ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN VĂN HỒNG

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC
TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2020


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN VĂN HỒNG

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC
TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH
Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Thị Tính

THÁI NGUYÊN - 2020

LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan các số liệu được sử dụng trong luận văn có nguồn
gốc rõ ràng, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trước đây
Thái Nguyên, ngày 20 tháng 5 năm 2020
Tác giả
Nguyễn Văn Hồng

i


LỜI CẢM ƠN
Bên cạnh sự cố gẳng của bản thân, tác giả đã nhận được rất nhiều sự
quan tâm, động viên, giúp đỡ của thầy cô giáo, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp
để hoàn thành chương trình cao học và luận văn thạc sĩ.
Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới tập thể cán bộ, giảng viên
của Trường Đại học Sư phạm đã tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học
tập chương trình Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý Giáo dục tại Nhà trường.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thị Tính - người
đã dành nhiều thời gian tâm huyết, trực tiếp hướng dẫn tận tình và giúp đỡ để
tôi có thể hoàn thành công trình nghiên cứu khoa học đầu tiên của mình.
Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới các tổ chức, cá nhân trong hệ thống tổ
chức bộ máy quản lý nhà nước về giáo dục đào tạo huyện Quế Võ, tỉnh Bắc
Ninh, các trường tiểu học trên địa bàn, những phụ huynh học sinh tại các cơ sở
đào tạo đã tạo giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thu thập tài liệu phục
vụ cho luận văn.
Tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ
tôi trong suốt quá trình hoàn thiện luận văn.
Do thời gian có hạn và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chưa nhiều nên

luận văn vẫn còn những điểm thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp của
Quý Thầy/Cô và các anh chị học viên.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả
Nguyễn Văn Hồng

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC............................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC KÝ TỰ VIẾT TẮT.................................................................. vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................viii
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1

1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3
4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Phương pháp nghiên cứu đề tài ....................................................................... 3
7. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC
THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở TRƯỜNG
TIỂU HỌC ........................................................................................................... 6

1.1. Tổng quan những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài ................ 6
1.1.1 Những nghiên cứu về quản lý dạy học ....................................................... 6

1.1.2. Nghiên cứu về quản lý giáo dục, dạy học môn Đạo đức ở trường tiểu học .... 7
1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................... 8
1.2.1. Dạy học ...................................................................................................... 8
1.2.2. Dạy học môn Đạo đức ............................................................................. 11
1.2.3. Quản lý dạy học môn Đạo đức ................................................................ 14
1.3. Những vấn đề cơ bản về dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ
thông mới ở trường tiểu học .................................................................... 14
1.3.1. Mục tiêu, nội dung chương trình dạy học môn Đạo đức theo chương
trình phổ thông mới ở trường tiểu học .................................................... 14
1.3.2. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Đạo đức theo chương
trình phổ thông mới ở trường tiểu học .................................................... 17
iii


1.3.3. Đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông
mới ở trường tiểu học .............................................................................. 20
1.3.4. Yêu cầu về năng lực giáo viên và điều kiện dạy học môn Đạo đức
theo chương trình phổ thông mới ở trường tiểu học ............................... 21
1.4 Quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ở
trường tiểu học......................................................................................... 23
1.4.1. Lập kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông
mới ở trường tiểu học .............................................................................. 23
1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở trường tiểu học ............................................................. 26
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở trường tiểu học ............................................................. 27
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo
chương trình phổ thông mới ở trường tiểu học ....................................... 29
1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương
trình phổ thông mới ở trường tiểu học .................................................... 30

1.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................... 30
1.5.2. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 32
Kết luận chương 1.............................................................................................. 34
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG
TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH ................ 35

2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát ................................. 35
2.1.1. Khái quát về giáo dục tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ............... 35
2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 40
2.2. Thực trạng dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ở
các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ................................. 42
2.2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về mục tiêu
chương trình dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới
ở trường tiểu học ..................................................................................... 42
iv


2.2.2. Thực trạng nội dung chương trình dạy học môn Đạo đức theo
chương trình phổ thông mới ở trường tiểu học ....................................... 43
2.2.3. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh............. 46
2.2.4. Đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông
mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....................... 51
2.2.5. Các điều kiện dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông
mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....................... 53
2.3. Quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ở các
trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh........................................ 54
2.3.1. Lập kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông
mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....................... 54

2.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ..... 56
2.3.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ..... 59
2.3.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện
Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ............................................................................ 62
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh............. 65
2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình
phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh............. 68
Kết luận chương 2.............................................................................................. 71
Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU
HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN QUẾ VÕ, TỈNH BẮC NINH............................. 72

3.1 Nguyên tắc đề xuất biện pháp ..................................................................... 72
3.1.1. Đảm bảo tính mục đích............................................................................ 72
3.1.2 Đảm bảo tính khoa học ............................................................................. 72
v


3.1.3 Đảm bảo tính toàn diện............................................................................. 73
3.1.4 Đảm bảo tính kế thừa................................................................................ 73
3.1.5 Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ............................................................ 74
3.2. Các biện pháp quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ................................................................................... 75
3.2.1 Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và giáo viên
về dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới ................... 75
3.2.2 Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo

chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học ........................ 79
3.2.3. Chỉ đạo tổ chuyên môn tăng cường tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo
hướng nghiên cứu bài học để thực hiện chương trình dạy học môn Đạo
đức mới..................................................................................................... 83
3.2.4. Xây dựng cơ chế giám sát thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức
ở trường tiểu học theo chương trình phổ thông mới ............................... 87
3.2.5. Đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, phương tiện hỗ trợ dạy và
học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới .............................. 90
3.3 Mối quan hệ giữa các giải pháp ................................................................... 93
3.4 Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất .... 94
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 94
3.4.2. Đối tượng khảo sát................................................................................... 94
3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm ...................................................................... 94
3.4.4 Kết quả khảo sát ....................................................................................... 95
Kết luận chương 3.............................................................................................. 97
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 98
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 101
PHỤ LỤC ...............................................................................................................

vi


DANH MỤC CÁC KÝ TỰ VIẾT TẮT
STT

CHỮ VIẾT TẮT

NGHĨA ĐẦY ĐỦ

1


CBQL

Cán bộ quản lý

2

CNTT

Công nghệ thông tin

3

CSVC

Cơ sở vật chất

4

CSXH

Chính sách xã hội

5

ĐH

Đại học

6


GDĐĐ

Giáo dục đạo đức

7

GDĐT

Giáo dục và Đào tạo

8

GDPT

Giáo dục phổ thông

9

GV

Giáo viên

10

HĐND

Hội đồng nhân dân

11


HS

Học sinh

12

ND

Nội dung

13

PP

Phương pháp

14

QLGD

Quản lý giáo dục

15

TB

Trung bình

16


TBDH

Thiết bị dạy học

17

TW

Trung Ương

18

UBND

Ủy ban nhân dân

vii


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1

Quy mô phát triển của giáo dục tiểu học huyện Quế Võ giai
đoạn 2017-2019 ........................................................................... 37

Bảng 2.2

Đội ngũ CBQL, GV tiểu học huyện Quế Võ .............................. 38


Bảng 2.3

Thang điểm quy đổi tương ứng với các mức đánh giá trong
thực hiện khảo sát ........................................................................ 41

Bảng 2.4

Mức độ thực hiện nội dung dạy học môn Đạo đức theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học
huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ..................................................... 45

Bảng 2.5

Phương pháp dạy học đạo đức theo chương trình giáo dục phổ
thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....... 47

Bảng 2.6

Hình thức dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ
thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ....... 49

Bảng 2.7

Hình thức đánh giá kết quả dạy học môn Đạo đức theo
chương trình giáo dục phổ thông mớí ở các trường tiểu học
huyện Quế Võ, tỉnh Bác Ninh ..................................................... 51

Bảng 2.8

Các điều kiện dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo

dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh
Bắc Ninh ...................................................................................... 53

Bảng 2.9

Thực trạng xây dựng kế hoạch dạy học môn Đạo đức theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học
huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh ..................................................... 55

Bảng 2.10

Biện pháp tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu
học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .............................................. 58

Bảng 2.11

Biện pháp chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Đạo đức
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu
học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .............................................. 60

viii


Bảng 2.12

Biện pháp kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn
Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở ở các
trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .......................... 64


Bảng 2.13

Những yếu tố ảnh hưởng tới quản lý dạy học môn Đạo đức
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu
học trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh .......................... 67

Bảng 3.1

Kết quả khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tính khả thi của
các biện pháp đề xuất .................................................................. 95

ix


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Xã hội càng phát triển, con người càng phải hoàn thiện; một con người
hoàn thiện về nhân cách là con người không chỉ có tài mà cần phải có cả đức.
Nhân cách của con người muốn được xây dựng và phát triển cần bắt đầu ngay
từ khi mới sinh ra và đặc biệt là trong giai đoạn ngồi trên ghế nhà trường. Có
thể nói, việc hình thành và phát triển các phẩm chất đạo đức, trí thức cho thế hệ
trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, đây cũng là một trong
những nhiệm vụ của nhà trường nói riêng, của ngành giáo dục nói chung cần
phải thực hiện.
Giáo dục đạo đức (GDĐĐ) cho học sinh (HS) tiểu học là hoạt động giáo
dục cơ bản nhằm hình thành ý thức cá nhân, thái độ và hành vi đạo đức, lối
sống cho học sinh trong các mối quan hệ với bản thân, người khác và với quê
hướng, đất nước. Giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học có thể thực hiện bằng
nhiều con đường khác nhau thông qua hoạt động dạy học, giáo dục lao động,
giáo dục thể chất, thẩm mỹ; hoạt động trải nghiệm và các hoạt động xã hội vv..

Trong các con đường giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường tiểu học,
dạy học đạo đức là con đường cơ bản, quan trọng, thuận lợi nhất trong nhà
trường tiểu học.
Thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, chương trình dạy
học môn Đạo đức có nhiều thay đổi: Thay đổi về cách tiếp cận phát triển
chương trình dạy học chuyển từ tiếp cận nội dung sang tiếp cận phẩm chất,
năng lực học sinh; Thay đổi về mục tiêu dạy học; Thay đổi về nội dung,
phương pháp, hình thức tổ chức dạy học và đánh giá kết quả dạy học.
Môn Đạo đức trong nhà trường tiểu học là môn học vừa mang tính khoa
học, đồng thời mang tính giáo dục sâu sắc. Giáo dục học sinh thông qua dạy
các môn học nói chung và dạy môn Đạo đức nói riêng là con đường giáo dục
có hiệu quả nhằm giúp học sinh hình thành các năng lực tự chủ, tự học; năng
1


lực giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp, hợp tác vv… và các phẩm chất nhân
cách như yêu nước, nhân ái; trung thực, chăm chỉ; trách nhiệm.
Chất lượng dạy học môn Đạo đức đến đâu tùy thuộc vào nhiều yếu tố,
trong đó phụ thuộc trực tiếp vào quản lý (QL) của hiệu trưởng trường tiểu học
đối với dạy học môn học.
Mặt khác, QL dạy học môn Đạo đức không chỉ hình thành tri thức, thái
độ mà còn hình thành năng lực thực hiện hành vi, các kỹ năng hành vi của HS.
Điều này hoàn toàn đáp ứng và phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục phổ
thông hiện nay. Vì vậy, nghiên cứu quản lý dạy học môn Đạo đức cho học sinh
tiểu học theo chương trình giáo dục phổ thông mới là cần thiết và có giá trị cao
trong việc nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức, chất lượng năng lực thực
hiện hành động của học sinh.
Trong những năm gần đây mặc dù chưa triển khai thực hiện chương trình
dạy học môn Đạo đức mới ở các trường tiểu học, nhưng Bộ Giáo dục - Đào tạo
đã triển khai công văn 4612 về đổi mới dạy học theo định hướng chương trình

mới để hình thành phẩm chất, năng lực cho học sinh. Thực hiện theo công văn
trên Phòng Giáo dục - Đào huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh đã triển khai đổi mới
dạy học nói chung và dạy học môn Đạo đức nói riêng theo định hướng chương
trình giáo dục phổ thông 2018. Tuy nhiên trong quá trình triển khai còn những
điểm bất cập, vì vậy, tác giả lựa chọn đề tài: “Quản lý dạy học môn Đạo đức
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế
Võ, tỉnh Bắc Ninh” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng dạy học môn Đạo đức theo
chương trình mới tại các trường tiểu học trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh Bắc
Ninh, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Đạo đức ở các
trường tiểu học theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 nhằm nâng cao chất
lượng dạy học môn Đạo đức, đáp ứng yêu cầu của đổi mới giáo dục tiểu học.

2


3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu
Dạy học môn Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở
trường tiểu học.
3.2 Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt động dạy học môn
Đạo đức theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở các trường tiểu học tại
huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
4. Phạm vi nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới của Hiệu trưởng
ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
Phạm vi khảo sát: Tiến hành khảo sát thực trạng dạy học môn Đạo đức

và thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới
của Hiệu trưởng tại 5 trường tiểu học ở huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
5. Giả thuyết khoa học
Dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ thông mới còn nhiều điểm
khác biệt so với chương trình hiện hành, nếu nghiên cứu đánh giá đúng thực
trạng và đề xuất được các biện pháp quản lý dạy học môn Đạo đức mang tính
đồng bộ, phù hợp với mục tiêu, nội dung, chương trình giáo dục mới sẽ góp
phần nâng cao chất lượng dạy học môn Đạo đức và chất lượng thực hiện
chương trình giáo dục mới ở trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh.
6. Phương pháp nghiên cứu đề tài
6.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp lý thuyết để xây dựng cơ
sở lý luận của vấn đề nghiên cứu:
Nghiên cứu phân tích chương trình dạy học môn Đạo đức mới và chương
trình dạy học môn Đạo đức trong chương trình hiện hành; nghiên cứu hệ thống

3


các tài liệu về dạy học Đạo đức ở các trường tiểu học và các công trình nghiên
cứu về giáo dục Đạo đức, dạy học Đạo đức, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa
để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
6.2 Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
i) Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi:
Đề tài sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi tiến hành khảo sát
trên cán bộ quản lý nhà trường, giáo viên tiểu học để đánh giá thực trạng dạy
học và thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức ở trường tiểu học.
ii) Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Đề tài sử dụng phương pháp
nghiên cứu các sản phẩm của hoạt động dạy học và sản phẩm của quản lý dạy
học môn Đạo đức ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh để đánh

giá đúng thực trạng dạy học và thực trạng quản lý dạy học.
iii) Phương pháp phỏng vấn sâu: Đề tài sử dụng phương pháp phỏng vấn
sâu để phỏng vấn cán bộ quản lý trường tiểu học và giáo viên để làm rõ thực
trạng dạy học và thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức ở huyện Quế Võ,
tỉnh Bắc Ninh.
iv) Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến các chuyên gia về mẫu phiếu
khảo sát đánh giá thực trạng và các biện pháp đề xuất quản lý dạy học môn Đạo
đức của chương trình phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh
Bắc Ninh.
6.3 Các phương pháp bổ trợ
Tác giả luận văn sử dụng Toán Thống kê và các phần mềm tin học để xử
lý số liệu khảo sát.
7. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, nội dung luận văn được
kết cấu làm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương
trình giáo dục phổ thông mới ở trường tiểu học
4


Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương trình
giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Quế Võ, tỉnh
Bắc Ninh
Chương 3: Các biện pháp quản lý dạy học môn Đạo đức theo chương
trình giáo dục phổ thông mới ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Quế Võ,
tỉnh Bắc Ninh

5



Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC
THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1 Tổng quan những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
1.1.1 Những nghiên cứu về quản lý dạy học
Hiện nay cũng đã có nhiều đề tài đề cập tới quản lý dạy học tại các
trường phổ thông nói chung và trường tiểu học nói riêng như:
Nguyễn Thanh Hà (2016), Quản lý hoạt động dạy học trong trường tiểu
học ở quận Hoàn Kiếm theo mô hình trường học mới (VNEN), Luận văn Thạc
sỹ Quản lý giáo dục, Trường Đại học Giáo dục (ĐHQGHN) [6]. Luận văn làm
sáng tỏ các vấn đề về công tác quản lý hoạt động dạy học cấp tiểu học tại các
đơn vị trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, chỉ ra những thành
công và hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số phương pháp
quản lý hiệu quả cho hoạt động này.
Lưu Bích Ý (2013), Một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học ở các
trường tiểu học quận 11, thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn Thạc sỹ Khoa học
giáo dục, ĐH Vinh [21]. Luận văn nghiên cứu công tác quản lý hoạt động dạy
học của hiệu trưởng trong các trường tiểu học của quận 11, TP. Hồ Chí Minh.
Đối với lĩnh vực quản lý dạy học các môn học tại các trường phổ thông
hiện nay, hiện đang có một số công trình nghiên cứu tiêu biểu như:
Lê Văn Hiến (2017), nghiên cứu về “Quản lý dạy học môn toán ở các
trường trung học cơ sở huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội theo định hướng phát
triển năng lực học sinh [7]. Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý dạy học
môn Toán Theo định hướng phát triển năng lực và thực trạng quản lý dạy học
môn Toán Theo định hướng phát triển năng lực ở các trường trung học cơ sở
huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội , từ đó đề xuất những biện pháp quản lý dạy
học môn toán theo hướng phát triển năng lực học sinh ở trường THCS huyện
6



Mỹ Đức, thành phố Hà Nội nhằm góp phần quản lý một cách hiệu quả chất
lượng dạy học nói chung và dạy học môn toán nói riêng.
Vi Thị Quỳnh Anh (2017), nghiên cứu về “Quản lý hoạt động dạy học
môn Mỹ thuật ở các trường tiểu học huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên theo
định hướng đổi mới giáo dục” [1]. Tác giả đã nghiên cứu về cơ sở lý luận của
quản lý dạy học môn Mỹ thuật ở các trường tiểu học, phân tích, đánh giá thực
trạng quản lý dạy học môn Mỹ thuật ở các trường tiểu học huyện Định Hóa,
tỉnh Thái Nguyên theo định hướng đổi mới giáo dục và đề xuất những biện
pháp quản lý dạy học môn mỹ thuật theo hướng đổi mới giáo dục ở trường tiểu
học tại huyện Định Hóa nhằm góp phần quản lý một cách hiệu quả chất lượng
dạy học nói chung và dạy học môn mỹ thuật nói riêng.
1.1.2. Nghiên cứu về quản lý dạy học môn Đạo đức ở trường tiểu học
Tại Việt Nam, nghiên cứu về dạy học đạo đức cho học sinh tiểu học.
Tiêu biểu còn khiêm tốn chủ yếu là các sách, tài liệu dạy học:
Nguyễn Hữu Hợp (2006), nghiên cứu về phương pháp dạy học đạo đức
từ xa dành cho sinh viên đại học sư phạm, NXb ĐHSP Hà Nội.
Nguyễn Thị Tính(2009) nghiên cứu về phương pháp dạy học Đạo đức ở
trường tiểu học, tác giả đã hệ thống hóa những vấn đề cơ bản về dạy học Đạo
đức ở trường tiểu học và thiết kế một số bài tập tình huống dạy học Đạo đức
cho học sinh ở trường tiểu học.
Nguyễn Hữu Hợp (2019), đã phân tích cách xác định mục tiêu dạy học
một số bài trong môn Đạo đức lớp 4 theo hướng phát triển năng lực học sinh
được thể hiện ở 4 mặt: nội dung bài học Đạo đức, phương pháp được xác định
để dạy bài học đó, hình thức tổ chức dạy học và cách thức giáo viên kiểm tra,
đánh giá kết quả dạy học. Như vậy cách tiếp cận chỉ rõ các hành động của
người giáo viên hướng tới mục tiêu năng lực, học sinh cần tư duy, trải nghiệm
để xử lí một tình huống trong cuộc sống (tức là năng lực giải quyết vấn đề)
(Nguyễn Hữu Hợp, Thiết kế bài học phát triển năng lực học sinh tiểu học, NXB
Đại học sư phạm, Hà Nội).

7


Tài liệu tập huấn về dạy học tích hợp ở trường tiểu học của Bộ GD&DT
(2018) có đề cấp đến một số chủ đề dạy học có liên quan đến môn Đạo đức
cũng đẫ cung cấp cho giáo viên thực hiện dạy học tích hợp theo định hướng đổi
mới của chương trình giáo dục phổ thông mới (Bộ GD&ĐT, Tài liệu tập huấn
dạy học tích hợp ở trường tiểu học, NXB Đại học sư phạm)
Nhìn chung các nghiên cứu về dạy học Đạo đức theo chương trình mới
chưa có nhiều công trình, vì vậy tác giả luận văn chọn đề tài để nghiên cứu:
“Quản lý dạy học môn Đạo đức ở các trường tiểu học theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ở các trường tiểu học huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh”. Có
thể khẳng định việc nghiên cứu đề tài này là cấp thiết và không trùng với những
nghiên cứu trước đó đã công bố mà tác giả được biết.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Dạy học
1.2.1.1 Khái niệm
Khái niệm dạy học được tiếp cận dưới nhiều góc độ khác nhau, Nguyễn
Hữu Hợp: “Dạy học - một trong các bộ phận của quá trình tổng thể giáo dục
nhân cách toàn vẹn - là quá trình tác động qua lại giữa giáo viên và học sinh
nhằm truyền thụ và lĩnh hội tri thức khoa học, những kỹ năng kỹ xảo hoạt động
nhận thức và thực tiễn, để trên cơ sở đó hình thành thế giới quan, phát triển
năng lực sáng tạo và xây dựng phát triển các phẩm chất của nhân cách người
học theo mục đích giáo dục” [10]. Cách tiếp cận trên thể hiện dạy học là một bộ
phận của quá trình sư phạm tổng thể hướng vào việc hình thành phát triển nhân
cách học sinh theo mục tiêu của cấp học và mục đích giáo dục đặt ra.
Dưới góc độ Tâm lí học: Dạy học được hiểu là sự biến đổi hợp lí hoạt
động và hành vi của người học trên cơ sở cộng tác hoạt động và hành vi của
người dạy và người học.
8



Dưới góc độ Điều khiển học: Dạy học là quá trình cộng tác giữa thầy và
trò nhằm điều khiển - truyền đạt và tự điều khiển - lĩnh hội tri thức nhân loại
nhằm thực hiện mục đích giáo dục [11].
Dưới góc độ Lý luận dạy học hiện đại: Dạy học là quá trình tương tác
giữa người dạy với người học và đối tượng (nội dung) học tập. Trong đó giáo
viên giữ vai trò là người tổ chức, hướng dẫn; học sinh là người chủ động, tích
cực tự tổ chức, tự học [5].
Nguyễn Thị Tính cùng nhóm tác giả quan niệm: Dạy học là quá trình
được tổ chức có mục đích, có kế hoạch, trong đó, dưới vai trò chủ đạo của giáo
viên, học sinh tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động
nhận thức nhằm thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ dạy học, đạt mục đích dạy
học đề ra” [18].
Tác giả luận văn chọn khái niệm sau đây là khái niệm công cụ của đề tài:
Dạy học là một quá trình xã hội được tổ chức một cách có mục đích, có
kế hoạch. Trong đó dưới vai trò chủ đạo của giáo viên (tổ chức, hướng dẫn, chỉ
đạo) học sinh tự giác, tích cực, chủ động tự tổ chức, tự điều khiển hoạt động
nhận thức nhằm thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ dạy học, đạt mục đích dạy
học đề ra.
1.2.1.2 Quản lí
Quản lý trở thành một hoạt động phổ biến, mọi nơi, mọi lúc, mọi lĩnh
vực, mọi cấp độ và có liên quan đến mọi người. Đó là một loại hoạt động bắt
nguồn từ tính chất cộng đồng, dựa trên sự phân công và hợp tác để làm một
công việc nhằm đạt một mục tiêu chung. Quản lí đã trở thành một lĩnh vực
khoa học được sự quan tâm của rất nhiều nhà khoa học đến từ các lĩnh vực
khác nhau. Trong quá trình phát triển của lý luận quản lý, các nhà nghiên cứu
lý luận cũng như thực hành quản lý đưa ra quan điểm quản lý dưới các góc độ
khác nhau.
Tác giả Đặng Quốc Bảo cho rằng: Hoạt động quản lý là hoạt động bao

gồm hai quá trình "quản" và "lý" tích hợp vào nhau; trong đó, "quản" có nghĩa
9


là duy trì và ổn định hệ, "lý" có nghĩa là đổi mới hệ. Tác giả khẳng định : Hoạt
động quản lý bắt nguồn từ sự phân công, hợp tác lao động. Chính sự phân
công, hợp tác lao động nhằm đến hiệu quả nhiều hơn, năng suất cao hơn trong
việc đòi hỏi phải có sự chỉ huy phối hợp, điều hành, kiểm tra, chỉnh lý... phải
có người đứng đầu. Đây là hoạt động để người thủ trưởng phối hợp nỗ lực với
các thành viên trong nhóm, trong cộng đồng, trong tổ chức đạt được mục tiêu
đề ra. [Dẫn theo 1]
Theo Tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: Quản lý là sự
tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) tới
đối tượng quản lý - trong tổ chức - nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt
được mục đích của tổ chức. Cũng theo đó các tác giả còn phân định rõ hơn về
hoạt động quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận
dụng các chức năng kế hoạch hoá, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra.
[Dẫn theo 1].
Tuy có nhiều cách định nghĩa khác nhau, song có thể hiểu một cách khái
quát thì: Quản lý là một quá trình tác động có định hướng, có mục đích của
chủ thể quản lý tới khách thể quản lý trong một tổ chức, nhằm làm cho tổ chức
vận hành và đạt được mục đích đã đề ra.
1.2.1.3. Quản lý hoạt động dạy học
Trong nhà trường tiểu học mọi hoạt động đều hướng vào người học,
phục vụ hoạt động dạy học và quản lí hoạt động dạy học là nhiệm vụ trọng tâm,
cơ bản của quản lý nhà trường.
Quản lý dạy học là quản lý một hoạt động với tư cách là một hệ thống
toàn vẹn, bao gồm các nhân tố cơ bản: mục đích, nhiệm vụ, nội dung dạy học,
thầy với hoạt động dạy, trò với hoạt động học, các phương pháp và phương tiện
dạy học, các hình thức tổ chức dạy học, phương thức kiểm tra và đánh giá kết

quả học tập.

10


Theo tác giả Đặng Vũ Hoạt: “Quản lý quá trình dạy học là một bộ phận
cấu thành chủ yếu của toàn bộ hệ thống quản lý quá trình giáo dục và đào tạo
trong trường học. Quá trình thực hiện các chức năng tổng hợp, phát triển nhân
cách, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” [9].
Bản chất của quá trình dạy học là sự thống nhất biện chứng của dạy và
học được thể hiện bằng sự hợp tác giữa dạy và học theo logic khách quan của
nội dung.
Như vậy, quản lý hoạt động dạy học là quản lý hoạt động sư phạm của
người thầy và hoạt động học tập rèn luyện của trò, để hình thành và phát triển
nhân cách học sinh.
Theo tác giả Phạm Như Phong: “Quản lý dạy học chính là sự tác động có
mục đích của chủ thể quản lý (người Hiệu trưởng) đến tập thể giáo viên, học
sinh, toàn bộ quá trình dạy học và các thành tố tham gia vào QTDH nhằm huy
động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực vốn có, tạo động lực đẩy mạnh
QTDH của nhà trường để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ dạy học và mục tiêu
giáo dục của nhà trường là hình thành phát triển nhân cách học sinh đáp ứng
yêu cầu xã hội” [15].
Tác giả luận văn chọn khái niệm sau làm khái niệm cơ bản của đề tài:
Quản lý dạy học là tác động có mục đích của chủ thể quản lý (người Hiệu
trưởng) đến tập thể giáo viên, học sinh, quá trình dạy học và lực lượng liên đới
nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực vốn có, tạo động lực đẩy
QTDH của nhà trường thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ dạy học đề ra.
1.2.2. Dạy học môn Đạo đức
1.2.2.1 Đạo đức
Dưới góc độ đạo đức học, đạo đức là một hình thái xã hội đặc biệt bao

gồm một hệ thống các quan điểm, quan niệm, những quy tắc, nguyên tắc, chuẩn
mực xã hội [12, tr.12].

11


Dưới góc độ giáo dục học, đạo đức là một hình thái xã hội đặc biệt bao
gồm một hệ thống các quan điểm về cái thực, cái có trong mối quan hệ của con
người với con người [9, tr.170-171].
Theo nghĩa rộng, khái niệm đạo đức liên quan chặt chẽ với phạm trù
chính trị, pháp luật, lối sống. Đạo đức là thành phần cơ bản của nhân cách,
phản ánh bộ mặt nhân cách của một cá nhân đã được xã hội hóa. Đạo đức được
biểu hiện ở cuộc sống tinh thần lành mạnh, trong sáng, ở hành động giải quyết
hợp lý, có hiệu quả những mâu thuẫn. Khi thừa nhận đạo đức là một hình thái ý
thức xã hội thì đạo đức của mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng, mỗi tầng lớp giai cấp
trong xã hội cũng phản ánh ý thức chính trị của họ đối với các vấn đề đang tồn
tại [12, tr.153-154].
Đạo đức là một mặt trong cấu trúc nhân cách con người, được xem là
khái niệm luân thường đạo lý của con người, nó thuộc về vấn đề đánh giá
tốt/xấu, đúng/sai, lành/ác, dữ/hiền... trong phạm vi lương tâm con người.
Ngày nay, đạo đức được định nghĩa như sau: “Đạo đức là một hình thái
thức xã hội đặc biệt bao gồm một hệ thống những quan điểm, quan niệm,
những quy tắc, nguyên tắc, chuẩn mực xã hội. Nó ra đời, tồn tại và biến đổi từ
nhu cầu của xã hội, nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho
phù hợp với lợi ích, hạnh phúc của con người và sự tiến bộ của xã hội trong
mối quan hệ giữa con người với con người, giữa cá nhân và xã hội” [12, tr.12].
Tóm lại, đạo đức là tập hợp những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực xã
hội nhằm điều chỉnh và đánh giá cách ứng xử của con người trong quan hệ với
nhau và quan hệ với xã hội, chúng được thực hiện bởi niềm tin các cá nhân, bởi
truyền thông và sức mạnh của dư luận xã hội.

1.2.2.2 Môn Đạo đức
Môn Đạo đức ở tiểu học giữ vai trò chủ đạo trong việc giúp học sinh
hình thành, phát triển ý thức và hành vi của người công dân. Thông qua các bài
học về lối sống, đạo đức, môn Đạo đức bồi dưỡng cho học sinh những phẩm
12


chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công dân, đặc biệt là tình cảm, niềm
tin, nhận thức, cách ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức và quy định của
pháp luật, có kỹ năng sống và bản lĩnh để học tập, làm việc và sẵn sàng thực
hiện trách nhiệm công dân trong xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam và hội
nhập quốc tế.
Nội dung chủ yếu của môn Đạo đức là giáo dục đạo đức, giá trị sống, kỹ
năng sống, pháp luật và kinh tế.
Giáo dục đạo đức là quá trình tác động sư phạm có mục đích, có kế
hoạch nhằm giáo dục học sinh ý thức, hành vi đạo đức phù hợp với chuẩn mực
đạo đức xã hội và quy định của pháp luật; trên cơ sở đó hình thành, phát triển
cho học sinh các phẩm chất đạo đức chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công
dân Việt Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển cá nhân và thực hiện quyền, nghĩ vụ,
trách nhiệm công dân.
1.2.2.3 Dạy học môn Đạo đức
Dạy học môn Đạo đức là quá trình dưới vai trò chủ đạo của giáo viên (tổ
chức, hướng dẫn, chỉ đạo) học sinh tự giác, tích cực, chủ động tiến hành hoạt
động học, rèn luyện nhằm thực hiện có hiệu quả các mục tiêu nhiệm vụ của
môn học đó là hình thành các năng lực cốt lõi và 5 phẩm chất đạo đức cơ bản:
Yêu nước; Nhân ái; Trung thực; Chăm chỉ; Trách nhiệm ở học sinh.
Mục tiêu dạy học môn Đạo đức được quy định cụ thể trong mục tiêu
chương trình giáo dục tiểu học 2018:
Giúp học sinh hình thành và phát triển các phẩm chất chủ yếu: Yêu nước,
nhân ái, chăm chỉ, trung thực và trách nhiệm. Những phẩm chất đạo đức này

được hình thành, phát triển gắn liền với quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của
người công dân Việt Nam.
Giúp học sinh hình thành, phát triển các năng lực của người công dân
Việt Nam đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và cộng đồng xã hội theo yêu
cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa và
13


cách mạng công nghiệp mới, đặc biệt là yêu cầu của sự nghiệp xây dựng nhà
nước pháp quyền và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đó là:
năng lực phát triển bản thân; năng lực điều chỉnh hành vi đạo đức, năng lực
điều chỉnh hành vi pháp luật; năng lực giải quyết vấn đề kinh tế.
1.2.3. Quản lý dạy học môn Đạo đức
Quản lý dạy học môn Đạo đức là những tác động có mục đích của chủ
thể quản lý tới quá trình dạy học đạo đức và các lực lương liên đới nhằm đưa
hoạt động dạy học môn đạo đức đạt kết quả mong muốn, hiệu quả nhất.
Về bản chất, quản lý hoạt động dạy học môn đạo đức là quá trình tác
động có mục đích của chủ thể quản lý lên các thành tố tham gia vào quá trình
dạy học nhằm đạt mục tiêu giáo dục đạo đức (nhằm hình thành niềm tin, lý
tưởng, động cơ thái độ, tình cảm, hành vi và thói quen. Đó là những phẩm chất
đạo đức và năng lực cốt lõi cần hình thành ở học sinh).
Quản lý dạy học môn Đạo đức là quản lý quá trình dạy học Đạo đức
cùng các lực lượng liên đới, một quá trình sư phạm đặc thù, thông qua việc
thực hiện các chức năng quản lý như: Lập kế hoạch dạy học, Tổ chức thực hiện
kế hoạch, Chỉ đạo thực hiện và kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học
môn Đạo đức.
1.3. Những vấn đề cơ bản về dạy học môn Đạo đức theo chương trình phổ
thông mới ở trường tiểu học
1.3.1. Mục tiêu, nội dung chương trình dạy học môn Đạo đức theo chương
trình phổ thông mới ở trường tiểu học

1.3.1.1 Mục tiêu môn Đạo đức cấp tiểu học
Môn Đạo đức cấp tiểu học nhằm giúp học sinh:
Bước đầu hình thành, phát triển ở học sinh những hiểu biết ban đầu về
chuẩn mực hành vi đạo đức, pháp luật và sự cần thiết thực hiện theo các chuẩn
mực đó trong quan hệ với bản thân, công việc và người khác, cộng đồng, đất
nước, nhân loại và môi trường tự nhiên; Hình thành ở học sinh thái độ, hành vi

14