LIÊN ĐỒN VÕ CỔ TRUYỀN TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG PHÁI BẢO Y VÕ VIỆT

TRẦN TRUNG NGHĨA

TIỂU LUẬN

Đặc điểm của các loại binh khí dùng cho Võ cổ truyền Việt Nam
(Thi 5 đẳng)

Giáo viên hướng dẫn: Võ Sư Nguyễn Thái Long

Thành phố Hồ Chí Minh ngày 07 tháng 04 năm 2021


LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Lý do:
Do nhu cầu cần tìm hiểu thêm về các loại binh khí của Võ cổ truyền
Việt Nam.
Nắm bắt được các loại binh khí cơ bản thường dùng trong Võ cổ
truyền Việt Nam.
Biết được tên của các loại binh khí, cơng dụng, cách sử dụng của
từng loại.


LỜI NÓI ĐẦU
Giới thiệu về Võ cổ truyền Việt Nam
Võ cổ truyền Việt Nam là di sản văn hóa truyền thống của dân tộc Việt
Nam, ra đời, tồn tại và phát triển song hành cùng cuộc đấu tranh dựng
nước và giữ nước. Võ cổ truyền Việt Nam không chỉ đơn thuần là những

bài võ nhằm rèn luyện kỹ năng, thể chất của con người, nâng cao khả
năng tự vệ, hướng tới sự hòa hợp về thể chất và tinh thần của con người
mà thông qua việc tập luyện Võ cổ truyền Việt Nam còn khơi dậy lòng
yêu nước, tự hào dân tộc, tinh thần thượng võ và tính nhân văn của con
người Việt Nam.
Văn hóa dân tộc Việt Nam, trong đó có Võ học và Võ đạo, sản sinh trên
nền tảng giá trị lịch sử, phong tục tập quán, địa lý và tâm thức dân tộc.
Võ học và Võ đạo Việt Nam hình thành lên triết lý sống “Nhân Văn và
Thượng Võ”, là kim chỉ nam để dân tộc ta trường tồn và phát triển.
Võ cổ truyền Việt Nam hình thành và phát triển gắn liền với truyền
thống lao động cần cù, tính hiếu học và tinh thần thượng võ của dân tộc
trong suốt quá trình dựng nước và giữ nước. Trải qua nhiều giai đoạn
thăng trầm của Lịch sử, Võ cổ truyền Việt Nam vẫn tồn tại và phát triển
dưới nhiều hình thức và cách thức khác nhau, được truyền bá và lưu giữ
từ đời này qua đời khác trong mỗi gia đình, dịng tộc cũng như các võ
đường, lò võ trên các vùng miền của đất nước. Cũng qua những thăng
trầm của sự phát triển đó, Võ cổ truyền Việt Nam đã thấm sâu vào máu
thịt, vào tư tưởng, vào hành động của mọi người, trở thành một mảng
văn hóa tinh thần đầy tự hào của nhiều thế hệ người Việt Nam. Nhân
dân ta đã dùng võ để rèn luyện thân thể, nâng cao khả năng tự vệ, tơi
luyện ý chí sắt đá và ứng dụng trong các trò chơi, lễ hội để tăng cường
sự giao lưu trong cộng đồng.
1
CHƯƠNG: I


KHÁI QUÁT VỀ MỘT SỐ BINH KHÍ PHỔ BIẾN DÙNG
CHO VÕ CỔ TRUYỀN VIỆT NAM

Binh khí là đồ vật được sử dụng để chiến đấu. Tất cả các vật dụng có thể

dùng vào việc chiến đấu đều được gọi là binh khí. Binh khí là một bộ
phận quan trọng hợp thành Võ cổ truyền Việt Nam. Võ thuật từ võ nghệ
diễn hố mà thành, vì vậy “võ nghệ binh khí” cũng rất phức tạp, đa
dạng. Võ cổ truyền có nhiều loại binh khí khác nhau, thường được gọi
chung bằng thuật ngữ “thập bát ban võ nghệ”.
Thập bát ban võ nghệ hay 18 ban binh khí là thuật ngữ dùng để chỉ 18
mơn lọai binh khí cơ bản trong hệ thống chương trình của các mơn phái
Võ cổ truyền Việt Nam. Lịch sử nước Việt Nam lâu đời, quá trình phát
triển có sự giao lưu, trao đổi, học tập lẫn nhau, rồi sáng tạo, phát minh ra
các dạng binh khí khác nhau. Vì vậy trên thực tế binh khí của xưa nay
khơng chỉ có 18 ban binh khí.
Binh khí cổ đại gồm rất nhiều loại nhưng được hệ thống hóa thành 18
môn loại. Đây là biểu hiện quan niệm của người xưa cho rằng số 9 là số
cùng của chữ số (vì nếu thêm 1 vào số 9 thì sẽ thành số 10. Trong 10 vị
trí, số hạng 10 lại trở thành chữ số bé nhất) vì vậy triết học, số học và lý
học phương Đông dùng số 9 hay bội số của số 9 để biểu thị số mục
nhiều. 18 là bội số của 9, vì vậy thập bát ban võ nghệ trở thành thuật
ngữ được dùng cho tới ngày nay.

Nguồn internet.
2

CHƯƠNG: II


ĐẶC ĐIỂM CỦA MỘT SỐ LOẠI BINH KHÍ PHỔ
BIẾNDÙNG CHO VÕ CỔ TRUYỀN VIỆT NAM
1:Côn ( roi )
1. Côn thường được chia làm hai loại :
Côn dài và côn ngắn cơn dài và cơn ngắn cũng có nhiều hình dáng cơng

dụng và cách sử dụng khác nhau.
Chất liệu: có thể là gỗ nhẹ, mây, tre hặc có thể là kim loại.
1.2
Cơn dài cịn được gọi là trường cơn, chiều dài khoảng từ lầm chân lên
tới ngang đỉnh đầu. Còn một loại côn dài khác là tề mi côn chiều dài
khoảng từ chân đến ngang giữa trán vận động viên.
Loại côn này thường được ông cha ta sử dụng nhiều trong việc đánh trận
dựng nước và giữ nước, ngoài ra trường cơn là binh khí phổ biến của
các vị cao nhân trong Chùa.

Nguồn internet.
3

1.3


Cơn ngắn cịn được gọi là đoản cơn chia ra làm 4 loại:
1: Đoản côn.
2: Nhị khúc Côn.
3: Tam tiết cơn.
4: Ngồi ra cịn có Mẫu Tử cơn
Nhị khúc cơn, Tam tiết côn và Mẫu Tử côn được xếp vào loại binh khí
ly tâm
1.3.1: Đoản cơn
Là loại binh khí ngắn chiều dài có thể tùy vào từng người sử dụng
nhưng trung bình chiều dài đoản cơn khoảng 50 cm
Chất liệu: có thể dùng mọi chất liệu để làm nhưng phổ biến nhất đó
chính là gỗ, mây và kim loại
Loại này có thể tìm thấy ở mọi nơi và việc sử dụng Đoản cơn để tự vệ là
rất tốt.

Đoản cơn có độ linh hoạt cao có thể sử dụng đơn đoản cơn hoặc song
đoản cơn đều được.
Đoản cơn có độ khó tầm trung bình độ linh hoạt khi tấn cơng cao và khả
năng phòng thủ rất linh hoạt, tùy thuộc vào người sử dụng mà đoản cơn
có sự lợi hại khác nhau.

Nguồn internet.
4

1.3.2

Nhị khúc côn


Loại đoản côn được ghép từ 2 thanh đoản côn mỗi thanh có chiều dài
khoản 25 ‘cm’ ở giữa có dây nối với nhau gọi là Nhị khúc côn.
Chất liệu có thể là gỗ hoặc kim loại.
Loại này thường được sử dụng nhiều trong việc tự vệ và biểu diễn.
Có độ linh hoạt cao khả năng thực chiến tốt.
Có độ khó tương đối cao địi hỏi người sử dụng tập luyện trong thời gian
dài mới có thể sử dụng thuần thục được.
Tuy nhiên vì cơn có độ khó cao nên khả năng người mới tập có thể bị
dính chấn thương bất kì lúc nào.
Ngồi ra khi khơng có giấy phép sử dụng thì người mang cơn nhị khúc
trong người nếu bị cơ quan chức năng khám xét có thể quy vào tội sử
dụng công cụ hộ trợ.

Nguồn internet.
5


1.3.3: Tam tiết côn


Loại côn giống như côn nhị khúc được ghép từ ba đoạn đoản cơn có
chiều dài khoản 45 ‘cm’ (tùy vào người sử dụng mà chiều dài có sự khác
nhau) bằng hai sợi dây ở từng đầu đoản côn gọi là Tam tiết côn.
Chất liệu: được làm bằng nhiều loại chết liệu khác nhau tuy nhiêu chất
liệu được dùng phổ biến nhất đó chính là gỗ, mây và kim loại.
Loại này thường được sử dụng nhiều trong việc chiến đấu và biểu diễn.
Có độ linh hoạt cao khả năng chiến đấu và phịng thủ tốt với sự biến
hóa khơng lường.
Tam tiết cơn có độ khó tương đối cao địi hỏi người sử dụng phải tập
luyện trong một thời gian dài mới sử dụng được thuần thục.
Tuy nhiên vì cơn có độ khó cao người tập luyện có thể gặp chấn trương
trong thời gian đầu làm quen với Côn.

Nguồn internet
6


1.4: Mẫu tử côn
Là loại côn gần giống với côn nhị khúc được ghép từ một thành trường
côn và một thanh đoản cơn ở giữa có dây nối với nhau.
Chất liệu: được làm từ rất nhiều vật liệu nhưng phổ biến nhất là gỗ, mây,
kim loại.
Loại này được sử dụng trong việc biểu diễn, thi đấu và tấn công, tự vệ
rất hiệu quả.
Có độ linh hoạt cao khả năng tấn cơng lẫn phịng thủ có độ biến hóa
khơn lường khiếu đối thủ phải dè chừng.
Độ khó cao địi hỏi người sử dụng phải kiên trì tập luyện một thời gian

dài mới có thể sử dụng thuần thục được.
Vì cơn có độ khó cao nên thời gian đầu người tập luyện có thể dính chấn
thương bất kì lúc nào.

Nguồn internet

7

2: Kiếm


Cấu tạo gồm: chuôi kiếm, lưỡi kiếm và bao kiếm.
Phần chi bằng gỗ, có khi cán cũng được đúc bằng kim loại hoặc mạ
vàng, chạm trỗ rất đẹp.
Phần lưỡi dài, phiến dẹt, bề rộng chừng 3 – 4cm, cạnh mảnh và cực bén,
rèn bằng kim loại tốt như sắt, thép, hợp kim.
Bao kiếm được chế tạo cũng bằng kim loại mỏng và cứng, dùng để bao
ngoài lưỡi kiếm, một đầu kín một đầu hở khi gài vào ăn khớp với cổ
chi kiếm.
Kiếm thuộc hàng vũ khí thanh nhã, sang trọng, được rèn theo yêu cầu
của người sử dụng.
Thường phải đảm bảo ba yếu tố: sắc bén, đẹp, có độ nặng, độ dài phù
hợp với sức vóc người cầm.
Tuy nhiên với thời buổi hiện tại Kiếm khơng cịn được sắc bén và nặng
nữa vì chủ yếu sử dụng trong tập luyện và thi đấu và cũng hạn chết vì
kiếm bén có thể gây sát thương dẫn đến chết người.
Lưỡi kiếm và mũi kiếm chính là phần gây sát thương chính truy nhiên
cịn có chi kiến và vỏ kiếm.
Về độ khó Kiếm là loại binh khí tương đối dễ sử dụng có độ biến hóa
trong khi giao đấu cao nên cần tập luyện mới có thể sử dụng thuần thục

được.

Nguồn internet.
8


3: Đao
Có cán bằng gỗ cứng, lưỡi đao càng về phía trước càng to bản, được vát
hơi cong dần về phía mũi.
Các loại đao:
Đơn đao
Song đao
Đại đao, phác đao. Đại đao là vũ khí nặng, cán dài. Người sử dụng đại
đao phải có sức vóc hơn người.
Về độ khó đao là loại binh khí phổ biến tương đối dễ sử dụng người
luyện cần tập luyện nhiều để thuần thục được Đao với khả năng phịng
ngự cũng như tấn cơng cao nên đao là loại binh khí phổ biến.
Triều Tây Sơn có bốn người nổi tiếng về đại đao là Nguyễn Huệ, Võ
Văn Dũng, Trần Quang Diệu và Đặng Văn Long. Đặc biệt là Võ Văn
Dũng, tài sử đao của ông được Nguyễn Nhạc khen ngợi: “Phá sơn trung
tặc dị, thắng Văn Dũng đao nan” nghĩa là Phá giặc trong núi dễ, thắng
ngọn đao Văn Dũng mới khó.


Nguồn internet.
9

4: Thương
Đây là binh khí võ cổ truyền rất phổ biến. Là vũ khí dài, cán làm bằng
gỗ cứng, ở đầu có mũi hình thoi nhọn ở đầu đúc bằng sắt. Cách dùng

côn và thương về căn bản giống nhau, nhưng cơn thiên về đả, tức đánh
xuống, cịn thương thiên về đâm.


Thương là binh khí có độ khó cao khả năng phịng thủ lẫn tấn cơng khá
cao.
Được các tướng lĩnh thời xưa tin tưởng và sử dụng nhiều đặc biệt
thương phát huy khả năng tấn công cao trên lưng ngựa.
Cách đánh thương giống gần tương tự như trường côn nhưng khả năng
đâm và đả đương nâng cao lên.

Nguồn internet.
10

CHƯƠNG: III
KẾT LUẬN VỀ MỘT SỐ BINH KHÍ
VÕ CỔ TRUYỀN VIỆT NAM
Quy lại binh khí Võ cổ truyền Việt Nam rất phong phú và đa dạng về số
lượng hầu như nơi nào cũng có binh khí cả ví dụ như cây tre Việt Nam


cũng là binh khí vì vậy binh khí Võ cổ truyền có mặt ở khắp nơi trên đất
nước có thể sử dụng những lúc khi cần.

11
PHỤ LỤC.
1.

Tên đề tài


2.

Lời nói đầu

3.

Lý do chọn đề tài


4.

Mục lục

5.

Chương 1: Giới thiệu khái quát đề tài

6.

Chương 2: Phân tích thực trạng và giải pháp đề tài

7.

Chương 3: Kết luận

8.

Phụ lục

9.


Tài liệu tham khảo

12

TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Võ sư Vạn Lại Thanh, Vy Đà - Thiếu Lâm,
- Võ sư Trịnh Cần - Điền Vân Thanh, Sự thần kỳ của võ thuật, NXB
Nhân dân Quảng Tây, 1993
-Quách Tấn, Quách Giao, Võ nhân Bình Định, NXB Trẻ, 2001
- />

- Sách võ cổ tuyền việt nam

13

MỤC LỤC.
Lời nói đầu
CHƯƠNG I
KHÁI QUÁT VỀ MỘT SỐ BINH KHÍ PHỔ BIẾN DÙNG CHO

1


VÕ CỔ TRUYỀN VIỆT NAM ………………………………………. 2
CHƯƠNG: II
ĐẶC ĐIỂM CỦA MỘT SỐ LOẠI BINH KHÍ PHỔ BIẾN
DÙNG CHO VÕ CỔ TRUYỀN VIỆT NAM …………………………3
1: Côn (roi) ………………………………………………………………3
2: Kiếm…………………………………………………………………. 8

3: Đao…………………………………………………………………… 9
4: Thương………………………………………………………………. 10
CHƯƠNG: III
KẾT LUẬN VỀ MỘT SỐ BINH KHÍ
VÕ CỔ TRUYỀN VIỆT NAM………………………………………… 11
Phụ Lục………………………………………………………………… 12
Tài liệu tham khảo……………………………………………………….13