<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

Soạn:
Giảng:

<b>Tiết 53. </b>

<i><b>TiÕng gµ tra. </b></i>

<i><b> </b></i>

<i><b> - Xuân Quỳnh - </b></i>

<b>I - Mục tiêu cần đạt:</b>

Gióp hs:

- Cảm nhận đợc vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những kỉ niệm về tuổi thơ và
tình cảm bà cháu đc thể hiện trong bài th.

- Thấy đc nghệ thuật thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả qua nghệ thuật thơ
năm chữ biến cách theo xúc cảm, cách dùng điệp ngữ và sử dụng mạch thơ từ hiện
tại về quá khứ rồi trở lại hiện tại.

- GD hs trân trọng kØ niƯm ti th¬.
<b>II- Ph ¬ng tiƯn thùc hiƯn:</b>

- GV: SGK,SGV,TLTK,

- HS: SGK, soạn bài, học bài cũ.
<b>III- Cách thøc tiÕn hµnh:</b>

- Phân tích, bình giảng, vấn đáp.
<b>IV- Tiến trình tiết dạy:</b>

<i><b>1. ổn định tổ chức lớp.</b></i>

<i><b>2. Kiểm tra bài cũ.</b></i>

- Trình bày hiểu biết cuae em về cách làm bài văn bc về tpvh?
<i><b>3. Bài míi:</b></i>

<i><b>Hoạt động 1: Giới thiệu bài. </b></i>

Khoảng nửa cuối những năm 60, thế kỷ 20, chú bé Trần Đăng Khoa ( bây giờ là
nhà thơ Trần Đăng Khoa ) từ góc sân nhà chú ở làng Điền Trì, Hải Dơng, đã xúc
động vì nghe tiếng gà “ bốn bề bát ngỏt

Tiếng gà
Tiếng gà
Giục quả na
Mở mắt
Tròn xoe
Giục hàng tre
Đâm măng
Nhọn hoắt ...

Thì cũng khoảng thời gian ấy, nhà thơ nữ trẻ Xuân Quỳnh cũng thấy nôn nao vì
tiếng gà giữa ngọ trong bµi “ TiÕng gµ tra ”.

<i><b>Chú ý cách đọc:</b></i>

- Nhịp :1/2/2, 3/2, 2/3; Nhấn mạnh điệp câu -
điệp ngữ: Tiếng gà trưa ở đầu các đoạn 2, 3, 4, 7.
- Giọng đọc : Vui, hồ hởi, phân biệt lời mắng
yêu của bà với lời kể, tả trữ tình của nhà thơ -
trong vai anh bộ đội đang nhớ nhà, nhớ bà, nhớ

quê.

<i>? Em biết gì về nhà thơ Xn Quỳnh?</i>

GV bổ sung:

- Xu©n Qnh có gơng mặt hết sức trẻ trung,

<b>I/ c v tìm hiểu chú thích</b>
<b>1.Đọc</b>

2. Chó thÝch:

a. Tác giả:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

đôn hậu. Chị sớm mồ côi mẹ, cha thường đi vắng
xa nhà nên suốt những năm tháng tuổi thơ chị
sng bờn ngi b ca mnh.

- Xuân Quỳnh từng là diễn viên múa, là biên tập
viên của báo Vn Nghệ, Nhà xuất bản Tác phẩm
mới.

- Xuõn Qunh c chú ý bởi một hồn thơ trẻ
trung, sôi nổi thiết tha mạnh bạo giàu nữ tính.
Năm 1963 Xuân Quỳnh xuất hiện lần đầu tiên
với tập thơ “Chồi biếc” và sau đó trở thành cây
bút nữ nổi tiếng. Các tập thơ chị đã in: “Hoa dọc
chiến hào”, “Gió Lào cát trắng”, “Tự hát”, “Sân
ga chiều em đi” …

- Xuân Quỳnh cùng với chồng của mỡnh là nhà
viết kịch Lưu Quang Vũ qua đời trong một tai
nạn giao thông thảm khốc năm 1988.

<i>? Em biết gì về hồn cảnh ra i ca vn bn?</i>
Giai đoạn những năm đầu KCCM:

- Th Xuân Quỳnh và các sáng tác khác hướng
vào chủ đề bao trùm của nền văn hoá lúc ấy là
lòng yêu nước, là sự cổ vũ tinh thần chiến đấu
của nhân dân ta.

- Nhưng trong bài thơ này cũng như nhiều tác
phẩm khác của mình Xuân Quỳnh khai thác cảm
xúc từ những điều gần gũi bình dị, từ những kỉ
niệm của chính mình để từ đó góp vào t/c chung
của thời đại.

?<i> Em hiểu từ “ lang mặt’’ như thế nào?</i>

- Lang mặt : da mặt có những đốm trắng loang lổ
do bệnh lang ben ( bệnh ngoài da, do một thứ
nấm gây ra ). Trong dân gian xưa lưu truyền
quan niệm cho rằng nhìn gà đẻ sẽ bị lang mặt.

<i>? Giải nghĩa từ “ sương muối ”?</i>

- Sương muối : sương đông thành những hạt
băng trắng xóa phủ trên mặt đất và cây cỏ, trông

như muối, chỉ xuất hiện khi thời tiết rất lạnh, có
hại đối với cây cối và loài vật.

<i>? “ Chéo go “ và “ trúc bâu” chỉ những loại vải</i>
<i>như thế nào? </i>

- Chéo go : vải dày, trên mặt vải có những đường
dệt chéo song song với nhau theo bề ngang khổ
vải.

- Trúc bâu : vải trắng dày dệt bằng sợi bông
thông thường.

<i>? Em hiểu nghĩa các từ ngữ gà mái mơ, </i>
<i>chắt chiu, gà toi là gì?</i>

Khê, tỉnh Hà Tây.

- Là nhà thơ nữ xuất sắc trong
nền thơ ca hiện đại Việt Nam.
- Đề tài : viết về những tình cảm
gần gũi, bình dị trong đời sớng
gia đình và cuộc sớng thường
ngày.

- Năm 2001, Xn Quỳnh được
tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh
về văn học nghệ thuật.

b. Văn bản:

- Được viết trong thời kì đầu
cuộc kháng chiến chống đế quốc
Mĩ.

- In lần đầu trong tập thơ “ Hoa
dọc chiến hào “

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

- Gà mái mơ : gà mái lơng màu hóa
mơ, vàng nhạt xen lốm đốm trắng.

- Chắt chiu : dành dụm tưng chút và
kiên trì.

- Gà toi : gà dây, chết vì các bệnh, các
dịch khác nhau.

<i>? Em có nhận xét gì về hình thức của các câu </i>
<i>thơ?( Về số tiếng trong câu, về cách gieo vần)</i>
<b>-</b> Các câu thơ 5 tiếng xen kẽ các câu thơ 3

tiếng.

<b>-</b> Vần được gieo ở cuối câu nhưng khơng cớ
định và rất ít vần.

<i>? Vậy theo em, bài thơ này được viết theo thể </i>
<i>thơ gì ?</i>

<i>? Em đã từng học bài thơ nào cũng có thể </i>

<i>thơ năm chữ?</i>

Đêm nay Bác không ngủ của Minh Huệ.

GV mở rộng phân biệt thơ ngũ ngôn trong thơ ca
VN có 2 loại chính:

Ngũ ngơn tứ tuyệt

- Bắt nguồn từ thơ Trung Quốc

- Hạn định về số câu, số chữ trong bài.
4 câu / bài, 5 tiếng / câu.

Ngũ ngôn

- Bắt nguồn từ thể hát dặm Nghệ Tĩnh và vè dân
gian.

- Không hạn định về sớ câu, sớ chữ

<i>? VB có sự kết hợp của những PTBĐ nào? </i>
<i>Theo em, PTBĐ nào là chính?</i>

<i>? Văn bản có thể chia mấy phần, chia như </i>
<i>thế nào và nội dung của từng phần?</i>

<i>? Em có nhận xét gì về bố cục này của văn </i>
<i>bản?</i>

Bố cục tự nhiên, hợp lí, phù hợp với mạch
cảm xúc.

<i>? Qua phần đọc, em nhận thấy cảm xúc của nhà </i>
<i>thơ được khơi gợi như thế nào</i>?

<b>II.Tìm hiểu văn bản</b>

<b> 1. Kiểu văn bản và phương</b>
<b>thức biểu đạt</b>

- Thể loại:

- Thơ trữ tình hiện đại( tương
đới tự do trên nịng cớt thể thơ
năm chữ)

- PTBĐ: Biểu cảm+ Miêu tả+
Tự sự

2. Bố cục: 3 phần

<i><b> * Từ đầu đến</b></i> Nghe gọi về tuổi
thơ

<i>-> </i>tiếng gà trưa thức dậy tình
cảm làng quê.

<i> * Tiếp đến </i>Đi qua nghe sột
soạt.

-> những kỉ niệm tuổi thơ được
tiếng gà khơi dậy.

<i> * Đoạn cịn lại.</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

- M¹ch cảm xúc: Tiếng gà xa nhảy ổ đ hồi tởng
quá khứ đ quay lại hiện tại đ nghĩ về tơng lai.
( Sự hợp lí của mach cx: nghe tiÕng gµ, nhí vỊ kØ
niƯm, trở vỊ thùc tại, suy t về tiếng gà)

<i>? Theo em, ni dung nào được phản ảnh </i>
<i>chân thực và xúc động nhất?</i>

<i> </i>Nội dung nói về những kỉ niệm
thân thương tuổi thơ gắn liền với tiếng gà
trưa.

<i>? Quan sát bức tranh minh họa SGK, em </i>
<i>nhận thấy trong đó có những hình ảnh nào?</i>

Bức tranh vẽ hình ảnh người bà, con gà và
quả trứng.

? <i>Nhận xét về ý nghĩa của bức tranh minh</i>
<i>họa văn bản</i><b> Tiếng gà trưa?</b>

Các hình ảnh này đã làm sống lại những
kỉ niệm tuổi thơ thân thương của tác giả.

<i>? Cảm hứng của tác giả trong bài thơ được </i>
<i>khơi gợi từ sự việc gì?</i>

<i>? Em có nhận xét gì về đề tài này của tác </i>
<i>giả?</i>

<i>? Cụm từ “ Tiếng gà trưa” được nhắc đi </i>
<i>nhắc lại mấy lần trong văn bản? Việc lặp đi </i>
<i>lặp lại cụm từ này có tác dụng gì?</i>

<i>? Tiếng gà trưa vọng vào tâm trí tác giả </i>
<i>trong thời điểm và hồn cảnh nào?</i>

- Thời điểm : buổi trưa , bên xóm nhỏ.

- Hồn cảnh : trên đường hành quân.

<i>? Cụm từ “ trên đường hành quân xa ‘ gợi </i>
<i>cho em hiểu như thế nào ?</i>

- Gợi một cuộc hành quân xa xôi, vất
vả, nhiều gian nan , khó khăn.

GV: Bài thơ được viết năm 1968, thời kì
kháng chiến chống đế quốc Mĩ. Đây là thời
điểm có ý nghĩa hết sức lớn lao tác động
trực tiếp lên mạch nguồn cảm xúc của bài
thơ. Thời điểm ấy, lớp lớp thanh niên phải
tư giã những gì thân thuộc nhất của tuổi
thơ, của mái ấm gia đình, của quê hương

3. Phân tích

* Nhan đề: lặp lại 4 lần, ở đầu
các khổ thơ. Mỗi lần nhắc
lại,câu thơ lại gợi ra 1 hình ảnh
trong kỉ niệm tuổi thơ, nó vừa
như sợi dây liên kết các hình
ảnh ấy, lại vừa như điểm nhịp
cho dòng cảm xúc của nhân vật
trữ tình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

để ra trận. Chỉ có những ai đã tưng trải qua
hồn cảnh ấy mới hiểu vì sao nhà thơ XQ
lại chọn xuất phát điểm cho cảm xúc của
mình là âm thanh quen thuộc của tiếng gà
trưa.

<i>? Tại sao trong vơ vàn âm thanh của làng </i>
<i>q, tâm trí nhà thơ lại bị ám ảnh bởi tiếng </i>
<i>gà trưa?</i>

Tiếng gà trưa là âm thanh quen thuộc của
làng quê. Tiếng gà gợi ra một khơng gian
n bình, thân thuộc.tiếng gà trưa ở đây lại
là tiếng gà nhảy ổđể có những quả trứng
hồng – là niềm vui cho người nơng dân cần
cù, chịu khó, sớm khuya tần tảo. Tiếng gà là
âm thanh dự báo điều tốt lành. Nó là âm
thanh đồng vọng của gia đình, của xóm làng

q hương. Vì thế, nó đã trở thành hành
trang của người lính trẻ, dễ gợi ra những kỉ
nệm khó quên của con người.

<i><b>?</b> Trên đường hành quân vất vả ấy, tiếng gà</i>
<i>trưa đã̃ gợi những cảm giác mới lạ với </i>
<i>người chiến sĩ. Điều đó được thể hiện qua </i>
<i>những câu thơ nào?</i>

<i>? Em có nhận xét gì về nhịp thơ của những </i>
<i>câu trên?</i>

Nhịp 1/2/2, nhanh, mạnh, dồn dập

<i>? Nhịp thơ ấy diễn tả điều gì?</i>

Diễn tả niềm xơn xao, xúc động dâng tràn
khi bất ngờ gặp lại âm thanh quen thuộc:
tiếng gà trưa.

<i>? Biện pháp nghệ thuật nào đã được sử </i>
<i>dụng trong những câu thơ trên?</i>

<i>? Cách sử dụng từ nghe ở đây có gì đặc </i>
<i>biệt?</i>

Mỗi lần động tư nghe được lập lại, trường
lan tỏa của âm thanh tiếng gà mỗi lúc một rõ
nét. Nhưng đó khơng phải là sự mở ra theo
chiều rộng không gian mà mà là sự mở rộng

theo chiều sâu của cảm xúc. Đầu tiên là sự
thay đổi của ngoại cảnh( Nghe xao động
nắng trưa), sau đó là sự xâm lấn vào cảm
giác( Nghe bàn chân đỡ mỏi), và cuối cùng
là sự thấm sâu vào tâm hồn( nghe gọi về
tuổi thơ). Lối dùng ẩn dụ chuyển đổi cảm
giác ( lấy thính giác “nghe” thay cho cảm

Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ.

<b>-</b> Nghệ thuật:

+ Điệp từ “ nghe ”( 3 lần)

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

giác “ thấy” đem lại ấn tượng như tiếng gà
ngưng lại, làm xao động cả không gian và
cũng làm xao động cả lịng người. Qua đó,
người đọc có thể thấy được nghe ở đây
khơng chỉ bằng thính giác mà nghe bằng
cảm giác, bằng hồi ức, bằng tâm tưởng)
? Vậy theo em, điệp tư nghe và ẩn dụ
chuyển đổi cảm giác có tác dụng như thế
nào trong khổ thơ trên?

?<i> Tại sao âm thanh tiếng gà trưa lại có thể </i>
<i>gợi cảm giac đó cho con người? </i>

Vì:

+ Buổi trưa yên tĩnh, tiếng gà khua động
không gian.

+ Tiếng gà làm xao động, làm dịu bớt cái
nắng trưa gay gắt, xua tan những mệt mỏi
trên chặng đường hành quân dài của người
chiến sĩ.

+ Đánh thức những kỉ niệm xa xưa, đưa
người chiến sĩ sống lại những năm tháng
hồn nhiên, tươi đẹp nhất của đời người.

<i>? Phải là người như thế nào mới có được </i>
<i>những cảm xúc như vậy?</i>

=> Diễn tả tinh tế những diễn
biến cảm xúc trong tâm hồn
người chiến sĩ. Tiếng gà trưa –
biểu tượng của làng quê đã gắń
bó thân thiết, khơi gợi biết bao
cảm xúc chân thành tươi vui
trong tâm trí nhà thơ.

→ Con người nhạy cảm, có tình
làng q thắm thiết, sâu nặng.

<i><b>4. Cđng cè: </b></i>

- Hs đọc ghi nhớ sgk.

- C¶m nhËn cđa em vỊ tc¶m, cx cđa tgi¶ đc biểu hiện trong bài thơ?
<i><b>5. H</b><b> ớng dẫn về nhµ.</b></i>

- Häc sinh vỊ nhµ häc bµi, lµm bµi tËp phÇn lun tËp trong SGK.

- Tình u nớc của nhà thơ trong bài thơ này đợc thể hiện nh thế nào? Cách thể hiện
đó giống với nhà văn, nhà thơ nào mà con đã học. Em hãy nêu những cảm nhận của
mình về lịng u nớc của nhà thơ.

- Chn bị dàn ý cho tiết trả bài KT Văn, TV.

</div>

<!--links-->