Giáo án môn Ngữ văn lớp 6 - Tiết số 99: Lượm - Tố Hữu

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TuÇn Gi¶ng: TiÕt 99. Lượm Tè H÷u. A. Môc tiªu bµi gi¶ng: - Học sinh cảm nhận được vẻ đẹp hồn nhiên, vui tươi, trong sáng của hình ảnh Lượm. ý nghĩa cao cả trong sự hi sinh của Lượm. - RÌn kÜ n¨ng c¶m thô, ph©n tÝch h×nh ¶nh nh©n vËt trong thÓ th¬ bèn ch÷, nghệ thuật kể, tả trong bài thơ. Rèn luyện tư duy hình tượng, tư duy ngôn ng÷. - Giáo dục lòng yêu mến, con người dũng cảm. B. Phương tiện thực hiện: GV: Gi¸o ¸n, Sgk, Sgv, Tranh ¶nh, TËp th¬ Tè H÷u. HS: Vë, Sgk. Sbt. C. C¸ch thøc tiÕn hµnh: Thảo luận, vấn đáp, qui nạp… D. TiÕn tr×nh giê d¹y: 1. Tæ chøc: 6A: 6D: 2. KiÓm tra: ? §äc thuéc lßng bµi th¬ “§ªm nay B¸c kh«ng ngñ”. ? Bác Hồ có tình cảm như thế nào với bộ đội và dân c«ng? 3. Bµi míi: I.T×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n: - GV hướng dẫn HS đọc. 1. §äc v¨n b¶n: - GV đọc mẫu - HS đọc - GV nhận - Nhịp nhanh, chú ý ngắt giọng ở câu xÐt. th¬ t¸ch nhÞp, nhÊn m¹nh ®iÖp tõ. Chú ý thay đổi giọng điệu và nhịp đọc thích hợp với từng câu, từng đoạn. Giọng vui tươI, nhí nhảnh ở ®o¹n ®Çu vµ ®o¹n ®iÖp khóc cuèi cùng: giọng đối thoại giữa hai chú ch¸u; giäng ng¾t, ngõng ë nh÷ng c©u 2. Chó thÝch: thơ đặc biệt 2 tiếng… - Tè H÷u: (1920 - 2002) tªn thËt: NguyÔn Kim Thµnh. Quª: Thõa Tè H÷u lµ nhµ th¬ lín, lµ con chim Thiªn HuÕ. đầu đàn của thơ ca cách mạng VN. Cã nhiÒu t¸c phÈm næi tiÕng, hay viÕt. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> vÒ B¸c. - Th¬ «ng d¹t dµo ¶m xóc, tr÷ t×nh đằm thắm. - Bµi th¬ s¸ng t¸c 1949 in trong tËp “ViÖt B¾c”. _ Håi ®Çu kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, nhµ th¬ Tè H÷u võa ë HN trë vÒ thành phố Huế quê hương đang đánh Ph¸p quyÕt liÖt, t×nh cê gÆp chó bÐ liên lạc Lượm nhí nhảnh, vui tươi. ít lâu sau, nhà thơ lại nghe tin Lượm đã hi sinh anh dòng trªn ®­êng c«ng tác. Xúc động nghẹn ngào, nhớ thương, cảm phục, Tố Hữu viết bài th¬ tù sù ghi l¹i chuyÖn nµy n¨m 1949, sau đó đưa vào tập thơ Việt - Ngày Huế đổ máu: 1947 thực dân Pháp xâm lược - kháng chiến. B¾c. - §i liªn l¹c: chuyÓn c«ng v¨n, giÊy ? Gải nghĩa một số từ: Huế đổ máu, tờ, thư. đi liên lạc, thượng khẩn. - Thượng khẩn: rất gấp.. ? Bµi viÕt theo thÓ th¬ g×? ? Víi PTB§ nµo?. 3. KiÓu v¨n b¶n vµ PTB§: - KiÓu VB: Th¬ 4 ch÷. - PTB§: Miªu t¶ + tù sù.. 4. Bè côc: (3 phÇn) - 5 khổ đầu: Hình ảnh Lượm trong cuéc gÆp gì t×nh cê víi nhµ th¬. - 7 khæ tiÕp: ChuyÕn ®i cuèi cïng vµ sự hi sinh của Lượm. - Còn lại: Hình ảnh Lượm sống mãi. II. Ph©n tÝch: a. Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gì t×nh cê víi nhµ th¬: ? Tác giả gặp Lượm trong hoàn cảnh + Hoàn cảnh gặp gỡ: nµo? “Ngày Huế đổ máu… Chó Hµ Néi vÒ T×nh cê chó ch¸u ? Em hiÓu g× qua hoµn c¶nh nµy? GÆp nhau hµng bÌ” - Hình ảnh tượng trưng: Đó là những. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ngµy ¸c liÖt nhÊt cña cuéc chiÕn tranh chống thực dân Pháp đặc biệt là nh©n d©n thµnh HuÕ. ? Hình ảnh Lượm được miêu tả trong Chú bé loắt choắt cuéc gÆp gì nµy nh­ thÕ nµo? C¸I x¾c xinh xinh C¸I ch©n tho¨n tho¾t C¸I ®Çu nghªnh nghªnh Ca lô đội lệch ? NhËn xÐt vÒ c¸c tõ ng÷ ®­îc t¸c gi¶ sử dụng? Em hiểu các từ đó ntn? - Tho¨n tho¾t lµ rÊt nhanh, vôt chç nµy, vôt chç kh¸c, Èn hiÖn bÊt ngê. - Lo¾t cho¾t lµ rÊt gÇy, cho¾t l¹i. GÇy nên người nhẹ, đã nhanh lại càng nhanh. - Nghªnh nghªnh lµ h¬I nghªnh. TrÎ con tÝnh tß mß, thÝch nh×n ngang, ngã däc… GV: Trang phục của Lượm giống nh­ cña c¸c chiÕn sÜ vÖ quèc thêi k× kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p bëi Lượm cũng là một chiến sĩ thực thụ. Nh­ng L cßn bÐ nªn c¸I x¾c bªn m×nh còng chØ xinh xinh . cßn c¸I mò ca lô thì đội lệc thể hiện tháI độ hiên ngang và hiếu động của tuổi trẻ. Ch÷ c¸I ®­îc ®iÖp l¹i 3 lÇn qua 3 nÐt vẽ: cáI xắc, cáI chân , cáI đầu đã làm cho nÐt vÏ s¾c mµ kháe, giäng th¬ trë nên hóm hỉnh, yêu thương. ? T¸c gi¶ dïng nghÖ thuËt g× khi - NT: Liªn tiÕp dïng nh÷ng tõ l¸y gîi miêu tả Lượm? hình, hình ảnh so sánh để miêu tả ? Qua đó em hình dung về chú bé sinh động hình ảnh Lượm - một em Lượm ntn? bÐ giao liªn nhá bÐ, hån nhiªn, vui tươi, nhanh nhẹn, yêu đời, đầy hiếu động, tinh nghịch . ? Lượm có những cử chỉ, hành động Mồm huýt sáo vang gì đáng chú ý? Nh­ con chim chÝch ? NhËn xÐt tõ ng÷ vµ phÐp so s¸nh? Nh¶y trªn ®­êng vµng. ĐT huýt sáo, nhảy cho thấy Lượm rất nghÞch ngîm, ch¼ng nÒ nguy hiÓm. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> trªn con ®­êng ®I liªn l¹c. ? Phép so sánh đẹp và hay ở chỗ nào? => So sánh thật giản dị, sát hợp mà hay. Nã võa gióp ta h×nh dung ®­îc vÒ d¸ng ®iÖu vµ c¶ hoµn c¶nh cña chó bÐ HS ®I liªn l¹c mµ nh­ ®I häc hµng ngµy. ? Em hiÓu ®­êng vµng ntn? §­êng vµng: - Con ®­êng tr¶i n¾ng vµng. - Con đường bên cánh đồng lúa => L ®i liªn l¹c trªn con ®­êng trµn vµng. ngập màu vàng ấm áp, yêu thương. - Con ®­êng vµng c¸ch m¹ng. ? L kÓ vÒ c«ng viÖc cña m×nh ntn? NhËn xÐt cña em vÒ lêi kÓ Êy? Lượm nói nhanh, giọng hơI khoe và rất vui sướng, thích thú trong công tác mới được giao. CáI cười híp mí làm đôi má càng hồng rực lên như tr¸i bå qu©n c¨ng mäng. ThËt vui, thật hồn nhiên và đáng yêu biết mấy. ? Nhận thức của Lượm về công việc? - Nhận thức giản dị: yêu thích công viÖc. -> coi nh­ mét trß ch¬i cña trÎ con. ? Ngôn ngữ đối thoại của 2 chú cháu - Để đỡ lặp từ và cũng là dụng ý nghệ có gì đáng chú ý? thuật.Mỗi cách gọi đều thể hiện một ? Tại sao Tố Hữu lại thay đổi cách khía cạnh của mối quan hệ tình cảm xưng hô với Lượm? giữa 2 người - Gäi chó bÐ: §Ó t¶ t­ thÕ, h×nh d¸ng, + chó - ch¸u: c¸ch x­ng h« th©n cö chØ cña mét em trai nhá, trong c¸I thiÕt. nh×n tõ xa, ch­a thËt gÇn gòi, th©n + đồng chí: xưng hô trân trọng, coi Lượm như một người bạn chiến đấu. thiÕt. - Gọi Lượm, cháu: thể hiện tình cảm thân mật gần gũi hơn như người thân, ruột thịt trong gia đình. - Gäi ®/c: nhµ th¬ coi L nh­ mét người bạn chiến đấu ngang hàng, gắn bã víi m×nh trong n/ vô chung cña toµn d©n: Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. -Gäi ®/c nhá: Võa kÕt hîp ®­îc t×nh cảm thân thiết, mến thương vừa thể hiện sự trân trọng, bình đẳng ngang. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> hàng giữa 2 người đ/c, 2 người chiến sĩ, 1 đã hi sinh, 1 còn ở lại. Tãm l¹i, víi c¸ch x­ng h« nh­ thÕ, nhà thơ, người kể chuyện quả đã rất chÝnh x¸c vµ tinh tÕ. b. Hình ảnh Lượm trong chuyến đi ? Lượm trên đường đi công tác được liên lạc cuối cùng: t¶ cã g× gÇn gòi víi ®o¹n th¬ ®iÖp khóc trªn? - ChuyÕn ®i liªn l¹c cuèi cïng cña Lượm được kể bằng giọng điệu chân thành và ngợi ca vẫn là chú bé Lượm hån nhiªn, h¨ng h¸i, dòng c¶m không run sợ trước súng đạn kẻ thù. ? Khi nghe Lượm hi sinh tác giả có “Ra thế tâm trạng như thế nào? Chi tiết nào Lượm ơi!” thể hiện tâm trạng đó? Câu thơ bị ngắt làm đôi diễn tả sự đau xót đột ngột như một tiếng nấc nghÑn ngµo cña nhµ th¬. ? Tác giả đã hình dung ra hình ảnh L trong chuyÕn ®I liªn l¹c cuèi cïng “ Bá th­ vµo bao…vôt… vÌo vÌo…” ntn? => Đt vụt và TT vèo vèo đã diễn tả hành động anh dũng của L và sự ác liÖt cña ct. ? Như vậy,Lượm hi sinh trong hoàn -Lượm hi sinh khi đang làm nhiệm c¶nh nµo? vụ một cách khẩn trương với tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao trong hoµn c¶nh ¸c liÖt nguy hiÓm. ? Con ®­êng ®I liªn l¹c ®c miªu t¶ ntn?T¹i sao tg l¹i kÓ vÒ con ®­êng liªn l¹c Êy nh»m m® g×? Cảnh quê êm đềm, cánh đòng lúa tươI non như nâng bước chân chú bé liên lạc. Bàn chân L đI giữa bom đạn thËt nhÑ nhµng, thanh tho¸t. “Bçng loÌ… ? C©u th¬ béc lé c¶m xóc g× cña t¸c ThôI rồi,/Lượm ơi” gi¶? C¸ch ng¾t nhÞp kÌm theo h« ng÷ béc lé t×nh c¶m ®au xãt tét bËc cña t¸c giả trước sự hi sinh của Lượm. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh ¶nh Ch¸u n»m trªn lóa. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Lượm “cháu nằm…giữa đồng”? - Chú bé đã hi sinh anh dũng giữa tuæi thiÕu niªn hån nhiªn ®Çy høa hÑn. Sù hi sinh Êy thËt thiªng liªng cao c¶ nh­ mét thiªn thÇn bÐ nhá yªn nghỉ giữa cánh đồng quê hương. Linh hồn bé nhỏ và anh dũng ấy đã hoá thân vào thiên nhiên đất nước. ? Cái chết của Lượm gợi cho em nh÷ng t×nh c¶m vµ suy nghÜ g×? ? Câu hỏi tu từ “Lượm ơi còn không? ” cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo? ? Cách đọc đoạn điệp khúc này có gì gièng vµ kh¸c víi ®o¹n th¬ ®Çu bµi? V× sao? Đoạn điệp khúc trước hết là để nối tiÕp mét c¸ch hîp lÝ, tr¶ lêi cho c©u hái tu tõ trªn. T¸c gi¶ ®iÖp l¹i nguyªn vÑn toµn đoạn thơ, không thay đổi một tí gì nhằm để gây ấn tượng mạnh cho người đọc về sự nguyên vẹn, từ hình dáng đến tư thế, hành động của chú bÐ thiÕu niªn liªn l¹c anh hïng. Bởi thế cách đọc so với đoạn trên cần giảm chút ít giọng vui, hồn nhiên để gia t¨ng giäng trang träng, tù hµo thành kính trước anh linh người liệt sĩ đã hi sinh ngay từ những ngày đầu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p. ? ViÖc t¸c gi¶ nh¾c l¹i h×nh ¶nh Lượm ở hai khổ thơ cuối nhằm mục đích gì?. …………… Hồn bay giữa đồng => h×nh ¶nh miªu t¶ võa hiÖn thùc võa l·ng m¹n.. - Xót thương, cảm phục. c. Hình ảnh Lượm còn sống mãi: - C©u hái béc lé sù ®au xãt, ngì ngàng (như không muốn tin Lượm kh«ng cßn n÷a). - Hình ảnh Lượm nhanh nhẹn, vui tươi, hồn nhiên như khẳng định: Lượm vẫn sống mãi trong lòng nhà thơ và còn mãi với quê hương, đất Dg: Bài thơ nói đến cái chết, đến mất nước. m¸t, hi sinh nh­ng kh«ng bi luþ. §au xót về sự hi sinh anh dũng của Lượm tác giả lại càng tự hào vì một đất nước đã sinh ra biết bao con người anh hïng vµ c¶ nh÷ng anh hïng nhá. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> tuæi. ? Em biÕt nh÷ng anh hïng nhá tuæi nµo trong c¸c cuéc kh¸ng chiÕn chãng giÆc ngo¹i x©m? (TrÇn Quèc To¶n, Kim §«ng, Lª V¨n T¸m, NguyÔn B¸ Ngäc…) 4. Tæng kÕt: ? Em hãy nêu những đặc sắc về nội - NT: Thể thơ 4 chữgợi hình, kể, tả, dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬? c¶m xóc. - ND: Lượm - chú bé liên lạc hồn nhiên, vui tươi, dũng cảm, lòng yêu mến của tác giả với Lượm. 4. Cñng cè: - Hình ảnh Lượm trong bài thơ. 5. Hướng dẫn về nhà: - Häc bµi. - ChuÈn bÞ: M­a.. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>