ngaøy daïy 29 giaùo vieân giaûng daïy trương thế thảo trường thcs nhơn hậu ngaøy soạn 15 08 08 di truyeàn vaø bieán dò chöông i caùc thí nghieäm cuûa menñen tieát 1 menñen vaø di truyeàn hoïc i muïc t

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (836.96 KB, 93 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Ngày So

ạn

: 15.08.08

DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ

Chương I:

CÁC THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN

Tiết 1:

Menđen và di truyền học

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:

1. Ki

ến thức:

-

Nêu được mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của di truyền học.

-

Hiểu được cơng lao và trình bày được phương pháp phân tích các thế hệ lai của

Menđen.

-

Hiểu và nêu được 1 số thuật ngữ, kí hiệu trong di truyền học.

2.K

ỉ năng:

Rèn kỹ năng liên hệ thực tế, phân tích để rút ra kết luận.

3. Thái độ:

Giáo dục lòng say mê nghiên cứu khoa học và u thích mơn học.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRỊ:

1. Chuẩn bị của thầy:

-

Tranh phóng to H.2.2, tranh hay ảnh chân dung của Menđen.

-

B

ảng phụ: Bảng 1.1:

Tính tr

ạng

B

ản thân học sinh

B

ố

M

ẹ

Hình d

ạng tai (trịn, dài)

M

ắt (2 mí, 1 mí)

M

ũi (cao, thấp)

Tóc (Xoăn, thẳng)

Màu mắt (đen, nâu, xanh)

Màu da (trắng, đen)

Chi

ều cao cơ thể (cao, thấp)

2. Chuẩn bị của trò: Đọc trước bài trong SGK

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp

:

1’

2. Mở bài

(2’) Vì sao con cái sinh ra lại có những đặc điểm giống với bố mẹ? Bài

học hôm nay, chúng ta sẽ trả lời được câu hỏi đó.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

TG Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung
12’ Hoạt động 1: Di truyền học là gì?

Mục tiêu: HS hiểu được khái niệm biến dị, di truyền và mục đích của di truyền học.

GV yêu cầu HS so sánh xem
mình có những đặc điểm gì về
hình dạng bên ngồi giống với
bố mẹ và có những đặc điểm
nào khác với bố mẹ? ->Điền
vào bảng 1.1.

- GV: những đặc điểm giống
với bố mẹ là những đặc điểm
di truyền.

Còn những đặc điểm khác với
bố mẹ là những đặc điểm biến
dị.

- Ngành khoa học nghiên cứu
về di truyền và biến dị gọi là
di truyền học.

GV thông báo thêm: Ngành
khoa học này chỉ mới xuất
hiện từ đầu TK XX nhưng nó
là ngành khoa học mũi nhọn
trong sinh học, nó đã trở thành
cơ sở lý thuyết của khoa học
chọn giống, có vai trị lớn lao
đối với y học.

- HS chỉ ra các đặc điểm của
mình giống với bố mẹ và các
đặc điểm khác với bố mẹ -> Tự
hồn thiện bảng 1.1

- HS tự rút ra các nhận xét đặc
điểm di truyền và biến dị.

- HS laéng nghe và thu nhận.

1. Di truyền học:

- Di truyền nghiên
cứu cơ sơ vật chất,cơ
chế tính quy luật của
hiện tượng di truyền
- Di truyền học có vai
trị rất quan trọng
khơng chỉ về lý
thuyết mà cịn có giá
trị thực tiễn cho khoa
học chọn giống và y
học đặc biệt là trong
công nghệ sinh học.

15’ Hoạt động 2: Men đen - người đặt nền móng cho di truyền học.

Mục tiêu: HS hiểu được phương pháp phân tích các thế hệ lai của MenĐen
GV hướng dần HS quan sát và

phân tích H1.2 SGK để rút ra
nhận xét sự tương phản cảu
từng cặp tính trạng

? Đọc thơng tin SGK và cho
biết nội dung cơ bản của
phương pháp phân tích các thế
hệ lai.

- HS quan sát h1.2 SGK nhận
xét các cặp tính trạng tương
phản: trơn -nhăn, vàng- xanh,
thân cao- thân thấp.

- HS đọc thông tin trong SGK
và rút ra nội dung cơ bản của

2. MenĐen- người
đặt nền móng cho di
truyền học:

a. Nội dung của
phương pháp phân
tích thế hệ lai:

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

- Ở phương pháp phân tích các
thế hệ lai: Menđen lai các cặp
bố mẹ khác nhau về 1 hoặc 1
số cặp tính trạng thuần chủng
tương phản rồi theo dõi sự di
truyền riêng rẽ của từng cặp
tính trạng. Đây là tính chất độc
đáo bởi trước ơng đã có nhiều
nghiên cứu nhưng các tác giả
thường cố gắng nghiên cứu sự
di truyền của sinh vật thể hiện
đồng thời toàn bộ các tính
trạng 1 lần.

- Sau đó dùng tốn thống kê
để phân tích các số liệu thu
được, chính vì vậy ông đã
dùng đậu hà lan làm đối tượng
nghiên cứu do đậu Hà lan dễ
trồng, có thể phân biệt dễ
dàng các tính trạng tương
phản, tự thụ phấn nghiên ngặt
nên dễ tạo ra dịng thuần.
- GV thơng báo thêm 1 số
thơng tin: cơng trình của
MenĐen được công bố từ 1865
nhưng đến 1900 mới được
công nhận tức là từ sâu khi
ông mất bởi lúc đó những hiểu
biết về lĩnh vực tế bào học rất
hạn chế nên người ta chuă
nhận thức được giá trị cơng
trình của ơng.

phương pháp phân tích các thế
hệ lai:

+ Lai 1 hoặc 1 số cặp tính trạng
thuần chủng tương phản

+ Dùng toán thống kê kết quả
lai.

- HS lắng nghe và thu nhận
thông tin.

1 số cặp tính trạng
thuần chủng tương
phản rồi theo dõi sự
di truyền riêng rẽ của
từng cặp tính trạng.

- Dùng tốn thống kê
để phân tích các số
liệu thu được, từ đó
rút ra qui luật di
truyền các tính trạng

8’ Hoạt động 3: Một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền học.

Mục tiêu: HS nắm được một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền học
GV yêu cầu HS đọc thơng tin

phần 3 trong SGK

- Tính trạng: là những đặc
điểm về hình thái, cấu tạo,
sinh lí của 1 cơ thể

- HS đọc thông tin SGK và thu
nhận thông tin về một số thuật
ngữ

- HS tự cho ví dụ: thân cao, quả
màu vàng…

2. Một số thuật ngữ
và kí hiệu cơ bản của
di truyền học:

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

- Cặp tính trạng tương phản: là
2 trạng thái biểu hiện trái
ngược nhau của cùng lọai tính
trạng

- Nhân tố di truyền: qui định
các tính trạng của sinh vật.
- Giống hay dịng thuần
chủng: có đặc tính di truyền
đồng nhất, các thế sau giống
thế hệ trước.

-GV: thông báo cho HS 1 số
kí hiệu dùng trong phân tích
thế hệ lai.

- Hạt trơn-hạt nhăn, hạt
vàng-hạt xanh….

- Nhân tố qui định màu sắc hoa
- Đậu Hà Lan thuần chủng về
màu sắc hoa

- Cặp tính trạng tương
phản: là 2 trạng thái
biểu hiện trái ngược
nhau của cùng lọai
tính trạng

- Nhân tố di truyền:
qui định các tính
trạng của sinh vật.
- Giống hay dòng
thuần chủng: có đặc
tính di truyền đồng
nhất, các thế sau
giống thế hệ trước
- Một số kí hiệu:
+ P: cặp bố mẹ
+ X: phép lai
+ G: giao tử
+F: thế hệ con

IV. CỦNG CỐ:

1. Trình bày đối tương,nội dung, ý nghĩa thực tiễn của di truyền học?

- Di truyền nghiên cứu cơ sơ vật chất,cơ chế tính quy luật của hiện tượng di

truyền

- Di truyền học có vai trị rất quan trọng khơng chỉ về lý thuyết mà cịn có giá trị

thực tiễn cho khoa học chọn giống và y học đặc biệt là trong cơng nghệ sinh học.

2. Nội dung cơ bản của phương pháp phân tích thế hệ lai?

- Lai các cặp bố mẹ khác nhau về 1 hoặc 1 số cặp tính trạng thuần chủng tương

phản rồi theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng.

- Dùng tốn thống kê để phân tích các số liệu thu được, từ đó rút ra qui luật di

truyền các tính trạng

3. Tạo sao Menđen lại chọn lọc các cặp tính trạng tương phản khi thực hiện các

pháp lai?

- Vì khi chọn các cặp tính trạng tương phản thì thuận tiện cho việc theo dõi sự di

truyền của các cặp tính trạng

V. DẶN DÒ:

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5></div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Ngày dạy: 01.09.05

Tiết 2:

LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

- Trình bày và phân tích được thí nghiệm lai 1 cặp tính trạng của MenĐen. Nêu

được các khái niệm KH, KG, thể đồng hợp, thể dị hợp. Phát biểu được nội dung qui

luật phân li.

- Rèn kỹ năng phân tích số liệu để giải thích được kết quả TN theo quan niệm

của Menđen.

- Giáo dục tính cẩn thận, tỉ mỉ để đưa đến kết quả chính xác.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRỊ:

3. Chuẩn bị của thầy: tranh phóng to H2.1,H2.2 SGK

4. Chuẩn bị của trò: kẻ bảng T8 vào vở bài tập

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

1’

2. Kiểm tra bài cũ:

5’

1. Nội dung cơ bản của phương pháp phân tích thế heä lai?

- Lai các cặp bố mẹ khác nhau về 1 hoặc 1 số cặp tính trạng thuần chủng tương

phản rồi theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng.

- Dùng tốn thống kê để phân tích các số liệu thu được, từ đó rút ra qui luật di

truyền các tính trạng

2.Hãy lấy ví dụ về các cặp tính trạng tương phản ở người để minh họa khái niệm”

cặp tính trạng tương phản”?

Tóc quăn- tóc thẳng, thân cao- thân thấp

3. Vào bài:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung
20’ Hoạt động 1: Thí nghiệm của Menđen

Mục tiêu: HS nắm được đối tượng, phương pháp và kết quả của thí nghiệm.
-GV dùng tranh phóng to

H2.1 SGK giớùi thiệu sự thụ

phấn nhân tạo trên hoa đậu
HàLan, đây là công việc mà
Menđen tiến hành rất cẩn

- HS theo dõi GV trình bày TN

1. Thí nghiệm của
MenĐen:

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

thận, tỉ mỉ và công phu:bỏ nhị
ra khỏi bông hoa đỏ được
chọn làm mẹ sau đó chuyển
phấn hoa từ nhị của bông hoa
trắng sang nhụy của bông hoa
đỏ.

- yêu cầu HS quan sát bảng 2
T8 ở cột P và cột F1 sau đó
nhận xét các tính trạng của F1
- GV yêu cầu HS quan sát cột
F2 và xác định tỉ lệ KH ở F2
GV có thể hướng dẫn HS rút
ra tỉ lệ đồng thời nhấn mạnh
sự ước lượng gần đúng rồi
làm tròn và trong thống kê số
lượng càng lớn càng chính
xác

-GV thông báo: quả lục, quả
vàng, thân cao,thân thấp….là

các KH

? vậy KH là gì

- khi thay đoơi vị trí làm bô và
làm mé thì keẫt quạ phép lai
văn khođng thay đoơi bởi vì vai
trò di truyeăn cụa bô và mé là
như nhau.

- Tính trạng biểu hiện ngay ở
F1 gọi là tính trạng trội, tính
trạng đến F2 mới biểu hiện là
tính trạng lặn.

- GV yêu cầu HS điền vào
chỗ trống T9

- HS quan sát và nhận xét:
F1 đồng tính về tính trạng của
của bố hoặc của mẹ

- HS rút ra tỉ lệ bằng cách đem
số lượng lớn chia cho số lượng
nhỏ nhất của từng loại KH
P1 : hoa đỏ x hoa trắng
F2 : 3 đỏ:1 trắng

P2 : thân cao x thân lùn
F2 : 3 cao:1 lùn

P3 : quả lục x quả vàng
F2 : 3 lục:1 vàng

- KH là tổ hợp tồn bộ các tính
trạng của cơ thể.

-HS điền vào chố trống: khi lai 2
bố mẹ khác nhau về 1 cặp tính
trạng thuần chủng tương phản thì
F1đồng tính về tính trạng của
bố hoặc mẹ, cịn F2 có sự phân li
tính trạng theo tỉ lệ trung bình
3:1

TC và hoa trắng TC
-Tiến hành: bỏ nhị ra
khỏi bông hoa đỏ
được chọn làm mẹ
sau đó chuyển phấn
hoa từ nhị của bông
hoa trắng sang nhụy
của bông hoa đỏ. F1
tạo thành tiếp tục tự
thụ cho ra F2

- Kết quả:100% F1
biểu hiện tính trạng
trội. F2 phân li theo tỉ
lệ 3 trội:1 lặn

14’ Hoạt động 2: Men đen giải thích kết quả của thí nghiệm

Mục tiêu: HS hiểuđược: cơ chế di truyền các tính trạng là cơ sở để MenĐen giải
thích kết quả TN của mình

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

GV: quan niệm đương thời
của Menđen là sự di truyền
hòa hợp nghĩa là các tính
trạng của bố và mẹ trộn lấn
nhau tạo nên các tính trạng
trung gian. Nhưng ở TN này
thì F1 đều mang tính trạng trội
cịn tính trạng lặn ở F2 mới
xuất hiện nên mỗi tính trạng
là do 1 cặp gen qui định

- GV yêu cầu HS quan sát
H2.3 và thảo luận theo nhóm:
? Tỉ lệ các giao tử ở F1 và tỉ
lệ các loại hợp tử ở F2

? Tại sao ở F2 lại có tỉ lệ 3
hoa đỏ: 1 hoa trắng

GV: giải thích kết quả TN của
MenĐen là dựa vào sự phân
li của cặp nhân tố di truyền
trong quá trình phát sinh giao
tử và sự tổ hợp của chúng

trong thụ tinh

- HS chú ý lắêng nghe và ghi
nhận

- HS quan sát H 2.3 và thảo luận
theo nhoùm

- Tỉ lệ các loại giao tử ở F1 là
1A:1a

tỉ lệ các loại hợp tử ở F2 là 1AA:
2Aa :1aa

- Bởi vì thể dị hợp Aa biểu hiện
Kh trội giống như thể đồng hợp
AA

thích kết quả thí
nghiệm:

-Giải thích kết quả
TN của MenĐen là
dựa vào sự phân li
của cặp nhân tố di
truyền trong quá trình
phát sinh giao tử và
sự tổ hợp của chúng
trong thụ tinh. Đây
chính là cơ chế di

truyền của các tính
trạng.

- Nội dung của qui
luật phân li:

+ Trong q trình
phát sinh giao tử, mỗi
nhân tố di truyền
trong cặp nhân tố di
truyền phân li về 1
giao tử và giữ nguyên
bản chất như ở cơ thể
thuần chủng của P

IV. CỦNG CỐ: 5’

1. Phát biểu nội dung của qui luật phân li?

Trong quá trình phát sinh giao tử, mỗi nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di
truyền phân li về 1 giao tử và giữ nguyên bản chất như ở cơ thể thuần chủng của P

2. Cho 2 giống cá kiếm mắt đen TC và mắt đỏ TC giao phối với nhau được F

toàn cá kiếm mắt đen. Khi cho các con cá F

giao phối với nhau thì tỉ lệ về KH ở F

sẽ như thế nào? Cho biết màu mắt chỉ do 1 nhân tố di truyền qui định

- Vì F

tồn cá kiếm mắt đen nên mắt đen là tính trạng trội, cịn mắt đỏ là tính

trạng laën.

Qui ước: A qui định mắt đen, a qui định mắt đỏ

Sơ đồ lai:

P:

mắt đen

x

mắt đỏ

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

G

: A

a

F

: Aa

x

Aa

G

F1 :

1A:1a

F

2 :

1AA : 2Aa :1aa

3 cá mắt đen : 1 cá mắt đỏ

V. DẶN DỊ:

5. Về nhà làm BT4 Tr 10 SGK

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- GV cần giải thích rõ hơn quan niệm đương thời của Menđen về sự di truyền

hòa hợp.

- Hướng dẫn tỉ mỉ cách viết 1 sơ đồ lai cho HS

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Ngày dạy: 05.9.05

Tiết 3

LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG (tt)

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

- Hiểu và trình bày được nội dung, mục đích và ứng dụng của phép lai phân tích.

Giải thích được tại sao qui luật phân li chỉ đúng trong những điều kiện nhất định, ý

nghĩa của qui luật phân li đối với lĩnh vực sản xuất. Phân biệt được trội hồn tồn và

trội khơng hồn tồn

- Rèn kỹ năng phân tích , so sánh.

- Giáo dục lòng yêu thích môn học

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: GV chuẩn bị tranh minh họa lai phân tích, tranh phóng to

H3

- Chuẩn bị của trị: đọc trước TN về phép lai phân tích.

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

1’

2. Kiểm tra bài cũ:

5’

1. Phát biểu nội dung của qui luật phân li?

Trong q trình phát sinh giao tử, mỗi nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di

truyền phân li về 1 giao tử và giữ nguyên bản chất như ở cơ thể thuần chủng của P

2. Cho 2 giống cá kiếm mắt đen TC và mắt đỏ TC giao phối với nhau được F

toàn

cá kiếm mắt đen. Khi cho các con cá F

giao phối với nhau thì tỉ lệ về KH ở F

sẽ như

thế nào? Cho biết màu mắt chỉ do 1 nhân tố di truyền qui định.

3. Vào bài:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung
20’ Hoạt động 1: Phép lai phân tích

Mục tiêu: HS giải thích được phép lai phân tích và ý nghĩa của phép lai phân tích
- GV u cầu HS nhắc lại KN

kiểu hình?

- Hơm nay sẽ tìm hiểu KN về
KG: là tổ hợp toàn bộ các
gen trong cơ thể

- KG gồm 2 cặp gen tương
ứng giống nhau gọi là thể

- KH là tổ hợp tồn bộ các tính
trạng của cơ thể

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

đồng hợp, nếu là AA gọi là
thể đồng hợp trội, nếu là aa
gọi là thể đồng hợp lặn, nếu
là Aa gọi là thể dị hợp.

? Yêu cầu HS xác định kết
quả của phép lai sau:

P Hoa đỏ x hoa trắng
AA aa

P Hoa đỏ x hoa trắng
Aa aa

GV sửa sai nếu cần và giảng
giải lại cho HS hiểu thêm.
? làm thế nào để xác định
được KG của cá thể mang
tính trạng trội.

GV thông báo: phép lai giữa
cá thể mang tính trạng trội
cần xác định với cá thể mang
tính trạng lặn được gọi là
phép lai phân tích.

- GV yêu cầu HS lần lượt
điền các tử hay cụm từ vào
các khoảng trống theo thứ tự:
trội, KG, lặn, đồng hợp trội,
dị hợp.

- Nếu 100% cá thể mang tính
trạng trội thì đối tượng có KG
đồng hợp trội. Nếu kết quả
phân li 1trội:1lặn thì đối
tượng có KG dị hợp.

HS: phải xác định được các ý sau
P hoa đỏ x hoa trắng

AA aa
G: A a

F1: Aa-100% hoa đỏ
P: hoa đỏ x hoa trắng

Aa aa

G: A a a
F1: 1Aa: 1aa

1 hoa đỏ: 1 hoa trắng

- Để xác định KG của cá thể
mang tính trạng trội thì đem cá
thể đó lai với cơ thể có KG lặn

HS đọc nội dung trang 11 và
điền các từ vào chỗ trống

- Phép lai giữa cá thể
mang tính trạng trội
cần xác định KG
đồng hợp hay dị hợp
với cá thể mang tính
trạng lặn được gọi là
phép lai phân tích.
- Nếu kết quả phép
lai là đồng tính thì cơ
thể mang tính trạng

trội có KG đồng hợp
tử, nếu kết quả phép
lai phân tính thì cơ
thể mang tính trạng
trội có KG dị hợp.

10’ Hoạt động 2: Ý nghĩa tương quan trội lặn:

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

GV thông báo: tương quan
trội lặn là hiện tượng phổ
biến ở nhiều tính trạng trên
cơ thể thực vật, động vật,
người.

- Thơng thường các tính trạng
trội là những tính trạng tốt,
tính trạng lặn là tính trạng
xấu.

- Nhờ hiểu biết nay mà người
ta đã cố gắng tạo ra các giống
tập trung toàn gen trội để đưa
lại năng suất cao.

? Dựa vào phần đã học em
hãy cho biết muốn xác định
tương quan trội lặn ta phải
thực hiện phương pháp nào.
? Dựa vào đâu để xác định độ
thuần chủng tương phản ở P.

- HS lắng nghe và ghi nhớ

- HS trả lời: Để xác định được
tương quan trội lặn ta sử dụng
phương pháp phân tích các thế
hệ lai.

- Dựa vào kết quả của phép lai
phân tích ta xác định được độ
thuần chủng của P. Nếu ở F2
phân li theo tỉ lệ 3:1 thì KH
chiếm tỉ lệ ¾ là KH trội, cịn KH
chiếm ¼ là KH lặn.

2. Ý nghóa tương
quan trội lặn:

- Tương quan trội lặn
là hiện tượng phổ
biến ở nhiều tính
trạng trên cơ thể sinh
vật.

- Xác định được các
tính trạng trội và tạp
trung nhiều gen trội
quý vào 1 cơ thể
nhằm tạo ra giống có
ý nghĩa kinh tế.

- Trong sản xuất để
tránh sự phân li tính
trạng điẽn ra, trong
đó xuất hiện tính
trạng xấu, ảnh hưởng
đến phẩm chất và
năng suất vật nuôi,
cây trồng, người ta
cần kiểm tra độ
thuần chủng của
giống.

- Để xác định được
tương quan trội lặn ta
sử dụng phương pháp
phân tích các thế hệ
lai.

5’ Hoạt động 3: Trội khơng hồn tồn:

Mục tiêu: HS phân biệt được hiện tượng trội hồn tồn và khơng hồn tồn.
GV: có trường hợp khác vói

kết quả của TN Menđen là cơ
thể lai F1 xuất hiện tính trạng
trung gian giữa bố và mẹ gọi
là hiện tượng trội khơng hồn

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

toàn.

- Yêu cầu HS quan sát h3 và
xác định tỉ lệ Kh ở F2?

? yêu cầu HS so sánh hiện
tượng trội hồn tồn và trội
khơng hồn tồn( bài tập 3
SGK)

F2 xuất hiện tỉ lệ 1 hoa đỏ:2 hoa
hồng:1 hoa trắng

- HS hoàn thành điềnvào chỗ
trống SGK t12 theo các từ: tính
trạng trung gian, là 1:2:1

Đặc

điểm Trội khơnghồn tồn Trội hồntồn
KH ở

TT trung

gian TT trội

KH ở
F2

1trội:2trung
gian:1lặn

3 trội:1
lặn

hiện tính trạng trung
gian giữa bố và mẹ
gọi là hiện tượng trội
khơng hồn tồn.

IV. CỦNG CỐ: 5’

1. KH là gì?

a. KH là tổ hợp các tính trạng của cơ thể.

b. KH là những đặc điểm hình thái được biểu hiện.

c. KH bao gồm những đặc điểm cấu tạo và hình thái của cơ thể

2. Người ta sử dụng phép lai phân tích nhằm mục đích gì?

a. Để nâng cao hiệu quả lai.

b. Để tìm ra các thể đồng hợp

c. để phân biệt thể đồng hợp và thể dị hợp

d. cả b và c

V. DẶN DÒ:

6. Về nhà làm BT1,2,3,4 Tr 13 SGK

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

Ngày dạy: 08.09.05

Tiết 4

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

- Mơ tả được TN lai 2 cặp tính trạng của MenĐen,biết phân tích kết quả TN.

Hiểu và phát biểu được nội dung của qui luật phân li độc lập của MenĐen. Giải

thích được KN biến dị tổ hợp.

- Rèn kỹ năng phân tích kết quả của TN.

- Giáo dục tính cẩn thận, tỉ mỉ khi làm việc.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

7. Chuẩn bị của thầy: tranh phóng to H4 SGK

8. Chuẩn bị của trò: đọc trước TN về phép lai 2 cặp tính trạng.

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

1’

2. Kiểm tra bài cũ:

5’

1. Lai phân tích là gì ?

Phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội cần xác định KG đồng hợp hay dị hợp

với cá thể mang tính trạng lặn được gọi là phép lai phân tích.

2. Tương quan trội lặn có ý nghĩa gì trong thực tiến sản xuất?

- Xác định được các tính trạng trội và tạp trung nhiều gen trội quý vào 1 cơ thể

nhằm tạo ra giống có ý nghĩa kinh tế.

- Trong sản xuất để tránh sự phân li tính trạng điẽn ra, trong đó xuất hiện tính

trạng xấu, ảnh hưởng đến phẩm chất và năng suất vật nuôi, cây trồng, người ta cần

kiểm tra độ thuần chủng của giống.

3. Vaøo baøi:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của trịø Nội dung
25’ Hoạt động 1: Thí nghiệm của MenĐen

Mục tiêu: HS mô tả TN của MenĐen về lai 2 cặp tính trạng tương phản thuần chủng.
- GV giới thiệu và giải

thích H4 SGK: Menđen
thực hiện lai giữa hạt
vàng-trơn và
xanh-nhăn (ơng đổi vai trị
của bố và mẹ) thì kết
quả lai F1 vẫn thu được
100% là hạt vàng -trơn.

HS quan sát tranh H4 và theo dõi
sự mơ tả của GV

1. Thí nghiệm của
MenĐen:

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

Sau đó ơng cho F1 thụ
phấn với nhau thì thu

được F2 là
315vàng-trơn: 108 xanh-315vàng-trơn:101
vàng-nhăn: 32
xanh-nhăn

? yêu cầu HS xác định
tỉ lệ của KH ở F2

? yêu cầu HS thực hiện
điền vào bảng trong
SGK

? Nhận xét về sự phân
li của từng cặp tính
trạng.

GV thơng báo lại tỉ lệ
của từng loại KH:
vàng/xanh=3/1

Trơn/nhăn=3/1

? u cầu HS nhận xét
tỉ lệ của từng cặp TT
so với tỉ lệ chung của 2
cặp TT ở F2.

- GV MenĐen rút ra
kết luận: các TT màu
sắc hạt và hình dạng

hạt di truyền độc lập
với nhau.

- HS tự phân tích và thảo luận
rút ra kết quả.

- HS xác định tỉ lệ KH là: 9

vàng-trơn:3 vàng -nhăn: 3

xanh-trơn:1 xanh-nhăn

KH F2 hạtSố

Tỉ
lệ
KH

Tỉ lệ từng cặp
TT ở F2

Vàng-trơn
315 9
Vàng/xanh=3/1

Xanh-trơn
108 3

Vàng-nhăn 101 3 Trơn/nhăn=3/1

Xanh-nhăn 32 1

-HS nhận xét: tỉ lệ từng cặp tính
trạng phân li theo 3:1 tuân theo
qui luật phân li nghĩa là bị chi
phối bởi 1 cặp gen, trong đó gen
trội át hồn tồn gen lặn và TT
trội là vàng -trơn, TT lặn là
xanh-nhăn

- Tỉ lệ KH chung ở F2 chính bằng
tích tỉ lệ của từng cặp TT.

- Cách tiến hành:

P: vàng-trơn(tc) x
xanh-nhăn(tc)

F1: 100% vàng-trơn

F1xF1: vàng-trơn x vàng-trơn
F2: 9 vàng-trơn:3 xanh-trơn:
3 vàng-nhăn:1 xanh-nhăn

- Nhận xét: tỉ lệ KH ở F2
bằng tích tỉ lệ KH của từng
cặp TT.

2. Nội dung của qui luật
phân li độc lâp:

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

- Như vậy khi tích tỉ lệ
của từng cặp TT bằng
tỉ lệ chung chung của
các TT thì chúng di
truyền độc lập với
nhau.

? yêu cầu HS thảo luận
và điền từ vào chỗ
trống T 15

- HS thảo luận và điền cụm từ:
tích tỉ lệ.

khác nhau về 2 cặp TT
tương phản di truyền độc lập
với nhau, cho F2 có tỉ lệ mỗi
loại KH bằng tích tỉ lệ của
các TT hợp thành.

- Có sự phân li độc lập của
các cặp TT đó là do có sự
phân li độc lập và tổ hợp tự
do của các cặp NST tương
đồng dẫn đến sự phân li độc
lập và tổ hợp tự do của các

cặp gen tương ứng trong quá
trình phát sinh giao tử và thụ
tinh.

8’ Hoạt động 2: biến dị tổ hợp:

Mục tiêu: HS nhận biết được hiện tượng biến dị tổ hợp.
GV yêu cầu HS nhìn

lại kết quả của F2 và
nhận xét xem có những
Kh nào khác với thế hệ
P?

- GV; các KH đến F2
mới xuất hiện và khác
P thì các KH này gọi là
biến dị tổ hợp, chúng
chiếm tỉ lệ khá cao.
? Điều này có ý nghĩa
như thế nao đối voái
sinh vật.

-HS trả lời: các KH khác với thế
hệ P: xanh-trơn và vàng- nhăn.

-HS trả lời: làm cho thế giới sinh
vật có những tổ hợp khá phong
phú tạo nên sự đa dạng của loài.

2. Biến dị tổ hợp:

- Bieẫn dị toơ hợp là sự toơ hợp
lái các tính tráng cụa bô mé
thođng qua quá trình sinh sạn.

IV. CỦNG CỐ: 6’

1. Biến dị tổ hợp xảy ra theo cơ chế nào?

a. Do trong quá trình giả phân, các cặp gen tương ứng phân li độc lập và tổ hợp tự

do tạo ra những loại giao tử khác nhau.

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

c. Do trong giảm phân, các gen không phân li đồng đều về các giao tử.



d. Cả a và b.

2. Khi lai 2 bố mẹ khác nhau về cặp TT thuần chủng thì:



a. Sự phân li của TT này không phụ thuộc vào TT khác



b. F

có tỉ lệ KH bằng tích tỉ lệ của các TT hợp thành nó

c. F

phân li KH theo tỉ lệ 1:2:1



d. F

có KH 3:1

V. DẶN DÒ:

Về nhà làm BT và đọc trước phần giải thích TN của Men Đen.

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

Ngày dạy: 12.09.05

Tiết 5

(tt)

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

- Giải thích được kết quả TN lai 2 cặp tính trạng của MenĐen,biết phân tích kết

quả TN. Hiểu và phát biểu được nội dung của qui luật phân li độc lập của MenĐen.

Giải thích được KN biến dị tổ hợp.

- Rèn kỹ năng phân tích, quan sát.

- Giáo dục tính cẩn thận, tỉ mỉ khi làm việc.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

9. Chuẩn bị của thầy: phóng to sơ đồ H.5 SGK T17

10.Chuẩn bị của trị: đọc trước giải thích TN về phép lai 2 cặp tính trạng.

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

1’

2. Kiểm tra bài cũ:

6’

1. Trình bày TN về lai 2 cặp tính trạng của MenÑen ?

- Đối tượng: thực hiện lai 2 thứ đậu Hà Lan TC khác nhau về cặp TT tương

phản:hat vàng-vỏ trơn với hạt xanh-vỏ nhăn.

- Cách tiến hành:

P: vàng-trơn(tc) x xanh-nhăn(tc)

F

: 100% vàng-trơn

F

xF

: vàng-trơn x vàng-trơn

F

: 9 vàng-trơn:3 xanh-trơn: 3 vàng-nhăn:1 xanh-nhăn

2. Từ kết quả của thí nghiệm hãy rút ra kết luận?

- Khi lai giữa 2 bố mẹ TC khác nhau về 2 cặp TT tương phản di truyền độc lập

với nhau, cho F

có tỉ lệ mỗi loại KH bằng tích tỉ lệ của các TT hợp thành.

3. Vào bài:

Như vậy từ kết quả TN đó của MenĐen đã được ơng giait thích như

thế nào? Chúng ta sẽ tìm hiểu rõ trong tiết học hơm nay

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của trịø Nội dung
25’ Hoạt động 1: MenĐen Giải thích kết quả của Thí Nghiệm.

Mục tiêu: HS nắm được kết quả TN của Menđen được giải thích dựa vào sự phân li
độc lập của các cặp gẩptong quá trinhg phát sinh giao tử

? Nhắùc lại kết quả
phân li của từng cặp
tính trạng ở TN lai 2
cặp tính trạng của

- HS nhắc lại:

Tỉ lệ vàng/ xanh = 3/1
Tỉ lệ trơn / nhăn= 3/1

1. MenĐen giải thích kết
quả thí nghiệm :

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

Menđen

? Dựa vào qui luật
phân li và tỉ lệ giữa các
tính trạng em có nhận
xét gì.

GV thơng báo: như
vậy lúc này MenĐen
dùng các chữ cái kí
hiệu cho các gen tương
ứng.

? GV viết KH yêu cầu
HS điền KG vào phía
dưới KH

P: vàng-trơn(tc) x
xanh-nhăn(tc)

? u cầu HS viết giao
tử và kết quả của F1 cả
về KG và KH

- Cơ thể lai Få1 đem lai
với cơ thể lai F1 sẽ
được thế hệ F2

? Như vậy F1 mang bao
nhiêu cặp gen. ở thể
đồng hợp hay dị hợp
-GV thông báo: F1
mang 2 cặp gen dị hợp
nên khi giảm phân sẽ
cho 4 loại giao tử là:
AB, Ab, aB, ab có tỉ lệ
như nhau. Các giao tử
này được hình thành là
do sự phân li độc lập
và tổ hợp tự do của các
cặp gen tương ứng

- HS rút ra nhận xét:

+Tính trạng hạt vàng-vỏ trơn là
trội so với tính trạng hạt xanh- vỏ

nhăn.

+ Chứng tỏ tính trạng màu sắc
hạt và hình dạng hạt do 1 nhân tố
di truyền qui định hay nói cách
khác là do 1 gen qui định.

- HS lắng nghe và ghi nhớ
A: qui định hạt vàng
a: qui định hạt xanh
B: qui định hạt trơn
b: qui định hạt nhăn

- HS điền KG vào dưới KH
P: vàng-trơn(tc) x xanh-nhăn(tc)
AABB aabb

G: AB ab
F1: 100% AaBb

vàng-trơn

- HS trả lời: F1 mang 2 cặp gen dị
hợp .

- HS nắm được khi F1 giảm phân
sẽ hình thành 4 loại giao tử có tỉ
lệ như nhau: AB, Ab, aB, ab

trạng:

vaøng/ xanh = 3/1
trơn / nhăn= 3/1
- Rút ra nhận xét:

+Tính trạng hạt vàng-vỏ
trơn là trội so với tính
trạng hạt xanh- vỏ nhăn.
+ Chứng tỏ tính trạng
màu sắc hạt và hình dạng
hạt do 1 gen qui định.
- Gọi:

A: qui định hạt vàng
a: qui định hạt xanh
B: qui định hạt trơn
b: qui định hạt nhăn
P: vàng-trơn(tc) x
xanh-nhaên(tc)

AABB aabb
G: AB ab
F1: 100% AaBb
vàng-trơn

F1 xF1: AaBb x AaBb

AB Ab aB

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

- GV: như vậy sự tổ

hợp giữa các giao tử
của F1 khá phức tạp
nên GV hướng dẫn từ
từ cách lập khung
Pennet cho Hs nắm.
? Các em hãy nhìn vào
KG trong khung Pennet
và cho biết KH tương
ứng với từng KG

? F2 xuất hiện bao
nhiêu KH. giải thích tại
sao F2 lại xuất hiện 16
tổ hợp

? HS xác định tỉ lệ KG
và suy ra tỉ lệ KH để
điền vào bảng 5 SGK
T18

AB Ab aB ab

AB AABB AABb AaBB AaBb
Ab AABb AAbb AaBb Aabb
aB AaBB AaBb aaBB aaBb
ab AaBb Aabb aaBb aabb

- KH tương ứng với KG là :
A-B- : vàng-trơn
aaB- : xanh-trơn

aabb : xanh- nhăn
A-bb: vàng- nhăn

-HS trả lời: F2 xuất hiện 16 KH
tương ứng với 16 tổ hợp. Bởi vì
F1 tạo thành 4 loại giao tử với tỉ
lệ ngang nhau là ¼ nên khi tổ
hợp lại với nhau sẽ tạo nên 16 tổ
hợp lai.

- HS xác địnhvà điền vào bảng
9 A-B- : 9 vàng-trơn

3 aaB- : 3 xanh-trôn
1 aabb : 1 xanh- nhaên
3 A-bb: 3 vàng- nhăn

9 A-B- : 9 vàng-trơn
3 aaB- : 3 xanh-trơn
1 aabb : 1 xanh- nhăn
3 A-bb: 3 vàng- nhăn
-Nhận xét: Có sự phân li
độc lập của các cặp TT
đó là do có sự phân li độc
lập và tổ hợp tự do của
các cặp NST tương đồng
dẫn đến sự phân li độc
lập và tổ hợp tự do của
các cặp gen tương ứng
trong q trình phát sinh

giao tử và thụ tinh.(Giải
thích nội dung định luật
phân li độc lâïp)

8’ Hoạt động 2Ý nghĩa của qui luật phân li độc lập

Mục tiêu: HS nhận biết được xuất hiện nhiều biến dị tổ hợp là do sự phân li độc lập
và tổ hợp tự do của các gen

GV yêu cầu HS đọc
thông tin trong SGK
? Sự phân li độc lập
của các nhân tố di
truyền có ý nghĩa như
thế nào

? Điều này có ý nghĩa
như thế nào đối vơí
sinh vật.

-HS đọc thơng tin trong SGK

- Sự phân li dộc lập và tổ hợp tự
do của các gen đã góp phần tạo
nên nhiều biến dị tổ hợp

-Tạo nên sự đa dạng phong phú
của các loài sinh sản hữu tính

2. Ý nghĩa của qui luật

phân li độc lập:

</div>
(21)<div class='page_container' data-page=21>

thích tính đa dạng và
phong phú của các loài
sinh sản hữu tính.

IV. CỦNG CỐ: 5’

1. Sắp xếp ý nghĩa thực tiễn của các qui luật tương ứng với từng qui luậtphù hợp ?

STT

Quy

luaät

Trả lời

ý ùnghĩa thực tiễn

1 Đồng

tính

b. Dùng dòng thuần tạo ra F

có năng suất, phẩm chất tốt

a. Tạo ra các biến dị tổ hợp,

có ý nghĩa trong chọn giống

2 Phân li c. Dùng dòng thuần tạo ra

các giống ổn định về KG có

năng suất cao.

b. Dùng dòng thuần tạo ra F

có năng suất, phẩm chất tốt

2 Di

truyền

độc lập

a. Tạo ra các biến dị tổ hợp,

có ý nghóa trong chọn giống

c. Dùng dòng thuần tạo ra

các giống ổn định về KG có

năng suất cao.

2. Nêu nội dung của qui luật phân li độc lập?

- Khi lai giữa 2 bố mẹ TC khác nhau về 2 cặp TT tương phản di truyền độc lập

với nhau, cho F

có tỉ lệ mỗi loại KH bằng tích tỉ lệ của các TT hợp thành.

- Có sự phân li độc lập của các cặp TT đó là do có sự phân li độc lập và tổ hợp tự

do của các cặp NST tương đồng dẫn đến sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các

cặp gen tương ứng trong quá trình phát sinh giao tử và thụ tinh.

V. DẶN DÒ:

Về nhà làm BT và chuẩn bị mỗi nhóm 2 đồng tiền xu

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- Việc lập khung Pennet là khó đối với HS nên cần hướng dẫn tỉ mỉ và xác

định tỉ lệ từng KG từ đó cho HS thấy được tỉ lệ KH ở F

bằng tích tỉ lệ các giao tử tạo

</div>
(22)<div class='page_container' data-page=22>

Ngày dạy: 15.09.05

Tiết

6

:

Thực hành

:

I. MỤC TIÊU BÀI DẠY:

- HS phải biết cách xác định xác suất của 1 hay 2 sự kiện đồng thời xảy ra thơng

qua việc gieo các đồng kim loại

- Có kỹ năng vận dụng xác suất để hiểu được tỉ lệ các loại giao tử và tỉ lệ KG

trong lai 1 cặp tính trạng

- Giáo dục thái độ tỉ mỉ, cẩn thận khi tính tốn

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRỊ:

- Của thầy: chuẩn bị cách làm để hướng dẫn cho HS

- Của trị: chuẩn bị mỗi nhóm 2 đồng tiền xu.

III. TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:

1.

Ổn định lớp

: 1’

2.

Kiểm tra bài cũ

: 8’

1. Khi lai 2 cặp tính trạng tương phản thuần chủng thì F

sẽ biểu hiện KH như

thế nào và có cặp gen là gì ? TN của Menđen giải thích điều đó như thế nào?

Khi lai 2 cặp tính trạng tương phản thuần chủng thì F

biểu hiện KH trội, có KG

mang 2 cặp gen dị hợp

P: vàng-trơn x xanh- nhaên

AABB

aabb

AB ab

F

: AaBb-vàng-trơn

2. Nếu cho F

giao phối với nhau thì F

xuất hiện tỉ lệ là bao nhiêu về KG và

KH?

F

x F

: AaBb

x

AaBb

F

:

9 vàng-trơn: 3 vàng-nhăn:3 xanh-trơn: 1 xanh –nhăn

</div>
(23)<div class='page_container' data-page=23>

3.Vào bài mới

:

TL

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

12s’

Hoạt động 1

: Gieo 1 đồng kim loại

Mục tiêu

: HS biết cách gieo 1 đồng kim loại và từ đó thấy được xác

suất xuất hiện các mặt của đồng kim loại, liện hệ đến tỉ lệ giao tử khi

1 cặp gen dị hợp giảm phân.

- GV phân nhóm sao cho mỗi

nhóm từ 4 đến 6 HS, phân cơng

cụ thể từng HS: 1 HS gieo đồng

kim loại, các em còn lại quan sát

và ghi kết quả TN

- GV: hướng dẫn cách làm

+Lấy 1 đồng kim loại, cầm đứng

cạnh và thả rơi tự do từ một độ

cao xác địnhø. Khi rơi xuống mặt

bàn thì sẽ là 1 trong 2 trường hợp

S hay N (do HS tự qui định)

+ Kết quả mỗi lần rơi điền vào

bảng như sau, rồi tính ra tỉ lệ %

? Qua kết quả này liên hệ với tỉ

lệ giao tử của cở thể F

dị hợp Aa

1. Gieo 1 đồng kim loại:

- HS đọc thông tin về cách tiến

hành trong SGK

- HS chú ý lắng nghe và ghi nếu cần

- HS thực hành rồi ghi kết quả vào

bảng sau:

TT gieo

S

N

1

100 Cộng Số lượng

%

- HS nhận xét tỉ lệ giữa mặt S và N

là ½ tượng tự như tỉ lệ giao tử tạo ra

khi F

mang 1 cặp gen dị hợp

14’

Hoạt động 2

: Gieo 2 đồng kim loại

Mục tiêu

: Từ kết quả của việc gieo 2 đồng kim loại HS rút ra tỉ lệ xuất

hiện các mặt SS-SN-NN và liên hệ với tỉ lệ KG ở F

trong lai 1 cặp

tính trạng.

</div>
(24)<div class='page_container' data-page=24>

- GV hướng dẫn cho các em cách
gieo tương tự như gieo 1 đồng kim
loại nhưng lúc này gieo cùng 1 lúc
2 đồng kim loại. Như vậy có 3 khả
năng xảy ra: 2 đồng cùng sấp, 2
đồng cùng ngữa, 1 đồng sấp và 1
đồng ngữa.

- GV cần nhấn mạnh việc để

cùng 1 khoảng cách khi gieo thì

đem lại kết quả mới chính xác

? Liên hệ kết quả thu đượcvới tỉ

lệ KG ở F

trong lai 1 cặp tính

trạng. Giải thích sự tương đồng

đó

-HS lắng nghe và ghi nếu cần

- HS làm theo hướng dẫn của GV

rồi thống kê kết quả ghi vào bảng

TT laàn gieo SS

SN

NN

1

100 Cộng Số

lượng

%

- Trong quá trình làm cần chú ý

khoảng cách

- Nhận xét: 2 tỉ lệ này là tương tự

nhau đều phân li theo tỉ lệ là 1:2:1,

đây là tỉ lệ sấp xĩ khi số lần gieo

càng lớn thì khả năng kết quả đúng

càng cao.

IV. NHẬN XÉT: 10’

-

Nhận xét các nhóm làm thực hành.

</div>
(25)<div class='page_container' data-page=25>

Ngày dạy: 19.09.05

Tiết

7

:

Luyện tập

:

Bài tập chương 1

I. MỤC TIÊU BÀI DẠY:

- Củng cố, khắc sâu và mở rộng nhận thức về các qui luật di truyền

- Rèn kỹ năng vận dụng lý thuyết vào bài tập, kỹ năng giải bài tập trắc nghiệm

- Giáo dục ý thức chủ động, sáng tạo trong học tập

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Của thầy: chuẩn bị cách làm làm bài tập để hướng dẫn cho HS

- Của trị: chuẩn bị ơn lại lý thuyết về các qui luật di truyền và chuẩn bị bài tập

trước ở nhà.

III. TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY:

1. Ổn định lớp

: 1’

2. Kiểm tra bài cũ

: 10’

1. Khi lai 2 tính trạng tương phản thuần chủng thì F

sẽ biểu hiện KH như thế

nào và có cặp gen là gì ? TN của Menđen giải thích điều đó như thế nào?

Khi lai 2 cặp tính trạng tương phản thuần chủng thì F

biểu hiện KH trội, có KG

mang 1 cặp gen dị hợp

P: vaøng x xanh

AA

aa

A a

F

: Aa:vàng

2. Nếu cho F

giao phối với nhau thì F

xuất hiện tỉ lệ là bao nhiêu về KG và

KH?

F

x F

: Aa

x

Aa

F

:

3 vaøng : 1 xanh

3A- : 1aa

3.

Vào bài mới

:

TL

Hoạt động của thầy

Hoạt động cuả trò

Nội dung

GV cho HS viết phần lý

thuyết vào vở

-GV đưa ra các bài tập ví dụ:

Bài 1:

- Viết lý thuyết vào vở bài

tập

</div>
(26)<div class='page_container' data-page=26>

- Ở đậu Hà Lan thân cao
(A) là trội so với thân thấp
(a). Cho đậu thân cao giao
phối với nhau, F1 toàn thân

cao. Hãy xác định KG của
bố mẹï và lập sơ đồ lai.
? Theo đề cho biết đâu là
tính trạng trội, lặn

? Xác định thế hệ P ở bài
này là KH nào đem lai với
nhau

? KH của cơ thể F1

? Dựa vào KH của F1 suy ra
F1 có KG như thế nào

? Dựa vào đó xác định KG
của P

Bài tập 2:

Ở cà chua gen A qui định
thân đỏ thẫm, gen a qui
định thân xang lục. Theo
dõi sự di truyền màu sắc
của thân cà chua, người ta
thu được kết quả như sau:
P: thân đỏ thẫm x thân đỏ
thẫm thu được F1 75% đỏ

thẫn: 25% thân xanh lục.
Hãy chọn KG phù hợp vơí
phép lai trên trong số các
cơng thức sau:

a, P: AA x AA
b, P: AA x Aa
c, P: AA x aa
d, P: Aa x Aa

- GV thoâng báo: đây là bài

- HS đọc đề bài:

- Thân cao: là tính trạng trội
(A)

Thân thấp là tính trạng lặn
(a)

- P: thân cao x thaân cao
F1: thaân cao

KG của F1: AA hoặc Aa
- KG của P: AA x AA

AA x Aa

- HS đọc đề bài theo nội
dung và phân tích theo các
bước như bên

thế hệ con cháu
- Cách làm:

B1: Xác định KG của
thế heä P

B2: Xác định giao tử
B3: Viết KG và xác
địng KH của thê hệ
con cháu

Giải bài tập 1:

- KG của P:
AA x AA
AA x Aa
- Sơ đồ lai:
P: cao x cao
AA x AA
G: A A
F1: AA-cao
P: cao x cao
AA x Aa
G: A A a
F1: 1AA:1 Aa -cao
2. Bài toán nghịch:
Đề cho KG (KH)
của thế hệ con cháu,
yêu cầu tìm KG
(KH) của thế hệ P
- Cách làm:

B1: Xác định KG
(KH) của thế hệ con
cháu

B2: Xác định tỉ lệ
KG (KH) của con
cháu

</div>
(27)<div class='page_container' data-page=27>

tập trắc nghiệm nhưng muốn
làm được cần phải biện luận
để tìm ra KG phù hợp

? Xác định tỉ lệ KH ở thế hệ
F1

? Từø tỉ lệ đó cho biết số tổ
hợp tạo thành

? Từ tổ hợp suy ra số giao tử
? Từ số giao tử suy ra KG
của P

? Chọn câu nào trong 4 câu
trên

Bài tập 3:

Ơû cà chua gen A qui định
quả đỏ, a qui định quả vàng;
B qui định quả tròn, b qui
định quả bầu dục. Khi cho lai
2 giống cà chua quả đỏ, dạng
bầu dục với quả vàng, dạng
tròn thu được F1 đều cho cà
chua quả đỏ dạng tròn. F1
giao phấn với nhau thu được
F2 có 901 cây quả đỏ: 299
câu quả đỏ, bầu dục:301 cây

quả vàng, tròn:103 cây quả
vàng, bầu dục. Hãy chọn KG
của P phù hợp với kết quả
trên.

a, P: AABB x aabb
b, P: Aabb x aaBb
c, P: AaBB x AABb
d, P: AABB x aaBB
? Xác định tỉ lệ KH ở thế hệ
F2

- Ơû F1 phân li theo tỉ lệ:
3 đỏ: 1 xanh

-Tỉ lệ đó tạo ra 4 tổ hợp
-4 tổ hợp được tạo nên từ 2
giao tửû kết hợp với 2 giao tử
- mang 2 giao tử: thì P phải
là dị hợp 1 cặp gen Aa
Mà P: thân đỏ x thân đỏ
Nên mang cặp gên dị hợp
như nhau

- Câu đúng sẽ là: d

- HS đọc thông tin trong bài
tập và xác định các thông
tin như trong phần lý thuyết
ghi bên cạnh

Hs xác đinh:

- Tỉ lệ KH ở F2 : 9 đỏ –trịn:
3 đỏ- bầu dục:3 vàng-trịn:1
vàng- bầu dục

Giải bài tập 2:

- Chọn câu d
- Giải thích:
P: Aa x Aa
G: A a A a
F1: 1AA : 2Aa: 1aa
3 đỏ: 1 xanh
( đúng như giả thiết
của đềø cho)

Giải bài tập 3:

- Chọn câu a

P: AABB x aabb
- Gải thích bằng sơ
đồ lai:

</div>
(28)<div class='page_container' data-page=28>

? Từø tỉ lệ đó cho biết số tổ
hợp tạo thành

? Từ tổ hợp suy ra số giao tử

? Từ số giao tử suy ra KG
cuả F1

? Như vậy để F1 dị hợp 2 cặp
gen thì P có KG như thế nào

- Tỉ lệ này tương ứng vớ 16
tổ hợp lai.

- 16 tổ hợp lai được tạo ra từ
4 loại giao tử kết hợp với 4
loại giao tử

- Như vậy để tạo ra 4 loại
giao tử thì F1 phải dị hợp 2
cặp KG.

- P mang 2 cặp gen đồng
hợp và có KH là đỏ-bầu
dục với vàng tròn nên chọn
câu a có KG AABB x
aabb

AaBb

G: AB: Ab:aB:ab
F2:

9A-B-: đỏ –tròn
3 aaB-: đỏ- bầu dục

3 A-bb: vàng-tronø
1 aabb: vàng- bầu
dục

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- Bài tập sinh là tương đối mới mẻ với HS nên HS còn nhiều bỡ ngỡ và đây là

lần đầu tiên tiếp xúc nên GV cần hướng dẫn từng bước, tỉ mỉ cho HS nắm và yêu cầu

những KG, KH, G đơn giản phải để cho HS viết để rèn luyện khả năng viết KG, KH

và G.

</div>
(29)<div class='page_container' data-page=29>

Tieát 8 :

Nhiễm Sắc Thể

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

- Nêu được tính đặc trưng của bộ NST ở mỗi lồi. Mơ tả được cấu trúc hiển vi

điển hình của NST ở kì giữa của nguyên phân. Hiểu được chức năng của NST đối

với sự di truyền các tính trạng

- Rèn kỹ năng phân tích, quan sát.

- Giáo dục lòng yêu thích, say mê, tìm tòi khoa học.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: phóng to H8.1 đén H8.8 SGK

- Chuẩn bị của trò: đọc trước bài và vẽ hình vào vở học.

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

2. Kiểm tra bài cũ:

5’

1. Ở lúa tính trạng chín sớm (A) là trội so với tính trạng chín muộn(a)

-

Cho cây chín sớm lai với cây chín muộn, F

sẽ có KG, KH như thế nào?

-

Cho F

giao phấn thì F

sẽ như thế nào?

Trường hợp 1:

P: chín sớm x chín muộn

AA aa

G: A a

F

: Aa –100% chín sớm

F

x F

: Aa x Aa

G: A a A a

F

:

1 AA: 2Aa: 1aa

3 chín sớm: 1 chín muộn

Trường hợp 2:

P: chín sớm x chín muộn

Aa aa

G: A a a

F

: 1 Aa:1aa

</div>
(30)<div class='page_container' data-page=30>

G: A a a

F

:

1Aa : 1aa

1 chín sớm: 1 chín muộn

3. Vào bài mới

:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

15’

Hoạt động 1: Tính đặc trưng của bộ NST.

GV: yêu cầu HS đọc thông
tin trong SGK đoạn” trong
TB sinh dưỡng đến kí hiệu
là n NST”

? Cho biết dạng tồn tại của
NST

- Gv thơng báo: NST tồn tại
từng cặp tương đồng giống
nhau về hình dạng và kích
thước, trong đó 1 chiếc có
nguồn gốc từ bố và 1 chiếc
từ mẹ.

? Yêu cầu quan sát H 8.1
Nhận xét vị trí của gen

- GV thông báo: bộ NST
chứa cặp NST tương đồng
gọi bộ NST lưỡng bội. Kí
hiệu là 2n, nếu chỉ chứa 1

NST trong cặp tương đồng
gọi bộ NST đơn bội, kí hiệu
là n

- Ngồi ra ở các lồi đơn tính
cịn có NST giới tính kí hiệu
XX và XY

? u cầu HS quan sát bảng
8: số lượng NST của 1 số
loài và cho biết số lượng
NST trong bộ lưỡng bội có
phản ánh trình độ tiến hóa
của lồi khơng?

- Yêu cầu HS quan sát H8.2
và mô tả bộ NST của ruồi
giấm về số lượng và hình
dạng

- HS đọc thơng tin SGK đoạn
GV yêu cầu

- NST tồn tại từng cặp tương
đồng trong tế abị sinh dưỡng

- HS quan sát H 8.1 và nhận
xét các gen nằm trên NST

- HS lắng nghe và ghi nhớ

- HS quan sát bảng 8 SGK và
nhận xét: số lượng NST trong
bộ lưỡng bội không phản ánh
trình độ tiến hóa của lồi.
- HS quan sát H8.2

- Ở ruồi giấm thì bộ NST 2n =
8 gồm 1 cặp hình hạt , 1 cặp
giới tính có hình que hoặc 1
hình que và 1 hình dấu phẩy, 2

1. Tính đặc trưng của
bộ NST:

- Trong tế bào sinh
dưỡng NST tồn tại
thành từng cặp tương
đồng nên các gen nằm
trên NST cũng tồn tại
thành từng cặp tương
đồng.

- Bộ NST lưỡng bội: 2n,
bộ NST đơn bội kí hiệu
n

</div>
(31)<div class='page_container' data-page=31>

? Yêu cầu HS đọc thơng tin
cịn lại của phần 1 và cho
biết kì nào thì NST có hình

dạng đặc trưng

cặp hình chữ V

- HS đọc thơng tin trong SGK
kết hợp với quan sát H 8.3
+ Ở kì giữa trong quá trình
phân chia tế bào thì NST có
hình dạng đặc trưng

10’

Hoạt động 2: Tìm hiểu cấu trúc của NST
- GV yêu cầu Hs đọc thông

tin phần II: cấu trúc của NST
? Cho biết cấu trúc hiển vi
của NST có dạng đặc trưng ở
kì nào

- Yêu cầu HS quan sát H 8.4
và H8.5

? Cho biết số 1 và 2 chỉ
những thành phần cấu trúc
nào của NST

_ GV thông báo: Như vậy
NST gồm 2 cromatic gắn
nhau ở tâm động( eo thư
nhất), nhờ có tâm động mà
NST mà NST dính vào các

sợi tơ vơ sắc trong phân bào.

- HS đọc thông tin

- Cấu trúc hiển vi của NST có
dạng đặc trưng ở kì giữa.
- HS quan sát hình

- Số 1 là 2 cromatic chị em ,
số 2 là tâm động của NST

- HS lắng nghe

2. Cấu trúc của NST:

- Cấu trúc hiển vi của
NST có dạng đặc trưng
ở kì giữa.

- NST gồm 2 cromatic
dính với nhau ở tâm
động.

10’

Hoạt động 3: Chức năng của NST
- GV thuyết trình: NST là
cấu trúc mang gen (gen –
Menđen goiï là nhân tố di
truyền, điều này cho thấy
mối liên thông giữa chương I
và II)

- GV thông bào tiếp: NST
mang gen có bản chất là
ADN, mà ADN có khả năng
tự sao nên làm cho NST có
khả năng tự nhân đơi nhờ đó
các ttính trạng do các gen
qui định được di truyền qua
cac thế hệ

- HS lắng nghe và ghi nhớ
thông tin.

- HS nêu được NST chứa
ADN, ADN có khả năng tự
sao làm cho NST tự nhân đôi
nên gen qui định TT được di
truyền từ thế hệ này sang thế
hệ khác

3. Chức năg của NST:

</div>
(32)<div class='page_container' data-page=32>

1. Cấu trúc điển hình của NST được biểu hiện rõ nhất ở kì nào của q trình

phân chia tế bào? Mơ tả cấu trúc đó.

2. Nêu vai trị của NST đối với sự di truyền các tính trạng

3. Phân biệt bộ NST lưỡng bội và bộ NST đơn bội.

V. DẶN DÒ:

Đọc trước nội dung bài nguyên phân và vẽ hình 9.2 trong SGK

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- Bài này tương đối dễ hiểu nên HS tiếp thu được bài và có hiệu quả.

- Tuy nhiên ở phần 1 GV cần giới thiệu thêm về NST giới tính

</div>
(33)<div class='page_container' data-page=33>

Ngày dạy: 26.09.05

Tieát 9 :

Nguyên Phân

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

- Trình bày được sự biến đổi hình thái NST( chủ yếu là sự đóng, duỗi xoắn trong

chu kỳ tế bào). Trình bày và hiểu được những diễn biến cơ bản của NST qua các kì

của nguyên phân. Phân tích được ý nghĩa nguyên phân đối với sự sinh sản và sinh

trưởng của cơ thể.

- Rèn kỹ năng phân tích, quan sát.

- Củng cố niềm tin vào khả năng của khoa học hiện đại trong việc nhận thức

bản chất và qui luật của các hiện tượng khoa học.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: phóng to H9.1 đến H9.2 SGK

- Chuẩn bị của trị: đọc trước bài và vẽ các hình trên vào vở học.

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

1’

2. Kiểm tra bài cũ:

5’

1. Nêu ví dụ về tính đặc trưng của bộ NST của mỗi lồi sinh vật. Phân biệt bộ

NST lưỡng bội và bộ NST đơn bội.

2. Nêu vai trò của NST đối với sự di truyền các tính trạng.

3. Vào bài mới:

Cơ thể lớn lên nhờ vào quá trình phân chia tế bào. Vịng đời của

mỗi tế bào có khả năng phân chia gọi là chu kỳ tế bào. Bài hôm nay sẽ tìm hiểu sự

biến đổi hình thái NST trong chu kỳ tế bào đặc biệt là những diễn biến cơ bản của

nó qua các kỳ của nguyên phân.

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

10’

Hoạt động 1: Sự biến đổi hình thái NST trong chu kỳ của tế bào.

GV: treo tranh H9.1,9.2, 9.3

-Giải thích: chu kỳ tế bào gồm kì
trung gian và thời gian phân bào
nguyên nhiễm hay gọi là nguyên
phân. Quá trình phân bào gồm 4
kì: kì đầu, kì giữa, kì sau và kì
cuối.

? Nếu coi tồn bộ chu kì tế bào là

</div>
(34)<div class='page_container' data-page=34>

một đơn vị thời gian, em hãy nhận
xét thời gian diễn ra kì trung gian.
- Giới thiệu kì trung gian:

+ Là thời kì sinh trưởng của tế
bào, là giai đoạn chuẩn bị trước
khi tế bào tiến hành nguyên phân
+ NST nhân đôi: dạng sợi đơn
chuyển sang dạng sợi kép gồm 2
NST giống nhau dính với nhau ở 1
điểm gọi là tâm động (GV chỉ
trên hình 9.2)

- GV: trong chu kì tế bào hình thái
NST cũng thay đổi có tính chất
chu kỳ

Yêu cầu HS:

- Đặt vấn đề: Mức độ đóng, duỗi
xoắn của NST qua các kì như thế
nào?

- Yêu cầu HS quan sát H 9.2 và
điền vào bảng 9.1 trang 27 SGK
- GV nên ghi ở góc bảng các từ
gợi ý để HS điền:” ít, nhiều,
nhiều nhất, cực đại”

- GV sửa bài của HS và cho đáp
án đúng.

- Gv kết luận: NST có 2 dạng điển

hình



- GV giới thiệu trên H 9.2 về hình
dạng, kích thước của NST ở kì
giữa.

- HS trả lời câu hỏi.

- Đọc thông tin mục 1 SGK,
gạch chân những dịng chỉ sự
biến đổi hình thái của NST có
tính chất chu kỳ.

- 01 HS đã đọc thông tin gạch
chân.

- HS khác nhận xét

- HS thảo luận nhóm điền vào
bảng 9.1 trong SGK(kẻ sẵn
trong vở bài tập ở nhà)

- Thảo luận chung phần điền
bảng 9.1

+ HS nhận xét phần điền bảng
của bạn

+ 01 HS lên bảng trình bày
trên tranh sự biến đổi hình

thái NST trong chu kì tế bào.

- HS quan sát hình vẽ và theo
dõi thông tin

- NST có hình
thái đặc trưng ở
các kì của chu kì
tế bào: kì trung
gian, kì đầu, kì
giữa, kì sau và kì
cuối.

- NST có 2 dạng
điển hình:

</div>
(35)<div class='page_container' data-page=35>

Chuyển ý: Ta đã biết TB của mỗi lồi sinh vật có 1 bộ NST đặc trưng, vậy trong
nguyên phân NST đã có những biến đổi như thế nào để đảm bảo sự phân phối
đồng đều và chính xác nhất cho các tế bào con

20’ Họat động 2: Những diễn biến của NST trong nguyên phân:
- Giới thiệu: Quá trình nguyên

phân diễn ra ở TB sinh dưỡng, TB
sinh dục sơ khai, hợp tử.

- Ở kì trung gian thì NST nhân
đơi, trung tử nhân đơi.

- GV giới thiệu kì đầu: màng nhân

và nhân con tiêu biến, 2 trung tử
tách nhau tiến về 2 cực của tế
bào.

? Hãy quan sát kì đầu và chỉ ra bộ
phận nào mới xuất hiện trong TB
có liên quan tới sự vận động của
NST trong suốt quá trình.

- Giải thích: thoi phân bào gồm
những sợi Pro đàn hồi. Đây cũng
là dấu hiệu cơ bản để phân biệt
quá trình ngun phân( phân bào
có tơ) và trực phân (phân bào
khơng có tơ)

GV: Lần lượt treo trang từng kì
cắt rời. Yêu cầu HS quants và
nhận xét hình dạng của NST ở
từng kì

- GV thơng báo và sửa sai nếu
cần.

? NST ở dạng sợi dài, mảnh, duỗi
xoắn ở kì trung gian điều đó có ý
nghĩa gì?

? Cho biết kết quả của quá trình
nguyên phân

? Những diễn biến nào của NST

- HS trả lời câu hỏi: đó chính
là thoi phân bào

- HS quan sát tranh từng chu
kì riêng

- Sau đó thảo luận theo nhóm
và điền vào bảng 9.2

- Mỗi nhóm cử 1 HS trình bày
kết quả

- HS khác bổ sung và hoàn
thiện

- HS thảo luận theo nhóm các
câu hỏi:

+ Để NST dễ dàng nhân đơi.
+ Kết quả của q trình là từ 1
TB mẹ ban đầu tạo thành 2 tế
bào con có bộ NST giống hệt
TB mẹ

2: Những diễn
biến của NST
trong nguyên

phân:

- Kỳ đầu:

+ NST bắt đầu
đóng xoắn và co
ngắn nên có hình
thái rõ rệt.

+ Các NST kép
đính vào cá sợi
tơ phân bào ở
tâm động

- Kỳ giữa:

</div>
(36)<div class='page_container' data-page=36>

trong chu kì tế bào đã đảm bảo
cho bộ NST trong 2 TB con giống
nhau và giống với tế bào mẹ
- GV nhấn mạnh:

+ 2 sự kiện quan trọng là ở kì sau
và kì trung gian

+ Đặc trưng của nguyên phân là:
- Có sự hình thành thoi phân bào
- Bộ NST của 2 TB giống nhau và
giống TB mẹ không phải chỉ về
số lượng mà cả về hình dạng và
kích thước

+ NST nhân đôi rồi phân li - Kỳ sau:

+ Từng NST kép
tách nhau ở tâm
độngthành 2
NST đơn phân li
về 2 cực của TB
- Kỳ cuối:

+ Các NST đơn
giãn xoắn dài ra
ở dạng sợi mảnh
Chuyển ý: Đặt vấn đề: Nếu từ 1 TB mẹ ban đầu không phải chỉ nguyên phân 1 lần
mà nguyên phân nhiều lần thì kết quả sẽ như thế nào? Điều đó có ý nghĩa gì?

5’ Hoạt động 3: Ý nghĩa của nguyên phân:

- GV nêu hiện tượng:

Hợp tử NP liên tiếp Trẻ sơ sinh
(0,001 g) (3-4
Kg)

NP liên tiếp

Cơ thể trưởng thành

(50-60 Kg)
? Nguyên phân có ý nghĩa gì đối
với cơ thể.

- Bổ sung: Nguyên phân là
phương thức sinh sản của tế bào
+ Giúp cơ thể đa bào lớn lên
+ Thay thế các TB già, chết như
TB biểu bì da, TB bị tổn thương ở
các vết thương

? Từ kết quả của quá trình nguyên
phân cho biết ngun phân cịn có
ý nghĩa gì.

- HS chú ý lắng nghe.

- Giúp cơ thể đa bào lớn lên

- Giúp cho bộ NST được ổn
định từ thế hệ này qua thế hệ
khác

3. Ý nghóa của
nguyên phaân:

- Giúp cơ thể đa
bào lớn lên.

</div>
(37)<div class='page_container' data-page=37>

IV. CỦNG CỐ: 4’

Hãy đánh dấu vào ơ trống đầu câu mà em cho là đúng:

1. Kỳ nào sau đây chiếm 90% thời gian trong chu kỳ của TB?

a. Kỳ trung gian

b. Kỳ đầu

c. Kỳ giữa

d. Kỳ sau

e. Kỳ cuối.

2. Sự nhân đôi của NST xảy ra ở:

a. Kỳ trung gian

b. Kỳ đầu

c. Kỳ giữa

d. Kỳ sau

e. Kỳ cuối.

3. Nguyên phân là một quá trình:

a. Giúp gia tăng số lượng TB làm cho cơ thể đa bào lớn lên.

b. Bổ ung cho những tế bào già và chết, TB bị tổn thương của cơ thể.

c. Duy trì bộ NST lưỡng bội qua các thế hệ TB.

d. Cả a, b, c đều đúng.

V. DẶN DÒ:

Làm bài tập SGK trang 30 và kẻ khung trang 32 vào vở bài tập

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

</div>
(38)<div class='page_container' data-page=38>

Ngày dạy: 30.09.05

Tieát 10 :

Giảm Phân

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

- Trình bày được những diến biến cơ bản của NST qua các kì của giảm phân I

và giảm phân II. Nêu được những điểm khác nhau ở từng kì của giảm phân I và giảm

phân II. Nêu được ý nghĩa của hiện tượng tiếp hợp cặp đôi của các NST tương đồng.

- Rèn kỹ năng phân tích, quan sát thu nhận kiến thức tù hình vẽ.

- Củng cố niềm tin vào khả năng của khoa học hiện đại trong việc nhận thức

bản chất và qui luật của các hiện tượng khoa học.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: phóng to H 10 SGK

- Chuẩn bị của trò: đọc trước bài và vẽ hình trên vào vở học.

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

1’

2. Kiểm tra bài cũ:

5’

1. Trình bày những diễn biến cơ bản của NST ở các kì trong quá trình phân bào

nguyên phân.

3. Vào bài mới:

Cơ thể lớn lên nhờ vào quá trình phân chia tế bào. Vịng đời của

mỗi tế bào có khả năng phân chia gọi là chu kỳ tế bào. Bài hơm nay sẽ tìm hiểu sự

biến đổi hình thái NST trong chu kỳ tế bào đặc biệt là những diễn biến cơ bản của

nó qua các kỳ của giảm phân.

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

15’

Hoạt động 1: Tìm hiểu những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân I.

- GV nêu vấn đề: giảm phân
gồm 2 lần phân bào liên
tiếp, nhưng NST chỉ nhân đơi
ở kì trung gian ở lần phân
bào I

- Mỗi lần phân bào đều diễn
ra qua 4 kì: kì đầu, kì giữa, kì
sau và kì cuối

- GV treo tranh phóng to
hình 10 SGK và u cầu HS
đọc thông tin để nêu được

- HS quan sát tranh H 10,
đọc thơng tin trong SGK và
thảo luận theo nhóm

1. Sự biến đổi hình thái
NST trong giàm phân 1:

- Kỳ đầu: các NST xoắn,
co ngắn, các NST kép

trong cặp tương đồng tiếp
hợp và bắt chéo theo
chiều dọc.

</div>
(39)<div class='page_container' data-page=39>

những diễn biến cơ bản của
NST trong giảm phân I

- GV nhận xét, chỉnh lý bổ
sung và xác định đáp án

- Cử đại diện trình baỳ
trước lớp

- Các nhóm khác bổ sung,
nhận xét và cùng nhau xây
dựng đáp án đúng

tương đồng xếp thành
2hàng trên mặt phẳng
xích đạo của thôi phân
bào.

- Kỳ sau: các cặp NST
kép tương đồng phân li
độc lập với nhau đi về 2
cực của tế bào.

- Kỳ cuối: các NST kép
nằm gọn trong nhân

Chuyển ý: Ta đã biết q trình giảm phân diễn qua 2 lần phân bào, như vậy lần
phân bào 2 diễn ra như thế nào?

10’ Họat động 2: Tìm hiểu những diễn biến cơ bản của NST trong giảm phân II
- GV yêu cầu HS quan sát

hình 10 SGK và đọc thông
tin trong sách để rút ra
những diễn biến cơ bản của
NST trong giảm phân II
- GV có thể gợi ý: để hoàn
thành được yêu cầu này các
em phải nhận xét xem NST
ở từng kì là đơn hay kép, vị
trí của NST so với thoi phân
bào

- Yêu cầu HS rút ra được 
- GV nhậân xét, bổ sung và
kết luận

- HS quan sát tranh, đọc
thông tin trong SGK và
thảo luận theo nhóm để rút
ra kết luận cơ bản của NST
trong giảm phân II

2. Nhữùng diễn biến cơ
bản của NST trong giảm
phân II:

- Kỳ đầu: NST co ngắn
lại cho thấy số lượng
NST kép trong bộ NST
đơn bội

- Kỳ giữa: NST xếp
thành 1 hàng ở mặt
phẳng xích đạo của thoi
phân bào

- Kỳ sau: Từng NST kép
tách nhau tại tâm động
tạo thành 2 NST đơn
phân li về 2 cực của TB
- Kỳ cuối: các NST đơn
nằm gọn trong nhân mới
đuợc tạo thành

</div>
(40)<div class='page_container' data-page=40>

1. GV gọi 2 HS lên bảng tìm các từ phù hợp điền vào chỗ trống để hoàn chỉnh

bảng 10 SGK, 1 HS điền vào cột lần phân bào 1 và 1 HS điền vào cột lần phân bào 2

Các kỳ

Lần phân bào I

Lần phân bào II

Kỳ đầu các NST xoắn, co ngắn, các
NST kép trong cặp tương đồng
tiếp hợp và bắt chéo theo chiều
dọc.

NST co ngắn lại cho thấy số lượng

NST kép trong bộ NST đơn bội

Kỳ giữa Các NST kép tương đồng xếp
thành 2hàng trên mặt phẳng
xích đạo của thôi phân bào.

NST xếp thành 1 hàng ở mặt
phẳng xích đạo của thoi phân bào

Kỳ sau Các cặp NST kép tương đồng
phân li độc lập với nhau đi về 2
cực của tế bào.

Từng NST kép tách nhau tại tâm
động tạo thành 2 NST đơn phân li
về 2 cực của TB

Kỳ cuối Các NST kép nằm gọn trong
nhân

các NST đơn nằm gọn trong nhân
mới đuợc tạo thành

2. Giaûm phân là gì?

a. Giảm phân là q trình phân bào tạo ra 4 tế bào con có bộ NST giống hệt mẹ.

b. Giảm phân là sự phân chia tế bào sinh dục(2 n)ở thời kì chín

c. Qua 2 lần phân bào liên tiếp tạo ra 4 TB con có bộ NST đơn bội



d. Cả b và c

V. DẶN DÒ:

Làm bài tập SGK trang 30 và kẻ khung trang 33 vào vở bài tập

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- Bài này là 1 bài khó nên HS tiếp thu chậm do đó GV cần phải nói chậm và

liên hệ giữa hình vẽ với lý thuyết để HS dễ nắm bài.

- Cần so sánh cho HS thấy đựơc sự khác nhau cơ bản giữa nguyên phân và giảm

phân, nhấn mạnh sự giảm phân chỉ xảy ra ở TB sinh dục chín

</div>
(41)<div class='page_container' data-page=41>

Tiết 11:

Phát Sinh Giao Tử Và Thụ Tinh

I. MỤC TIÊU BAØI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 .

Kiến thức:

- Nêu được quá trình phát sinh giao tử ở động vật và cây có hoa.

- Phân biệt được q trình phát sinh giao tử đực và giao tử cái.

- Giải thích được bản chất của q trình thụ tinh.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích để thu nhận kiến thức từ các hình vẽ.

3. Thái độ:

- Có ý thức vận dụng các tri thức học được vào cuộc sống.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRỊ:

- Chuẩn bị của thầy: phóng to H11 SGK

- Chuẩn bị của trị: đọc trước bài và vẽ hình trên vào vở học.

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

2. Kiểm tra bài cũ:

5’

1. Kết quả của quá trình giảm phân? Nêu diễõn biến cuả NST qua các kì của

giảm phân.

2. Một tế bào ruồi giấm có 2n = 8 đang ở kì sau của giảm phân 2 thì số lượng

NST đơn là bao nhiêu?

3. Vào bài mới:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

17’

Hoạt động 1: Tìm hiểu sự phát sinh giao tử

-GV treo tranh phóng to H11 SGK
và hướng dẫn các em tìm hiểu
SGK để trình bày quá trình phát
sinh giao tử ở động vật

- GV nêu câu hỏi gợi ý:

? Q trình phát sinh giao tử đực
và cái có gì khác nhau.

-HS quan sát tranh và tìm hiểu
SGK, trao đổi nhóm để tìm ra
những điểm giống nhau và
kháu nhâu của quá trình phát
sinh giao tử đực và giao tử cái.
- Các nhóm thống nhất ý kiến
+ Giống nhau: đềøu nguyên
phân liên tiếp nhiều lần và
đều giảm phân để hình thành

1. Sự phát sinh
giao tử:

</div>
(42)<div class='page_container' data-page=42>

giao tử

+ Khác nhau:

* Nỗn bào bậc 1 GF cho 1
nỗn bào bậc 2 và thể cực thư
1ù

* Tinh baøo GF 1 cho 2 tinh
bào bậc 2

* Qua giảm phân 2 thì nỗn
bào tạo 1 trứng và 3 thể cực

* Cịn ở tinh bào bậc 2 thì cho
4 tinh trùng.

GF tạo ra 4 tinh
trùng.

- Trong q trình
phát sinh giao tử
cái cái: TB mầm
NF nhiều lần tạo
ra noãn nguyên
bào, sau đó GF
tạo ra 1 trứng và
3 thể cực

10’ Họat động 2: Tìm hiểu quá trình thụ tinh

-GV yêu cầu HS quan sát tranh
phóg to H11 SGK để trình bày
được

? Thực chất của q trình thụ tinh
là gì

- Để ơn lại kiến thức về phân li
độc lập, Gv có thể nêu câu hỏi:
? Tại sao sự kết hợp ngẫu nhiên
giữa giao tử đực và cái lại tạo
được các hợp tử chứa các NST
khác nhau về nguồn gốc

- GV nhận xét và bổ sung cho
hoàn chỉnh kiến thức

- HS quan sát tranh phóng to
H11 SGK và nghiên cứu SGK,
trao đổ theo nhóm , cử đại
diện trình bày trước lớp.

- Dưới sự hướng dẫn của GV,
cả lớp thảo luận và cùng đưa
ra kết luận:

Thực chất của quá trình thụ
tinh là sự kết hợp 2 bộ nhân
đơn bội(tổ hợp 2 bộ NST đơn
bội) của giao tử đực và giao tử
cái tạo thành bộ NST lưỡng
bội ở hợp tử 2n

- HS trao đổi theo nhóm và cử
đậi diện lên trình bày.

2. Thuï tinh:

- Thụ tinh là sự
kết hợp ngẫu
nhiên giữa 1
giao tử đực và 1
giao tử cái, về

bản chất đó là sự
kết hợp của 2 bộ
nhân đơn bội(n
NST) tạo bộ
nhân lưỡng bội
(2n NST) ở hợp
tử

8’ Hoạt động 3: Ý nghĩa của giảm phân và thụ tinh:

- Gv yêu cầu dựa vào kiến thức
mục 1 và 2 để rút ra ý nghĩa của
giảm phân và thụ tinh

- HS thảo luận theo nhóm, cử
đại diện trình bày trước lớp
- Các nhóm khác bổ sung dưới

3. Ý nghóa của
giảm phân và
thụ tinh:

</div>
(43)<div class='page_container' data-page=43>

sự hướng dẫn của GV, cả lớp
xây dựng đáp án đúng

duy trì ổn định
bộ NST đặc
trưng của các
loài sinh sản hữu
tinh qua các thế

hệ cơ thể

- Tạo nguồn biến
dị phông phú cho
chọn giống và
tiến hóa.

IV. CỦNG CỐ: 5’

Hãy đánh dấu vào ơ trống đầu câu mà em cho là đúng:

1. Sự kiện quan trọng nhất trong thụ tinh là gì?

a. Sự kết hợp theo nguyên tắc 1 giao tử đực và 1 giao tử cái

b. Sự kết hợp nhân của 2 giao tử đơn bội

c. Sự tổ hợp bộ NST của giao tử đực và giao tử cái

d. Sự tạo thành hợp tử

2. Trình bày qúa trình phát sinh giao tử?

3. Giải thích vì sao bộ NST đặc trưng của nhứng lồi sinh sản hữu tính lại được

duy trì ổn định qua các thể hệ cơ thể.

V. DẶN DÒ:

Làm bài tập SGK trang 36.

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- Bài này mang kiến thức tổng hợp các bài trước nên GV cần nhắc lại các kiến

thức cũ, qua đó cho HS tổng hợp để rút ra kết luận tổng hợp.

- Cần nhấn mạnh việc duy trì ổn định bộ NST qua các thế hệ cơ thể là dựa vào

sự phân li độc lập và tổ hợp tự do của các giao tử trong quá trình phát sinh giao tử và

thụ tinh.

</div>
(44)<div class='page_container' data-page=44>

Tieát 12:

Cỏ Chế xác Định Giới Tính

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 .

Kiến thức:

- Nêu được một số đặc điểm của NST giới tính.

- Trình bầy được cơ chế NST xác đinh giới tính ở người.

- Xác đinh được các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích để thu nhận kiến thức từ các hình vẽ.

3. Thái độ:

- Dựa vào khoa học để giải thích được cơ sở khoa học của việc sinh con trai hay

gái. Từ đó phê phán tư tưởng trọng nam khinh nữ.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: phóng to H12.1 và 12.2 SGK

- Chuẩn bị của trị: đọc trước bài và vẽ hình trên vào

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

2. Kiểm tra bài cũ:

5’

1. Trình bày qúa trình phát sinh giao tử?

2. Giải thích vì sao bộ NST đặc trưng của nhữùng lồi sinh sản hữu tính lại được

duy trì ổn định qua các thể hệ cơ thể.

3. Vào bài mới:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của trịø Nội dung

10’

Hoạt động 1: Tìm hiểu NST giới tính

- Gv cho HS quan sát tranh phóng
to H12.1 SGK và tìm hiểu SGK
để xác định những đặc điểm cơ
bản của NSt giới tính

- Gv cần nhấn mạnh khơng chỉ TB
sinh dục mới có NST giới tính mà
ở tất cả TB TB sinh dưỡng đều có
NST giới tính

- GV nêu vấn đề: giới tính ở

- HS quan sát tranh SGK, đọc
SGK suy nghĩ độc lập để nêu

được đặc điểm cơ bản của
NST giới tính.

- Một vài HS trả lời câu hỏi,
HS khác nhận xét, bổ sung và
hồn thiện

1. Nhiễm sắc thể
giới tính:

</div>
(45)<div class='page_container' data-page=45>

nhiều lồi phụ thuộc vào sự có
mặt của cặp XX hoặc XY trong
TB

VD: ở động vật có vú, ruồi giấm,
cây gai.... cặp NSt giới tính của
giống cái laX của giống đực là
XY. Ở ếch nhái, bò sát, chim thì
ngược lại.

- HS theo dõi

giới tính

XX(tương đồng)
và cặp XY(không
tương đồng)
- NST giới tính
mang gen qui
định tính đực và

tính cái và các
tính trạng thường
liên quan đến
giới tính.

12’ Họat động 2: Tìm hiểu cơ chế NST xác định giới tính

- Gv treo tranh phóng to H12.2
SGK cho Hs uqna sát và yêu cầu
nghiên cứu SGK để trả lời các
câu hỏi sau:

? Có mấy loại trứng và tinh trùng
được tạo ra qua giảm phân

? Sự thụ tinh giữa các tinh trùng
và trứng nào để tạo ra hợp tử phát
triển thành con trai hay con gái

? Tại sao tỉ lệ con trai và con gái
là xấp xó 1:1

- Gv cần nói thêm tại sao tỉ lệ con
trai và con gái ở các lứa tuổi khác
nhau thì khác nhau chút ít

- HS quan sát tranh và thảo
luận theo nhóm sau đó cử đại
diện trả lời câu hỏi

- Qua giảm phân người mẹ
cho ra 1 loại NST X, người bố
giảm phân cho ra 2 loại NST
giới tính X và Y.

- Sự tổ hợp giữa tinh trùng X
với trứng X sẽ tao ra hợp tử
XX biểu hiện KG con gái, Sự
tổ hợp NST Y của tinh trùng
với NST X của trứng sẽ tạo ra
hợp tử XY biểu hiện KH con
trai.

- Do 2 loại tinh trùng X và Y
tạo ra có tỉ lệ ngang nhau là
1:1

2. Cỏ chế NST
xác định giới
tính:

- Sự phân li của
cặp NST XY
trong quá trình
phát sinh giao tử
tạo ra 2 loại tinh
trùng mang NST
X và Y có số
lượng ngang
nhau, Cặp NST

XX thì tạo ra
trứng mang NST
X

- Qua thụ tinh thì
2 loại tinh trùng
này kết hợp với
trứng mang NST
X tạo ra 2 loại tổ
hợp XX và XY
với số lượng
ngang nhau, do
đó tỉ lệ đực cái
xấp xỉ 1:1

8’ Hoạt động 3: Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính

</div>
(46)<div class='page_container' data-page=46>

- GV u cầu HS đọc thơng tin
SGK để nêu lên được sự ảnh
hưởng của các yếu tố dđ©n đén
sự phân hóa giới tính

- GV nêu vấn đề: dựa vào cơ chế
xác định giới tính và các yếu tố
ảnh hưởng đến sự phân hóa giới
tính, người ta có thể điều chỉnh
được tỉ lệ đực cái ở vật nuôi theo
ý muốn con người

- HS tự nghiên cứu SGK

- HS tự phát biểu ý kiến, các
em khác bổ sung và đưa đến ý
kiến đúng.

ảnh hưởng đến
sự phân hóa giới
tính:

- Q trình phân
hóa giới tính cịn
chịu ảnh hưởng
của các nhân tố
môi trường bên
ngoài và bên
trong như : nhiệt
độ, ánh sáng, hóa
chất....

- Con người đã
ứng dụng di
truyền giới tính
vào các lĩnh vực
sản xuất, chủ yếu
là điều khiển tỉ lệ
đực cái trong
chăn ni

IV. CỦNG CỐ: 10’

1. Nêu điểm khác nhau cơ bản giữa NST giới tính vàNST thường .

NST thường

NST giới tính

- Tồn tại thành từng cặp lớn hơn 1 ở

TB xoma

- Chỉ có các cặp NST tương đồng

- Qui định tính trạng thường của cơ

thể

- Chỉ có 1 cặp trong TB lưỡng bội

-Có các cặp NST tương đồng( XX)

và cặp không tương đồng(XY)

- Chủ yếu qui định tính trạng giới

tính.

2. Trình bày cơ chế sinh con trai và con gái. Quan niệm cho rằng người mẹ

quyết định việc sinh con trai hay gái là đúng hay sai ?

3. Tại sao người ta có thể điều chỉnh tỉ lệ đực cái ở vật ni? Điều đó có ý

nghĩa gì trong thực tiễn?

V. DẶN DÒ:

Làm bài tập SGK trang 41 và đọc trước TN của MorGan về di truyền liên

kết với giới tính .

</div>
(47)<div class='page_container' data-page=47>

- Cần cho HS liên hệ với thực tế để giải thích 1 số trường hợp của cuộc sống

theo ý nghĩa khoa học.

</div>
(48)<div class='page_container' data-page=48>

Di Truyền Liên Kết

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 .

Kiến thức:

- Giải thích được TN của MocGan, và từ đó rút ra được thế nào là di truyền liên

kết.

- Nêu được ý nghĩa của di truyền liên kết, đặc biệt đối với chọn giống.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích để thu nhận kiến thức từ các hình vẽ.

Phát tiển tư duy thực nghiệm- qui nạp

3. Thái độ:

- Dựa vào đó để giải thích được tại sao 1 số tính trạng ln di truyền cùng nhau.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: phóng to H.13 SGK

- Chuẩn bị của trị: đọc trước bài và vẽ hình trên vào vở học.

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

2. Kiểm tra bài cũ:

5’

1. Trình bày cơ chế xác định giới tính.

2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính.

3. Vào bài mới:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

10’

Hoạt động 1: Tìm hiểu TN của Morgan

Mục tiêu: HS giải thích được TN của MorGan
- Yêu cầu HS nhắc lại thế nào là

phép lại phân tích?

- u cầu HS đọc thơng tin trong
SGK ở đoạn đầu

- HS nhắc lại lai phân tích là
phép lai giữa cá thể mang TT
trội cần xác định KG với cá
thể mang TT lặn

- HS đọc thơng tin

1. Thí nghiệm của
Morgan:

a. TN:

</div>
(49)<div class='page_container' data-page=49>

? Cho biết vì sao Morgan chọn
ruồi giấm làm đối tượng nghiên

cứu

- GV bổ sung: chu kì sống của
ruồi giấm ngắn từ trứng cho đễn
lúc trở thành ruồi trưởng thành chỉ
10 ngày, dễ ni trong phịng TN,
có NST khổng lồ dễ quan sát ở
TB của tuyến nước bọt.

- GV treo tranh phóng to H.13
SGK và mô tả cơ sở TB học của
di truyền liên kết

- GV lưu ý để học sinh hiểu rõ về
di truyền liên kết cần nói song
song với hiện tượng di truyền độc
lập và dựa vào tỉ lệ ở phép lai
phân tích để rút ra kết luận,

? Yêu cầu HS thảo luận và trả lời
các câu hỏi sau

- tại sao phép lai giữa ruồi đực ở
F1 với ruồi cái thân đen cánh cụt
được gọi là phép lai phân tích
- Morgan tiến hành phép lai phân
tích nhằm mục đích gì.

- Giải thích vì sao dựa vào tỉ lệ
KH 1: 1 Morgan lại cho rằng các

gen qui định màu sắc thân và
dạng cánh cùng nằm trên 1 NST

? Hiện tượng di truyền liên kết là
gì?

- HS rút ra từ thông tin

- HS quan sát tranh và theo
dõi sự mô tả của HS

- HS thảo luận theo nội dung
câu hỏi trong SGK

- Đây là phép lai giữa ruồi đực
xám dài và ruồi cái đen cụt là
mang TT lặn

- Nhằm xác định số giao tử mà
ruồi đực xám dài tạo ra

- Do 1:1 là do 2 tổ hợp tạo nên
được tạo ra từ 2 giao tử kết
hợp với 1 giao tử, mà ruồi đực
xám dài mang 2 cặp gen dị
hợp tạo ra 2 giao tử thì các
gen này phải liên kết với
nhau.

- Là một nhóm TT được qui

định bởi các gen cùng nằm
trên 1 NST phân li cùng nhau

P: AB ab
F1: AB/ab
(xaùm daøi)
F1: AB/ab x ab/ab
G: AB:ab ab
F2: AB/ab:ab/ab
(xám dài)(đen cụt)

</div>
(50)<div class='page_container' data-page=50>

12’ Họat động 2: Tìm hiểu ý nghĩa của di truyền liên kết

Mục tiêu: HS nắm được ý nghĩa của di truyền liên kết.
-GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK

để trả lời câu hỏi: ý nghĩa của di
truyền liên kết là gì?

- GV gợi ý: trong Tb số gen lớn
hơn rất nhiều so với số NST, vậy
có nhiều gen cùng nằm trên 1
NST

Khi phát sinh giao tử các gen
cùng nằm trên 1 NST đều được di
về 1 giao tử tạo thành nhóm gen
liên kết.

-HS nghiên cứu SGJK, độc lập

suy nghĩ và theo dõi những
gợi ý của GV để trả lời câu
hỏi

- Một vài HS chỉ định trình
bày câu trả lời. Các HS khác
nhận xét, bổ sung và hoàn
thiện

2. Ý nghĩa của
hiện tượng di
truyền liên kết:
- Di truyền liên kết
đảm bảo sự di
truyền bền vững
của từng nhóm TT
được qui định bởi
các gen trên 1
NST. Nhờ đó,
trong chọn giống
người ta có thể
chọn được những
nhóm TT tốt đi
kèm với nhau.

IV. CỦNG CỐ: 10’

Câu 1: Hiện tượng di truyền liên kết gen là gì? Điều kiện để xảy ra di truyền

liên kết gen?

Câu 2: Kết quả lai phân tích trong trường hợp liên kết gen khác với phân li độc

lập của MenĐen như thế nào?

Câu 3: Cho 2 thứ đậu thuần chủng hạt trơn, khơng có tua cuốn và hạt nhăn, có

tua cuốn giao phấn với nhau được F

toàn hạt trơn, có tua cuốn. Cho F

tiếp tục giao

phấn với nhau được F

có tỉ lệ:

1 hạt trơn khơng có tua cuốn: 2 hạt trơn, có tua cuốn: 1 hạt nhăn, có tua cuốn.

Kết quả phép lai được giải thích như thế nào? Hãy lựa chọn câu trả lời đúng

nhất trong các câu trả lời sau:

a. Từng cặp tính trạng đều phân li theo tỉ lệ 3 : 1.

b. Hai cặp tính trạng di truyền độc lập với nhau.

c. Hai cặp tính trạng di truyền liên kết.

</div>
(51)<div class='page_container' data-page=51>

Làm bài tập SGK trang 43 và đọc trước bài thực hành

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

Bài này tương đối khó đối với HS nên GV cần liên hệ với sự di truyền độc lập

để HS dễ phát hiện và nắm được hiện tượng di truyền liên kết.

</div>
(52)<div class='page_container' data-page=52>

Tieát 14:

I. MỤC TIÊU BAØI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 .

Kiến thức:

- Nhận dạng được NST ở các kì phân bào.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát và sử dụng kính hiển vi, vẽ hình trên kính hiển vi

và kỹ năng thảo luận theo nhóm.

3. Thái độ:

- Khẳng định lại lý thuyết dựa trên cơ sở trực quan và có niềm tin vào khoa học.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: kính hiển vi quang học, các tiêu bản cố định của 1 số loài

động thực vật.(giun đũa, châu chấu, hành, lúa nước)

- Chuẩn bị của trò: đọc trước bài và xem lại bài NST

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

2. Kiểm tra bài cũ:

5’

1. Thế nào là di truyền liên kết? Trình bày TN của Morgan về di truyền liên

kết.

2. Ý nghĩa của hiện tượng di truyền liên kết.

3. Vào bài mới:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

10’

Hoạt động 1: Quan sát tiêu bản NST

Mục tiêu: HS thấy được hình dạng của NST dựa vào các tiêu bản có sẵn.
- GV chia nhóm cho HS, mỗi

nhomcs 5-6 HS và giao cho mỗi
nhóm 1 kính hiển vi và 1 hộp tiêu
bản mẫu(đã được làm sẵn định vị
khô)

- GV yêu cầu thực hành theo

- HS thực hành theo nhóm
- Từng nhóm thực hành theo
thao tác sau:

</div>
(53)<div class='page_container' data-page=53>

nhóm và theo dõi giúp đỡ các
nhóm.

- GV lưu ý cho HS, trong tiêu bản
có các tế bào ở các kì khác
nhau(kì trung gian, kì đầu, kì giứa,
kì sau, kì cuối) và có thể nhận
biết được thơng qua vị trí của các
NST trong tế bào. Ví dụ: nếu NST
xếp thành hàng ở mặt phẳng xích
đạo của thoi phân bào thì đỗ là kì
giữa.

- Nếu NST phân thành 2 nhóm ở
gần 2 cực tế bào thì đó là kì cuối.

+ Đặt tiêu bản lên kính, dùng
vật kính với độ bội giác bé để

lựa chọn điểm quan sát đạt
yêu cầu. Tiếp đấn là chuyển
sạng độ bội giác lớn để quan
sát tiếp.

+ Khi nhận dạng được NST,
HS trao đổi theo nhóm để xác
định được vị trí của NSt đạng
quan sát ở kì nào của quá trình
phân bào

- Dưới sự chỉ đạo của GV: các
nhóm xác định đúng vị trí của
các NST đạng quan sátở kì
nào của quá trình phân bào

- Hình thái của
NST mà HS
quan sát được ở
kì nào của quá
trình phân bào.

12’ Họat động 2: Vẽ hình NST quan sát được

Mục tiêu: HS thấy được hình thái cụ thể qua việc vẽ lại hình quan sát được
- GV yêu cầu HS quan sát vẽ vào

vở hình của NST quan sát được.
- Gv có thể chọn mẫu tiêu bản
quan sát rõ nhất của các nhóm HS

tìm được để cả lớp cùng quan sát

Từng HS trong nhóm vẽ hình
tiêu bản NST trên kính hiển vi
của nhóm mình quan sát được
và có thể bổ sung những chi
tiết cần thiết mà quan sát
được trên hình rõ nhất của các
nhóm bạn

2. Vẽ hình NST
quan sát được:

IV. THU HOẠCH:

HS vẽ các hình quan sát được vào vở baiø tập.

V. DẶN DÒ:

Chuẩn bị bài mới: ADN có cấu tạo như thế nào? Cấu trúc khơng gian?

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

</div>
(54)<div class='page_container' data-page=54>

Ngày dạy: 17.10.05

Tieát 15:

I. MỤC TIÊU BAØI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 .

Kiến thức:

-Xác định được thành phần hóa học của ADN

- Nêu được tính đặc thù và đa dạng của ADN.

- Mô tả được cấu trúc không gian của ADN.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích để thu nhận kiến thức từ các hình vẽ

và kỹ năng thảo luận theo nhóm.

3. Thái độ:

- Dựa vào cơ sở khoa học tiếp thu được qua bài học để hiểu được các kiến thưc

thực tế như xét nghiệm ADN để tìm ra mối quan hệ họ hàng.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: mơ hình cấu tạo phân tử ADN, tranh phómg ti H 15 SGK

- Chuẩn bị của trò: đọc trước bài và vẽ hình 15 trên vào vở

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

2. Vào bài mới:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

18’

Hoạt động 1: Tìm hiểu thành phần hóa học của phân tử ADN

Mục tiêu: HSbiết được thành phần cấu tạo hóa học của ADN.
- ADN là 1 loại axit nucleic, được

cấu tạo nên từ các nguyên tố C,
H, O, N và P, có kích thước lớn và

có khối lượng lớn.

- ADN được cấu tạo theo nguyên

- HS lắng nghe và ghi nhớ nội
dung

1. Cấu tạo hóa
học của phân tử
ADN:

</div>
(55)<div class='page_container' data-page=55>

tắc đa phân với 4 loại đơn phân
khác nhau: adenin(A), timin(T),
xitozin(X) và guamin(G)

- GV treo tranh phoùng to H15
SGK

? Yếu tố nào qui định tính đặc thì
của ADN.Tính đa dạng của ADN
được giải thích như thế nào.

- GV nêu vấn đề: tính đa dạng và
đặc thù của ADN là cơ sở cho sự
đa dạng và đặc thù của các loài
sinh vật, ADN chủ yếu tập trung
trong nhân TB và có khối lượng
ổn định và đặc trưng cho lồi.

- HS quan sát tranh, đọc thơng

tin trong SGK và thảo luận
theo nhóm câu hỏi

- Tính đặc thù của ADN là số
lượng, thành phần và trình tự
sắp xếp của các nuclêic qui
định

- Do sự sắp xếp khác nhau của
4 loại nuclêotic đã tạo nên
tính đa dạng của ADN.

được cấu tạo từ
các nguyên tố C,
H, P, O và cấu tạo
theo nguyên tắc đa
phân nghĩa là được
cấu tạo từ 4 đơn
phân là adenin(A),
timin(T),xitozin(X)
và guamin(G).
- Tính đặc thù của
ADN là do số
lượng, thành phần
và đặc biệt là trình
tự sáp xếp của cac
loại nuclêotic
- Tính đa dạng của
ADNl là do sự sắp
xếp khác nhau của

4 loại nuclêotic.
- Tính đa dạng và
đặc thù của ADN
là cơ sở cho sự đa
dạng và đặc thù
của các loài sinh
vật

15’ Họat động 2: Cấu trúc không gian của phân tử ADN

Mục tiêu: HS mô tả được cấu trúc không gian của phân tử ADN
- GV giới thiệu sơ lược: mơ hình

cấu trúc không gian của ADN
được OatSon và Crik công bố vào
năm 1953 đay là 1 phát hiện mới
đối với sự phát triển của ngành
sinh học.

- GV yêu cầu HS quan sát lại
tranh phóng to H 15 SGK và phân
tích:

+ ADN là 1 chuỗi xoắn kép gồm 2
mạch đơn song song, xoắn đều
quanh 1 trục theo chiều từ tráu
sang phải ngược chiều kim đồng

- HS quan saùt tranh

2. Cấu trúc khơng
gian của phân tử
ADN

</div>
(56)<div class='page_container' data-page=56>

hồ.

+ Mỗi chu kì xoắn cao 34 A0 gồm
10 cặp nu, đường kính vịng xoắn
là 20 A0

? Các loại nu nào giữa 2 mạch
liên kết với nhau thành cặp

? Giả sử trình tự các đơn phân
trên 1 đoạn mạch ADN như sau:
- A-T-G-X-T-A-G-T-X

trình tự các đơn phân trên đoạn
mạch tương ứng sẽ như thế nào
- GV nhấn mạnh: như vậy khi biết
trình tự sắp xếp các nu của mạch
đơn này thì có thể suy ra trình tự
sắp xếp các nu trong mạch đơn
kia

- Yêu cầu Hs đọc thơng tin trong
SGK và cho biết: tho NTBS, có
nhận xét gì về tỉ lệ các nu trong
pgân tử ADN

- HS thảo luận theo nhóm và
cử đại diện trả lời câu hỏi.
- Các nhóm có thể bổ sung
cho nhau

- A liên kết với T; G liên kết
với X

- T- A- X-G- A-T-X-G

- HS đọc thông tin SGK, suy
nghĩ trả lời độc lập nêu đựoc
A + G = T + X

- Theo NTBS: giữa
2 mạch đơn liên
kết với nhau thành
từng cặp nu: A liên
kết với T, G liên
kết với X

* Hệ quả:
A= T vaø G= X;
A + G = T + X

IV. CỦNG CỐ: 10’

Câu 1: Hệ quả của NTBS được thể hiện ở những điểm nào?

Câu 2: Tính đặc thù của mỗi loại ADN do yếu tố nào sau đây qui định:

a. Số lượng, thành phần và trình tự sắp xếp của các nu trong phân tử ADN

b. Hàm lượng ADN trong nhân TB

c. Tỉ lệ A + T / G + X

d. cả b và c

Câu 3: Theo NTBS thì về mặt số lượng đơn phân những trường hợp nào sau đây

là đúng?



a. A + G = T + X



b. A = T, G = X



</div>
(57)<div class='page_container' data-page=57>

d. A + X +T = G + X + T

V. DẶN DÒ: 2’

Làm bài tập SGK trang 47 và đọc mục em có biết.

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

</div>
(58)<div class='page_container' data-page=58>

Ngày dạy: 21.10.05

Tiết 16:

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 .

Kiến thức:

- Nêu đươcï nguyên tắc tự nhân đôi của ADN.

- Xác định được bản chất hóa học của gen.

- Giải thích được chức năng của ADN.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích để thu nhận kiến thức từ các hình vẽ

và kỹ năng thảo luận theo nhóm.

3. Thái độ:

- Dựa vào cơ sở khoa học tiếp thu được qua bài học để hiểu được các kiến thưc

thực tế như xét nghiệm ADN để tìm ra mối quan hệ họ hàng.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: tranh phóng to H 16 SGK

- Chuẩn bị của trị: đọc trước bài và vẽ hình 16 vào vở

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp:

2

.

Kiểm tra bài cũ: 5’

1. Cho biết thành phần hóa học của phântử ADN?

2. Cấu trúc khơng gian của phân tử ADN biểu hiện như thế nào? Phát biểu NTBS

3. Vào bài mới:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của trịø Nội dung

15’

Hoạt động 1: Tìm hiểu nguyên tắc tự nhân đôi của ADN

Mục tiêu: HS hiểu được nguyên tắc tụ nhân đôi của ADN dựa trên NTBS và NT bán
bảo toàn.

- GV treo tranh phoùng to H 16
SGK cho HS quan saùt và yêu cầu

các em nghiên cứu SGK để trả lời- Hs quan sát tranh, độc lậpsuy nghĩ

</div>
(59)<div class='page_container' data-page=59>

caâu hỏi:

? Sự nhân đơi của ADN diễn ra
như thế nào.

? Sự hình thành mạch mới ở 2
ADN con diễn ra như thế nào
? có nhận xét gì về cấu tạo của
ADN con với ADN mẹ

- GV theo dõi, nhận xét, bổ sung
và hoàn thiện

- GV gợi ý cho HS:

Q trình tự nhân đơi của ADN
diễn ra trong nhân tế bào, tại các
NSt ở kỳ trung gian. Khi bắt đầu
q trình tự nhân đơi ADN tháo

xoắn, tách dần 2 mạch đơn. Các
nu trên mạch đơn sau khi được
tách ra lần lượt liên kết với các nu
tự do trong mơi trường nội bào để
hình thành mạch mới.

Trong q trình tự nhân đơi có sự
tham gia của các enzim

- GV kết luận : q trình tự nhân
đơi của ADN diễn ra theo nguyên
tắc sau: nguyên tắc khuôn mẫu,
ngun tắc bổ sung, ngun tắc
bán bảo tồn.

- Đọc thơng tin SGK và thảo
luận theo nhóm các câu hỏi :
- đại diện nhóm trả lời

- Các nhóm khác bổ sung và
hoàn thiện

- HS lắng nghe nội dung GV
gợi ý để trả lời câu hỏi

- Q trình tự nhân
đơi diễn ra trên cả
2 mạch của ADN
- Trong q trình
tự nhân đơi, các nu

trên mạch khuôn
và ở môi trường
nội bào kết hợp
với nhau theo
NTBS: A liên kết
với T, G liên kết
với X.

- Sự sao chép của
ADN diễn ra theo
ngtắc giữ lại 1 nửa
hay là nguyên tắc
bàn bảo toàn:
trong 2 ADN con
đều có cấu tạo
giống ADN mẹ
trong đó mỗi ADN
con đều có 1 mạch
giống hệt ADN mẹ
và 1 mạch được
tổng hợp từ
nguyên liệu của
môi trường nội
bào.

8’ Họat động 2: Tìm hiểu bản chất của gen

Mục tiêu: HS hiểu được bản chất của gen chủ yếu là ADN

- GV yêu cầu HS tìm hiểu mục II

SGK để trả lời câu hỏi:

- HS tìm hiểu mục II, thảo
luận theo nhóm phải trả lời

2. Bản chất cuûa
gen:

</div>
(60)<div class='page_container' data-page=60>

? Bản chất của gen là gì được các ý:

- Gen là một đoạn mạch của
phân tử ADN có chức năng di
truyền xác định, có nhiều loại
gen.

- Gen nằm trên NST có thành
phần chủ yếu là ADN.

là 1 đoạn mạch
của phân tử ADN
nên gen có bản
chất hóa học là
ADN.

- Có chức năng di
truyền xác định

8’ Họat động 2: Tìm hiểu chức năng của ADN

Mục tiêu: Hs hiểu được ADN có chức năng lưu giữ và truyền đạt thơng tin di truyền

- Gv đặt vấn đề: ADN là những

mạch dài chứa gen, mà gen có
chức năng di truyền . Vậy chức
năng của Adn là gì?

- GV nhấn mạnh do có khả năng
tự nhân đơi(ở kì trung gian)phân li
đồng đều về các giao tử và tổ hợp
lại trong các hợp tử nên ADN có
vai trị quan trọng trong việc duy
trì nịi giống qua các thế hệ.

- HS suy nghĩ độc lập, trao đổi
theo nhóm . Dưới sự chỉ đạo
của GV cả lớp thảo luận và
đưa ra kết quả

3. Chức năng của
ADN:

- ADN có 2 chức
năng:

+ Lưu giứ thông tin
di truyền

+ Truyền đạt thơng
tin di truyền.

IV. CỦNG CỐ: 9’

Câu 1: Q trình tự nhân đơi của ADN diến ra theo nguyên tắc nào?

a. Nguyên tắc khuôn mẫu(mạch mới của ADN được tổng hợp theo mạch khuôn

mẫu của ADN mẹ)

b. Nguyên tắc bán bảo tồn (trong phân tử ADN có 1 mạch cũ và 1 mạch mới)

c. Nguyên tắc bổ sung A liên kết với T, G liên kết với X



d. Cả a, b, c

Câu 2: ADN có những chức năng nào?

a. ADN có chức năng lưu giữ thơng tin di truyền

b. ADN có chức năng truyền đạt thơng tin di truyền

c. ADN có chức năng tái sinh để tạo ra các TB con có bộ NST ổn định



d. Cả a và b

V. DẶN DÒ:

Làm bài tập SGK trang 50 và đọc mục em có biết.

</div>
(61)<div class='page_container' data-page=61>

- Khi vẽ mơ hình tự nhân đơi của ADN cần phân biệt cho HS rõ mạch cũ của

ADN mẹ và mạch mới được tạo nên do lấy các nu từ môi trường nội bào.

- Mở rộng thêm : số lượng ADN con được tạo ra sau x lần nhân đôi.

</div>
(62)<div class='page_container' data-page=62>

Tiết 17: Ngày dạy:

24.10.05 I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 .

Kiến thức:

- Mô tả được cấu tạo của ARN

- Xác định được chức năng của ARN

- Phân biệt được ARN và ADN.

- Nêu được quá trình tổng hợp ARN.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích hình vẽ để thu nhận kiến thức từ các

hình vẽ và kỹ năng thảo luận theo nhóm.

3. Thái độ:

- Tiếp tục tiếp thu kiến thức khoa học để có quan điểm đúng trong cuộc sống.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: tranh phóng to H 17.1 và 17.2 SGK

- Chuẩn bị của trị: đọc trước bài và vẽ hình vào vở

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp: 1’

2. Kiểm tra bài cũ:6’

1. Cho biết nguyên tắc tự nhân đôi của ADN ?

2. ADN có những chức năng nào?

a. ADN có chức năng lưu giữ thơng tin di truyền

b. ADN có chức năng truyền đạt thơng tin di truyền

c. ADN có chức năng tái sinh để tạo ra các TB con có bộ NST ổn định



d. Cả a và b

3. Vào bài mới:

</div>
(63)<div class='page_container' data-page=63>

Mục tiêu: HS nắm được cấu tạo hóa học cũng như phân loại của phân tử ARN
- GV treo tranh phóng to H17.1

SGK cho HS quan sát và giải
thích cho HS roõ:

ARN cúng như ADN là các axit
nuleotic và được chia thành 3 loại:
+ mARN: có vai trò truyền đạt
thông tin di truyền qui định cấu
trúc của protein cần tổng hợp
+ tARN có chức năng vận chuyển
a.a tương ứng tới nơi tổng hợp
protein

+ rARN là thành phần cấu tạo nên
riboxom (nơi tổng hợp protein)
- GV yêu cầu HS đọc mục I SGK
để nêu lên được

? Thành phần hố học của ARN
? Thực hiện hồn thành bảng theo
nhóm

- GV cho HS lên bảng điền và
hồn thành bảng rồi chỉnh lí bổ
sung và treo bảng phụ ghi đáp án
đúng.

-HS quan sát tranh và lắng
nghe GV giải thích, phân loại
được ARN

- HS đọc thông tin trong SGK
và thảo luận nhóm để trả lời
câu hỏi:

- Nêu được ARN cũng có cấu
tạo như ADN là gồm có
nguyên tố C, P, O,N, H

1. ARN:

- ARN phân làm 3
loại:

+ mARN: có vai
trị truyền đạt
thông tin di truyền
+ tARN có chức
năng vận chuyển
a.a

+ rARN: tổng hợp
protein

- ARN là đại phân
tử được cấu tạp
theo nguyên tắc đa
phân do các đơn
phân là A, U, G, X
liên kết với nhau
tạo thành 1 chuỗi
xoắn đơn.

20’ Họat động 2: Tìm hiểu sự tạo thành ARN

Mục tiêu: HS nắm được các nguyên tắc tổng hợp của ARN
- Yêu cầu HS quan sát H17.2 và

đọc thông tin trong SGK phần 2
- GV thơng báo: q trình tổng
hợp ARN cúng diênc ra chủ yếu
trong nhân tế bào, tại kỳ trung
gan lúc NST dãn xoắn hồn tồn

và cũng có sự tham gia của các
loại enzim và năng lượng.

? Một phân tử của ARN được tổng
hợp dựa vào một hay hai mạch

- HS quan sát H 17.2 và đọc
thông tin ở phần 2

- HS lắng nghe và rút ra nhận
xét: thời gian, địa điểm diễn
ra sự tổng hợp của ARN cũng
giống như của ADN.

- HS thảo luận theo nhóm và
trả lời các câu hỏi:

- ARN được tổng hợp dựa vào

2. ARN được
tổng hợp theo
ngun tắc nào?

</div>
(64)<div class='page_container' data-page=64>

đơn của gen.

? Các loại nu nào liên kết với
nhau để tạo cặp trong quá trình
hình thành mạch ARN

? Có nhận xét gì về trình tự các

loại đơn phân trên trên mạch
ARN so với mỗi mạch đơn của
gen

- GV lưu ý cho HS: quá trình tổng
hợp ARN chỉ xảy ra từng đoạn
trên ADN (từng gen) vì vậy 2
mạch của ADN không tách nhau
từ đầu đến cuối phân tử như q
trìnhtự nhân đơi của ADN mà chỉ
tách từng đoạn (từng gen)

? như vậy qua đó có thể cho biết
mối quan hệ giữa gen và ARN

một mạch đơn của gen, mạch
này gọi là mạch khuôn

- Trong q trình hình thành
mạch ARN các nu trên mạch
khn của ADN và môi
trường nội bào liên kết với
nhau thành cặp theo NTBS:
A-U, T- A, G- X, X-G

- Trình tự các loại đơn phân
trên mạch ARN giống với
trình tự các loại đơn phân trên
mạch khn nhưng theo NTBS

-Chính gen đã tổng hợp ra
ARN, gen là bản mã gốc,
ARN là bản mã sao.

mạch đơn của gen,
mạch này gọi là
mạch khuôn

- Các nu trên ADN
và các nu trong
môi trường nội bào
liên kết với nhau
theo NTBS: A-U,
T- A, G- X, X-G

- gen tổng hợp ra
ARN

IV. CỦNG CỐ: 8’

Câu 1:

Một đoạn mạch của gen có cấu trúc như sau:

Mạch 1 : -A – T – G – X – T – X - G

Maïch 2 : -T – A – X – G - A - G - X

Xác định trình tự các đơn phân của đoạn mạch ARN được tổng hợp từ mạch 2

Mạch 2 : -T – A – X – G - A - G - X

ARN : - A - U - G – X - U - X - G

Câu 2:

Một đoạn mạch ARN có trình tự các nu như sau:

A – U – G – X U – U – G – A – X

-Xác định trình tự các nu trong đoạn gen đã tổng hợp ra đoạn mạch ARN trên.

- Gen: - T - A – X – G – A – A – X – T – X-

Câu 3:

ARN được tổng hợp theo nguyên tắc nào?

- Tổng hợp ARN dựa trên 2 nguyên tắc:

</div>
(65)<div class='page_container' data-page=65>

+ Nguyên tắc bổ sung: các nu tự do trong môi tường nội bào đến lắp ghép với

mạch gốc của gen dựa trên nguyên tắc bổ sung.

A gốc – U trong môi trường

T gốc - A trong môi trường

G gốc - X trong môi trường

X gốc - G trong mơi trường

V. DẶN DÒ:

Làm bài tập SGK trang 53 và đọc mục em có biết.

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

</div>
(66)<div class='page_container' data-page=66>

Ngày dạy: 28.10.05

Tiết 18:

I. MỤC TIÊU BAØI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 .

Kiến thức:

- Xác định được thành phần hóa học của prơtêin, nêu được tính đặc thù và đa

dạng của prôtêin.

- Mô tả được cấu trúc của prôtêin và nêu được vai trò của chúng

- Nêu được chức năng của prơtêin

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích để thu nhận kiến thức từ hình vẽ và

kỹ năng thảo luận nhóm.

3. Thái độ:

- Có ý thức vận dụng các tri thức, ký năng học được vào cuộc sống, lao động.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRỊ:

- Chuẩn bị của thầy: tranh phóng to H 18 SGK

- Chuẩn bị của trò: đọc trước bài và vẽ hình vào vở

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp: 1’

2. Kiểm tra bài cũ:6’

Câu 1:

Một đoạn mạch ARN có trình tự các nu như sau:

A – U – G – X U – U – G – A – X

-Xác định trình tự các nu trong đoạn gen đã tổng hợp ra đoạn mạch ARN trên.

- Gen: - T - A – X – G – A – A – X – T – X-

Câu 2:

ARN được tổng hợp theo nguyên tắc nào?

- Tổng hợp ARN dựa trên 2 nguyên tắc:

</div>
(67)<div class='page_container' data-page=67>

+ Nguyên tắc bổ sung: các nu tự do trong môi tường nội bào đến lắp ghép với

mạch gốc của gen dựa trên nguyên tắc bổ sung.

A gốc – U trong môi trường

T gốc - A trong môi trường

G gốc - X trong môi trường

X gốc - G trong môi trường

3. Vào bài mới:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

10’

Hoạt động 1: Tìm hiểu tính đa dạng và đặc thù của prôtêin

Mục tiêu: HS nắm được yếu tố quyết định tính đa dạng và đặc thù của prơtêin
- Gv u cầu HS nhắc lại:

? Tính đa dạng và đặc thù của
ADN do yếu tố nào quyết định.

- GV nêu vấn đề protêin là hợp
chất hữu cơ gồm chủ yếu là 4
nguyên tố C, H, O, N . Prôtêin
thuộc loại đại phân tử, có khối
lượng và kích thước và prôtêin
cũng được cấu tạo theo nguyên
tắc đa phân gồm hàng trăm đơn
phân là nhứng axit amin (có hơn
20 loại axit amin)

- GV yêu cầu HS thực hiện theo

lệnh trong SGK :

? Tính đa dạng và đặc thù của
prôtêin được qui định bởi những
yếu tố nào

? Đặc điểm cấu trúc nào của
protêin đã tạo nên tính đa dạng và
đặc thù của prôtêin

- 1 vài HS trả lời

- Tính đặc thù của Adn được
qyu định bởi số lượng, thành
phần và trình tự sắp xếp các
nu

- Tính đa dạng của ADN
được qui định bởi sự sắp xếp
khác nhau của 4 loại nu

- HS theo dõi nội dung

- Thảo luận theo nhóm và
đọc thêm thông tin trong
SGK để trả lời câu hỏi:

- Tính đa dạng và đặc thù
của prôtêin được qui định bởi
thành phần, số lượng và trình

tự sắp xếp của các a.a

-Đặc điểm cấu trúc theo
ngun tắc đa phân với 20

1. Tính đa dạng và
đặc thù của
prôtêin:

</div>
(68)<div class='page_container' data-page=68>

- GV giải thích: dựa vào hình 18
SGK, GV nhấn mạnh prơtêin có
cấu trúc bậc 4, bậc 1 là cấu trúc
cơ bản gồm 1 chuỗi axit amin, bậc
2 là chuỗi a.a tạo ra các vòng
xoắn lò xo đều đặn, bậc 3 là hình
dạng khơng gian 3 chiều đặc
trưng co từng loại prôtêin, bậo 4
là cấu trúc của prôtêin gồm 2 hay
nhiều chuỗi a.a cùng loại hay
khác loại liên kết với nhau

- Đến đây GV có thể nêu câu hỏi:
? Vậy tính đặc trưng của prơtêin
được thể hiện qua cấu trúc không
gian như thế nào.

loại a.a đã tạo nên tính đa
dạng và đặc thù của prơtêin

- HS đợc lập suy nghĩ, trao

đỏi theo nhóm và cử đại diện
trả lời

- Đại diện nhóm trả lời, các
nhóm khác nhận xét,bổ sung
dưới sự chỉ đạo của GV
- Tính đặc trưng của prơtêin
cịn được thể hiện ở cấu trúc
bậc 3 (cuộn xếp đặc trưng
cho từng loại prôtêin), bậc 4
(theo số lượng và số loại
chuỗi a.a)

- Tính đặc trưng của
prơtêin cịn được
thể hiện ở cấu trúc
bậc 3(cuộn xếp theo
kiểu đặc trưng cho
từng loại prôtêin),
bậc 4(số lượng, số
loại chuỗi a.a)

20’ Họat động 2: Tìm hiểu chức năng của prơtêin

Mục tiêu: Hs nắm được 3 chức năng của prôtêin: chức năng cấu trúc, chức năng xúc
tác và chức năng điều hòa quá trình trao đổi chất.

- GV yêu cầu HS đọc mục II SGK
để trả lời câu hỏi: chức năng của
prôtêin là gì?

- GV gợi ý cho HS chú ý vào 3
chức năng chính của prôtêin là
chức năng cấu trúc, chức năng
xúc tác và chức năng điều hịa
q trình trao đổi chất.

- HS đọc thông tin trong SGK,
thảo luận theo nhóm và cử đại
diện tình bày câu trả lời

- 3 chức năng của prôtêin: chức
năng cấu trúc, chức năng xúc
tác và chức năng điều hịa q
trình trao đổi chất.

- HS thảo luận theo nhóm để
trả lời

+ Prôtêin là thành phần cấu tạo
nên chất nguyên sinh, các bào
quan và màng sinh chất.

2. Chức năng của
prơtêin:

</div>
(69)<div class='page_container' data-page=69>

- GV yêu cầu HS thực hiện lệnh
SGK

? Vì sao prơtêin dạng sợïi là

nguyên liệu cấu trúc rất tốt

? Vai trò của 1 số enzim đối với
sự tiêu hóa thức ăn ở khoang
miệng và dạ dày

? Nguyên nhân của bệnh tiểu
đường là gì

- GV theo dõi, nhận xét để hồn
chỉnh đáp án.

+ Prơtêin là thành phần chủ
yếu của các enzim có tác dụng
thúc đẩy các phản ứng hóa học
nên có vai trị xúc tác cho q
trình trao đổi chất

+ Prôtêin là thành phần cấu tạo
nên các hôcmôn mà hoocmon
có vai trò điều hòa quá trình
TĐC trong TB và cơ thể.

+ Ngồi ra các kháng thể(do
prôtêin tạo thành) có chức năng
bảo vệ cơ thể, prơtêin có thể
được chuyển hóa thành glucô
để cung cấp năng lượng khi
cần.

- Bởi vì: các vòng xoắn dạng
sợi bện lại theo kiểu dây thừng
tạo cho sợi chịu lực khỏe
- Amilaza trong nước bọt ở
khoang miệng biến đổi 1 phần
tinh bột trong thức ăn thành
đường mantô, enzim pépin
trong dịch vị dạ dày có tác
dụng phân giải chuỗi dài a.a
thành các chuỗi ngắn gồm 3-10
a.a

- Dop sự rối loạn hoạt đợng của
nội tiết tố của tuyến tụy (thay
đổi tỉ lệ bất thường của insulin)
đã dẫn đến tính trạng bệnh tiểu
đường

chaát.

- Chức năng xúc tác
cho quá trình trao đổi
chất: Prơtêin là thành
phần chủ yếu của các
enzim có tác dụng
thúc đẩy các phản
ứng hóa học

- Chức năng điều hịa
các qù trình trao đổi

chất: Prơtêin là thành
phần cấu tạo nên các
hơcmơn mà hoocmon
có vai trò điều hòa
quá trình TĐC trong
TB và cơ thể.

</div>
(70)<div class='page_container' data-page=70>

IV. CỦNG CỐ: 8’

Câu 1: Bậc cấu trúc nào sau đây có vai trò chủ yếu xác định tính đặc thù của prôtêin?

a. Cấu trúc bậc 1
b. Cấu trúc bậc 2



c. Cấu trúc bậc 3



d. Cấu trúc bậc 4

Câu 2:Ptrơtêin thực hiện chức năng chủ yếu ở những bậc cấu trúc nào sau đây?



a. Cấu trúc bậc 1
b. Cấu trúc bậc 1 và 2
c. Cấu trúc bậc 2 và 3
d. Cấu trúc bậc 3 và 4

Câu 3: Tính đặc thù của prơtêin do những yếu tố nào qui định?

a. Ở thành phần, số lượngvà trình tự sắp xếp các a.a
b. Ở các dạng cấu trúc không gian của prơtêin.
c. Ở chức năng của prơtêin



d. Cả a và b

V. DẶN DÒ:

Làm bài tập SGK trang 56 và đọc bài tiếp theo mối quan hệ giữa gen và tính

trạng.

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- Bài này chỉ mang tính chất lý thuyết nhiều nên GV cần đưa ra nhiều VD để

minh họa nhằm làm cho bài học sinh động hơn, và nên để HS tự thảo luận và rút ra

nội dung của bài học.

</div>
(71)<div class='page_container' data-page=71>

I. MỤC TIÊU BAØI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 .

Kiến thức:

- Nêu lên được mối quan hệ giữa ARN và prôtêin thông qua những hiểu biết về

sự hình thành chuỗi a.a

- Giải thích được mối quan hệ giữa gen



mARN



prơtêin



tính trạng

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích hình vẽ để thu nhận kiến thức, kĩ năng

học theo nhóm.

3. Thái độ:

-

Giáo ducï thói quen thích tìm tịi để giải thích một số hiện tượng cụ thể là ở con

người.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: tranh phóng to H 19.1 và H 19.2 ,3 SGK

- Chuẩn bị của trò: đọc trước bài và vẽ hình vào vở

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp: 1’

2. Kiểm tra bài cũ: 4’

Câu 1: Nêu mối quan hệ giữa gen và ARN

- Gen là bản sao để tổng hợp nên ARN

Câu 2: Tính đa dạng và đặc thù của prôtêin do yếu tố nào quyết định?

- Tính đặc thù của protêin được thể hiện ỏ thành phần, số lượng và trình tự sắp

xếp của các a.a

- Sự sắp xếp khác nhau của hơn 20 loại a.a đã tạo nên tính đa dạng của prơtêin

- Tính đặc trưng của prơtêin cịn được thể hiện ở cấu trúc bậc 3 (cuộn xếp theo

kiểu đặc trưng cho từng loại prôtêin), bậc 4 (số lượng, số loại chuỗi a.a)

3. Vào bài mới:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của trịø Nội dung

15’

Hoạt động 1: Tìm hiểu mối quan hệ giữa ARN và prôtêin

Mục tiêu: HS hiểu được mối quan hệ giữa ARN và prôtêin được biểu hiện thơng
qua việc hình thành chuỗi a.a

- GV thông báo: gen tồn tại ở
trong nhân của TB mang thông
tin cấu trúc của prôtêin mà

</div>
(72)<div class='page_container' data-page=72>

prôtêin được hình thành ở chất tế
bào, điều này chứng tỏ giữa gen
và prơtêin phải có 1 mối quan hệ
qua một vật trung gian nào đó
? Nhắc lại chức năng của từng
loại mARN.

- GV thông báo: như vậy mARN
sau khi được hình thành sẽ rời
khỏi nhân ra tế bào chất để tiến
hành tổng hợp chuỗi a.a mà
chuỗi a.a này chính là phân tử
prơtêin, điều này phản ánh mối
quan hệ mật thiết giữa prôtêin và
mARN

- GV treo tranh H19.1 và yêu cầu
HS quan sát: xác định được

những thành phần chú thích trên
tranh

- GV mơ tả sơ lược: mARN sau
khi rời khỏi nhân ra tế bào chất,
tại đây riboxom sẽ trượt trên
mARN để tổng hợp nên chuỗi
a.a; tARN mang các nuclêotic từ
môi trường nội bào đến kết hợp
với các nuclêotic tren mARN
theo nguyên tắc bổ sung theo
trình tư 3 nuclêotic với nhau. Sau
đó riboxom tiến hành trượt 1lần
trượt qua 3 nu thì giải phóng 1
a.a, sau

đó tARN tiếp tục vận chuyển 3
nu để liên kết với các nu trên
mARN tổng hợp nên a.a

+ mARN: có vai trị truyền
đạt thơng tin di truyền qui
định cấu trúc của protein
cần tổng hợp

+ tARN có chức năng vận
chuyển a.a tương ứng tới nơi
tổng hợp protein

+ rARN là thành phần cấu

tạo nên riboxom (nơi tổng
hợp protein)

- HS quan sát tranh H19.1
trên bảng và xác định được
các thành phần chú thích
của tranh có phân tử mARN,
tARN, các a.a, ribơxơm..
- HS chú ý quan sát tranh và
theo dõi sự mô tả của HS

- mARN là cấu trúc trung
gian giữa gen và phân tử

- mARN là cấu
trúc trung gian giữa
gen và phân tử
prơtêin, có vai trị
truyền đạt thơng tin
di truyền

</div>
(73)<div class='page_container' data-page=73>

? Gen  mARN  prôtêin, như vậy
cấu trúc không gian nào cho biết
mối quan hệ giữa gen và prôtêin
- Yêu cầu HS quan sát và thảo
luận theo nhóm để trả lời câu hỏi
? Các loại nu nào ở mARN và
tARN liên kết với nhau

? Tương quan về số lượng giữa

a.a và nuclêôtic của mARN khi ở
trong ribôxôm

- GV nhận xét đáp án đúng và bổ
sung nếu cần.

? Như vậy chuỗi a.a được hình
thành dựa trên nguyên tắc nào
-GV nhấn mạnh: chuỗi a.a sẽ
dược hình thành trên ngun tắc
khn mẫu và nguyên tắc bổ
sung sẽ qui định trình tự của các
a.a dựa trên trình tự của các
nuclêotic có trên mạch của
mARN

prôtêin

- HS quan sát tranh và thảo
luận theo nhóm:

- Các loại nu liên kết vơi
nhau theo nguyên tắc bổ
sung: aliên kết với U, G liên
kết với X

- Cứ 3 nuclêotic trên mARN
thì giải phóng được 1 a.a,
nhiều a.a tạo thành chuỗi
a.a cấu trúc nên phân tử

prơtêin

- Nguyên tắc bổ sung và
nguyên tác khuôn mẫu

giải phóng ta 1 a.a.
Cứ như vậy hình
thành nên chuỗi a.a

- Trình tự các nu
trên mARN sẽ qui
định trình tự các a.a
của phân tử
prơtêin.

20’ Họat động 2: Tìm hiểu mối quan hệ giữa gen và tính trạng

Mục tiêu: HS hiểuđược mối quan hệ giữa gên và tính trạng phải thơng qua cấu trúc
không gian là phân tử mARN và prôtêin

? u cầu HS nhắc lại chức năng
chính của prơtêin là gì

- GV treo tranh H 19. 2 và H 19.3
và giải thích sơ lược cho HS hiểu: ở
sơ đồ mối quan hệ giữa ADN(gen )



mARN  prôtêin ta thấy từ gen được

tổng hợp ở nhân,sau đó tổng hợp
nên mARN rời khỏi nhân và hình
thành nên chuỗi a.a chính là phân tử
prơtêin ở tế bào chất còn ở sơ đồ

- Chức năng chủ yếu của
prôtêin: cấu trúc, xúc tác và
điều hịa q trình trao đổi
chất

- HS quan sát sơ đồ và lắng
nghe GV giải thích sơ lược sơ
đồ.

2. Mối quan hệ giữa
gen và tính trạng:

- Được thể hiện qua
sơ đồ:

</div>
(74)<div class='page_container' data-page=74>

quan hệ giữa gen và tính trạng ta
thấy ADN có mạt trong NST nên
NST tự nhân đôi đã dẫn đến sự
nhân đôi của ADN, mỗi gen là một
đoạn của phân tử ADN. Sau đó gen
tháo xoắn thực hiện q trình tự
nhân đơi và tổng hợp qui định nên
các tính trạng của cơ thể.

- GV nêu vấn đề: dựa vào quan hệ

giữa gen ,mARN, prôtêin và tính
trạng ta có thể viết sơ đồ sau:

gen  mARN  prôtêin  tính trạng
- Yêu cầu HS quan sát H 19.2 H19.3
và thảo luận theo nhóm nội dung 2
câu hỏi:

? Mối liên hệ giữa các thành phần
trong sơ đồ theo trật tự 1, 2, ? Bản
chất của mối liên hệ trong sơ đồ là
gì

- GV lưu ý: trình tự các nu trong gen
qui định trình tự các nu trong
mARN. Qua đó qui định trình tự các
a.a trên chuỗi a.a tạo thành prôtêin.
Prôtêin tham gia vào cấu trúc và
hoạt động của tế bào để qui định
nên các tính trạng của cơ thể.

- HS quan sát lại tranh và đọc
thông tin trong SGK đểø thảo
luận theo nội dung câu hỏi:
- gen là khuôn mẫu để tổng
hợp mARN, mARN là khuôn
mẫu để tổng hợp nên để tổng
hợp nên các a.a cấu thành
phan tử prôtêin. Prôtêin biểu
hiện thành các tính trạng của

cơ thể.

- Bản chất của mối quan hệ
gen  mARN  prơtêin là trình tự
các nu trong gen qui định trình
tự các nu trong mARN. Qua đó
qui định trình tự các a.a tạo
thành prơtêin.

- Trình tự các nu
trong gen qui định
trình tự các nu trong
mARN. Qua đó qui
định trình tự các a.a
trên chuỗi a.a tạo
thành prôtêin.
Prôtêin tham gia vào
cấu trúc và hoạt động
của tế bào để qui
định nên các tính
trạng của cơ thể.

IV. CỦNG CỐ: 5’

Câu 1:

Tìm cụm từ phù hợp điền vào chố trống….. thay cho các số:

- Sự hình thành chuỗi

a.a

được thể hiện dựa trên

khuôn mẫu

của mARN. Mối

quan hệ giữa

các gen

và tính trạng được thể hiện qua

sơ đồ

:gen



mARN



prôtêin



tính

trạng.

</div>
(75)<div class='page_container' data-page=75>

Câu 2: Nguyên tắc bổ sung được thể hiện trong mối quan hệ giữa gen

 mARN :

A liên kết với U, G liên kết với X, T liên kết với A, X liên kết với G

V. DẶN DÒ:

Làm bài tập SGK trang 59 và đọc bài tiếp theo để chuẩn bị cho tiết thực hành.

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- Bài này là khó đối với HS nên GV cần mơ tả trên tranh mợt cách tỉ mỉ để đem

lại kết quả cao. GV cần nhắc lại chức năng của ARN ở cả 3 loại.

- Bổ sung thêm phần tổng hợp gen xảy ra ở trong nhân cịn prơtêin được tổng

hợp trong tế bào chất để từ đó HS có thể hình dung được mối quan hệ giữa chúng.

- Từ mối quan hệ prơtêin sang tính trạng cần u cầu HS nhắc lại chức năng cấu

trúc của prơtêin để HS dễ hình dung.

Ngày dạy: 04.11.05

Tiết 20:

I. MỤC TIÊU BAØI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 . Kiến thức:

- Nắm lại cấu trúc và cấu tạo của phân tử ADN, khẳng định lại những kiến thức

đã học được qua lý thuyết

</div>
(76)<div class='page_container' data-page=76>

- Rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích mơ hình õ để thu nhận kiến thức, kĩ năng

học theo nhóm.

- Rèn kỹ năng tháo lắp mơ hình.

3.

Thái độ:

-

Giáo ducï tính kiêm trì, bền bỉ trong cơng tác thực hành.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRỊ:

- Chuẩn bị của thầy:

+ Mơ hình phân tử ADN hồn chỉnh

+ Hộp đựng mơ hình cấu trúc phân tử ADN ở dạng tháo rời

+ Tranh phóng to hình với nội dung về cấu trúc, cơ chế tự sao tổng hợp ARN,

prôtêin

- Chuẩn bị của trị: đọc trước bài và vẽ hình vào vở, xem lại cấu trúc và cấu tạo

của phân tử ADN

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:

1. Ổn định lớp: 1’

2.

Vào bài mới:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

26’

Hoạt động 1: Quan sát mơ hình cấu trúc khơng gian của phân tử ADN

Mục tiêu: HS khẳng định lại ly ùthuyết thông qua việc thực hành
- GV chia nhóm HS, mỗi nhóm gồm

5-6 HS và cho một số nhóm lần lượt
thay thếnhau quan sát mơ hình phân

tử ADN. Những nhóm cịn lại quan
sát mơ hình chiếu phân tử ADN qua
màn hình. Sau đó cho các nhóm đổi
lại nhiệm vụ quan sát để xác định
được:

- GV nên gợi ý cho HS thấy được 1
chu kì xoắn: điểm bát cháo của 2
mạch đơn sau đó bỏ 1 điểm và đến
điểm thứ 2 thì sẽ được 1 chu kỳ
xoắn.

? Số cặp nucleotic trong mỗi chu kì

- Một số nhóm HS quan sát mo
hình phân tử ADN, một số
nhóm cịn lại quan sát hình
chiếu của phân tử ADN trên
màn hình. Sau đó, đổi công
việc quan sát cho nhau để mỗi
nhóm đềøu quan sát được cả
mơ hình và hình chiếu của
ADN trên bảng.

- HS thảo luận theo nhóm để
rút ra nhận xét về cấu trúc của
phân tử ADN, đại diện nhóm
trả lời ý kiến của nhóm.

- Mỗi chu kì xoắn là 10 cặp nu

- Các nu giữa 2 mạch liên kết

1. Quan sát mơ hình
cấu trúc khơng gian
của phân tử ADN:
a. Quan sát:

- Mỗi chu kì xoắn là
10 cặp nu

</div>
(77)<div class='page_container' data-page=77>

xoắn là bao nhiêu

? Các nucleotic liên kết với nhau
như thế nào.

GV: Dùng 1 nguồn sáng bóng điện
phóng chiếu của mơ hình của ADN
lên một phảnh phảng sơng song với
trục đứng cuả mơ hình

với nhau theo nguyên tắc bổ
sung A-T theo 2 liên kết H,
G-X theo 3 liên kết H

- HS quan sát và so sánh với H
15 SGK

b. Chiếu mô hình 
ADN:

10’

Họat động 2: Lắp ráp mơ hình cấu trúc khơng gian của phân tử ADN

Mục tiêu: HS tự lắp ráp được mô hình củ phân tử ADN

- GV cho các nhóm thay nhau lắp
ráp mơ hình phân tử ADN

- GV hướng dẫn HS: nên tiến hành
lắp ráp theo 1 mạch đơn hoàn chỉnh
rồi mới lắp ráp mạch cịn lại. Có thể
bắt đầu từ dưới lên trên hay từ trên
xuống dưới. Khi lắp ráp mạch thứ 2
chú ý các nuclêôtic liên kết với
mạch thứ nhất theo nguyên tức bổ
sung

- HS nhận dụng cụ theo nhóm
- Các nhóm HS thảo luận và
lần lượt lắp ráp mơ hình phân
tử ADN

- Cử đại diện lên bảng trình
bày

- Các nhóm khác nhận xét và
bổ sung để hồn thiện

2. Lắp ráp mơ hình

cấu trúc khơng gian
của phân tử ADN:

IV. CỦNG CỐ: 8’

Câu 1: GV cho 1 vài HS vừa chỉ trên mơ hình vừa mô tả cấu trúc không gian của phân tử
ADN

Câu 2: GV u cầøu HS vẽ mơ hình phân tử ADN quan sát dược vào vở

V. DẶN DÒ:

- Ơn lại nội dung đã học ở 3 chương để chuẩn bị tiết sau kiểm tra 1tiết.

</div>
(78)<div class='page_container' data-page=78>

Ngày dạy: 07.11.05

Tiết 21:

I. MỤC TIÊU KIỂM TRA:
1. Kiến thức:

- Kiểm tra sự tiếp thu kiến thức của HS ở chương “ các thí nghiệm của MenĐen”, chương 2
“Nhiếm sắc thể”, chương 3 “ ADN và gen”

2. Kỹ năng:

- Rèn kỹ năng tư duy để làm bài kiểm tra

3. Thái độ:

- Giáo dục tính độc lập của HS khi làm bài.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

</div>
(79)<div class='page_container' data-page=79>

- Của trị: ơn lại kiến thức từ chương 1 đến chương 3.
\III. TIẾN TRÌNH KIỂM TRA:

1. Ổn định lớp: 1’

2. Phương pháp kiểm tra: vieát

</div>
(80)<div class='page_container' data-page=80>

Tiết 22:

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 . Kiến thức:

- Trình bày được khái niệm biến dị.
- Xác định được nguyên nhân của biến dị.

- Nêu được tính chất biểu hiện và vai trò của đột biến gen đối với sinh vật và con người.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ hình vẽ và kĩ năng tự nghiên
cứu với SGK.

3. Thái độ:

- Có lịng ham muốn giải thích các hiện tượng tự nhiên trên lĩnh vực sinh học

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: Tranh phóng to hình 21.1 – 4 SGK
- Chuẩn bị của trị: đọc trước bài và vẽ hình vào vở….

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:
1. Ổn định lớp:

2. Vào bài mới: 3’

- Ở các chương trước các em đã tìm hiểu cơ sở vật chất của di truyền là gen và NST, hơm nay
chúng ta sẽ tìm hiểu 1 chương mới là “Biến Dị” Ở các cá thể đời con thường có nhiều nét khác
nhau và khác với bố mẹ được gọi là hiện tượng biến dị. Các biến dị di truyền được gọi là những
biến đổi trong tổ hợp gen (biến dị tổ hợp), trong NST và trong ADN (đột biến). Cơ thể mang biến
đổi trong NST và trong ADN được gọi là thể đột biến. Các biến dị không di truyền (thường biến) là
những biến đổi KH do ảnh hưởng của mơi trường

- Tiết học hơm nay tìm hiểu bài đột biến gen.
? Nhắc lại mối quan hệ giữa gen và tính trạng

HS:

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

12’ Hoạt động 1: Tìm hiểu đột biến gen

Múc tieđu: HS biêt được theẫ nào là đt biên gen, các dáng đieơn hình cụa đt biên gen

- GV treo tranh phóng to H21.1 mt - HS quan sát H21.1 SGK kêt 1. Đt biên gen:

</div>
(81)<div class='page_container' data-page=81>

số dạng đột biến của gen và yêu
cầu HS quan sát

? Nhận xét cấu trúc của đoạn gen b,
c, d so với đoạn gen ban đầu

- GV có thể gợi ý cho HS: cần xem
kỹ số lượng, thành phần và trình tự
sắp xếp của các nuclêotic trong gen
ban đầu so với các gen khi bị biến
đổi.

? Riêng ở đoạn d chú ý xem đoạn
này khác với đoạn a ở cặp nào
- GV dẫn dắt: như vậy đoạn b ít hơn
đoạn a 1 cặp nu gọi là hiện tượng
mất đoạn, đoạn c nhiều hơn 1 cặp
gọi là thêm đoạn, đoạn d giữ
nguyên số lượng các cặp nucltic
nhưng có 1 cặp lặp lại 2 lần gọi là
hiện tượng lặp đoạn.

- GV như vậy đây là những biến đổi
trong cấu trúc của gen gọi là hiện
tượng đột biến gen

? Qua nội dung vừa quan sát hình vẽ
và kết hợp đọc thông tin SGK cho

biết thế nào là đột biến gen.

- GV: tranh vẽ này biểu diễn một số
dạng đột biến điển hình, ngồi ra
cịn có một số dạng đột biến khác
như:đảo đoạn nuclêotic.

hợp với hình vẽ phóng to trên
bảng và thảo luận theo nhóm:
- Đoạn b có 4 cặp nucleotic, ít
hơn đoạn a 1 cặp nu

- Đoạn c nhiều hơn đoạn a 2
cặp nuclêôtic

- Đoạn d có 5 cặp nuclêotic,
giống như số lượng của đoạn a
nhưng ở đây cặp G-X thay thế
cặp A –T ở đoạn a

- HS theo doõi thông tin GV
cung cấp

- HS thảo luận theo nhóm và
đại diện nhóm trả lời:

Đột biến gen là những biến
đổi trong cấu trúc của gen có
liên quan đến 1 hoặc một số
cặp nuclêơtit

- Đột biến gen là
những biến đổi trong
cấu trúc của gen có
liên quan đến 1 hoặc
một số cặp nuclêơtit.
- Có 4 dạng điển
hình: mất, thêm, thay
thế một cặp
nuclêotic.

7’

Họat động 2: Nguyên nhân phát sinh đột biến gen

Mục tiêu: HS hiểuđược đột biến gen xảy ra là do rối loạn trong quá trình sao chép ADN
? Yêu cầu HS đọc thông tin trong

SGK phần 2 và cho biết nguyên
nhân nào dẫn đến đột biến gen

- HS đọc thông tin trong SGK
và thảo luận theo nhóm để trả
lời câu hỏi:

-Nguyên nhân dẫn đến đột
biến gen là do rối lọan trong
quá trình tự sao chép của ADN
đưới ảnh hưởng phức tạp của
mơi trường trong và ngồi cơ

</div>
(82)<div class='page_container' data-page=82>

- GV giới thiệu thêm: ngoài ra con
người còn gây đột biến nhân tạo
bằng các tác nhân vật lý và các tác
nhân hóa học khá phong phú như
dúng tia X, tia gâmm xử lý bức xạ
đối với ngô, đại mạch, ong theo
hướng có lợi cho con người, đối với
các tác nhân nhân tạo thì tầng số
đột biến gen tăng lên rất nhiều

thể. -Nguyên nhân dẫn

đến đột biến gen là
do rối lọan trong quá
trình tự sao chép của
ADN đưới ảnh hưởng
phức tạp của môi
trường trong và ngồi
cơ thể.

18’ Họat động 2: Vai trị của đột biến gen

Mục tiêu: HS nắm được vai trị có lợi và vai trị có hại của đột biến gen
? Dựa vào sơ đồ biểu diễn mối quan

hệ giữa gen và tính trạng cho biết
khi gen bị biến đổi cấu trúc thì dẫn
đến những biến đổi như thế nào
- GV giải thích: sự biến đổi của gen

có thể dẫn đến sự biến đổi trong
cấu trúc của prôtêin dẫn đến những
biến đổi về tính trạng.

- GV yêu cầu HS quan sát tranh vẽ
trong SGK và tranh vẽ trên trên
bảng kết hợp với việc đọc thông tin
trong SGK

? Đột biến gen có vai trị gì đối với
bản thân và sinh vật

-Gv thơng báo: đa số đợt biến gen
thường là gen lặn chỉ biểu hiện khi
ở dạng đồng hợp tư đa số là có hại
vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài
hòa trong kiểu gen đã qua chọn lọc
và duy trì lâu đời, gây ra rối loạn
trong tổng hợp prơtêin

- Ví dụ:Darwin đã phát hiện ra có 1
lồi dê khỏe mạnh nhưng chân thấp
lùn không thể nhảy qua hàng rào
chắn đó là do gên đột biến vì lồi
dê khỏe mạnh khác vẫn nhảy qua
được

Hay các đột biến có lợi như ở TQ
người dân đã chọn giống dưa hấu

- Khi gen bién đổi thì cấu trúc
trong gen bị biến đổi dẫn đến
những biến đổi trong cấu trúc
của prôtêin làm biến đổi tính
trạng

- HS quan sát tranh vẽ, thảo
luận theo nhóm và cử đại diện
lên bảng trả lời:

- Đợt biến gen có thể có lợi và
cũng có thể có hại như : đột
biến ở lúa làm cho lá khơng
cịm màu xanh nên khơng có
khả năng tổng hợp chất hữu
cơ, ở lợn đầu và chân sau dị
dạng nên ảnh hưởng đến sức
sống của cơ thể. Tuy nhiên,
đột biến vẫn có lợi như lúa
làm cho thân cứng có khả
năng chịu đựng thời tiết tốt và
cho nhiều hạt

3. Vai trò của đột
biến gen

- Đa số ĐBG là có
hại vì phá vỡ sự
thống nhất hài hòa
trong kiểu gen đã

qua chọn lọc và duy
trì lâu đời, gây ra rối
loạn trong tổng hợp
prôtêin

- Tuy nhiên, một số
đột biến gen cũng có
lợi, đó chính là
ngun liệu cho q
trình tiến hóa và
chọn giống.

</div>
(83)<div class='page_container' data-page=83>

vừa to vừa ngọt chọn làm giống đó
là do đột biến gen

Hay năm 1950 giống lúa Nam ở TQ
được phát hiện đến nay đã trở thành
một giống lúa tốt thân thấp nhất
TQ.

Hiện nay các giống đột biến ở ngô,
bông hay rau quả đã được con người
sử dụng rộng rãi

- HS lắng nghe và thu thập các
thông tin ngồi SGK

IV. CỦNG CỐ: 5’

Câu 1: Chọn các cụm từ một cặp, biến đổi, phân tử ADN, môi trường, do con người, của gen

để điền vào các chỗ trống sau:

Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen do ảnh hưởng phức tạp của môi trường
trong và ngoài cơ thể tới kiểu gen, xuất hiện một cách tự nhiên hoặc do con người gây ra. Đột biến
gen thường liên quan đến một cặp nucleotic.

V. DẶN DÒ: Học bài và trả lời theo câu hỏi SGK
VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- Cần đưa nhiều ví dụ thực tế để bài học sinh động hơn.

- Không yêu cầu HS nắm ró nguyên nhân sâu xa gây nên đột biến.

Tieát 23:

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 . Kiến thức:

- Trình bày được khái niệm và các dạng đột biến cấu trúc NST.

- Nêu được nguyên nhân và vai trò của đột biến cấu trúc NST đối với sinh vật và con người.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích để thu nhận kiến thức từ hình vẽ và kĩ năng tự nghiên

cứu với SGK.

- Kỹ năng hoạt động nhóm nhỏ.

3. Thái độ:

- Có lịng ham muốn giải thích các hiện tượng tự nhiên trên lĩnh vực sinh học

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

</div>
(84)<div class='page_container' data-page=84>

- Chuẩn bị của thầy: Tranh phóng to hình 22 SGK
- Chuẩn bị của trị: đọc trước bài và vẽ hình vào vở….

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:
1. Ổn định lớp: 1’

2. Kiểm tra bài cũ:7’

Câu 1: Nêu khái niệm và nguyên nhân dẫn đến đột biến gen?

-Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen do ảnh hưởng phức tạp của môi trường
trong và ngoài cơ thể tới kiểu gen, xuất hiện một cách tự nhiên hoặc do con người gây ra. Đột biến
gen thường liên quan đến một cặp nucleotic.

- Coù 3 dạng điển hình: mất , thêm, thay thế cặp nucleoâtic.

3. Vào bài mới:

- Bài vừa qua chúng ta đã tìm hiểu đột biến gen, ở bài hơm nay sẽ tìm hiểu thêm một dạng
đột biến nữa đó là ở cở sỏ vật chất di truyền NST

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

15’ Hoạt động 1: Tìm hiểu đột biến cấu trúc NST

Múc tieđu: HS biêt được theẫ nào là đt biên NST, các dáng đieơn hình cụa đt biên NST
- GV treo tranh veõ H22 cho HS quan

sát và yêu cầu các em thảo luận trả
lời câu hỏi:

? Các NST sau khi bị đột biến(H22
a, b, c, d) khác với NST ban đầu như
thế nào

? Các hình 22 a, b, c, d minh họa
cho những dạng đột biến nào?
? Qua đó cho biết đột biến cấu trúc
NST là gì

? Có những dạng điển hình nào
- GV theo dõi nhận xét, bổ sung và
xác nhận đáp án đúng

- HS quan sát tranh và thảo
luận theo nhóm.

- Đại diện nhóm trả lời:

- NST sau khi bị biến đổi khác

với NST ban đầu ở chỗ bị mất
hoặc lặp hoặc thêm một đoạn
NST nào đó.

- Hình a minh họa cho dạng
mất đoạn, b lặp lại đoạn B, C
và hình c đảo đoạn B, C, D
- Đột biến cẩu trúc NST là
những biến đổi trong cấu trúc
của NST

- Có 3 dạng điển hình: mất,
thêm, đảo đoạn NST

- Đại diện nhóm khác bổ sung
và hồn thiện

1. Đột biến cấu trúc
NST:

- Đột biến cẩu trúc
NST là những biến
đổi trong cấu trúc
của NST

- Có 3 dạng điển
hình: mất, thêm, đảo
đoạn NST

</div>
(85)<div class='page_container' data-page=85>

Họat động 2: Nguyên nhân phát sinh đột biến NST và tính chất của đột biến NST

Mục tiêu: HS hiếus được nguyên nhân gây đột biến NST và thấy được tác hại cũng như
mặt có lợi của đột biến cấu trúc NST

- GV yêu cầu HS đọc thông tin mục
2

? Nguyên nhân gây nên đột biến
NST là gì

- GV nhận xét- bổ sung và hoàn
thiện: như vậy nguyên nhân chủ
yếu là do tác nhân vật lý và hóa
học

- GV yêu cầu HS đọc VD ở mục 2
SGK

? Cho biết trường hợp nào thì có lợi,
trường hợp nào thì có hại.

- GV nhận xét và VD thêm để các
em hiểu rõ hơn.

- Hầu hết các đột biến cấu trúc là
có hại vì chúng phá vỡ trật tự các
gen vốn đã được sắp xếp từ lâu trên
NST, làm cho số lượng, thành phần
và trình tự của các gen trên NST bị
đảo lộn.

- HS đọc thông tin SGK phần 2
- HS trả lời theo cá nhân:
Do các tác nhân vật lý và các
tác nhân hóa học(từ ngoại
cảnh) làm phá vỡ cấu trúc
NST hoặc gây ra sự sắp xếp
lại các đoạn của chúng

- HS đọc VD ở cuối mục 2.
- Đại diện HS trả lời và có thể
cho HS khác nhắc lại.

VD 1 gây hại cịn Vd 2 có lợi.

2. Ngun nhân
phát sinh và tính
chất của đột biến
cấu trúc NST:

Do các tác nhân vật
lý và các tác nhân
hóa học(từ ngoại
cảnh) làm phá vỡ cấu
trúc NST hoặc gây ra
sự sắp xếp lại các
đoạn của chúng.
- Đa số độ biến cấu
trúc NST là có hại
nhưng cũng có một
số đợt biến là có lợi

IV. CỦNG CỐ: 7’

Câu 1: Chọn các cụm từ thích hợp để điền vào các chỗ trống sau:

Tác nhân vật lý và tác nhân hóa học của ngoại cảnh là nguyên nhân chủ yếu gây đột biến
cấu trúc NST. Đột biến cấu trúc NST thường có hại nhưng cũng có trường hợp có lợi.

Câu 2: Dạng đột biến cấu trúc NST thường gây ra hậu quả trầm trọng:
a. Mất đoạn NST

b. Lặp đoạn NST
c. Đảo đoạn NST
d. Cả b và c

Câu 3: Khi viết về đột biến cấu trúc NST:

a. Các dạng đột biến cấu trúc NST gồm: mất, lặp, đảo và chuyển đoạn NST

b. Nguyên nhân chủ yếu gây ra đột biến cấu trúc NST là do các tác nhân vật lý và các tác

</div>
(86)<div class='page_container' data-page=86>

c. Biến đổi cấu trúc NST làm đảo lộn cách sắp xếp các gen trên NST gây rối loạn hoặc

bệnh liên quan đến NST

d. Tuy nhiên, trong thực tế hầu hết các đột biến cấu trúc NST là có lợi.

V. DẶN DỊ: Học bài và trả lời theo câu hỏi SGK
VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- Bài này nơi dung khơng khó và GV nên nhắc lại đột biến gen để HS liên hệ qua đột biến
cấu trúc NST và qua đó có thể củng cố được bài cũ.

Tiết 24:

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 . Kiến thức:

- Trình bày được những biến đổi số lượng thường thấy ở 1 cặp NST
- Cơ chế hình thành thể 3 nhiễm và thể 1 nhiễm.

- Thấy được hiệu quả của biến đổi số lượng ở từng cặp NST.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân biệt
- Kỹ năng hoạt động nhóm nhỏ.

3. Thái độ:

- Có lòng ham thích môn học.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: Tranh phóng to hình 23.1 và 23.2 SGK
- Chuẩn bị của trị: đọc trước bài và vẽ hình vào vở….

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:
1. Ổn định lớp: 1’

2. Kiểm tra bài cũ: 7’

Câu 1: Đột biến cấu trúc NST là gì?

- Đột biến cẩu trúc NST là những biến đổi trong cấu trúc của NST
- Có 3 dạng điển hình: mất, thêm, đảo đoạn NST

Câu 2: Nguyên nhân phát sinh và tính chất của đột biến cấu trúc NST.

Do các tác nhân vật ký và các tác nhân hóa học(từ ngoại cảnh) làm phá vỡ cấu trúc NST
hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng

</div>
(87)<div class='page_container' data-page=87>

3. Vào bài mới:

- GV giới thiệu đột biến số lượng NST là những biến đổi về số lượng xảy ra ở 1 hoặc 1 số cặp
hay toàn bộ NST

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của tròø Nội dung

15’ Hoạt động 1: Tìm hiểu hiện tượng dị bội thể

Mục tiêu: HS biết được những đặc điểm khác nhau của cà chua thể 3 nhiễm và thể lưỡng
bội

- GV củng cố khái niệm về cặp
NST tương đồng và bộ NST đơn bội
gồm n NST khác nhau.

- GV yêu cầu HS quan sát tranh
phóng to H23.1 và yêu cầu HS
nghiên cứu mục 1 để trả lời câu hỏi:
? Thế nào là hiện tượng dị bội

? Thể 3 nhiễm khác với thể lưỡng
bội như thế nào

- GV gợi ý: mội sinh vật bình
thường đều có bộ NST lưỡng bội 2n.
Nhưng ở một số sinh vật có hiện
tượng 3 nhiễm (lúa, cà độc dược, cà
chua ở thể 3 nhiễm) do cso 1 NST
bổ sung vào bộ lưỡng bội đầy đủ.
Đây là trường hợp cặp NST nào đó
khơng phải có 2 mà có 3 NST(2n +
1). Ngược lại cũng có trường hợp
NST cơ thể sinh vật mất đi 1NST
(2n- 1) được gọi là thể 1 nhiễm,
cỏntường hợp sinh vật bị mất đi 1
cặp NST tương đồng (2n-2) được gọi
là thể không nhiễm.

- 1 HS nhắc lại: cặp NST tương
đồng gồm 2 NST giống nhau
về hình dạng và kích thước, bộ
NST lưỡng bội 2n, đơn bội n
- HS quan sát và thảo luận
theo nhóm, đại diện nhóm trả

lời:

- Dị bội thể là hiện tượng mà
trong tế bào sinh dưỡng bị biến
đổi số lượng về 1 hay một số
cặp NST

- Thể 3 nhiễm là thể mà có 1
cặp NST chứa 3 NST chứ
khơng phải có 2 NST trong cặp
tương đồng.

- Nhóm khác có thể bổ sung
và hồn thiện

- Ngồi ra cịn có thể 1 nhiễm
và thể khơng nhiễm.

1. Hiện tượng dị bội
thể:

- Dị bội thể là hiện
tượng trong tế bào
sinh dưỡng có 1 hoặc
một số cặp NST bị
biến đổi về số lượng.

15’

Họat động 2: Sự phát sinh hiện tượng dị bội thể

Mục tiêu: HS nắm được cơ chế phát sinh thể 3 nhiễm và thể 1 nhiễm.
- GV treo tranh vẽ phóng to H 23.2

</div>
(88)<div class='page_container' data-page=88>

thảo luận theo nhóm để tìm câu trả
lời

? Nhận xét sự hình thành giao tử
- GV có thể gợi ý cho HS nhận xét
dựa vào quá trình giảm phân và
nguyên phân

? Nhận xét sự tổ hợp của các giao tử
với nhau

- GV ví dụ: bệnh Đao có 3 NST ở
NST thứ 21 hay bệnh Tơcnơ NST
giới tính thứ 23 chỉ có 1 NST

to trên bảng

- HS thảo luận nhóm, đại diện
nhóm lên trả lời

- Trong quá trình giảm phân
hình thành giao tử có 1 cặp
NST nào đó khơng phân li về
2 cực của tế bào nên hình
thành 1 giao tử chứa 2 NST
trong cặp NST tương đồng, cịn

1 giao tử khơng có NST nào
trong cặp tường đồng

- Khi thuï tinh:

+ Giao tử chứa 2 NST trong
kết hợp với giao tử chứa 1
NST trong cặp tạo thành hợp
tử có 3NST

+ Giao tử khơng có NST trong
cặp tương đồng kết hợp với
giao tử có 1 NST tạo thành
hợp tử có 1 NST

- Ngun nhân là do
sự phân li khơng bình
thường trong giảm
phân của một cặp
NST, đẫn đến việc
tạo thành giao tử mà
cạp NST tương đồng
có 2 NST hoặc khơng
có NST nào

IV. CỦNG CỐ: 6’
Câu 1: Dị bội thể là

a. Tăng 1 NST ở một cặp NST của tế bào sinh dưỡng nào đó.
b. Giảm 1 NST ở một cặp NST của tế bào sinh dưỡng nào đó.

c. Thay NST này bằng NST khác.

d. Tăng hay giảm 1 NST ở cặp NST giới tính.
e. Gồm a và b

f. Gồm a, b và d
g. Gồm a, b và c

Câu 2: Cơ chế phát sinh thể (2n-1) và thể (2n + 1)

- Trong q trình giảm phân hình thành giao tử có 1 cặp NST nào đó khơng phân li về 2 cực
của tế bào nên hình thành 1 giao tử chứa 2 NST trong cặp NST tương đồng, cịn 1 giao tử khơng có
NST nào trong cặp tường đồng

- Khi thuï tinh:

+ Giao tử chứa 2 NST trong kết hợp với giao tử chứa 1 NST trong cặp tạo thành hợp tử có 3
NST (2n + 1)

+ Giao tử khơng có NST trong cặp tương đồng kết hợp với giao tử có 1 NST tạo thành hợp tử
có 1 NST (2n-1)

V. DẶN DÒ: 1’

</div>
(89)<div class='page_container' data-page=89>

VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

- Để bài này đạt hiệu quả cao GV cần cho HS xem lại các nội dung về cặp NST tương đồng,
bộ NST lưỡng bội, bộ NST đơn bội, cơ chế của nguyên phân và giảm phân.

</div>
(90)<div class='page_container' data-page=90>

Tiết 25:

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:

1 . Kiến thức:

- Trình bày được hiện tượng đa bbội hóa và thể đa bội

- Trình bày được sự hình thành thể đa bội do nguyên phân, giảm phân và phân biệt sự khác
nhau giữa 2 trường hợp trên

- Nhận biết được 1 số thể đa bội bằng mắt thường qua tranh ảnh.

2. Kỹ năng:

- Rèn luyện kĩ năng quan sát, so sánh, phân tích.
- Kỹ năng hoạt động nhóm nhỏ.

3. Thái độ:

- Hình thành ý niệm sử dụng các đặc điểm của thể đa bội trong chọn giống.

II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ:

- Chuẩn bị của thầy: Tranh phóng to hình 24.1 đến 24.5 SGK
- Chuẩn bị của trò: đọc trước bài và vẽ hình vào vở….

III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:
1. Ổn định lớp: 1’

2. Kiểm tra bài cũ: 5’

Câu 1: Thế nào là hiện tượng dị bội thể?

- Dị bội thể là hiện tượng trong tế bào sinh dưỡng có 1 hoặc một số cặp NST bị biến đổi về số
lượng.

Câu 2: Sự phát sinh thể dị bội như thế nào?

- Ngun nhân là do sự phân li khơng bình thường trong giảm phân của một cặp NST, đẫn
đến việc tạo thành giao tử mà cạp NST tương đồng có 2 NST hoặc khơng có NST nào

3. Vào bài mới:

- GV yêu cầu HS nhắc lại thế nào là đột biến NST?
- HS trả lời:

- GV: ở đột biến số lượng NST ta đã tìm hiểu thể dị bội nay tìm hiểu thênm thể đa bội và sự
hình thành của nó

</div>
(91)<div class='page_container' data-page=91>

TL Hoạt động của thầy Hoạt động của trịø Nội dung

17’ Hoạt động 1: Tìm hiểu hiện tượng đa bội thể

Mục tiêu: HS biết được hiệïn tượng đa bội hóa và thể đa bội, Nhận biết thể đa bội bằng
mắt thường, hình thành ý thức sử dụng đặc điểm thể đa bội trong chọn giống.

- GV: nhắc lại kiến thức về thể
lưỡng bội có kí hiệu là 2n

- GV: giới thiệu thể đa bội là cơ thể
mà tế bào sinh dưỡng có số lượng
NST là 3n, 4n, 5n

? Hệ số của thể đa bội khác với thể
lưỡng bội ở điểm nào

? Thế nào là thể đa bội

- Yêu cầu HS đọc thông tin ở đoạn
tiếp theo và thảo luận theo các câu
hỏi sau:

? Sự tăng gấp bội số lượng NST,
ADN trong tế bào sinh dưỡng đã
ảnh hưởng đến cường độ đồng hóa
và ảnh hưởng đến kích thước của tế
bào như thế nào

? Sự tương quan giữa số n và kích
thước của các sơ quan như thế nào
? Nhận biết thể đa bội bằng cách
nào

- GV tóm tắt: kích thước của cơ
quan sinh dưỡng (tế bào soma của
cây rêu đa bội; thân cành lá của cây
cà độc dược đa bội; củ cải đường đa
bội) và cơ quan sinh dưỡng đa

bội(quả táo tứ bội) lớn hơn rất nhiều
so với cây lưỡng bội

Qua đó có thể khai thác các đặc
diểm tăng kích thước của thân lá
củ , quả để tăng năng suất của
những cây sử dụng các bộ phận
này.

- HS nhớ lại kiến thức đã học
- HS lắng nghe thơng tin

- Đêìu là bội số của thể lưỡng
bội

- Thể đa bội là cơ thể mà trong
tế bào sinh dưỡng có NST là
bội số của n

- HS đọc thông tin và thảo
luận theo nhóm. Đại diện
nhóm trả lời:

- Làm tăng cường đợ trao đổi
chất, làm tăng kích thước của
tế bào, cơ quan và tăng sức
chống chịu của thể đa bội
- Số lượng càng lớn thì kích
thước của các cơ quan càng
lớn.

- Dựa vào đặc điểm về kích
thước của các cơ quan sinh
duỡng.

- Rút ra các đặc điểm nhận
dạng

1. Hiện tượng đa bội
thể:

- Thể đa bội là cơ
thể mà trong tế bào
sinh dưỡng có NST là
bội số của n

- Thể đa bội có số
lượng NST tăng gấp
bội, số lượng ADN
cũng tăng tương ứng,
vì thế quá trình tổng
hợp các chất hữu cơ
diễn ra mạnhmẽ hơn,
dẫn đến kích thước
của các tế bào đa bội
lớn hơn, cơ quan sinh
dưỡng to, sinh trưởng
phát triển mạnh và
chống chịu tốt

- Ứng dụng có hiệu
quả trong chọn
giống cây trồng

</div>
(92)<div class='page_container' data-page=92>

Họat động 2: Sự phát sinh hiện tượng đa bội thể

Mục tiêu: HS phân biệt được sự hình thành thể đa bội do nguyên phân và giảm phân
- GV củng cố lại quá trình nguyên

phân và giảm phân diễn ra bình
thường như thế nào

- Treo tranh vẽ phóng to H 24.5 và
yêu cầu HS quan sát và thảo luận
để trả lời các câu hỏi:

? Tế bào mẹ và 2 tế bào con tạo
thành sau 1 lần nguyên phân có số
lượng NST như thế nào

? Trường hợp từng NST nhân đôi
nhưng không phân li thì dẫn đến
hiện tượng gì

? Giao tử hình thành qua giảm
nhiễm và không qua giảm nhiễm
khác nhau về số lượng NST như thế
nào

? Theo em 2 hình trên biểu diễn sự

rối loạn diễn ra trong quá trình nào

- HS nhớ lại thông tin

- HS quan sát tranh và thảo
luâïn theo nhóm các cau hỏi
sau:

- Có số lượng NST là như
nhau.

- NST ở tế bào con có số lượn
gấp đơi NST tế bào mẹ

- Qua giảm phân thì giao tử có
NST giảm đi 1 nửa, khơng qua
giảm phân thì vẫn giữù nguyên
- Hình a biểu diễn sự rối loạn
trong nguyên phân và hình b
biểu diễn rối loạn trong giảm
phân

2. Sự phát sinh hiện
tượng đa bội thể:

- Dùng các tác nhân
hóa học hoặc lý học
tác động vào quá
trình nguyên phân
hoặc giảm phân làm

cho NST vẫn nhân
đôi nhưng khơng
phân li nên hình
thành thể đa bội.

IV. CỦNG CỐ: 6’
Chọn câu trả lời đúng:

Câu 1: Hiện tượng đa bội thể là gì?
a. Đa bộ thể là cơ thể có bộ NST là 2n 1

b. Đa bội thể là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có số NST là bội số của n (nhiều hơn 2n).
c. Đa bội thể là hiện tượng cơ thể lớn hơn gấp bội cơ thể bình thường

d. Cả a và b

Câu 2: Thể đa bội được phát sinh theo cơ chế nào?
a. Do tác động ngoại cảnh bộ NST tăng lên gấp bội.

b. Tất cả các cặp NST không phân li do thoi vô sắc không được hình thành.
c. Do kiểu gen bị biến đổi nhiều, kiểu hình cũng biến đổi theo

d. Cả a và b.

Câu 3: Đánh dấu x chỉ câu sai trong các câu sau:

a. Sự tăng bội số lượng NST, ADN trong tế bào đã dẫn đến tăng cường độ trao đổi chất, làm
tăng kích thước tế bào, mơ và cơ quan

b. Đa bội thể là thể dị hợp nên có sức sống cao hơn bố mẹ.

c. Ở người thể 3 nhiễm ở cựp NST 21 gây ra bệnh đao, thể một nhiễm ở cặp NST giới tính
XX gây ra bệnh Tơcno

</div>
(93)<div class='page_container' data-page=93>

Hiện tượng đa bội thể là hiện tượng bộ NST trong tế bào………tăng lên theo bội số của n (> 2n).
Hiện tượng ……tạo ra thể đa bội

Hiện tượng đa bội khá phổ biến ở………….. và đã được ứng dụng có hiệu quả trong……….cây
trồng.

V. DẶN DÒ: 1’

- Đọc trước nội dung của bài thường biến tiếp theo.
VI. RÚT KINH NGHIỆM- BỔ SUNG:

</div>

ngaøy daïy 29 giaùo vieân giaûng daïy trương thế thảo trường thcs nhơn hậu ngaøy soạn 15 08 08 di truyeàn vaø bieán dò chöông i caùc thí nghieäm cuûa menñen tieát 1 menñen vaø di truyeàn hoïc i muïc t

Ngày So

ạn

: 15.08.08

<b>DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ</b>

<b>Chương I: </b>

<b>CÁC THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN</b>

<b>Tiết 1:</b>

<b>Menđen và di truyền học</b>

<b>I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: </b>

1. Ki

ến thức:

-

Nêu được mục đích, nhiệm vụ và ý nghĩa của di truyền học.

-

Hiểu được cơng lao và trình bày được phương pháp phân tích các thế hệ lai của

Menđen.

-

Hiểu và nêu được 1 số thuật ngữ, kí hiệu trong di truyền học.

2.K

ỉ năng:

Rèn kỹ năng liên hệ thực tế, phân tích để rút ra kết luận.

3.

Thái độ:

Giáo dục lòng say mê nghiên cứu khoa học và u thích mơn học.

<b>II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRỊ:</b>

1. Chuẩn bị của thầy:

-

Tranh phóng to H.2.2, tranh hay ảnh chân dung của Menđen.

-

B

ảng phụ: Bảng 1.1:

Tính tr

ạng

B

ản thân học sinh

B

ố

M

ẹ

Hình d

ạng tai (trịn, dài)

M

ắt (2 mí, 1 mí)

M

ũi (cao, thấp)

Tóc (Xoăn, thẳng)

Màu mắt (đen, nâu, xanh)

Màu da (trắng, đen)

Chi

ều cao cơ thể (cao, thấp)

2. Chuẩn bị của trò: Đọc trước bài trong SGK

<b>III. TIẾN TRÌNH GIỜ GIẢNG:</b>

1.

<i><b>Ổn định lớp</b></i>

<i><b> :</b></i>

1’

2.

<i><b>Mở bài</b></i>

(2’) Vì sao con cái sinh ra lại có những đặc điểm giống với bố mẹ? Bài

học hôm nay, chúng ta sẽ trả lời được câu hỏi đó.

IV. CỦNG CỐ:

1. Trình bày đối tương,nội dung, ý nghĩa thực tiễn của di truyền học?

truyền

- Di truyền học có vai trị rất quan trọng khơng chỉ về lý thuyết mà cịn có giá trị

thực tiễn cho khoa học chọn giống và y học đặc biệt là trong cơng nghệ sinh học.

2. Nội dung cơ bản của phương pháp phân tích thế hệ lai?

- Lai các cặp bố mẹ khác nhau về 1 hoặc 1 số cặp tính trạng thuần chủng tương

phản rồi theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng.

- Dùng tốn thống kê để phân tích các số liệu thu được, từ đó rút ra qui luật di

truyền các tính trạng

3. Tạo sao Menđen lại chọn lọc các cặp tính trạng tương phản khi thực hiện các

pháp lai?

- Vì khi chọn các cặp tính trạng tương phản thì thuận tiện cho việc theo dõi sự di

truyền của các cặp tính trạng

<b>V. DẶN DÒ:</b>

Ngày dạy: 01.09.05

<b>Tiết 2:</b>

<b>LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG</b>

<b>I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: học xong bài này HS phải:</b>