ai khác có thể trên thị trường chứng khoán. Chắc chắn rằng, bạn đang
đứng trước cơ hội để có thể thành cơng hơn bao giờ hết!


Cung và cầu
Chúng ta có thể học được rất nhiều khi quan sát những nhà vận hành thị trường
chuyên nghiệp.
Nếu bạn quan sát một tay giao dịch chuyên nghiệp, bạn sẽ thấy anh ta luôn theo
dõi các bảng giá. Ở khía canh này, nguồn thơng tin của anh ta và cá tay giao dịch
khác là như nhau. Tuy nhiên, anh ta có những thơng tin khác từ bảng giá mà bạn
không thấy. Anh ấy biết khi nào phải bán hết, biết đâu là những tay giao dịch lớn
hay khi nào họ bán ra hay mua vào. Anh ấy có giá bình quân thấp hơn bạn. Anh ấy
đang thuần thục nghệ thuật giao dịch cổ phiếu và quản lý tài chính.
Vậy anh ta nhìn thấy điều gì ? Làm cách nào anh ta có được vị thế tốt trên thị
trường trong khi bạn nhận ra thì giá đã lên quá cao ? Bằng cách nào anh ta biết
khi nào thị trường đi lên hay xuống dốc ? Câu trả lời là anh ta hiểu biết về thị
trường và sử dụng kiến thức về khối lượng giao dịch và biến động giá cả làm điều
kiện tiên quyết để ra/vào thị trường.
Mối quan tâm đầu tiên của anh ta là trạng thái cung và cầu của những cổ phiếu

mà anh ta đang chú ý. Bằng cách này hay cách khác, câu trả lời ln nằm ở việc
phân tích khối lượng giao dịch, biến động giá và biên độ giá. Ở TradeGuider,
chúng tôi đã phát triển một lý thuyết Phân tích biên độ khối lượng (Volume
Spread Analysis – viết tắt là VSA), lý thuyết này đã được tích hợp vào phần mềm
TradeGuider.
Để biết phải trả lời câu hỏi nào hay tìm kiếm câu trả lời ở đâu đồi hỏi chúng ta
phải tìm hiểu sâu hơn vào thị trường. Thị trường chứng khoán sẽ trở nên hấp dẫn
hơn nếu bạn có những ý tưởng về các sự việc đang diễn ra và nguyên nhân sâu xa
của chúng. Một chân trời đầy mới mẻ và thú vị đang mở ra trước mắt bạn.
Gần nhu tất cả các tay giao dịch đều sử dụng máy tính và các nhóm cơng cụ phân
tích kỹ thuật. Họ sẽ học cách sử dụng những chỉ số cơ bản như RSI, những chỉ số
này được xây dựng trên các công thức toán học dựa vào lịch sử giá của cổ phiếu.
Một vài nhóm cơng cụ này có tới hơn 100 chỉ số đo lường chu kỳ, các góc độ hay
sự phục hồi. Thậm chí cịn có những phần mềm phân tích ảnh hưởng của lực thủy
triều, chiêm tinh học, các hành tinh và thiên hà. Đối với nhiều tay giao dịch, các
công cụ này luôn định hướng họ trong các quyết định giao dịch bởi họ đang quen
với những gì họ sử dụng. Tuy nhiên, sử dụng những công cụ này để quyết định
xem thị trường đang lên hay đang xuống thì thật thiếu cẩn trọng. Sự thật đã chỉ ra
rằng, những công cụ này không bao giờ cho bạn biết tại sao thị trường đi lên hay
giảm xuống.


Chúng ta, ngoại trừ những người có một nguyên tắc nghiêm khắc, thường rất
thích nghe ngóng và tiếp nhận những gợi ý. Chúng ta thích được chỉ những mẹo
nhỏ, hóng hớt về những câu chuyện mới, tìm kiếm những tin đồn trong các phịng
chat hoặc thậm chí đăng ký để tiếp nhận những thông tin mật từ nguồn tin không
rõ nguồn gốc.
Hầu hết những tay giao dịch chuyên nghiệp không tìm kiếm những thơng tin như
vậy. Đơn giản là vì họ khơng có thời gian. Các chun gia phải điều chỉnh hành vi
một cách mượt mà ngay khi các điều kiện của thị trường thay đổi bởi nếu quá

chậm chạp thì họ đang chống lại những chuyên gia khác, người sẽ hành động
ngay lập tức trái ngược với mong muốn. Cách duy nhất để những tay giao dịch
chuyên nghiệp phản ứng nhanh như vậy là hiểu và phản ứng lại ngay lực tức
trước những gì thị trường đang nói với họ. Họ đọc được thị trường nhờ vào khối
lượng giao dịch kết hợp với quan hệ của khối lượng và giá cả.
Bạn cũng có thể nhìn thị trường hiệu quả như vậy nếu bạn biết bạn đang nhìn cái
gì và cần tìm cái gì.


Những điều cơ bản của việc đọc thị trường
Trước khi bắt đầu phân tích, bạn sẽ cần biết tất cả các biến động về giá cả liên
quan từ trước đó vài tháng. Chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng phần mềm
TradeGuider (www.tradeguider.com) bởi sử dụng phần mềm này sẽ cho bạn lợi
thế rõ rệt hơn hẳn những biểu đồ thông thường bởi lẽ bạn được cung cấp các chỉ
số VSA. Có tới 400 chỉ số được xây dựng tại TradeGuider đều được bám sát theo
những nguyên tắc được viết trong cuốn sách này cùng với các chỉ số VSA mà
chúng tôi đã nghiên cứu và phát triển 15 năm qua.

Biểu đồ giá đơn giản là biểu diễn biến động giá trong một thời kỳ dưới dạng hình
ảnh. Đơn vị thời gian mà các nhà đầu tư và giao dịch hay sử dụng nhất là biểu đồ
ngày, mỗi cột biểu diễn cho một ngày. Các giao dịch viên trong giờ giao dịch còn
sử dụng những đơn vị thời gian bé hơn như 1 hoặc 2 phút. Mỗi cột đều thể hiện
giá cao (đỉnh cột), giá thấp (đáy cột) và giá đóng cửa (thanh ngang ở bên phải cột
giá).
Khối lượng giao dịch thường được biểu diễn dưới dạng biểu đồ cột ở bên dưới
của biểu đồ. Chúng tôi khuyến nghị rằng bạn đừng sử dụng khối lượng lãi suất
mở bởi chúng có thể gây nhầm lẫn. Tuy nhiên, trong biểu đồ trong phiên giao


dịch, khi khơng có khối lượng giao dịch thì khối lượng giao dịch sẽ được ký hiệu

bằng dấu tích (tick volume).
Cần lưu ý rằng, khối lượng giao dịch sẽ giúp chúng ta có một hướng nhìn về các
hoạt động giao dịch đang diễn ra ở bất cứ khoảng thời gian nào.
Tất cả các thị trường đều biến động theo các giai đoạn; chúng ta có thể quan sát
thị trường đang hình thành lên các lý do cho những biến động tiếp theo. Các giai
đoạn này rất đa dạng về thời gian, có giai đoạn kéo dài vài ngày, có giai đoạn kéo
dài vài tuần. Giai đoạn nào càng kéo dài thì các biến động càng lớn, tương tự với
các giai đoạn ngắn.
Khối lượng giao dịch khi phân tích một cách riêng biệt thường không đem lại
nhiều ý nghĩa – tuy nhiên chúng ta cần quan tâm tới khối lượng giao dịch trong
mối tương quan với các đối tượng khác. Biểu đồ dưới đây thể hiện mối tương
quan của chỉ số về khối lượng giao dịch mà chỉ có TradeGuider mới có. Nó chỉ ra
rằng đang có khối lượng giao dịch mang xu hướng suy thoái trong thị trường, đấy
là lý do mà giá giảm. Khi mà bạn nhận ra mối liên hệ của khối lượng giao dịch,
bạn phải cân nhắc xem thị trường sẽ phản ứng như thế nào trước các giao dịch
đó.


Biên độ giá là khoảng cách giữa giá cao nhất và giá thấp nhất trên cột giá. Chúng
ta cần quan tâm biên độ giá rộng,hẹp hay ở mức trung
bình một cách bất thường. Phần mềm TradeGuider sẽ
diễn giải biên độ giá này và tất cả các thông tin liên
quan giúp bạn vì vậy bạn khơng cần phải ước lượng
mọi thứ bằng mắt.
Hình ảnh dưới đây thể hiện các số liệu được trình bày dễ hiểu và có hệ thống của
các báo cáo trong phần mềm TradeGuider.


Làm thế nào để biết thị trường đang tốt hay đang xấu
Nhìn chung, lệnh mua và lệnh bán từ những tay giao dịch trên khắp thế giới được

vận hành và khớp dưới tay những nhà tạo lập thị trường, những người mà cơng
việc của họ là hình thành lên thị trường. Để tạo lập thị trường, họ phải có một
lượng lớn các lơ cổ phiếu để có thể giao dịch. Nếu họ khơng có đủ số lượng cổ
phiếu cần thiết để trao đổi ở mức giá hiện tại, họ buộc phải đẩy giá lên hoặc hạ giá
xuống tới mức giá có thể tiếp tục giao dịch hoặc đành phải nhờ sự giúp đỡ từ
những nhà tạo lập thị trường khác. Tất cả những nhà tạo lập thị trường đều là đối
thủ của bạn, vì vậy những phản ứng của họ trước các lệnh mua và lệnh bán của
bạn rất thực tế và phù hợp với điều kiện của thị trường.
Nếu thị trường đang trên đà tăng trường và bạn đặt lệnh mua khi giá đang lên,
bạn có thể nhận được cổ phiếu ở mức giá tốt từ sàn giao dịch. Tại sao bạn lại
nhận được mức giá tốt ? Liệu có phải những tay giao dịch lão làng thấy thích bạn
và hào phóng quyết định chia sẻ cho bạn một phần lợi nhuận của họ ? Hay là họ
quyết định thay đổi vị thế, nhìn nhận thị trường theo một hướng khác bởi họ đã
bắt đầu xả hàng ? Giá họ đưa ra thị trường có thể thấp hơn của bạn bởi họ kỳ
vọng giá sẽ giảm hay tốt nhất là đi ngang. Những hành động sẽ được lặp lại nhiều
lần trên sàn giao dịch và có xu hướng duy trì biên độ giá ở mức nhỏ. Bằng cách
giới hạn mức giá cao nhất của biến động giá, họ không chỉ đưa cho bạn cổ phiếu ở
mức giá hời mà còn cho tất cả những người mua vào khác.
Ngược lại, nếu các nhà tạo lập thị trường nhìn nhận thị trường sẽ tiếp tục tăng
trưởng và vì anh ta khơng có nhiều cổ phiếu để bán, anh ta sẽ đẩy giá lên cao hơn
so với các lệnh mua của bạn để khiến bạn cảm thấy đó là mức giá tồi. Điều này sẽ
khiến cho biên độ giá mở rộng bởi giá tăng liên tục trong ngày.
Vậy là chỉ bằng quan sát độ dài của nến một cách đơn giản, chúng ta có thể đọc
được ý tưởng của các nhà tạo lập thị trường, ý tưởng của những người nhìn về thị
trường theo cả hai phía.
Thơng thường, bạn sẽ nhận ra những ngày mà thị trường trống traỉ và không tốt.
Khoảng trống này khác xa với biên độ giá nở rộng, khi mà các nhà tạo lập thị
trường đẩy giá ngăn người mua. Khoảng trống được hình thành nhanh chóng,
thường xảy ra vào đầu ngày giao dịch và chắc chắn bị ảnh hưởng bởi cảm xúc.
Biến động về giá như vậy thường được thiết lập để lừa bạn mắc kẹt tại những thị

trường có xu hướng trở nên tồi tệ, những giao dịch bạc bẽo, buộc phải cắt lỗ và
thường khiến các tay giao dịch hoảng loạn mắc sai lầm. Bạn sẽ nhận thấy những
khoảng trống giả tạo này luôn được đẩy lên đỉnh giá mới, khi tin tức đang tốt và
thị trường dường như sẽ tăng trưởng mãi mãi.