Dương Đình Nghệ
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (80.76 KB, 5 trang )
Dương Đình Nghệ
Dương Đình Nghệ (chữ Hán: 楊廷藝; có sách
chép là Dương Diên Nghệ 楊延藝, ?-937) là
người khởi binh đánh đuổi quân Nam Hán giải
phóng thành Đại La, giành quyền tự chủ cho đất
nước Việt được 6 năm.
Dương Đình Nghệ là người Ái Châu (Thanh
Hóa), tướng của Khúc Hạo. Nước Nam Hán xâm
lược Việt Nam (khi đó gọi là Tĩnh Hải quân), bắt
Tiết độ sứ Khúc Thừa Mỹ (con Khúc Hạo), đánh
chiếm Đại La, sai Lý Tiến làm thứ sử.
Sự nghiệp
Dương Đình Nghệ tập hợp hơn 3.000 "con nuôi"
làm vây cánh tại lò võ ở làng Giàng (Ràng), Tư
Phố (nay là đất các xã Thiệu Dương, Thiệu
Khánh, huyện Thiệu Hoá), dùng Ngô Quyền,
Đinh Công Trứ (thân sinh của Đinh Bộ Lĩnh),
Kiều Công Tiễn... làm nha tướng.
Để lung lạc ông, vua Hán là Lưu Cung sai người
phong ông làm thứ sử Ái châu.
Nhưng chẳng bao lâu sau, tháng 3 năm 931,
Dương Đình Nghệ ra quân từ Ái châu, đánh đuổi
thứ sử Lý Tiến của nước Nam Hán. Lý Tiến bỏ
chạy, Dương Đình Nghệ giải phóng thành Đại
La. Lưu Cung sai Trần Bảo mang quân sang tiếp
viện. Dương Đình Nghệ chủ động mở cửa thành
nghênh đón địch, tiêu diệt viện binh Nam Hán,
chém chết Trần Bảo. Sau đó ông tự lập làm Tiết
độ sứ.
Tháng 4 năm 937, ông bị Kiều Công Tiễn, hào
trưởng Phong Châu, một tướng dưới quyền ông,
giết hại để cướp quyền.
Con trai ông là Dương Tam Kha, sau này tranh
đoạt ngôi vị với con của Ngô Quyền, con rể ông.
Một vài tài liệu còn ghi cháu nội ông, con gái của
Dương Tam Kha là Dương Vân Nga chính là
hoàng hậu họ Dương nổi tiếng - người đã mời Lê
Hoàn lên ngôi thay nhà Đinh.
Bình luận
Việc đánh đuổi quân Nam Hán của Dương Đình
Nghệ là trận đọ sức đầu tiên bằng vũ lực giữa
Việt Nam và Trung Hoa, dù chỉ là một nước cát
cứ, kể từ khi tách ra khỏi tay người phương Bắc
dưới thời họ Khúc. Quan trọng hơn, đó là việc
giành lại đất đai đã mất từ tay người Bắc chứ
không phải "phòng thủ, kháng chiến" trên cơ sở
đã có để chống người Bắc sang.
Bừng bừng bắc tiến, đánh bại liên tiếp hai đạo
quân Nam Hán, hạ thành, giết tướng cứu viện;
đánh trận đối đầu thắng ngay không cần dùng
chiến thuật du kích, vu hồi, trường kỳ... Dương
Đình Nghệ đã chứng tỏ ông là một tướng thiện
chiến và huấn luyện được một đạo quân tinh
nhuệ dù không thật hùng hậu.
Sở dĩ Đình Nghệ làm được điều đó vì ông đã nêu
cao tinh thần đoàn kết nội bộ, tận tâm thương
yêu tướng sĩ khiến họ đồng lòng hết sức đánh
giặc và đã thu được thắng lợi nhanh chóng. Có ý
kiến cho rằng việc ông nhận quá nhiều con nuôi
là bắt chước theo lối của người phương Bắc thời
Ngũ Quý lúc bấy giờ, để gây thành họa phản bội
của Kiều Công Tiễn. Tuy nhiên nhận xét như vậy
có phần phiến diện.
Việt Nam, với tên gọi "Tĩnh Hải quân" lúc đó, dù
đã thoát khỏi tay người Bắc, nhưng dưới thời họ
Khúc trước đây và cả nhà Ngô sau này, vẫn có
nhiều biểu hiện của sự chia rẽ giữa các địa
phương, chưa thần phục chính quyền trung ương
(điển hình là các cuộc làm loạn của Chu Thái, ở
thôn Đường, Nguyễn thời Ngô). Việc làm của
Dương Đình Nghệ để cố kết lòng người, tập hợp
những hào kiệt giỏi nhất lúc đó từ các địa
phương (Ngô Quyền, Đinh Công Trứ, Kiều Công
Tiễn...) là cần thiết. Ông đã lấy tình cha con để
ràng buộc họ. Việc làm của ông không thể coi là
"thái quá" và sai lầm, bởi trong 3.000 người ông
nhận làm con nuôi, cũng chỉ có một mình Kiều
Công Tiễn phản bội ông, và theo một số nguồn
tài liệu, ngay cả trong Kiều tộc cũng nhiều người
phản đối hành động đó của Công Tiễn (xem chi
tiết bài Kiều Công Tiễn). Các nhân tài mà ông
đào tạo, trọng dụng như Ngô Quyền, Dương
Tam Kha, Đinh Công Trứ về sau đều trở thành
những trụ cột trong chính trường Việt Nam thế
kỷ 10.
Chiến thắng quân Nam Hán của ông dù không
được đánh giá cao như trận Bạch Đằng của
người con rể Ngô Quyền sau này nhưng nó có
tác động cổ vũ tinh thần rất lớn cho người Nam
và nó đã chỉ ra cho thế hệ sau ông thấy rằng: dù
đã bị Bắc thuộc 1000 năm, người Nam vẫn hoàn
toàn đủ sức đứng vững và đương đầu được với
các cuộc tấn công của người Bắc để tách riêng
thành một cõi độc lập.
