1
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
1
BÁO CÁO THU NHẬP
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
2
NHỮNG CÂU HỎI VỀ BÁO CÁO THU NHẬP
1. Kế toán theo tiền mặt và kế toán theo thực tế phát sinh?
2. Cơ sở lý thuyết để xác đònh doanh thu và chi phí?
3. Phân nhóm doanh thu và chi phí?
4. Liên kết báo cáo thu nhập và bảng cân đối kế toán?
5. Qui trình căn bản: báo cáo thu nhập được lập như thế nào?
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
3
PHẦN 1:
NGUYÊN LÝ CỦA
BÁO CÁO THU NHẬP
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
4
CHU KỲ KINH DOANH
Hàng
tồn kho
Khoản
phải thu
Tiền
mặt
Mua hàng

Bán hàng
Thu tiền
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
5
KỲ KẾ TOÁN
9 Cần phải có những khoảng thời gian có độ dài đồng
nhất để đo lường kết quả kinh doanh
9 Không nhất thiết phải trùng với chu kỳ kinh doanh
9 Không nhất thiết phải trùng với niên lòch
9 Thường tính theo năm tài khóa
9 Có thể tính theo tháng hay quý
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
6
KẾ TOÁN THEO TIỀN MẶT (Cash Accounting)
• Doanh thu được ghi nhận khi công ty thực thu tiền mặt, chi phí
được ghi nhận khi công ty thực chi tiền mặt.
Ví dụ: Công ty Allen trong tháng 1:
– Vốn góp của chủ sở hữu $20,000
– Vay $12,000 với lãi suất 12%/năm
– Mua hàng $40,000 trả tiền mặt $26,000
– Trả tiền thuê nhà $4,000 cho hai tháng
– Trả tiền bảo hiểm $2,400 cho cả năm
– Bán hàng $50,000 (giá vốn $32,000), thu tiền mặt $34,000
– Trả lương $5,000
2
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
7

Tiền mặt thu từ khách hàng……………… $34,000
Trừ các chi phí tiền mặt:
Mua hàng…………………………………………………… $26,000
Trả lương……………………………………………………… 5,000
Thuê nhà……………………………………………………… 4,000
Bảo hiểm……………………………………………………… 2,400
Cộng các khoản chi tiền mặt…………………… 37,400
Chi vượt thu……………………………………………………………… (3,400)
KẾ TOÁN THEO TIỀN MẶT (tiếp)
–Vốn góp của chủ sở hữu $20,000
–Vay $12,000 với lãi suất 12%/năm
–Mua hàng $40,000 trả tiền mặt $26,000
–Trả tiền thuê nhà $4,000 cho hai tháng
–Trả tiền bảo hiểm $2,400 cho cả năm
–Bán hàng $50,000 (giá vốn $32,000), thu tiền mặt $34,000
–Trả lương $5,000
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
8
1. Không liên kết doanh thu với các chi phí dùng để tạo ra doanh
thu
¾ Tiền thuê nhà và tiền bảo hiểm?
¾ Tiền mua hàng?
2. Thường làm cho doanh thu bò ghi nhận chậm lại
¾ Mua hàng về kho
¾ Thuyết phục khách hàng
¾ Giao hàng hay thực hiện dòch vụ
¾ Thu tiền từ khách hàng
¾ Chờ đến khi hết hạn bảo hành
HAI NHƯC ĐIỂM CỦA KẾ TOÁN TIỀN MẶT

Công đoạn quan
trọng nhất
Thời điểm ghi
nhận doanh thu
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
9
KẾ TOÁN THỰC TẾ PHÁT SINH (Accrual Accounting)
• Đònh nghóa doanh thu:
– Khoản tăng của Vốn chủ sở hữu
– Là kết quả của việc tăng tài sản hoặc giảm trách nhiệm nợ
(thu tiền mặt, tăng khoản phải thu, giảm khoản ứng trước)
– Là kết quả của việc giao hàng hoặc thực hiện dòch vụ cho
khách hàng
• Đònh nghóa chi phí:
– Khoản giảm của Vốn chủ sở hữu
– Là kết quả của giảm tài sản hoặc tăng trách nhiệm nợ
(chi tiền mặt, tăng khoản phải trả)
– Là kết quả của việc tạo ra doanh thu
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
10
THỜI ĐIỂM GHI NHẬN THEO THỰC TẾ PHÁT SINH
• Thời điểm ghi nhận doanh thu:
– Đã giao hàng, hoặc đã hoàn thành toàn bộ hay hầu hết dòch
vụ dự kiến phải thực hiện.
– Nhận được tiền, hoặc nhận được phiếu ghi nợ, hoặc một tài
sản có giá trò xác đònh.
• Thời điểm ghi nhận chi phí:
– Chi phí gắn liền sản phẩm: ghi nhận vào thời điểm phát sinh

doanh thu.
– Chi phí theo thời gian: ghi nhận theo thời kỳ công ty sử dụng
ích lợi của tài sản đó.
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
11
BÁO CÁO THU NHẬP THEO THỰC TẾ PHÁT SINH
Doanh thu bán hàng………………. $50,000
Trừ các chi phí:
Giá vốn hàng bán………………. $32,000
Chi phí lương…………………… 5,000
Chi phí thuê nhà….…………….. 2,000
Chi phí bảo hiểm………………. 200
Chi phí lãi vay…………………. 120
Tổng chi phí………………. 39,320
Lợi nhuận ròng…………………… $10,680
–Vốn góp của chủ sở hữu $20,000
–Vay $12,000 với lãi suất 12%/năm
–Mua hàng $40,000 trả tiền mặt $26,000
–Trả tiền thuê nhà $4,000 cho hai tháng
–Trả tiền bảo hiểm $2,400 cho cả năm
–Bán hàng $50,000 (giá vốn $32,000), thu tiền mặt $34,000
–Trả lương $5,000
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
12
TRỞ LẠI VỚI KẾ TOÁN TIỀN MẶT
• Mỗi khi báo cáo lợi nhuận bằng phương thức kế toán
theo thực tế phát sinh, lãi (lỗ) ròng là phần tăng (giảm)
vốn chủ sở hữu.

Nhược điểm thứ ba, cũng là nhược điểm lớn nhất
của kế toán tiền mặt:
Kế toán tiền mặt không thể hiện được sự
tăng hay giảm của vốn chủ sở hữu
3
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
13
ĐO LƯỜNG DOANH THU
1. Khoản dự kiến không thu được (Uncollectible
Accounts.)
2. Khoản dự kiến giảm giá do khách hàng thanh toán
sớm (Sales Discounts.)
3. Khoản dự kiến hàng bò trả lại hoặc phải giảm giá
(Sales Returns & Allowances.)
4. Hàng bán trả chậm quá một năm: phải tính doanh thu
bằng hiện giá của dòng tiền dự kiến sẽ thu được.
ỴCòn lại là doanh thu thuần (doanh thu ròng)
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
14
DOANH THU KHÁC VỚI THU
• Thu tiền khách hàng nợ không phải doanh thu:
– Tăng tiền mặt
– Giảm khoản phải thu
Ỉ Không tăng vốn CSH
• Thu phát hành cổ phần không phải doanh thu:
– Tăng tiền mặt và tăng vốn CSH
– Không phải kết quả của giao dòch với khách hàng
Khi có nghi ngờ, hãy trở lại xem đònh nghóa

29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
15
• Đối với công ty thương mại:
Giá vốn hàng tồn kho đầu kỳ
+ Giá vốn hàng mua thêm trong kỳ
- Giá vốn hàng tồn kho cuối kỳ
= Giá vốn hàng bán trong kỳ
• Đối với công ty sản xuất:
Giá vốn thành phẩm tồn kho đầu kỳ
+ Giá vốn thành phẩm sản xuất ra trong kỳ
- Giá vốn thành phẩm tồn kho cuối kỳ
= Giá vốn hàng bán trong kỳ
• Vấn đề: xác đònh giá vốn thành phẩm sản xuất trong kỳ?
CHI PHÍ GẮN LIỀN SẢN PHẨM BÁN RA
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
16
CHI PHÍ GẮN VỚI THỜI GIAN: LÃI VAY
• Lãi vay được tính vào chi phí trong kỳ, cho dù công ty không
thực chi tiền mặt trong kỳ.
• Lãi vay làm tăng chi phí và giảm lợi nhuận chòu thuế, do đó
lãi vay còn có tên là “lá chắn thuế” (taxshield)
• Việc tính lãi vay theo phát sinh, không theo tiền mặt có phải
là hợp lý?
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
17
CHI PHÍ GẮN VỚI THỜI GIAN: KHẤU HAO
• Khấu hao: phần giảm giá trò của tài sản cố đònh theo thời

gian được chuyển thành chi phí trong quá trình tạo ra doanh
thu .
• Khấu hao làm tăng chi phí và giảm lợi nhuận chòu thuế, do đó
cũngtạora“láchắnthuế” (taxshield)
• Khấu hao có phản ánh hao mòn thực hay giảm giá trò thực
của tài sản?
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
18
CÁC CHI PHÍ KHÁC
• Chi phí quảng cáo tiếp thò có được tính vào một năm?
• Chi phí đào tạo và tư vấn có nên tính vào một năm?
– Nếu tính vào một năm: có thể vi phạm quy ước về thời
điểm tương xứng
– Nếu phân bổ cho các năm sau: có thể vi phạm quy ước về
tính thận trọng
4
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
19
CHI PHÍ KHÁC VỚI CHI
• Chi tiền mua hàng nhập kho không phải chi phí:
– Giảm tiền mặt hoặc tăng khoản phải trả
– Tăng hàng trong kho
Ỉ Không giảm vốn CSH
• Chi trả cổ tức không phải là chi phí:
– Giảm tiền mặt và vốn CSH
– Không phải là giao dòch để tạo ra doanh thu
• Thuế thu nhập doanh nghiệp có phải là chi phí ???
Khi có nghi ngờ, hãy trở lại xem đònh nghóa

29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
20
Tài sản = Trách nhiệm nợ + Vốân CSH
Tài sản = T/n nợ + Vốân góp + Lợi nhuận giữ lại
Tài sản = T/n nợ + Vốân góp + Lợi nhuận ròng – Cổ tức
Tài sản = T/n nợ + Vốân góp + Doanh thu – Chi phí – Cổ tức
BÁO CÁO THU NHẬP VÀ ĐẲNG THỨC KẾ TOÁN
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
21
PHẦN 2:
QUY TRÌNH KẾ TOÁN
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
22
• Bảng cân đối thể hiện bức tranh tài chính
tại một thời điểm
• Báo cáo thu nhập cho thấy hiệu quả kinh
doanh qua một thời kỳ:
– Thể hiện các doanh thu và chi phí trong
một thời kỳ
– Giải thích sự thay đổi giữa bảng cân đối
đầu kỳ và cuối kỳ
SỐ LIỆU THỜI ĐIỂM vs. SỐ LIỆU THỜI KỲ
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
23
TÀI KHOẢN THƯỜNG XUYÊN VÀ TẠM THỜI
• Các tài khoản của bảng cân đối là tài khoản thường xuyên

• Các số liệu được tích lũy từ khi công ty bắt đầu hoạt động
• Các tài khoản của báo cáo thu nhập là tài khoản tạm thời
• Các tài khoản luôn luôn được bắt đầu bằng số 0
• Các tài khoản luôn được đưa về số 0 khi khóa sổ
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
24
CÁC BƯỚC CĂN BẢN TRONG QUY TRÌNH
1. Ghi nhật ký kế toán
2. Nhập vào sổ cái (tài khoản hình T)
3. Lập bảng cân đối thử
4. Điều chỉnh bảng cân đối thử
5. Khóa sổ các tài khoản thu chi
6. Lập bảng cân đối kế toán và báo cáo thu nhập
5
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
25
GHI NHẬT KÝ KẾ TOÁN
• Đây là bước mang tính phân tích nhất, các bước sau chủ yếu thiên về qui
trình máy móc.
• KHÔNG BAO GIỜ GHI SỐ ÂM!!!!!!!!!
423
15
423
15
111
222
333
111

Tiền mặt
Vốn góp chủ sở hữu
Chủ sở hữu góp vốn bằng tiền mặt
Hàng trong kho
Tiền mặt
Mua hàng nhập kho để bán
1
2
12/8
13/8
Ghi cóGhi nợ
Mã
tài
khoản
Tài khoản và chú giải
Số
TT
Ngày
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
26
NHẬP VÀO SỔ CÁI (TÀI KHOẢN CHỮ T)
Tài sản Trách nhiệm nợ
Vốn CSH
Tiền mặt
Ghi nợ Ghi có
+
-
Hàng trong kho
Ghi nợ Ghi có

+
-
Khoản phải thu
Ghi nợ Ghi có
+
-
Tài sản cố đònh
Ghi nợ Ghi có
+
-
Khấu hao tích lũy
Ghi nợ Ghi có
-
+
Khoản phải trả
Ghi nợ Ghi có
-
+
Kh/hàng trả trước
Ghi nợ Ghi có
-
+
Vốn góp
Ghi nợ Ghi có
-
+
Lợi nhuận giữ lại
Ghi nợ Ghi có
-
+

Doanh thu
Ghi nợ Ghi có
-
+
Giá vốn hàng bán
Ghi nợ Ghi có
+
-
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
27
• Mỗi tài khoản T có thể là một hay nhiều trang trong sổ cái
• Chúng ta luôn hình dung các tài khoản theo ba nhóm: Tài
sản, Trách nhiệm nợ, và Vốn chủ sở hữu
• Lưu ý các tài khoản nghòch đảo (contra account)
• (Tại sao??)
• Lưu ý các tài khoản tạm thời
NHẬP VÀO SỔ CÁI (TÀI KHOẢN CHỮ T)
Khấu hao tích lũy
Ghi nợ Ghi có
-
+
Doanh thu
Ghi nợ Ghi có
-
+
Giá vốn hàng bán
Ghi nợ Ghi có
+
-

Chi phí lương
Ghi nợ Ghi có
+
-
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
28
BẢNG CÂN ĐỐI THỬ TRƯỚC ĐIỀU CHỈNH
Tên tài khoản
Cộng
• Tổng cộng không cân hai bên
có nghóa là chắc chắn sai.
• Tổng cộng cân hai bên: không
có nghóa là chắc chắn đúng!
• Không bao giờ có số âm!
• Không có vùng xám!!!!
• Ý nghóa của con số tổng cộng?
Nợ Có
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
29
CÁC MỤC ĐIỀU CHỈNH
• Loại điều chỉnh thứ nhất: Tìm và khắc phục các sai sót làm cho
hai phía của bảng cân đối không cân.
• Loại điều chỉnh thứ hai: ghi các doanh thu và chi phí chưa thể
hiện trong nhật ký
– Các doanh thu phát sinh trong kỳ và đã thu trước
– Các doanh thu phát sinh trong kỳ nhưng chưa thu
– Các chi phí phát sinh trong kỳ và đã chi trước
– Các chi phí phát sinh trong kỳ nhưng chưa chi

• Kết quả thu được: bảng cân đối thử sau khi điều chỉnh
29-Sep-03
Bui Van - Tan Binh
30
CÁC MỤC ĐIỀU CHỈNH (tiếp)
• Lưu ý cho loại điều chỉnh thứ hai:
– Mỗi điều chỉnh tác động đến ít nhất một tài khoản thường
xuyên và ít nhất một tài khoản tạm thời
– Không bao giờ được phép điều chỉnh Nợ hay Có trên tài
khoản tiền mặt
• Nhắc nhở cho những người hay quên:
– Tài khoản tạm thời là tài khoản của báo cáo thu nhập, tài
khoản thường xuyên là tài khoản của bảng cân đối.
– Chi phí khấu hao là tài khoản tạm thời, trong khi khấu hao
tích lũy là tài khoản thường xuyên.