Phân tích nhân tố ảnh hưởng đến thanh khoản tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (332.48 KB, 10 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU

1.1 Tính cấp thiết của đề tài

Sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008 bắt nguồn từ Mỹ mà một trong những

nguyên nhân gốc rễ đã được chỉ ra bởi BIS (2010) là do khủng hoảng thanh khoản trong

hệ thống các ngân hàng và sự yếu kém trong quản lý thanh khoản. Từ đó, Basel ban hành

Basel III và các văn bản hướng dẫn liên quan đến tỷ lệ thanh khoản và các nguyên tắc

quản lý thanh khoản trong NHTM. Tại Việt Nam, sự thiếu hụt thanh khoản trong hệ

thống ngân hàng xảy ra cuối năm 2008, cuối năm 2011, hay tình huống của NHTMCP Á

Châu năm 2012 khi Nguyễn Đức Kiên bị bắt, sự ra đời của Thông tư
36/2014/TT-NHNN, Thông tư 06/2015/TT-NHNN sửa đổi của Thơng tư 36 quy định về an tồn trong

hoạt động của các ngân hàng với quy định về tỷ lệ dự trữ thanh khoản đã cho thấy tầm

quan trọng của thanh khoản đối với hoạt động ngân hàng cũng như việc nghiên cứu thanh

khoản và nhân tố ảnh hưởng đến thanh khoản của các NHTMCP Việt Nam. Từ đó, tác

giả chọn đề tài “Phân tích nhân tố ảnh hưởng đến thanh khoản của các NHTMCP

Việt Nam”.

1.2 Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn:

Về mặt lý thuyết, kế thừa những nghiên cứu trước, dựa vào nguồn số liệu thu thập

được, hệ thống nhân tố ảnh hưởng đến thanh khoản của các NHTMCP Việt Nam.

Phân tích để thấy được hướng tác động cũng như mức độ tác động của các nhân tố
đó, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao thanh khoản của các ngân hàng.

1.3 Phƣơng pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng mô hình hồi quy OLS từ số

liệu dạng bảng thu thập được từ 26 ngân hàng TMCP trong giai đoạn từ năm 2007 –

2015. Mơ hình hồi quy được sử dụng hiệu ứng Fixed và Random cho hồi quy số liệu

dạng bảng – Panel.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

2.1 Thanh khoản 
2.1.1 Khái niệm

Thanh khoản ngân hàng được định nghĩa là “việc ngân hàng có thể có được những

khoản vốn khả dụng với chi phí thấp đúng tại thời điểm ngân hàng có nhu cầu”, theo

Rose (2001).

Tài sản thanh khoản là tài sản đễ dàng được chuyển đổi thành tiền trong thời gian

ngắn với mức chi phí thấp.

2.1.2 Vai trò của thanh khoản đối với hoạt động ngân hàng

Thanh khoản đảm bảo cho an toàn hoạt động của các ngân hàng, tránh khỏi những

rủi ro do rút tiền đột ngột với số lượng lớn từ phía khách hàng gửi tiền hay những cú sốc

khác, tránh được sự đổ vỡ dẫn đến phá sản.

2.1.3 Các chỉ số thanh khoản

Các chỉ số thanh khoản được sử dụng phổ biến trong những nghiên cứu trước đây,

đó là:

L1 =

L2 =

L3 =

L4 =

Tỷ lệ dự trữ thanh khoản được Basel đưa ra

LCR=

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

2.2.1.1 Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản

Theo trường phái lý thuyết về cấu trúc đổ vỡ tài chính, vốn CSH ngân hàng được

coi là có ảnh hưởng tiêu cực đến thanh khoản của ngân hàng. Những nhà nghiên cứu theo

trường phái này cho rằng, các ngân hàng có tỷ trọng vốn chủ sở hữu lớn thì hạn chế nắm

giữ tài sản thanh khoản vì những ngân hàng này có khả năng chống chịu với rủi ro thanh

khoản tốt hơn những ngân hàng có tỷ trọng vốn của chủ thấp. Trong khi đó, nghiên cứu

thực nghiệm của Lucchetta (2007), Bonfim và Kim (2011), Vodová (2013) lại cho kết

quả ngược lại, đó là tỷ lệ vốn CSH trên tổng tài sản có mối quan hệ thuận chiều với thanh

khoản ngân hàng.

2.2.1.2 ROE

ROE được tính bằng lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu của các ngân hàng.

ROE cao chứng tỏ ngân hàng hoạt động tốt, giúp các ngân hàng tạo được niềm tin ở

khách hàng. Nghiên cứu thực nghiệm trước đây của Vodová (2013) tại Slovakia,

Bordeleau và Graham (2010) tại Canada và Mỹ đều cho thấy ảnh hưởng tích cực của

ROE đến thanh khoản các ngân hàng.

2.2.1.3 Tỷ lệ nợ xấu

Các nghiên cứu của Vodová (2013) tại Cộng hòa Séc và Teseganesh (2012) cho ra

kết quả tỷ lệ nợ xấu và khả năng thanh khoản có mối tương quan dương.

2.2.1.4 Quy mô ngân hàng

Các nghiên cứu trước đây đều tìm thấy mối liên hệ giữa quy mô ngân hàng tới

thanh khoản. Nếu nghiên cứu của Lucchetta (2007), Chagwiza (2011), N.Melese (2013)

cho ra kết quả là quy mơ ngân hàng có ảnh hưởng tích cực đến khả năng thanh khoản thì

nghiên cứu của Bonfim và Kim (2011) lại cho kết quả ngược lại. Nghiên cứu của Vodavá

(2013) tại Cộng hòa Séc chưa thấy tác động một cách rõ ràng. Nghiên cứu thực nghiệm

của Deléchat và các cộng sự (2012), Tseganesh (2012) lại cho thấy thanh khoản ngân

hàng tăng khi quy mô ngân hàng tăng.

2.2.1.5 Tăng trưởng các khoản cho vay

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Nghiên cứu của Aspachs và cộng sự (2005) đã tìm thấy ảnh hưởng tiêu cực của tăng

trưởng cho vay đến thanh khoản ngân hàng. Kết quả thu được ở mức ý nghĩa 5%, nhóm

tác giả thấy rằng các ngân hàng có tăng trưởng cho vay lớn giảm việc nắm giữ tài sản

thanh khoản.

2.2.2 Nhân tố bên ngoài ngân hàng

2.2.2.1 Tỷ lệ lạm phát

Lạm phát ảnh hưởng đến các hoạt động chủ yếu của ngân hàng là huy động và cho

vay. Khi lạm phát tăng cao, việc gửi tiền trở nên kém hấp dẫn, điều này khiến cho các

ngân hàng gia tăng chi phí huy động để đáp ứng nhu cầu thanh khoản khi cần thiết. Vì

thế, các ngân hàng thường giữ một tỷ lệ TSTK cao hơn trong điều kiện lạm phát cao.

Nghiên cứu của Munteanu (2013) tại Romania cho kết quả tỷ lệ lạm phát có tác động

thuận chiều đến thanh khoản ngân hàng. Nghiên cứu của Tseganesh (2012) tại Ethiopia

và Sudirman (2014) tại 20 ngân hàng ở Indonesia từ 2004 – 2011 cũng cho ra kết quả

tương tự.

2.2.2.2 Tăng trưởng GDP

Cũng giống lạm phát, tăng trưởng GDP ảnh hưởng đến các hoạt động của các chủ

thể trong nền kinh tế. Tăng trưởng GDP được tìm thấy là có ảnh hưởng ngược chiều đến

thanh khoản của các NHTM trong các nghiên cứu của Aspachs và cộng sự (2005),

Vodová (2013) tại Cộng hòa Séc. Nghiên cứu thực nghiệm của Valla và Escorbiac (2006)

tại Pháp và Melese (2013) tại Ethiopia cũng cho kết quả tương đồng với hai nhóm tác giả

trên.

CHƢƠNG 3. PHƢƠNG PHÁP VÀ MƠ HÌNH NGHIÊN CỨU

3.1 Lựa chọn mơ hình nghiên cứu

Kế thừa những nghiên cứu thực nghiệm trước, tác giả sử dụng mơ hình hồi quy

OLS với hai hiệu ứng Fixed và Random sau đó sẽ dùng kiểm định Hausman để tìm ra mơ

hình phù hợp hơn.

3.2 Phƣơng pháp thu thập và xử lý số liệu

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

chuyển thành dạng bảng – panel.

3.3 Nội dung mơ hình

Kế thừa các nghiên cứu trước ở nước ngồi và Việt Nam, tác giả đưa ra mơ hình

nghiên cứu:

LIQ it = βo + β1CAPit + β2NPLit+ β3ROEit + β4SIZEit + β5LGit + β6INFt + β7GDPt + eit

Bảng 3.1: Mô tả các biến đƣợc sử dụng trong mơ hình và cách đo lƣờng

STT Biến Ký

hiệu Cách đo lƣờng

Kỳ 
vọng 
dấu 
1 Khả năng thanh khoản LIQ LIQ = TSTK/Tổng tài sản

2 Tỷ lệ vốn chủ sở hữu CAP Tổng vốn CSH / Tổng nguồn vốn - 
3 Tỷ lệ lợi nhuận ROE Lợi nhuận sau thuế / Vốn CSH + 
4 Quy mô ngân hàng SIZE Logarit tự nhiên của Tổng tài sản - 
6 Tỷ lệ nợ xấu NPL Tổng nợ xấu / Tổng cho vay -

7 Tỷ lệ tăng trưởng cho vay LG Dư nợ cho vay năm t- Dư nợ cho

vay năm t-1/Dư nợ cho vay năm

t-1

-

8 Tỷ lệ lạm phát INF CPI hàng năm -

9 Tốc độ tăng trưởng GDP GDP Tăng trưởng GDP thực tế hàng

năm

-

(Nguồn: Tác giả tổng hợp)

CHƢƠNG 4. THỰC TRẠNG NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THANH

KHOẢN TẠI CÁC NGÂN HÀNG TMCP VIỆT NAM HIỆN NAY

4.1 Tình hình hoạt động của các ngân hàng TMCP Việt Nam

4.2 Tình hình các nhân tố ảnh hƣởng đến khả năng thanh khoản của các 
NHTMCP Việt Nam

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Bảng 4-1 Bảng thống kê mơ tả biến trong mơ hình

LIQ LG NPL ROE SIZE GDP INF CAP

Trung bình 0.34183 0.29235 0.0236 0.10187 17.949 0.05947 0.09777 0.10988

Trung vị 0.32732 0.20477 0.02207 0.08773 17.9881 0.05935 0.0919 0.09272

Giá trị lớn nhất 0.74128 1.64959 0.11402 0.3153 20.5615 0.0848 0.2297 0.35634

Giá trị nhỏ nhất 0.06182 -0.3129 0.00285 0.00068 14.8936 0.0503 0.0063 0.04256

Độ lệch chuẩn 0.13168 0.30801 0.01474 0.07075 1.17948 0.00649 0.06885 0.05489

Số quan sát 208 208 208 208 208 208 208 208

(Nguồn: Tác giả xuất dữ liệu từ Eviews 7)

Bảng 4-2 Kết quả hồi quy trên cả Fixed effects và Random effects

FEM REM

Biến phụ thuộc Coefficient Prob. Coefficient Prob.

C 0.434458 0.1319 0.493998 0.0549

CAP -0.576952 0.0018 -0.59863 0.0009

LG -0.01968 0.3363 -0.0171 0.3978

ROE 0.299246 0.0049 0.288278 0.006

NPL -0.23267 0.5631 -0.22317 0.5757

SIZE -0.002574 0.8611 -0.00563 0.6636

GDP -0.487891 0.543 -0.50307 0.5302

INF 0.273388 0.0083 0.264819 0.0078

R-squared (R2) 0.746941 0.175145

Adjusted R-squared 0.700667 0.146275

F-statistic 16.14179 6.066696

Prob(F-statistic) 0.00000 0.000002

(Nguồn: Tác giả xuất dữ liệu từ Eviews 7)

Tác giả tiến hành kiểm định Hausman

Bảng 4-3 Kết quả kiểm định Hausman

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

6.796698 7 0.4504

Mơ hình REM phù hợp hơn.

4.3.1 Phân tích kết quả nghiên cứu

4.3.1.1 ROE (Tỷ lệ khả năng sinh lời của vốn CSH)

Trong mô hình đã ước lượng, ROE có mối quan hệ tỷ lệ thuận với LIQ, hệ số

trong mơ hình của ROE là 0.288278. Tỷ lệ cho biết, khi ROE tăng 1% thì LIQ tăng

0.288278%. Hệ số cho thấy ROE có ảnh hưởng khá lớn đến LIQ. Kết quả này tương

đồng với nhiều kết quả nghiên cứu trước đây của Bonfim và Kim (2011) và Vũ Thị Hồng

(2013), Phạm Hoàng Nam (2015) tại Việt Nam. Kết quả này là do lợi nhuận các ngân

hàng giảm và áp lực tăng vốn.

4.3.1.2 CAP (Vốn CSH/Tổng tài sản)

Từ kết quả của mô hình cho thấy, CAP có mối quan hệ nghịch chiều với LIQ, và

tác động khá mạnh lên LIQ. Hệ số của CAP bằng -0.598629 có nghĩa là khi CAP tăng
1% thì LIQ giảm 0.598629%. Dấu của kết quả hồi quy giống với kết quả trong nghiên
cứu của Bonfim và Kim (2011), Vodavá (2013) – tại Slovakia, Phạm Duy Hưng (2013),

Phạm Hoàng Nam (2015) và Nguyễn Thị Mỹ Linh (2016) nhưng lại đối lập với kết quả

nghiên cứu của Vodavá (2013) – tại Cộng hòa Séc và Vũ Thị Hồng (2013). Kết quả trên

cho thấy các ngân hàng có tỷ trọng vốn CSH nhỏ có xu hướng chú trọng đến việc nắm

giữ tài sản thanh khoản hơn các ngân hàng có tỷ trọng vốn chủ sở hữu lớn.

4.3.1.3 SIZE (Quy mô ngân hàng)

Kết quả hồi quy cho thấy SIZE có tỷ lệ nghịch với LIQ tuy nhiên P-value cho giá

trị khơng có ý nghĩa. Cụ thể khi quy mô ngân hàng tăng 1% thì LIQ giảm 0.005629%

(theo mơ hình REM). Kết quả nghiên cứu này phù hợp với nghiên cứu của các tác gi ả

Aspachs và các cộng sự (2005); Lucchetta (2007), Phạm Duy Hưng (2013) và Vũ Thị
Hồng (2013), Phạm Thành Nam (2015) khi quy mơ ngân hàng tăng thì thanh khoản của
ngân hàng bị giảm. Nguyên nhân là do các ngân hàng lớn thường tập trung đầu tư các tài
sản dài hạn với khả năng sinh lời cao hơn.

4.3.1.4 Tốc độ tăng trưởng dư nợ cho vay (LG)

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

biến này khơng có ý nghĩa thống kê. Hệ số của LG bằng -0.017101 có nghĩa là khi ngân

hàng tăng cho vay lên 1% thì thanh khoản ngân hàng giảm 0.017101%. Kết quả cũng phù

hợp với các nghiên cứu trước của Aspachs và cộng sự (2005) được thực hiện tại Anh và

nghiên cứu của Tseganesh (2012) thực hiện tại Ethiopia.

4.3.1.5 Tỷ lệ nợ xấu (NPL)

Mặc dù không có ý nghĩa thống kê, biến NPL có ý nghĩa về mặt kinh tế. NPL

được tìm thấy là có ảnh hưởng ngược chiều đến thanh khoản ngân hàng, điều này trái với

kết quả nghiên cứu của Vũ Thị Hồng (2013) giai đoạn 2006 – 2011, Tseganesh (2012) tại

Ethiopia và Vodavá (2013) tại Séc. Hệ số của NPL bằng -0.223171 có nghĩa là khi tỷ lệ

nợ xấu tăng 1% thì thanh khoản của các ngân hàng giảm 0.223171%.

4.3.1.6 GDP (Tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội)

Mơ hình cho thấy tốc độ tăng GDP có ảnh hưởng khá lớn đối với thanh khoản của

các ngân hàng tuy nhiên hệ số của GDP khơng có ý nghĩa thống kê. Hệ số của biến GDP

bằng -0.503074 thể hiện khi tăng trưởng GDP tăng 1% thì thanh khoản của các ngân

hàng giảm 0.503074%. Tăng trưởng GDP của năm có ảnh hưởng tiêu cực đối với thanh
khoản ngân hàng của năm đó. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của Vodová
(2013) tại Slovakia.

4.3.1.7 INF (Tỷ lệ lạm phát)

Hệ số của biến INF là 0.264819 chứng tỏ khi lạm phát tăng 1% thì thanh khoản

tăng 0.264819%. Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của Tseganesh (2012), đối lập

với kết quả nghiên cứu của Vodavá (2013) tại Slovakia. Trong điều kiện nền kinh tế có

lạm phát cao, các ngân hàng Việt Nam thận trọng trong việc cấp tín dụng và hạn chế cho

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

CHƢƠNG 5. ĐỀ XUẤT VÀ KHUYẾN NGHỊ

5.1 Định hƣớng phát triển ngành ngân hàng giai đoạn 2016 – 2020 
5.1.1 Mục tiêu phát triển ngành ngân hàng

“Bảo đảm sự phát triển an toàn, lành mạnh của thị trường tài chính – tiền tệ trong

tồn bộ nền kinh tế. Hình thành mơi trường minh bạch, lành mạnh và bình đẳng cho hoạt 
động tiền tệ - ngân hàng”- Trích Văn kiện Đại hội Đảng XI.

5.1.2 Định hƣớng phát triển hệ thống ngân hàng

+ Cơ cấu lại bộ máy tổ chức, quản lý và hoạt động, xây dựng các NHTMCP có

quy mô lớn, tầm cỡ trong khu vực và thế giới.

+ “Hiện đại hóa cơng nghệ ngân hàng, phát triển sản phẩm dựa trên nền tảng công

nghệ ngân hàng hiện”đại.

+ Nâng cao năng lực quản trị trong ngân hàng và tiến tới áp dụng các chuẩn mực

quốc tế trong hoạt động như ngân hàng như Basel II, III.

+ Chú trọng mở rộng thị trường bán lẻ

5.1.3 Những Những thuận lợi và thách thức cho quản lý thanh khoản của các ngân 
hàng trong thời gian tới

5.1.3.1 Thuận lợi

+ Tăng trưởng tín dụng tăng
+ Tăng trưởng kinh tế thuận lợi

+ Thu nhập của người dân tăng

5.1.3.2 Thách thức

+ Nợ xấu nhóm 5 các ngân hàng đang tăng

+ Cầu thanh khoản tăng

+ Lạm phát có xu hướng tăng trở lại

5.2 Kiến nghị với Chính phủ và NHNN 
5.2.1 Kiến nghị với Chính phủ

Ổn định kinh tế vĩ mô, định hướng tăng trưởng nền kinh tế một cách bền

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

5.2.2 Kiến nghị với NHNN

Thận trọng trong điều hành CSTT đảm bảo thanh khoản cho hệ thống ngân hàng

và nền kinh tế.

Tăng cường công tác thanh tra giám sát tình hình áp dụng quy định về thanh

khoản.

5.3 Đề xuất với các NHTMCP

5.3.1 Tăng lợi nhuận cho ngân hàng bằng cách xử lý nợ xấu 
5.3.2 Tăng vốn chủ sở hữu và tăng quy mô một cách thận trọng 
5.3.3 Nâng cao chất lƣợng tín dụng

5.3.4 Chuẩn bị sẵn sàng trƣớc các tin đồn

5.3.5 Vận dụng linh hoạt các lý thuyết và ứng dụng công nghệ thông tin trong 
quản lý thanh khoản

5.4 Hạn chế của đề tài và hƣớng nghiên cứu tiếp theo 
5.4.1 Những hạn chế của đề tài

Hạn chế về thời gian nghiên cứu.

Nhiều biến vĩ mô chưa được bổ sung.

5.4.2 Hƣớng nghiên cứu tiếp theo 
Thay biến phụ thuộc.

Bổ sung biến độc lập.

</div>