t r ì n h đ ộ đ à o t ạ o

1
bộ lao động - thơng binh và x hộiã
Tổng cục dạy nghề
Dự án giáo dục kỹ thuật và dạy nghề (VTEP)

Giáo trình
a)
b)
c)
Hà Nội - 2004
Mô đun: sửa chữa và bảo dỡng
Hệ thống truyền lực
M sốã : har 01 29
Nghề : SửA CHữA ÔTÔ
Trình độ lành nghề
Logo
(Mặt sau trang bìa)
Mã tàI liệu: .
Mã quốc tế ISBN : ..
2
Tuyên bố bản quyền :
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình
Cho nên các nguồn thông tin có thể đợc
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho
các mục đích về đào tạo và tham khảo
Mọi mục đích khác có ý đồ lệch lạc hoặc
sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành
mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Tổng Cục Dạy nghề sẽ làm mọi cách để

bảo vệ bản quyền của mình.
Tổng Cục Dạy Nghề cám ơn và hoan nghên
các thông tin giúp cho việc tu sửa và hoàn
thiện tốt hơn tàI liệu này.
Địa chỉ liên hệ:
Dự án giáo dục kỹ thuật và nghề nghiệp
Tiểu Ban Phát triển Chơng trình Học liệu
................................................................
Lời tựa
(Vài nét giới thiệu xuất xứ của chơng trình và tài liệu)
Tài liệu này là một trong các kết quả của Dự án GDKT-DN ..

(Tóm tắt nội dung của Dự án)
(Vài nét giới thiệu quá trình hình thành tài liệu và các thành phần tham gia)
(Lời cảm ơn các cơ quan liên quan, các đơn vị và cá nhân đ tham gia )ã
(Giới thiệu tài liệu và thực trạng)
TàI liệu này đợc thiết kế theo từng mô đun/ môn học thuộc hệ thống mô đun/môn
học của một chơng trình, để đào tạo hoàn chỉnh
Nghề Sửa chữa ôtô ở cấp trình độ ..II
và đợc dùng làm Giáo trình cho học viên trong các khoá đào tạo, cũng có thể đợc sử
dụng cho đào tạo ngắn hạn hoặc cho các công nhân kỹ thuật, các nhà quản lý và ngời sử
dụng nhân lực tham khảo.
Đây là tài liệu thử nghiệm sẽ đợc hoàn chỉnh để trở thành giáo trình chính thức
trong hệ thống dạy nghề.
Hà nội, ngày . tháng năm
Giám đốc Dự án quốc gia
3
Mục lục
đề mục Trang
1- Lời tựa 3

2- Mục lục 4
3- Giới thiệu về mô đun 5
4- Sơ đồ quan hệ theo trình tự học nghề 6
5- Các hình thức học tập chính trong mô đun 7
6- Bài 1 : -Cấu tạo bộ ly hợp ma sát 8
- Bảo dỡng bộ ly hợp ma sát 13
7- Bài 2 : - Sửa chữa và bảo dỡng bộ ly hợp ma sá t 16
- Thực tập Sửa chữa bộ ly hợp ma sá t 19
8- Bài 3 : - Cấu tạo hộp số (cơ khí) 27
- Thực tập bảo dỡng hộp số cơ khí 32
9- Bài 4 : - Sửa chữa và bảo dỡng hộp số cơ khí 36
- Thực tập Sửa chữa hộp số cơ khí 40
10- Bài 5 ; - Sửa chữa và bảo dỡng hộp phân phối 43
- Thực tập Sửa chữa hộp phân phối 47
11- Bài 6 : - Cấu tạo truyền động các đăng 52
- Bảo dỡng truyền động các đăng 57
12- Bài 7 : - Sửa chữa và bảo dỡng truyền động các đăng 60
- Thực tập Sửa chữa truyền động các đăng 62
13- Đáp án các câu hỏi và bài tập 66
14- Các thuật ngữ chuyên môn 67
15- Tài liệu tham khảo 68


4
giới thiệu về mô đun
Vị trí, ý nghĩa, vai trò mô đun :
Hệ thống truyền lực của ôtô là tập hợp tất cả các bộ phận nối chuyển động từ động cơ
đến cầu chủ động, bao gồm : Ly hợp, hộp số và truyền động các đăng. Có nhiệm vụ :
truyền, cắt, thay đổi hớng chuyển động, biến đổi mômen và số vòng quay của động cơ
phù hợp với lực kéo của ôtô.

Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống truyền lực là một công việc có tính thờng xuyên, nặng
nhọc và quan trọng đối với nghề sửa chữa ôtô, nhằm nâng cao tuổi thọ ôtô và đáp ứng
cảm giác an toàn của ngời lái xe và hành khách đi trên xe. Công việc sửa chữa không chỉ
cần những kiến thức cơ học ứng dụng và kỹ năng sửa chữa cơ khí, mà nó còn đòi hỏi sự
yêu nghề của ngời thợ sửa chữa ôtô. Vì vậy công việc Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống
truyền lực đã trở thành một nghiệp vụ suốt đời của ngời thợ sửa chữa ôtô.
Mục tiêu của mô đun:
Nhằm đào tạo cho học viên có đầy đủ kiến thức về cấu tạo, nhiệm vụ và nguyên tắc
hoạt đông các bộ phận của hệ thống Truyền lực ôtô. Đồng thời có đủ kỹ năng phân định
để tiến hành bảo dỡng và kiểm tra, sửa chữa các h hỏng của các bộ phận của hệ thống
truyền lực ô tô. Với việc sử dụng đúng và hợp lý các trang thiết bị, dụng cụ đảm bảo đúng
quy trình yêu cầu kỹ thuật, an toàn và năng suất cao.
Mục tiêu thực hiện của mô đun:
1. Trình bày đầy đủ các yêu cầu, nhiệm vụ, phân loại của các bộ phận hệ thống truyền lực
(ly hợp, hộp số, các đăng) trên ôtô.
2. Trình bày đợc cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các bộ phận: Ly hợp ma sát, hộp số,
hộp phân phối và truyền động các đăng.
3. Phân tích đúng những hiện tợng, nguyên nhân h hỏng các bộ phận: Ly hợp ma sát, hộp
số, hộp phân phối và truyền động các đăng.
4. Trình bày đúng phơng pháp kiểm tra, sữa chữa và bảo dỡng những h hỏng của các bộ
phận: Ly hợp ma sát, hộp số, hộp phân phối và truyền động các đăng.
5. Tháo lắp, kiểm tra, bảo dỡng và sửa chữa các chi tiết của các bộ phận :ly hợp, hộp số,
các đăng đúng quy trình, quy phạm và đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật trong sửa chữa.
6. Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng và sửa chữa đảm bảo chính xác
và an toàn.
Nội dung chính của mô đun:
1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại của các bộ phân : Ly hợp ma sát, hộp số, hộp phân
phối và truyền động các đăng.
2. Cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của : Ly hợp ma sát, hộp số, hộp phân phối và truyền
động các đăng.

3. Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng và phơng pháp bảo dỡng, kiểm tra, sửa chữa các chi
tiết, bộ phận của : Ly hợp ma sát, hộp số, hộp phân phối và truyền động các đăng.
4. Bảo dỡng, tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa các bộ phận Ly hợp ma sát, hộp số, hộp phân
phối và truyền động các đăng.
Bài Danh mục các bài học Lý
thuyết
Thực
hành
Các hoạt
động
khác
Bài 1 Cấu tạo bộ ly hợp ma sát 4 20
Bài 2 Sửa chữa và bảo dỡng bộ ly hợp ma sát 2 20
Bài 3 Cấu tạo hộp số cơ khí 4 16
Bài 4 Sửa chữa và bảo dỡng hộp số cơ khí 3 20
Bài 5 Sửa chữa và bảo dỡng hộp phân phối 3 8
Bài 6 Cấu tạo truyền động các đăng 2 16
Bài 7 Sửa chữa và bảo dỡng truyền động các đăng 2 16
Cộng 21 112
5

Sơ đồ quan hệ theo trình tự học nghề



1
HAR 01 01
Điện kỹ
thuật
HAR 01 19

SC-BD phần cố định
động cơ
HAR 01 18
Kỹ thuật về động cơ
đốt trong
HAR 01 08
Kỹ thuật
đIện tử
HAR 01 10
Vật liệu cơ
khí
HAR 01 11
Dung sai
lắp ghépvà
ĐLKT
HAR 01 12
Vẽ kỹ thuật
HAR 01 13
An toàn
HAR 01 17
Nhập môn
nghề s/c ô tô
HAR 01 14
Thực hành
nghề bổ trợ
HAR 01 20
SC- BD phần
C/động động cơ
HAR 01 21
SC-BD Cơ cấu

phân phối khí
HAR 01 22
SC-BD Hệ thống
bôi trơn
HAR 01 23
SC-BD Hệ
thống làm mát
HAR 01 24
SC-BD Hệ thống
nhiên liệu xăng
HAR 01 25
SC-BD Hệ thống
nhiên liệu dieden
HAR 01 26
SC-BD Hệ thống
khởi động
HAR 01 27
SC-BD Hệ thống
đánh lửa
HAR 01 28
SC-BD Trang
thiết bị điện ô
HAR 01 29
SC-BD Hệ thống
truyền lực
HAR 01 30
SC-BD Cầu chủ
động
HAR 01 31
SC-BD Hệ thống di

chuyển
HAR 01 32
SC-BD Hệ thống lái
HAR 01 33
SC-BD Hệ thống
phanh
HAR 01 35
SC Pan ô tô
HAR 01 34
K.tra tình trạng kỹ
thuật Đcơ và ô tô
HAR 01 36
nâng cao hieụ quả
công việc
Bằngcông
nhân lành
nghề
HAR 02 06
Xác suất thống kê
HAR 02 07
Kỹ thuật tự động điều
khiển bằngđiện tử
HAR 02 08
Vẽ Auto CAD
HAR 02 19
Tổ chức
quản lý và
sản xuất
Chứng chỉ
bậc cao

HAR 02 11
Chẩn đoán
động cơ
HAR 02 12
Chẩn đoán
HT truyền
động ôtô
HAR 02 14
SC-BD bộ
tăng áp
HAR 02 15
SC-BD Hệ
thống phun
xăng điện tử
HAR 02 16
SC-BD BCA
điều khiển bằng
điện từ
HAR 02 17
SC-BD HT
đ/khiển bằng
khí nén
Bằngcông
nhận bậc
cao
Chứng
chỉ
nghề
HAR 01 09
Cơ kỹ thuật

HAR 02 13
Công nghệ phục hồi
chi tiết trong s/chữa
HAR 02 09
Công nghệ khí nén
và thủy lực
HAR 02 10
Nhiệt kỹ thuật
HAR 02 18
SC-BD Biến
mômen thủy
lực

Các hình thức học tập chính trong mô đun
1 . Học trên lớp về :
- Các yêu cầu, nhiệm vụ và cấu tạo chung của hệ thống truyền lực ôtô.
- Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại của các bộ phân : Ly hợp ma sát, hộp số,
hộp phân phối và truyền động các đăng.
- Cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của Ly hợp ma sát, hộp số, hộp phân phối và
truyền động các đăng.
2 . Học tại phòng học chuyên môn hoá về :
- Các hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của Ly hợp ma sát, hộp số, hộp phân
phối và truyền động các đăng.
- Quy trình bảo dỡng và tháo lắp Ly hợp ma sát, hộp số, hộp phân phối và
truyền động các đăng.
- Phơng pháp kiểm tra, sửa chữa và bảo dỡng các bộ phận của Ly hợp ma sát,
hộp số, hộp phân phối và truyền động các đăng.
3 . Thực tập tại xởng trờng về :
- Thực hành tháo lắp, bảo dỡng, kiểm tra và sửa chữa các bộ phận của ly hợp
ma sát, hộp số, hộp phân phối và truyền động các đăng trong các xởng sửa

chữa ôtô.
4 . Tham quan thực tế về :
- Bảo dỡng và sửa chữa các bộ Ly hợp ma sát, hộp số, hộp phân phối và
truyền động các đăng trong cơ sở sửa chữa ôtô hiện đại.
5 . Tự nghiên cứu và làm bài tập về :
- Các tài liệu tham khảo về bộ phận của hệ thống truyền lực ôtô.
- Vẽ sơ đồ cấu tạo, trình bày nguyên tắc hoạt động và các h hỏng, phơng pháp
kiểm tra, sửa chữa chi tiết của bộ ly hợp ma sát, hộp số, hộp phân phối và
truyền động các đăng ôtô.
Yêu cầu về đánh giá hoàn thành mô đun
1. Kiến thức:
- Trình bày đợc đầy đủ các nhiệm vụ, yêu cầu, cấu tạo và nguyên tắc hoạt
động các bộ phận của hệ thống truyền lực ôtô.
- Giải thích đúng những hiện tợng, nguyên nhân h hỏng và phơng pháp
bảo dỡng, kiểm tra, sữa chữa các bộ phận của hệ thống truyền lực ôtô
2. Kỹ năng:
- Tháo lắp, kiểm tra và bảo dỡng, sửa chữa đợc các h hỏng chi tiết, bộ
phận của hệ thống truyền lực đúng quy trình, quy phạm và đúng các tiêu
chuẩn kỹ thuật trong sửa chữa.
- Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng và sửa chữa đảm
bảo chính xác và an toàn.
- Chuẩn bị, bố trí và sắp xếp nơi làm việc vệ sinh, an toàn và hợp lý.
3. Thái độ:
- Chấp hành nghiêm túc các quy định về kỹ thuật, an toàn và tiết kiệm
trong bảo dỡng, sửa chữa.
- Có tinh thần trách nhiệm hoàn thành công việc đảm bảo chất lợng và
đúng thời gian .
- Cẩn thận, chu đáo trong công việc luôn quan tâm đúng, đủ không để xảy
ra sai sót.
7

8
Bài 1
Cấu tạo bộ ly hợp ma sát - M bài: HAR.02 29 01ã
Giới thiệu :
Bộ ly hợp ma sát là một bộ phận của hệ thống truyền lực ôtô đợc đặt giữa động cơ
và hộp số chính. Có nhiệm vụ cắt và truyền lực (mômen) từ động cơ đến hộp số,
thông qua lực ma sát của các bề mặt chi tiết. Do yêu cầu làm việc của bộ ly hợp cắt ,
nối liên tục, truyền lực lớn và chịu nhiệt độ cao nên các chi tiết dễ bị h hỏng cần đợc
tiến hành kiểm tra, điều chỉnh thờng xuyên và bảo dỡng, sửa chữa kịp thời để đảm
bảo các yêu cầu kỹ thuật và nâng cao tuổi thọ của bộ ly hợp ôtô.
Mục tiêu thực hiện:
1. Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ và phân loại của bộ ly hợp.
2. Trình bày đợc cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của bộ ly hợp ma sát.
3. Nhận dạng và bảo dỡng các bộ phận của bộ ly hợp ma sát đảm bảo đúng quy
trình, đúng yêu câù kỹ thuật.
Nội dung chính:
1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại Ly hợp.
2. Cấu tạo và hoạt động của bộ ly hợp ma sát
3. Tháo lắp, kiểm tra và bảo dỡng bộ ly hợp ma sát.
Học trên lớp
I. Giới thiệu chung về hệ thống truyền lực:
1. Sơ đồ cấu tạo chung hệ thống truyền lực

Hình 1-1: Sơ đồ cấu tạo chung hệ thống truyền lực
Hệ thống truyền lực là một bộ phận của cụm gầm ôtô (hình 1-1) gồm có: bộ ly
hợp , hộp số , hộp phân phối và truyền động các đăng . Dùng để truyền lực
( truyền mômen) và công suất từ động cơ đến cầu chủ động ôtô.
2 . Giới thiệu về bộ ly hợp
Bộ ly hợp là một bộ phận của hệ thống truyền lực ôtô, đợc đặt giữa động cơ và hộp
số chính. Có nhiệm vụ cắt và truyền lực (mômen) từ động cơ đến hộp số, để giúp cho

việc sang số dễ dàng khi ôtô đang hoạt động. Bộ ly hợp có nhiều loại, nhng thờng
dùng trong ôtô là bộ ly hợp ma sát, nhờ vào các tấm ma sát có hệ số ma sát cao để
truyền đợc mômen xoắn từ trục khuỷu đến trục sơ cấp hộp số.
Ly hợpĐộng cơ
Hộp số Các đăng
Truyền lực chính
Bán trục
Bánh xe chủ động
9
II. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại bộ ly hợp
1. Nhiệm vụ
Bộ ly hợp có các nhiệm vụ :
- Đóng và mở mạch truyền lực từ động cơ đến trục sơ cấp hộp số khi sang số mà
động cơ vẫn hoạt động.
- Duy trì mạch truyền lực trong suốt thời gian xe chạy bình thờng.
- Đảm bảo an toàn cho động cơ và hệ thống truyền lực khi bị quá tải.
2. Yêu cầu
- Truyền đợc mô men xoắn lớn nhất của động cơ mà không bị trợt.
- Khi đóng phải êm dịu không gây ra sự va đập trong hệ thống truyền lực.
- Khi mở phải dứt khoát để dễ sang số.
- Đảm bảo an toàn cho động cơ và hệ thống truyền lực khi bị quá tải.
- Kết cấu đơn giản, thoát nhiệt tốt và có độ bến cao.
- Điều khiển nhẹ nhàng và thuận lợi.
3- Phân loại
a) Theo dạng truyền lực gồm có :
- Ly hợp ma sát (có ma sát khô và ma sát ớt)
- Ly hợp điện từ
- Ly hợp thuỷ lực (biến mômen thuỷ lực)
b) Theo cơ cấu điều khiển gồm có :
- Điều khiển bằng cơ khí.

- Điều khiển bằng thuỷ lực
- Điều khiển bằng khí nén
Trong các loại ly hợp trên, ly hợp ma sát khô đợc sử dụng nhiều trong ôtô vì có
nhiều u điểm : Truyền mô men xoắn lớn, cấu tạo đơn giản, thoát nhiệt tốt, có độ
bền cao và dễ bảo dỡng, sửa chữa.
II. Cấu tạo và hoạt động của bộ ly hợp ma sát:
1. Cấu tạo: Gồm có 3 phần. (hình 1-2 )
a) Phần chủ động gồm có :


Hình 1-2 Cấu tạo bộ ly hợp ma sát
Vỏ ly hợp Đĩa ma sát
Thanh kéo
Đòn bẩy
Đòn mở
ổ bi tì
Lò xo épĐiã ép
Vỏ bao
Trục sơ cấp
Bánh đà
Đòn lắp thanh kéo
Bàn đạp ly hợp
Bàn đạp phanh
10
- Bánh đà
Là chi tiết của động cơ vừa là chi tiết của bộ phận chủ động đợc làm bằng gang có
tính dẫn nhiệt cao. Bánh đà đợc bắt chặt với trục khuỷu, trên bề mặt phẳng đợc gia
công nhẵn làm bề mặt tiếp xúc của ly hợp, mép ngoài có các lỗ ren để lắp vỏ ly hợp
và có các chốt định tâm đảm bảo độ đồng tâm giữa bánh đà với vỏ ly hợp.
- Vỏ ly hợp

Làm bằng thép dập có các lỗ để lắp và định tâm với bánh đà. Trên vỏ có các gờ lồi
hoặc lỗ để liên kết với đĩa ép và bên trong có các gờ định vị lò xo ép.
Hình 1-3 Cấu tạo bộ ly hợp loại lò xo màng
- Đĩa ép
Làm bằng gang có khả năng dẫn nhiệt tôt. Mặt tiếp giáp với đĩa bị động đợc gia công
nhẵn, mặt đối diện có các gờ lồi định vị lò xo ép và một số gờ có lỗ để lắp cần bẩy
liên kết với vỏ ly hợp.
- Các đòn mở (hình. 1-4) làm bằng thép, một đầu có lỗ lắp với gờ có lỗ của đĩa ép
bằng chốt, ở giữa có lỗ lắp với bu lông định vị trên vỏ ly hợp bằng đai ốc điều chỉnh
và đầu còn lại có mặt phẳng hoặc bắt bu lông chống mòn để tiếp xúc với ổ bi tỳ khi
mở ly hợp.
- Lò xo ép làm bằng thép loại lò xo hình trụ có 6-9 cái, dùng để ép chặt đĩa ép và đĩa
ly hợp vào bánh đà (Loại một lò xo ép dạng màng dùng trên ôtô con là loại kết hợp lò
xo ép và đòn mở).

a) b)
Hình 1-4 Cấu tạo đòn mở
a- Loại đòn mở rời b- Loại đòn mở kết hợp lò xo màng

Đai ốc giữ đòn mở
Bulông chống mòn
Con lăn
Quả tạ
Đòn mở
Chốt xoay
Đòn mở
Lò xo màng
Vỏ ly hợp và đĩa épĐĩa ma sát
Đòn bẩy
Đòn mở và lò xo màng

ổ bi tì
Bánh đà
11

b) Phần bị động gồm có :
- Đĩa ly hợp ( đĩa ma sát, hình.1-5)
Gồm các chi tiết : Moayơ làm bằng thép có dạng then hoa bên trong để lắp với phần
then hoa đầu trục sơ cấp hộp số, xơng đĩa tán chặt 2 vành thép lá, các lò xo giảm
chấn, đinh tán và các tấm ma sát làm bằng bột amiăng ép với dây đồng có hệ số ma
sát lớn, độ bền cao và có tính dẫn nhiệt tốt.
- Trục bị động ( trục sơ cấp hộp số )
Có phần then hoa lắp với đĩa bị động, có đầu trục định tâm lắp với ổ bi ở đuôi trục
khuỷu và có bánh răng xiên ăn khớp với bánh răng trên trục trung gian hộp số.

8

1


Hình 1-5 Cấu tạo đĩa ly hợp (đĩa ma sát)
c) Cơ cấu điều khiển gồm có : ( hình 1-6 )
- Bàn đạp, thanh kéo (hoặc dây kéo) dùng để truyền lực đến đòn ép.
- Đòn bẩy (càng cua) dùng để điều khiển khớp trợt và ổ bi tỳ mở (cắt) ly hợp.

a) b)
Hình 1-6 Cấu tạo cơ cấu điều khiển ly hợp
a- Điều khiển bằng cơ khí b) Điều khiển bằng thuỷ lực
4
Đĩa ma sá
Đĩa thép Đinh tán

Lò xo đĩa
Đinh tán Tấm ma sát
Tấm ma sát
Moayơ Đĩa thép
Lò xo giảm chấnL
Tấm ma sát
Thanh kéo
Đòn bẩy
Xi lanh chính
Pittông và xi lanh dẫn động
Bàn đạp ly hợp
Bàn đạp phanh
Bàn đạp ly hợp
12
2. Nguyên tắc hoạt động
a) Ly hợp ở trạng thái đóng (hình 1-7a)
Khi ngời cha tác dụng lực vào bàn đạp, dới tác dụng lực đẩy của các lò xo ép, thông
qua đĩa ép đẩy đĩa ma sát ép chặt lên bề mặt bánh đà. Nhờ ma sát trên mặt đĩa ma
sát nên cả lò xo ép, đĩa ép, đĩa ly hợp và bánh đà tạo thành một khối cứng để truyền
mômen từ trục khuỷu động cơ đến trục bị động.
b) Ly hợp ở trạng thái mở (hình 1-7b)
Khi ngời lái tác dụng lực lên bàn đạp (khi cần thay đổi số) thông qua thanh kéo, các
chốt và đòn bẩy, đẩy khớp trợt và ổ bi tỳ dịch chuyển dọc trục sơ cấp, ép lên đầu các
đòn mở, kéo đĩa ép nén các lò xo ép, làm cho đĩa ma sát rời khỏi bề mặt bánh đà và
ở trạng thái tự do, mômen của trục khuỷu động cơ không truyền qua đợc trục sơ cấp
để cho việc sang số đợc dễ dàng. Sau khi sang số xong ngời lái thôi tác dụng lực vào
bàn đạp từ từ để cho ly hợp trở về vị trí đóng nh ban đầu.
III. Nội dung bảo dỡng bộ ly hợp ma sát.
1. Làm sạch bên ngoài
2. Tháo rời bộ ly hợp ma sát và làm sạch chi tiết.

3. Kiểm tra các chi tiết
4. Tra dầu, mỡ các chi tiết lỗ, chốt và các viên bi đũa.
5. Lắp các chi tiết và bộ phận.
6. Điều chỉnh độ cao các đầu đòn mở

IV. Câu hỏi và bài tập
1. Tại sao ngời ta gọi tên bộ ly hợp dùng trên ôtô là bộ ly hợp ma sát ?
2. Bộ ly hợp ma sát làm việc êm nhờ các chi tiết nào ?
3. (Bài tập) Vẽ sơ đồ cấu tạo và giải thích bộ ly hợp ma sát ở trạng thái đóng (nối
chuyển động) ?

a) b)
Hình 1-7 Sơ đồ cấu tạo và hoạt động của ly hợp
a) Trạng thái đóng b) Trạng thái mở
Đĩa ma sát
Đĩa ép
Bánh đà
Trục khuỷu
Đòn mở
Trục sơ cấp
ổ bi tỳ
Vỏ ly hợp
Đòn bẩy
Lò xo ép
13
tHựC HàNH bảo dỡng bộ ly hợp ma sát
I. tổ chức chuẩn bị nơi làm việc
1. Mục đích:
- Rèn luyện kỹ năng tháo lắp bộ ly hợp
- Nhận dạng các bộ phân chính của bộ ly hợp.

2. Yêu cầu:
- Tháo, lắp thành thạo, đúng quy trình và đúng yêu cầu kỹ thuật.
- Nhận dạng đợc các bộ phận của bộ ly hợp.
- Sử dụng dụng cụ hợp lý, chính xác.
- Đảm bảo an toàn trong quá trình tháo, lắp
- Tổ chức nơi làm việc khoa học, ngăn nắp, gọn gàng.
3. Chuẩn bị:
a. Dụng cụ:
- Dụng cụ tháo lắp ly hợp, bàn ép ...
- Đồng hồ so
- Pan me, thớc cặp
b. Vật t:
- Giẻ sạch
- Giấy nhám
- Nhiên liệu, dầu bôi trơn
- Roăng đệm và keo dán
- Tài liệu phát tay về các quy trình và tra cứu các yêu cầu kỹ thuật sửa
chữa.
- Bố trí nơi làm việc cho 4 nhóm học viên đủ diện tích, ánh sáng và thông
gió.
14
II. THáO LắP Bộ LY HợP
A. Quy trình tháo rời bộ ly hợp
1. Lắp ly hợp lên bàn ép (hình.1-8)
- Lắp bộ ly hợp lên bàn ép và ép đều, từ từ
- Tránh vị trí các đai ốc hãm, để lắp dụng
cụ tháo.
2.Tháo các đai ốc h m đòn mởã
- Tháo các đai ốc đối xứng và nới đều
3. Tháo bộ mâm ép khỏi bàn ép

- Nới lỏng bàn ép từ từ
- Lấy các chi tiết ra khỏi bàn ép
4. Tháo rời đòn mở
- Tháo phanh hãm và chốt đòn mở
- Tháo các viên bi kim và con lăn
5. Làm sạch chi tiết và kiểm tra
- Dùng dung dịch rửa và giẻ làm sạch các
chi tiết
- Dùng dụng cụ kiểm tra để kiểm tra các
chi tiết
B. Quy trình lắp
Ngợc lại quy trình tháo (sau khi thay thế các chi tiết h hỏng)
- Tra dầu, mỡ bôi trơn các chi tiết : ổ bi, các lỗ chốt.
- Thay thế các chi tiết theo định kỳ bảo
dỡng (đệm cách nhiệt, phe hãm).
- Điều chỉnh độ cao các đầu đòn mở
bằng nhau.

II. quy trình bảo dỡng Bộ LY HợP
1. Chuẩn bị dụng cụ và nơi làm việc
-Bàn ép, bộ dụng cụ tay tháo ly hợp
-Bơm mỡ, bơm hơi, mỡ bôi trơn và dung
dịch rửa
2. Tháo và làm sạch các chi tiết bộ ly
hợp
- Dùng dung dịch rửa, bơm hơi, giẻ sạch
để làm sạch, khô bên ngoài bộ ly hợp
- Dùng cờ lê và bàn ép tháo rời bộ mâm
ép
Hình 1-8 Cấu tạo bàn ép ly hợp

Hình 1-9 Bảo dỡng ly hợp

Cần ép
Mâm định vị
Chốt định vị
Khung ép
Đế
15
3. Kiểm tra bên ngoài các chi tiết :
- Dùng kính phóng đại và mắt thờng
- Quan sát bên ngoài và bề mặt các chi tiết
4. Bôi trơn các chi tiết
- Dùng bơm mỡ và mỡ bôi trơn
- Bôi trơn các lỗ, chốt xoay và tra mỡ bôi trơn các chi tiết (hình.1-9)
5. Lắp các chi tiết của ly hợp
- Dùng cờ lê, bàn ép và tuýp đúng loại
- Lắp bộ ly hợp ( ngợc lại quá trình tháo)
6. Kiểm tra và điều chỉnh các đòn mở
- Dùng thớc dài kiểm tra (hình.1-10)
- Vặn các đai ốc để cho đầu các đòn mở
đều nhau và có chiều cao đúng tiêu chuẩn kỹ
thuật.
7. Kiểm tra tổng hợp và vệ sinh công
nghiệp
- Dùng chổi, giẻ lau
- Vệ sinh dụng cụ và nơi bảo dỡng sạch
sẽ, gọn gàng

Các bài tập mở rộng và nâng cao
i. Tên bài tập

1- Bộ ly hợp ma sát khô nhiều đĩa ?
2- Cơ cấu điều khiển ly hợp bằng thuỷ lực ?
3- Bộ ly hợp ma sát ớt trên xe máy Honda ?
II. Yêu cầu cần đạt
1- Trình bày đợc cấu tạo của bộ ly hợp khô nhiều đĩa của ôtô MAZ-500 ?
2- Trình bày đợc cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của bộ ly hợp ma sát trên xe
máy Honda C100 ?
3- Vẽ đợc sơ đồ cấu tạo và giải thích nguyên tắc hoạt động của cơ cấu điều khiển ly
hợp bằng thuỷ lực?
4- Trình bày đợc phơng pháp kiểm tra và bảo dỡng bộ ly hợp ma sát ớt ?
III. Thời gian
- Sau 2 tuần nộp đủ các bài tập.
Hình. 1-10. Kiểm tra các đòn bẩy
16
Bài 2
sửa chữa và bảo dỡng bộ ly hợp ma sát - M bài: HAR.02 29 02ã
Giới thiệu :
Bộ ly hợp ma sát là một bộ phận của hệ thống truyền lực ôtô đợc đặt giữa động cơ
và hộp số chính. Có nhiệm vụ cắt và truyền lực (mômen) từ động cơ đến hộp số,
thông qua lực ma sát của các bề mặt chi tiết. Do yêu cầu làm việc của bộ ly hợp cắt ,
nối liên tục, truyền lực lớn và chịu nhiệt độ cao nên các chi tiết dễ bị h hỏng cần đợc
tiến hành kiểm tra, điều chỉnh thờng xuyên và bảo dỡng, sửa chữa kịp thời để đảm
bảo các yêu cầu kỹ thuật và nâng cao tuổi thọ của bộ ly hợp ôtô.
Mục tiêu thực hiện:
1. Giải thích đúng các hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của bộ ly hợp ma sát.
2. Trình bày đợc các phơng pháp kiểm tra bảo dỡng, sửa chữa bộ ly hợp ma sát.
3. Tháo lắp, kiểm tra và bảo dỡng sửa chữa đợc bộ ly hợp ma sát trên ôtô đúng yêu
cầu kỹ thuật..
Nội dung chính:
1. Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của bộ ly hợp ma sát.

2. Phơng pháp kiểm tra bảo dỡng, sửa chữa bộ ly hợp ma sát.
3. Tháo lắp, kiểm tra và bảo dỡng sửa chữa bộ ly hợp.
17
học tại phòng học chuyên môn hoá
I. Hiện tợng và nguyên nhân h hỏng của bộ ly hợp ma sát.
1. Ly hợp bị trợt
a) Hiện tợng
Khi ngời lái thôi tác dụng lực vào bàn đạp và tăng ga nhng xe tăng tốc chậm, kéo
tải yếu, hoặc xe không chuyển động.
b) Nguyên nhân
- Đĩa ly hợp và đĩa ép mòn nhiều hoặc dính dầu mỡ.
- Điều chỉnh sai (hoặc không có) khe hở các đầu đòn mở với ổ bi tỳ .
- Các lò xo ép mòn, giảm độ đàn hồi hoặc gãy.
2. Ly hợp mở (cắt) không dứt khoát.
a) Hiện tợng
Khi ngời lái tác dụng lực vào bàn đạp và giảm ga nhng sang số khó có tiếng khua
và rung giật ở cụm ly hợp hoặc không sang số đợc.
b) Nguyên nhân
- Đĩa ly hợp và đĩa ép bị vênh, lỏng đinh tán,
- Điều chỉnh sai hành trình tự do của bàn đạp, chiều cao các đầu đòn mở không
đều (khe hở ổ bi tỳ quá lớn) .
3. Ly hợp hoạt động không êm, có tiếng ồn
a) Hiện tợng
Nghe tiếng khua nhiều ở cụm ly hợp, xe vận hành bị rung giật
b) Nguyên nhân
- Các chi tiét mòn nhiều, thiếu dầu mỡ bôi trơn (các chốt, ổ bi..)
- Đĩa ly hợp mòn then hoa, nứt vỡ và chai cứng bề mặt ma sát, gãy yếu các lò xo
giảm chấn.
- Điều chỉnh các đầu đòn mở không đều
- Các lò xo ép mòn, gãy.

- Động cơ và hộp số lắp không đồng tâm.
4. Bàn đạp ly hợp nặng và bị rung giật.
a) Hiện tợng
Khi ngời lái tác dụng lực vào bàn đạp cảm thấy nặng và rung giật.
b) Nguyên nhân
- Bàn đạp bị cong hoặc kẹt khô dầu mỡ
- Các chốt, khớp trợt khô thiếu mỡ bôi trơn.
- Điều chỉnh các đầu đòn mở không đều
- Đĩa ly hợp và đĩa ép bị vênh
18
II. Phơng pháp kiểm tra chung bộ ly hợp ôtô.
1. Kiểm tra bên ngòai cụm ly hợp
- Dùng kính phóng đại để quan sát các vết nứt, chảy rỉ bên ngoài cụm ly hợp.
- Kiểm tra tác dụng và hành trình của bàn đạp ly hợp (hình 2-1) nếu không có tác
dụng cần tiến hành sửa chữa kịp thời.


Hình 2-1. Kiểm tra hành trình bàn đạp ly hợp
a- Kiểm tra hành trình tự do của bàn đạp b- Kiểm tra hành trình công tác của bàn đạp

2. Kiểm tra khi vận hành
- Khi vận hành ôtô thử đạp ly hợp và nghe tiếng kêu ồn khác thờng ở cụm ly hợp,
nếu có tiếng ồn khác thờng và ly hợp không còn tác dụng làm việc theo yêu cầu cần
phaỉ kiểm tra điều chỉnh và sửa chữa kịp thời.

III. Câu hỏi và bài tập
1- Trình bày các nguyên nhân làm cho bộ ly hợp ma sát bị trợt ?
2- Vì sao bàn đạp ly hợp ma sát không có hành trình tự do ?

Bàn đạp

Thước kiểm tra
8- 15
19
tHựC tập sửa chữa và bảo dỡng bộ ly hợp ma sát
I. tổ chức chuẩn bị nơi làm việc
1. Mục đích:
- Rèn luyện kỹ năng tháo lắp bộ ly hợp
- Nhận dạng các bộ phân chính của bộ ly hợp.
2. Yêu cầu:
- Tháo, lắp thành thạo, đúng quy trình và đúng yêu cầu kỹ thuật.
- Nhận dạng đợc các bộ phận của bộ ly hợp.
- Sử dụng dụng cụ hợp lý, chính xác.
- Đảm bảo an toàn trong quá trình tháo, lắp
- Tổ chức nơi làm việc khoa học, ngăn nắp, gọn gàng.
3. Chuẩn bị:
a) Dụng cụ:
- Giá treo và pa lăng treo hộp số, dây treo các đăng, gỗ chèn kê lốp xe,
trục sơ cấp hộp số cũ và bàn ép
- Dụng cụ tháo lắp ly hợp, bàn ép ...
- Đồng hồ so
- Pan me, thớc cặp
b) Vật t:
- Giẻ sạch
- Giấy nhám
- Nhiên liệu, dầu bôi trơn
- Roăng đệm và keo dán
- Tài liệu phát tay về các quy trình và tra cứu các yêu cầu kỹ thuật sửa
chữa.
- Bố trí nơi làm việc cho 4 nhóm học viên đủ diện tích, ánh sáng và thông
gió.

20
II. THáO LắP Bộ LY HợP
A. Quy trình tháo bộ ly hợp trên ôtô
1. Làm sạch bên ngoài cụm ly hợp, hộp số
- Chèn các lốp xe chắc chắn và kéo hãm phanh tay
- Dùng bơm nớc áp suất cao và phun nớc rửa sạch các cặn bẩn bên ngoài gầm ôtô.
- Dùng bơm hơi và thổi khí nén làm sạch cặn bẩn và nớc bám bên ngoài cụm ly hợp,
hộp số.
2. Tháo các bộ phận liên quan bên ngoài cụm ly hợp và hộp số.
- Bộ dụng cụ tay nghề sửa chữa ôtô
- Tháo các đầu dây báo số lùi, báo tốc độ ôtô.
- Tháo rời đầu đòn ép và thanh kéo (hoặc dây kéo).
3. Tháo cơ cấu điều khiển ly hợp
- Tháo thanh kéo ( hoặc cụm xi lanh, pittông thuỷ lực)
- Tháo bàn đạp ly hợp và lò xo hồi vị.
4. Tháo truyền động các đăng
- Dùng dây treo truyền động các đăng lên khung xe
- Tháo các đai ốc của hai khớp các đăng nối với hộp số
- Đẩy đầu các đăng ra khỏi mặt bích trục thứ cấp hộp số
5. Tháo hộp số khỏi ly hợp
- Tháo nắp sàn xe phía trên hộp số
- Lắp giá treo, palăng và treo giữ hộp số an toàn.
- Xả dầu hộp số
- Tháo các bu lông hãm hộp số
- Đẩy hộp số về phía sau ly hợp (cho trục sơ cấp ra khỏi ổ bi) và nới lỏng từ từ pa
lăng để lấy hộp số ra khỏi ly hợp.

Hình 2-2. Kiểm tra hành trình bàn đạp ly hợp
Bánh đà
Động cơ

Vỏ bộ ly
Hộp số
Đĩa ma sát
21
6. Tháo bộ ly hợp ra khỏi ôtô
- Dùng trục sơ cấp bằng gỗ chuyên dùng hoặc trục sơ cấp cũ
- Tháo đòn ép và ổ bi tỳ
- Vạch dấu giữa vỏ ly hợp và bánh đà (hình.2-2a)
- Lắp trục sơ cấp chuyên dùng (hình. 2-2b)
- Tháo các bulông hãm vỏ ly hợp
Chú ý: nới đều các bulông, đối xứng từ từ và có thêm một ngời giữ bộ ly hợp.
- Tháo trục sơ cấp chuyên dùng và bộ ly hợp ra ngoài


a) Vạch dấu bánh đà và vỏ bộ ly hợp b) Tháo bộ ly hợp
Hình 2-3. Tháo bộ ly hợp từ ôtô
a. Vạch dấu; b. Tháo bộ ly hợp
7. Làm sạch và kiểm tra
- Bàn, khay để chi tiết và dung dịch rửa


Các chú ý
- Kê, chèn lốp xe, kéo phanh tay chắc chắn và lắp giá treo, pa lăng và hộp số an toàn.
- Sử dụng dụng cụ đúng loại và vặn chặt đủ lực quy định.
B- Quy trình tháo rời bộ ly hợp
( Đ học trong bài 1)ã
C- Quy trình lắp
Ngợc lại quy trình tháo (sau khi thay thế các chi tiết h hỏng)
- Tra dầu, mỡ bôi trơn các chi tiết : ổ bi, các lỗ chốt.
- Thay thế các chi tiết theo định kỳ bảo dỡng (đệm cách nhiệt, phe hãm).

- Điều chỉnh độ cao các đầu đòn mở bằng nhau.
- Điều chỉnh hành trình của bàn đạp.

Trục sơ cấp (gỗ)
Vạch dấu
Bánh đà
Vỏ ly hợp
Bộ ly hợp
22
III. Điều chỉnh ly hợp
1. Kiểm tra, điều chỉnh các đòn mở
a) Kiểm tra
- Dùng thớc đo chiều sâu để đo
khoảng cách từ bề mặt phẳng tiếp xúc
với đĩa ép đối với ly hợp đã tháo ra ngoài
(hoặc bề mặt đĩa ma sát lắp trên ôtô)
đến đầu đòn mở tiếp xúc với ổ bi tỳ. Sau
đó so với tiêu chuẩn kỹ thuật của từng
loại ôtô để điều chỉnh.
b) Điều chỉnh
- Dùng cờ lê hoặc tuýp xoay đai ốc
(hình 2- 4) trên vỏ ly hợp để cho khoảng
cách đến các đầu đòn mở nh nhau và
đúng tiêu chuẩn quy định.

2. Kiểm tra và điều chỉnh hành trình
của bàn đạp ly hợp
Hành trình tự do và hành trình cắt ly
hợp (hình 2-5 và 2-6) của bàn đạp tơng ứng với khe hở đầu các đòn mở và ổ bi tỳ, để
đảm bảo đóng, mở ly hợp an toàn và dứt khoát.

a) Kiểm tra và điều chỉnh hành trình tự do của bàn đạp (hình. 2-5)
- Kiểm tra : Dùng thớc dài đo khoảng cách từ vị trí bàn đạp cha tác dụng lực cho đến
vị trí ấn bàn đạp có lực cản lại (hơi nặng), sau đó ghi kết quả và so sánh với tiêu
chuẩn kỹ thuật của loại ôtô để điều chỉnh.

- Điều chỉnh
Dùng cờ lê xoay đai ốc điều chỉnh đầu thanh kéo ( hoặc đầu con đội loại thuỷ lực)
để thay đổi chiều dài thanh kéo (hình 2-5) đạt hành trình đúng tiêu chuẩn.




a) b)

Hình 2-5. Kiểm tra và điều chỉnh hành trình tự do của bàn đạp ly hợp
a. Kiểm tra; b. Điều chỉnh

Hình 2-4. Điều chỉnh các đòn mở
Chốt & biVỏ ly hợp
Đòn mở
Đai ốc điều chỉnh
Đĩa ép
Lò xo
Bàn đạp Thước đo
Vị trí bàn đạp có lực cản
Đai ốc đ. chỉnh
Thanh kéo
23