Trường THPT Trần Phú Sáng kiến kinh nghiệm
LỜI NÓI ĐẦU
Hoà chung với xu thế đổi mới toàn diện của nền giáo dục hiện nay,
đổi mới phương pháp dạy học đang là một vấn đề cơ bản, trọng yếu được
đặt lên hàng đầu. Chúng ta không thể đưa vào chương trình học một lượng
tri thức mới và khó để yêu cầu học sinh nâng cao trình độ bắt nhịp cùng
thời đại nếu như không đồng thời đổi mới phương pháp dạy học. Với yêu
cầu đó, những phương pháp dạy học tích cực đã ra đời bên cạnh những
phương pháp truyền thống thúc đẩy hoạt động dạy học đạt được hiệu quả
cao hơn. Tuy nhiên, thực tế cũng cho thấy không phải bao giờ các phương
pháp mới cũng được sử dụng một cách tích cực trong quá trình dạy học,
nhất là dạy học một môn có tính chất đặc thù như Ngữ văn.
Từ thực tế dạy học giờ đọc hiểu văn bản Ngữ văn 10 ở trường
Trung học phổ thông Trần Phú với việc sử dụng phương pháp dạy học hợp
tác theo nhóm nhỏ đã khiến cho bản thân tôi có nhiều trăn trở. Do vậy tôi
lựa chọn đề tài “Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ
(Thảo luận nhóm) trong giờ Đọc hiểu văn bản Ngữ văn 10 ở trường
Trung học phổ thông Trần Phú”, trước hết nhằm đáp ứng nhu cầu hiểu
biết của bản thân, sau đó là nhằm đưa ra một cách hiểu đúng đắn về
phương pháp này giúp cho hoạt động dạy học Ngữ văn trong thực tế đạt
hiệu quả cao hơn.
Tuy nhiên, do những hạn chế về kinh nghiệm giảng dạy và bề dày
tích luỹ kiến thức cho nên đề tài không thể tránh khỏi những hạn chế nhất
định. Do vậy, bản thân tôi mong muốn có được sự quan tâm, góp ý của
những người tâm huyết với nghề dạy học nói chung, dạy học Ngữ văn nói
riêng để bổ sung cho đề tài này đầy đủ hơn và ngày càng hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn !
Giáo viên: Nguyễn Thị Hoa
1
Trường THPT Trần Phú Sáng kiến kinh nghiệm
PHẦN I: MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài.
a. Cơ sở lí luận:
Trong thời đại ngày nay, không một dân tộc nào có thể đứng vững
ở vị trí tiên tiến mà thiếu sự học tập tích cực. Sự phồn vinh của một quốc
gia trong thế kỉ XXI sẽ phụ thuộc vào khả năng học tập của mọi người
trong đó thế hệ trẻ là lực lượng tiên phong. Chính vì vậy, hiện nay, không
chỉ Việt Nam mà nhiều quốc gia trên thế giới đã đặt giáo dục vào vị trí
“quốc sách hàng đầu”, giáo dục được coi là nhân tố quan trọng nhất, vừa là
mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển bền vững xã hội.
Phương pháp giáo dục theo đó “phải phát huy tính tích cực, tự giác,
chủ động tư duy sáng tạo của người học, bồi dương cho người học năng lực
tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”
Như thế, một trong những giải pháp trọng tâm nhằm phát triển giáo
dục đào tạo là đổi mới mục tiêu nội dung, chương trình giáo dục theo
hướng thiết kế nội dung GD-ĐT cho phù hợp yêu cầu của từng cấp học,
đảm bảo tính cơ bản, hiện đại nhưng tinh giản, vừa sức, tăng thực tiễn và
thực hành đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước, nhu cầu của người học,
thực hiên nguyên lí học đi đôi với hành, giáo dục nhà trường kết hợp chặt
chẽ với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội là phương pháp hợp lí và có
thể mang lại hiệu quả thiết thực.
Hoà vào xu thế đổi mới giáo dục nói chung, đổi mới phương pháp
dạy học đặc biệt là DH hợp tác theo nhóm nhỏ trong giờ đọc- hiểu văn bản
Ngữ văn 10 nói riêng, lí luận ấy đã được kiểm nghiệm và chứng minh.
Dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ (thảo luận nhóm) là phương
pháp dạy học tích cực giúp các thành viên trong nhóm chia sẻ băn
khoăn, mâu thuẫn trong vấn đề nhận thức, từ đó bài học trở thành quá
trình học hỏi lẫn nhau chứ không phải là sự tiếp nhận thụ động từ giáo
viên. Trong hoạt động hợp tác tư duy tích cực của học sinh phải được
phát huy tối đa và năng lực hợp tác giữa các thành viên trong tổ chức
lao động được rèn luyện.

Như vậy, với phương pháp dạy học hợp tác, giờ đọc hiểu văn bản
Ngữ văn đã tăng thêm khả năng linh động cho học sinh, tham gia tích
cực vào quá trình đổi mới phương pháp Dạy học Ngữ văn theo xu hướng
hiện đại.
Giáo viên: Nguyễn Thị Hoa
2
Trường THPT Trần Phú Sáng kiến kinh nghiệm
b. Cơ sở thực tiễn:
Từ năm 2000 trở lại đây Bộ giáo dục đã thực hiên đổi mới nội dung
chương trình sách giáo khoa toàn diện từ bậc trung học cơ sở đến trung học
phổ thông. Theo đó, PPDH cũng có sự đổi mới theo xu hướng tích cực.
PPDH hợp tác theo nhóm được sử dụng rộng rãi hơn đã phần nào kích
thích được khả năng tư duy sáng tạo, linh hoạt của học sinh trong những
tình huống có vấn đề.
Thực tế cho thấy, trong một thời gian dài trước khi cải cách giáo
dục người ta đã từng quan niệm học văn là một quá trình thầy đọc, giảng,
cảm thụ còn trò chỉ là những cỗ máy ghi chép. Thế nhưng, trước yêu cầu
ngày càng cao của xã hội và sự bùng nổ về tri thức, thông tin đã đặt người
học trước một nhiệm vụ mới khó khăn hơn. Bản chất của sự học ngày nay
đã thay đổi. Học bao giờ cũng phải đi đôi với hành “học và hành phải kết
hợp chặt chẽ…phải gắn liền với thực tế những đòi hỏi của dân tộc, xã hội”.
PPDH hợp tác ra đời đáp ứng được yêu cầu đó.
Với giờ Đọc hiểu văn bản Ngữ văn, giáo viên là người điều khiển,
hướng dẫn để học sinh tự khám phá ra vẻ đẹp của văn bản văn học. Chính
vì vậy, yêu cầu đặt ra cho HS là cần nhạy bén, linh hoạt và tư duy nhanh.
Mỗi PPDH tích cực đều giúp HS phát huy những khả năng mới vốn tiềm ẩn
mà lâu nay bản thân các em chưa có điều kiện khám phá, bộc lộ. Từ đó, tạo
cho các em HS sự mạnh dạn, tự tin khi đứng trước tập thể.
Như vậy, phương pháp dạy học hợp tác trong giờ Đọc hiểu văn
bản Ngữ văn chiếm một vị trí và vai trò hết sức quan trọng. Với PP này,

trong giờ đọc hiểu văn bản HS không chỉ cảm thụ, rung cảm, cảm xúc
trước cái hay cái đẹp mà còn được vui vẻ trao đổi, thảo luận với bạn bè,
được tiếp thu tri thức mới và được tự do phát biểu những suy nghĩ, sáng
kiến của mình.
Thế nhưng, thực tế dạy học giờ đọc hiểu văn bản Ngữ văn 10 ở
trường THPTTrần Phú khi sử dụng PP này còn gặp nhiều khó khăn và hạn
chế. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để việc sử dụng PPDH hợp tác đạt được
hiệu quả như mong muốn?
Xuất phát từ tầm quan trọng của phương pháp này, từ thực tế dạy
học và những cơ sở nêu trên, bản thân tôi qua một thời gian giảng dạy
quyết định đi vào tìm hiểu nhằm đưa ra một vài giải pháp hợp lí thực hiện
tốt mục tiêu dạy học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 10.
Giáo viên: Nguyễn Thị Hoa
3
Trường THPT Trần Phú Sáng kiến kinh nghiệm
2. Mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ của đề tài.
+ Mục đích:
- Tìm hiểu thực tế dạy học, cung cấp hiểu biết cho bản thân mình.
- Cung cấp thêm cho đồng nghiệp, đặc biệt là các em học sinh cùng
những người quan tâm một vài kiến thức và hiểu biết về PPDH hợp tác
theo nhóm nhỏ.
+ Yêu cầu:
- Bám sát vào quá trình dạy học đọc hiểu văn bản Ngữ văn 10 ở
trường THPT Trần Phú
- Có những giải pháp thiết thực, hợp lí.
+ Nhiệm vụ:
- Khảo sát thực tế dạy học Ngữ văn 10 ở trường THPT Trần Phú
- Đưa ra một số giải pháp bước đầu thiết thực cho việc sử dụng
PPDH hợp tác vào đọc hiểu văn bản Ngữ văn 10.
3. Phương pháp nghiên cứu:

+ Phương pháp nghiên cứu lí thuyết.
+ Phương pháp khảo sát, điều tra.
+ Phương pháp phỏng vấn.
+ Phương pháp phân tích, tổng hợp.
4. Đối tượng nghiên cứu:
Trong đề tài này, tôi tập trung nghiên cứu vấn đề: “Sử dụng PPDH
hợp tác trong giờ đọc hiểu văn bản Ngữ văn 10 ở trường THPT Trần Phú”
5. Giới hạn đề tài:
Thông qua khảo sát thực trạng sử dụng PPDH hợp tác bản thân tôi
mong muốn đưa ra cách hiểu đúng về bản chất của phương pháp này, đồng
thời tôi cũng đưa ra một vài giải pháp làm căn cứ giúp cho quá trình đọc
hiểu văn bản Ngữ văn 10 đạt hiệu quả hơn.
Giáo viên: Nguyễn Thị Hoa
4
Trường THPT Trần Phú Sáng kiến kinh nghiệm
PHẦN 2: NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN
1.1. Đổi mới PPDH.
Trong những năm gần đây, hoà chung với xu thế toàn cầu hoá hội
nhập của nền kinh tế thế giới, giáo dục Việt Nam cũng ngày càng thay da
đổi thịt và có những bước tiến rõ rệt. Việc thực hiện đổi mới chương trình
GD phổ thông đòi hỏi phải đổi mới đồng bộ từ mục tiêu, nội dung, phương
pháp, phương tiện DH đến cách thức kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học
trong đó khâu đột phá là đổi mới PPDH.
PPDH là những hình thức và cách thức hoạt động của Giáo viên và
học sinh trong những điều kiện DH nhất định nhằm đạt được những mục
đích dạy học.
Theo đó, định hướng đổi mới phương pháp đã được ghi trong Luật
GD, điều 28.2: “PP giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác,
chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học,

môn học, bồi dưỡng PP tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kĩ
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm đem lại niềm
vui, hứng thú học tập cho HS”. Do vậy, đổi mới PPDH cần có cuộc cách
mạng về tư duy, từ tư duy đơn tuyến sang tư duy đa tuyến, hướng tới hoạt
động học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động có sẵn từ
trước.
Xuất phát từ định hướng đó, mục đích của việc đổi mới PPDH ở
trường phổ thông là thay đổi lối truyền thụ một chiều sang dạy học theo PP
tích cực nhằm phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS,
rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần hợp tác , kĩ năng vận
dụng kiến thức vào những tình huống khác nhau trong học tập và trong
thực tiễn : tạo niềm tin, niềm vui và hứng thú học tập.
Yêu cầu đổi mới PPDH đặt ra trong nhà trường phổ thông là yêu
cầu mang tính toàn diện đặt Ban giám hiệu, giáo viên và học sinh trước
những nhiệm vụ mới khó khăn và thiết thực hơn nhằm đẩy mạnh hiệu quả
giáo dục:
- Dạy học tiến hành thông qua việc tổ chức các hoạt động của HS.
- Dạy học kết hợp giữa học tập cá thể với học tập hợp tác, giữa hình
thức học cá nhân với hình thức học theo nhóm, theo lớp.
Giáo viên: Nguyễn Thị Hoa
5
Trường THPT Trần Phú Sáng kiến kinh nghiệm
- Dạy học thể hiện mối quan hệ tích cực giữa Giáo viên và học sinh,
giữa học sinh và học sinh.
- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện các kĩ năng, năng lực, tăng
cường thực hành và gắn nội dung bài học với thực tiễn cuộc sống.
- Dạy học chú trọng đến việc rèn luyện PP tư duy, năng lực tự học,
tự nghiên cứu của HS.
- Dạy học chú trọng việc sử dụng có hiệu quả phương tiện, thiết bị
dạy học….

- Dạy học chú trọng việc đa dạng nội dung, các hình thức, cách
thức đánh giá và tăng cường hiệu quả đối với việc đánh giá.
Đổi mới PPDH cũng là quá trình đổi mới toàn diện và tích cực
trong đó mỗi PP đều có một ưu thế riêng khi kết hợp với nhau trong quá
trình dạy học chúng trở thành động lực cho dạy học đạt kết quả cao nhất.
1.2. Các phương pháp dạy học tích cực (PPDHTC).
+ Thực hiện dạy và học tích cực không có nghĩa là gạt bỏ các
phương pháp truyền thống. PPDHTC được dùng với nghĩa là hoạt động,
chủ động, trái với hoạt động thụ động. PPDHTC hướng tới tích cực hoá
hoạt động nhận thức của học sinh, nghĩa là phát huy tính tích cực, chủ động
của người học chứ không chỉ hướng vào việc phát huy tính tích cực của
người dạy.
Muốn thực hiện dạy và học tích cực thì cần phất triển PP thực hành,
PP trực quan theo kiểu tìm tòi tong phần hoặc nghiên cứu, phát hiện, nhất
là khi dạy học các môn khoa học thực nghiệm.
Đổi mới PPDH cần kế thừa, phát triển những mặt tích cực của
PPDH truyền thống đồng thời cần học hỏi vận dụng một số phương pháp
mới phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện dạy học để giáo dục tiến từng bước
vững chắc.
+ Theo hướng trên, nên phát triển một số PP sau đây:
- Dạy học vấn đáp đàm thoại: Là PP giáo viên đặt ra những câu hỏi
để học sinh trả lời hoặc có thể tranh luận với nhau và với cả GV, qua đó
HS lĩnh hội được nội dung bài học.
- Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề: Là GV tập dượt cho HS
vừa nắm tri thức mới vừa nắm PP chiếm lĩnh tri thức đó, khuyến khích HS
phát hiện và tự giải quyết vấn đề. Vấn đề cốt yếu của PP này là qua quá
Giáo viên: Nguyễn Thị Hoa
6
Trường THPT Trần Phú Sáng kiến kinh nghiệm
trình gợi ý, dẫn dắt, nêu câu hỏi giả định, GV tạo điều kiện cho HS tranh

luận tìm tòi, phát hiện vấn đề thông qua các tình huống có vấn đề giúp các
em đưa ra nhận định, đánh giá cá nhân.
- Dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ: Là PP giúp các thành viên chia
sẻ băn khoăn, suy nghĩ , kinh nghiệm của bản thân, cùng nhau xây dung
nhận thức mới.
Kết hợp với các PPDH truyền thống, mỗi PPDH tích cực có sự
đóng góp tích cực nhất định cho quá trình dạy học, điều quan trọng là
thành công của PP tuỳ thuộc vào khả năng ứng dụng của giáo viên và học
sinh, vào điều kiện ứng dụng của môi trường giáo dục.
1.3. PP dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ (Thảo luận nhóm)
+ Đây là một trong những PPDH tích cực , phù hợp với định hướng,
mục tiêu, yêu cầu đổi mới PPDH. Trong một xã hội đang phát triển theo cơ
chế thị trường, cạnh tranh gay gắt, thì việc hợp tác để trao đổi, bổ sung
cùng phát triển là một xu thế tất yếu. Do đó, dạy và học hợp tác có vai trò
quan trọng.
+ Đặc trưng của PPDH hợp tác: PPDH hợp tác giúp các thành viên
trong nhóm chia sẻ băn khoăn, kinh nghiệm của bản thân cùng nhau xây
dựng nhận thức mới. Bằng cách nói ra những điều mình đang nghĩ mỗi
người có thể nhận rõ trình độ hiểu biết của mình vầ chủ đề nêu ra , theo
mình cần học hỏi thêm những gì. Bài học trở thành quá trình học hỏi lẫn
nhau chứ không phải là sự tiếp nhận thụ động từ giáo viên.
+ Thành công của bài học phụ thuộc vào sự tham gia nhiệt tình của
mỗi thành viên, vì vậy, PP này còn được gọi là PP cùng tham gia, nó như
một PP trung gian giữa sự làm việc độc lập của từng học sinh với sự làm
việc chung của cả lớp. Trong hoạt động nhóm tư duy tích cực của HS phải
được phát huy và ý quan trọng của PP này là rèn luyện năng lực hợp tác
giữa các thành viên trong tổ chức lao động.
+ Hình thức tổ chức: Trong nhà trường PPDH hợp tác được tổ
chức ở cấp nhóm, tổ, lớp hoặc nhà trường. Được sử dụng phổ biến trong
dạy học là hoạt động hợp tác theo nhóm nhỏ 4 đến 6 người. Hoạt động

hợp tác làm tăng hiệu quả học tập nhất là lúc giải quyết những vấn đề gây
cấn, lúc xuất hiện thực sự nhu cầu phối hợp giữa các cá nhân để hoàn
thành nhiệm vụ chung.
Giáo viên: Nguyễn Thị Hoa
7
Trường THPT Trần Phú Sáng kiến kinh nghiệm
Tuỳ mục đích, yêu cầu của vấn đề học tập, các nhóm được chia
ngẫu nhiên hoặc có chủ định, ổn định trong cả tiết học hoặc thay đổi trong
từng phần của tiết học, các nhóm được giao cùng một nhiệm vụ hoặc những
nhiệm vụ khác nhau. Nhóm tự bầu ra nhóm trưởng nếu thấy cần, trong
nhóm có thể phân công mỗi thành viên làm một phần việc. Điều này giúp
cho mỗi người đều phải tích cực làm việc, không dựa dẫm, ỷ lại vào người
có hiểu biết và năng động hơn. Các thành viên trong nhóm giúp đỡ nhau
tìm hiểu vấn đề trong không khí thi đua với các nhóm khác. Kết quả làm
việc của mỗi nhóm sẽ đóng góp vào kết quả làm việc chung của cả lớp.
Đến khâu trình bày kết quả làm việc trong nhóm trước toàn lớp, nhóm có
thể cử một đại diện hoặc có thể phân công mỗi nhóm viên nếu nhiệm vụ
học tập là khá phức tạp.
Như vậy, xuất phát từ yêu cầu đổi mới PPDH, các PPDH tích cực
trong đó có DH hợp tác theo nhóm nhỏ đã và đang dần dần khẳng định
được ưu thế của mình so với các PP truyền thống. Mặt khác, thông qua việc
sử dụng PP này, người GV cũng có thể đánh giá cụ thể và rõ ràng hơn về
khả năng học tập tích cực của HS giúp các em phát huy tốt khả năng của
mình, đồng thời có cơ hội để điều chỉnh uốn nắn những HS kém năng
động, nhiệt tình, dần dần đưa các em vào môi trường hoạt động tích cực
hoà nhập để chiếm lĩnh tri thức.
CHƯƠNG 2: NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT TRONG ĐỀ TÀI
2.1. Thực trạng vấn đề.
Song song với quá trình đổi mới nội dung chương trình, đổi mới
PPDH được đặt ra như một nhu cầu tất yếu và trọng yếu trong đổi mới dạy

học tại các trường PT. Thật vậy, tại tất cả các trường học từ THCS đến
THPT và các bậc học cao hơn đều giương cao khẩu hiệu đổi mới PPDH,
qua đó có thể hiểu đây là vấn đề mang tính chất cốt tử của toàn ngành
trong xu hướng hội nhập.
Trường THPT Trần Phú mặc dù là một trường miền núi, điều kiện
kinh tế-xã hội còn gặp nhiều khó khăn, cơ sở vật chất và đời sống của cả
GV và HS còn nhiều thiếu thốn tuy thế nhưng không hề lạc điệu với quá
trình đổi mới GD. Thực tế giảng dạy cho thấy, GV của trường ở mọi bộ
môn đều tích cực đổi mới PPDH, sử dụng phương tiện DH, thíêt bị DH
hiện đại vào quá trình giảng dạy và bước đầu đã có những thành công nhằm
nâng cao chất lượng dạy học. Đó quả là một dấu hiệu đáng mừng. Tuy
Giáo viên: Nguyễn Thị Hoa
8