Kỹ năng tranh tụng các vụ việc dân sự
MỤC LỤC
I. Khái quát chung về thừa kế và tranh chấp thừa kế 3
II. Đặc điểm về các vụ việc về tranh chấp thừa kế 3
III. Kỹ năng của luật sư trong việc hỗ trợ khách hàng
khởi kiện tranh chấp thừa kế ra tòa án 6
1. Luật sư cần biết rõ về khách hàng 6
2. Luật sư cần nắm vững yêu cầu của khách hàng 7
3. Tìm hiểu yêu cầu của khách hàng 7
4. Kỹ năng tiếp xúc với khách hàng 8
5. Hướng dẫn khách hàng những vấn đề về thủ tục khởi kiện 14
6. Kỹ năng chuẩn bị hồ sơ khởi kiện 15
7. Kỹ năng thu thập chứng cứ 16
8. Luật sư cần xác định rõ di sản tranh chấp thừa kế 17
III. Kết luận 23
Học viên: Trần Mạnh Cường Page
1
Kỹ năng tranh tụng các vụ việc dân sự
Điều 58 Hiến pháp năm 1992 quy định: "Nhà nước bảo hộ quyền sở hữu
hợp pháp và quyền thừa kế của công dân". Từ pháp lệnh thừa kế năm 1990 đến
BLDS năm 1995, BLDS năm 2005 và các văn bản pháp luật hiện hành thể hiện
quan điểm không ngừng hoàn thiện những quy định pháp luật về thừa kế nhằm
đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức. Tuy nhiên,
trên thực tế số lượng các tranh chấp thừa kế vẫn có số lượng tương đối lớn vì tính
chất đặc biệt của loại tranh chấp này là liên quan đến di sản của người đã chết.
Hơn nữa tranh chấp về thừa kế là một trong những tranh chấp phức tạp nhất trong
số những tranh chấp dân sự. Đặc biệt là hầu hết những tranh chấp về thừa kế đều
có mối liên quan đến quyền sử dụng đất, quyền sỡ hữu nhà cho nên tính gay gắt,
phức tạp trong quá trình giải quyết các tranh chấp thừa kế đã tạo nên sự đặc thù,
riêng biệt của loại tranh chấp này. Xoay quanh vấn đề thừa kế trong thực tiễn đời
sống xã hội đã này sinh hàng trăm những vấn đề khác nhau liên quan đến di chúc,

liên quan đến phân chia di sản, quản lý di sản, liên quan đến người thừa kế, diện
thừa kế, hàng thừa kế, rồi các vấn đề di tặng, di sản thờ cúng hay những nghĩa vụ
mà người chết để lại…Khi những quyền và lợi ích hợp pháp của các bên liên quan
đến những vấn đề trên không thể dung hòa được, những mâu thuẫn, bất đồng xoay
quanh vấn đề thừa kế đã bộc phát ra bên ngoài và trở thành tranh chấp thừa kế.
Đây cũng là một loại tranh chấp mà khách hàng thường yêu cầu luật sư giúp đỡ
trong việc khởi kiện ra tòa án.
Học viên: Trần Mạnh Cường Page
2
Kỹ năng tranh tụng các vụ việc dân sự
I. Khái quát chung về thừa kế và tranh chấp thừa kế
Thừa kế là việc dịch chuyển tài sản của người chết cho những người còn
sống theo di chúc hoặc theo pháp luật.
Pháp luật về thừa kế của Việt Nam quy định việc chuyển tài sản của người
chết cho người khác theo hai hình thức
- Theo di chúc: tức là người có tài sản lập di chúc để định đoạt tài sản của
mình cho người khác.
- Theo pháp luật: tức là việc người thừa kế được nhận di sản thừa kế trong
trường hợp không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp và một số trường hợp
đặc biệt khác mà pháp luật quy định.
Tranh chấp thừa kế là những xung đột, mâu thuẫn, bất đồng được bộc lộ ra
bên ngoài về quyền thừa kế, về việc thực hiện nghĩa vụ do người chết để lại, thanh
toán các khoản chi từ di sản…
II. Đặc điểm về các vụ việc về tranh chấp thừa kế
Đặc điểm thứ nhất: Đây là quan hệ tranh chấp liên quan đến những người
thân thích, ruột thịt trong gia đình, dòng tộc. Tranh chấp xung quanh thừa kế di
sản là loại tranh chấp nặng nề, phức tạp, ở một khía cạnh nào đó liên quan đến
tình cảm thiêng liêng nhiều lúc sâu lắng trong tâm khảm không chỉ giữa những
người đang tranh chấp mà vô hình chung nó liên quan đến quan hệ với người đã
quá cố để lại di sản thừa kế…

Quan hệ tranh chấp thoạt nhìn thì có vẻ như đơn giản, nhưng bên trong
chứa chất mâu thuẫn phức tạp, nặng nề và nhiều lúc rất gay gắt, sâu sắc. Quan hệ
tranh chấp thừa kế không chỉ liên quan đến một vài đương sự, nhiều vụ việc thực
tế liên quan đến rất nhiều người trong gia đình, họ tộc. Để bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của khách hàng mình trong tranh chấp thừa kế, Luật sư còn cần có trách
Học viên: Trần Mạnh Cường Page
3
Kỹ năng tranh tụng các vụ việc dân sự
nhiệm trong việc giữ gìn tình anh em, nghĩa đồng bào, tình ruột thịt, và xa hơn là
tình làng nghĩa xóm, vun đắp cho tình nghĩa gia đình anh em ruột thịt và tạo cho
xã hội ổn định và phát triển.
Đặc điểm thứ hai: Quan hệ tranh chấp về thừa kế gắn liền với nhiều yếu tố
truyền thống gia phong, gia tộc có những quan hệ gắn với gốc rễ, cội nguồn của
một gia đình, họ tộc, thậm chí ở nhiều địa phương gắn với nhiều phong tục tập
quán sắc tộc, quần cư… Yếu tố gốc gác cội nguồn thể hiện trong quan hệ thừa kế
vừa cụ thể, vừa tế nhị – vì không chỉ là quan hệ pháp lý đơn thuần, mà còn mang
nặng tình cảm của từng cá nhân tham gia vào quan hệ đó.
Đặc điểm thứ ba: Quan hệ tranh chấp về di sản thừa kế không chỉ liên quan
chủ yếu đến quan hệ tài sản và quyền tài sản, mà còn liên quan đến quyền nhân
thân của các đương sự tranh chấp thừa kế. Việc thừa nhận được hưởng di sản gắn
với cội nguồn, quyền nhân thân của họ. Cũng từ đó nhiều lúc liên quan đến danh
dự của từng cá nhân trong xã hội. Có nhiều trường hợp đương sự không chỉ đơn
thuần được hưởng di sản của người để lại thừa kế, mà qua đó để khẳng định tính
huyết thống, tình cảm của người quá cố đối với mình và ngược lại, bằng cách đó
duy trì quan hệ gia đình với người khác…
Đặc điểm thứ tư: Quan hệ tranh chấp về thừa kế, bao giờ cũng liên quan
đến tài sản và quyền tài sản, thường di sản là những tài sản có giá trị lớn hoặc di
sản có ý nghĩa về tinh thần… Di sản càng có giá trị lớn về kinh tế, có ý nghĩa lớn
về mặt tinh thần thì tranh chấp càng gay gắt và đó là quy luật. Hơn nữa, do những
hạn chế của hệ thống pháp luật nước ta trước đây còn thiếu hoặc chưa quy định

đầy đủ về thủ tục đăng ký, quản lý tài sản của công dân (đặc biệt là bất động sản),
nên việc xác định nguồn gốc của di sản thừa kế trở nên khá phức tạp, khó khăn.
Vấn đề khó khăn nan giải của Luật sư là xác định đúng, chính xác có phải người
Học viên: Trần Mạnh Cường Page
4
Kỹ năng tranh tụng các vụ việc dân sự
để lại thừa kế là chủ sở hữu đích thực tài sản đó hay không, đặc biệt liên quan đến
bất động sản.
Đặc điểm thứ năm: Liên quan đến các văn bản quy phạm pháp luật điều
chỉnh quan hệ thừa kế. Thực tế hệ thống pháp luật của nước ta trong lĩnh vực thừa
kế, giải quyết tranh chấp thừa kế chưa đồng bộ, thậm chí có chỗ còn chưa thống
nhất, còn chồng chéo, mâu thuẫn. Do điều kiện khách quan của các cuộc chiến
tranh giải phóng đất nước, chúng ta đã không dành sự quan tâm thích đáng đối với
lĩnh vực pháp luật này. Hơn nữa, do chiến tranh kéo dài, những hồ sơ về gốc gác
tài sản của công dân cũng thất lạc, mất mát… Sau khi thành lập nhà nước mới và
sau khi giải phóng miền nam, những quy định pháp luật về chuyển dịch tài sản và
quản lý tài sản (đặc biệt là bất động sản) từ chế độ cũ sang chế độ mới cũng thay
đổi và khác biệt về bản chất.
Đặc điểm thứ sáu: Nói đến thừa kế là liên quan đến Luật Hôn nhân – Gia
đình, Luật Hôn nhân – Gia đình của nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà mới có
hiệu lực từ năm 1961 nhưng do đất nước bị kẻ thù chia cắt nên luật này chỉ mới có
hiệu lực ở miền Bắc. Đến năm 1980, khi Quốc hội chung của cả nước thống nhất
mới có Nghị quyết về áp dụng văn bản quy phạm luật thống nhất chung cho cả
nước trong đó có Luật Hôn nhân – Gia đình. Do đặc thù lịch sử đó, quan hệ hôn
nhân – gia đình ở nước ta trong các giai đoạn lịch sử vừa qua là phức tạp, cùng
với sự chuyển dịch dân số, con người từ vùng này sang vùng khác trong điều kiện
chiến tranh làm cho quan hệ hôn nhân – gia đình càng phức tạp hơn.
Đặc điểm thứ bảy: liên quan đến quan hệ thừa kế: Trên đất nước chúng ta
có 54 dân tộc anh em cùng chung sống, mỗi dân tộc có truyền thống và tập quán
riêng, liên quan đến thừa kế. Thậm chí cùng là một dân tộc nhưng ở mỗi vùng,

miền, địa phương lại tồn tại tập quán riêng về thừa kế mà tại địa phương đó đã
Học viên: Trần Mạnh Cường Page
5
Kỹ năng tranh tụng các vụ việc dân sự
thành thông lệ, ví dụ như quyền thừa kế của con trai trưởng, hoặc thừa kế theo
huyết thống dấu ấn chế độ mẫu hệ… hoặc tồn tại ý thức trong một số người quan
niệm trọng nam, khinh nữ trong quan hệ thừa kế. Những quan niệm phong kiến ở
nhiều nơi ăn sâu, bám rễ và là nguyên nhân gây nên sự tranh chấp về thừa kế.
Đặc điểm thứ tám: Đây là đặc thù gây không ít khó khăn trong giải quyết
các tranh chấp về thừa kế, đó là do trình độ pháp lý của dân chưa cao, nhiều người
dân không hiểu biết những quy định của pháp luật thừa kế. Họ không biết họ có
quyền gì và như thế nào. Thậm chí, những quy định về di chúc để lại thừa kế họ
cũng không biết, những quy định của pháp luật chia thừa kế theo pháp luật họ
cũng không nắm được. Những đặc thù này gây những phức tạp nhất định trong
việc giải quyết các tranh chấp về thừa kế.
III. Kỹ năng của luật sư trong việc hỗ trợ khách hàng khởi kiện tranh
chấp thừa kế ra tòa án
1. Luật sư cần biết rõ về khách hàng
Do đòi hỏi nghề nghiệp Luật sư trước hết phải biết về khách hàng, đây là cả
một vấn đề khoa học và nghệ thuật lớn. Để bảo vệ lợi ích cho khách hàng, Luật sư
không thể không biết rõ về khách hàng của mình, đặc biệt trong các vụ việc tranh
chấp về thừa kế. Bằng cách gì và như thế nào để có được những thông tin đầy đủ
khách quan, chuẩn xác về khách hàng, điều đó phụ thuộc cách tiếp cận và khả
năng khai thác của từng cá nhân Luật sư. Luật sư cần lưu ý, khách hàng có thể là
tổ chức, pháp nhân được thừa kế theo di chúc của người để lại di sản thừa
kế.Trước hết, trong vụ việc tranh chấp thừa kế, luật sư cần có đầy đủ thông tin về
gốc gác, gia đình của chính khách hàng, những gì liên quan đến nhân thân của
khách hàng. Xác định chính xác quan hệ gia đình, dòng tộc của khách hàng với
Học viên: Trần Mạnh Cường Page
6

Kỹ năng tranh tụng các vụ việc dân sự
người để lại thừa kế… Xác định quan hệ của khách hàng với người hoặc số người
đang có tranh chấp về di sản thừa kế là đương sự của vụ án. Tìm hiểu và có đánh
giá chính xác quan hệ giữa họ với nhau. Xác định quan hệ khách hàng của mình
với những người có quyền và nghĩa vụ liên quan trong vụ việc tranh chấp.Xác
định quan hệ khách hàng với người làm chứng (nếu có) trong vụ tranh chấp.Bằng
cách nào đó xác định nét chữ, bút tích, thói quen, sở thích, ý muốn của khách
hàng. Ngoài ra, Luật sư cần tìm hiểu, cần biết về đạo đức, lối sống, quan hệ xã
hội, nghề nghiệp, vị trí công tác của khách hàng mình.Đồng thời, cần phải tìm
hiểu quan hệ gia đình, thái độ đối xử của khách hàng với người thân, với những
người khác mà khách hàng có quan hệ. Qua tìm hiểu, để Luật sư biết rõ mình
đang bảo vệ quyền, lợi ích cho khách hàng mình là ai, tạo ra sức mạnh nội tâm
trong công việc.
2. Luật sư cần nắm vững yêu cầu của khách hàng
Trong vụ việc tranh chấp tài sản: Tưởng đây là vấn đề đơn giản, nhưng qua
thực tế hành nghề Luật sư, không phải Luật sư nào cũng nắm vững và hiểu yêu
cầu đích thực của khách hàng.Hiểu yêu cầu của khách hàng, là nắm bắt được cốt
lõi mục đích và giới hạn cuối cùng của yêu cầu có thể đạt được, đồng thời tìm
hiểu khả năng thoả hiệp giải quyết tranh chấp bằng hoà giải.Để nắm được đầy đủ,
chi tiết yêu cầu của khách hàng, Luật sư có thể tìm hiểu, nghiên cứu qua:
3. Tìm hiểu yêu cầu của khách hàng
Qua đơn từ: Đối với khách hàng là nguyên đơn dân sự, Luật sư cần nghiên
cứu kỹ đơn kiện của khách hàng. Qua nghiên cứu đơn khởi kiện để xác định xem
thời hiệu khởi kiện còn không, yêu cầu cụ thể của khách hàng gồm những gì: Di
sản, quyền tài sản, và tìm hiểu xem ngoài ra khách hàng có yêu cầu gì khác
Học viên: Trần Mạnh Cường Page
7
Kỹ năng tranh tụng các vụ việc dân sự
không. Qua tiếp xúc và qua đơn, Luật sư phải nắm vững được mục đích thực tế,
mục đích sâu xa của khách hàng qua vụ kiện.Qua đơn của khách hàng, Luật sư có

thể nắm bắt nỗi niềm, dự cảm của khách hàng mình. Từ đó để Luật sư hiểu thêm
về các luận cứ mà khách hàng dựa vào đó đưa ra yêu cầu. Nghiên cứu đơn của
khách hàng là nguyên đơn dân sự, để Luật sư có thể giúp khách hàng hoàn chỉnh
lại đơn, mở rộng phạm vi, yêu cầu hoặc sơ bộ giới hạn yêu cầu… Việc nghiên cứu
kỹ đơn của khách hàng nhằm xác định đúng yêu cầu của khách hàng, sẽ giúp cho
Luật sư tìm những căn cứ pháp lý và căn cứ thực tế chứng minh cho yêu cầu
chính đáng của khách hàng và sẽ không có những trục trặc khi phiên toà diễn ra.
Tránh được tình trạng: ông nói gà, bà nói vịt giữa khách hàng và luật sư.Đối với
khách hàng là bị đơn dân sự, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho khách hàng
của mình, Luật sư phải nắm bắt căn cứ phản tố của khách hàng và những yêu cầu
mà khách hàng có thể đưa ra độc lập đối với nguyên đơn. Tìm hiểu những trăn
trở, băn khoăn của khách hàng, qua đơn phản tố, Luật sư có thể nắm bắt được tinh
thần mà khách hàng mình muốn giải quyết trong vụ việc, mức độ thoả hiệp,
những giới hạn không thể chấp nhận thoả hiệp, những vấn đề về nguyên tắc mang
tính sống còn trong giải quyết tranh chấp và chủ định của khách hàng về hướng
giải quyết vụ tranh chấp. Chuẩn bị tốt khâu này, tại phiên toà sẽ không có những
trục trặc bất ngờ có thể xảy ra giữa luật sư và khách hàng là bị đơn dân sự.
4. Kỹ năng tiếp xúc với khách hàng
4.1 Trao đổi với khách hàng về nội dung tranh chấp
Trước tiên Luật sư cần xác định được yêu cầu cụ thể của khách hàng,
những nguyện vọng của họ khi muốn yêu cầu tòa án giải quyết tranh chấp thừa kế
này. Để hiểu được những yêu cầu và mong muốn cụ thể đó Luật sư phải nắm
được nội dung của vụ việc tranh chấp. Luật sư có thể yêu cầu khách hàng trình
bày vụ việc và yêu cầu họ cung cấp các tài liệu về vụ việc.
Học viên: Trần Mạnh Cường Page
8
Kỹ năng tranh tụng các vụ việc dân sự
Khi đã có một cái nhìn sơ lược về vụ việc điều quan trọng tiếp theo là Luật
sư phải chỉ ra được loại quan hệ pháp luật tranh chấp có thực sự phải là tranh chấp
thừa kế hay không nếu phải thì thuộc loại nào:

- Tranh chấp về quyền thừa kế: Quyền yêu cầu chia di sản thừa kế, yêu cầu xác
nhận quyền thừa kế của mình hoặc yêu cầu bác bỏ quyền thừa kế của người khác;
- Tranh chấp thừa kế theo di chúc hay thừa kế theo pháp luật;
- Tranh chấp về di sản thừa kế nhà ở, quyền sử dụng đất;
- Tranh chấp về việc thực hiện nghĩa vụ do người chết để lại, thanh toán các
khoản chi từ di sản.
Luật sư cũng phải phân tích cho khách hàng thấy những khía cạnh của vấn
đề xoay quanh nội dung tranh chấp, phân tích và đưa ra các hướng giải quyết,
đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu trong hồ sơ, những thuận lợi và khó khăn
trên cương vị vị trí của khách hàng đối với tranh chấp thừa kế đó. Nhất là những
thuận lợi và khó khăn của khách hàng khi tham gia tố tụng, khởi kiện ra Tòa án.
4.2 Tư vấn cho khách hàng về việc có khởi kiện hay không
* Phân tích những lợi ích của việc khởi kiện hay không
Luật sư căn cứ vào các quy định pháp luật để tư vấn cho khách hàng những
lợi thế và bất lợi của họ khi quyết định đem vụ việc ra tòa án để giải quyết. Từ sự
tư vấn của luật sư, khách hàng sẽ quyết định có khởi kiện hay không, đó chính là
quyền tự định đoạt mà pháp luật quy định cho họ.
Thông thường thì các tranh chấp thừa kế xảy ra giữa những người trong
một gia đình, tính chất căng thẳng của mối quan hệ giữa họ đã lên tới mức muốn
pháp luật phân xử nên bất lợi lớn nhất của khách hàng khi khởi kiện những tranh
Học viên: Trần Mạnh Cường Page
9