ĐẠI HỌC HUẾ
ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
---------

TIỂU LUẬN
HỌC PHẦN: LÝ LUẬN DẠY HỌC MÔN LÝ LUẬN
CHÍNH TRỊ - GIÁO DỤC CÔNG DÂN
ĐỀ TÀI:

SƯU TẦM VÀ SỬ DỤNG CÁC CÂU CHUYỆN PHÁP LUẬT
TRONG DẠY HỌC CÁC BÀI “CÔNG DÂN VỚI PHÁP
LUẬT” (GDCD LỚP 12)
Giảng viên hướng dẫn:

SV thực hiện:

TS GIẢNG VIÊN: Đặng Xuân Điều

Trần Nhi Trà
Mã SV: 17S5021096
Lớp: GDCT 2B

Huế, tháng 5, năm 2019


ĐẠI HỌC HUẾ
ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TIỂU LUẬN
HỌC PHẦN: LÝ LUẬN DẠY HỌC MÔN LÝ
LUẬN CHÍNH TRỊ - GIÁO DỤC CÔNG

DÂN
ĐỀ TÀI:
SƯU TẦM VÀ SỬ DỤNG CÁC CÂU CHUYỆN PHÁP LUẬT
TRONG DẠY HỌC CÁC BÀI “CÔNG DÂN VỚI PHÁP
LUẬT” (GDCD LỚP 12)

Giảng viên hướng dẫn:

Sinh viên thực hiện:

TS GIẢNG VIÊN: Đặng Xuân Điều

Tr ần Nhi Trà
Mã SV: 17S5021096
L ớp: GDCT 2B


Huế, tháng 5, năm 2019

MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I.
II.
III.
IV.

Lý do chọn đề tài
Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu


B. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ SƯU TẦM VÀ SỬ DỤNG CÂU
CHUYỆN PHÁP LUẬT TRONG DẠY HỌC CÁC BÀI “CÔNG DÂN VỚI PHÁP
LUẬT” (MÔN GDCD 12)
1.1. Quan niệm về câu chuyện pháp luật trong dạy học chương trình môn
giáo dục công dân lớp 12
1.1.1. Khái niệm về câu chuyện pháp luật
1.1.2. Đặc trưng của câu chuyện pháp luật
1.1.3. Những yêu cầu
1.1.3.1. Một số yêu cầu sư phạm khi sử dụng câu chuyện pháp luật
để dạy học chương trình môn giáo dục công dân lớp 12
1.1.3.2. Những yêu cầu đối với giáo viên khi sử dụng các câu chuyện
pháp luật để dạy học môn GDCD lớp 12
1.1.4. Những thuận lợi và khó khăn khi sử dụng các câu chuyện pháp luật
để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12
1.1.4.1. Thuận lợi
1.1.4.2. Khó khăn
1.1.5. Cách khắc phục để nâng cao hiệu quả dạy học
1.2. Vai trò, chức năng của sưu tầm và sử dụng câu chuyện pháp luật trong
dạy học các bài “Công dân với pháp luật” (GDCD 12)
1.2.1. Vai trò
1.2.2. Chức năng
1.3. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc sưu tầm các câu chuyện pháp luật
để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12
1.3.1. Cơ sở lý luận
1.3.2. Cơ sở thực tiễn
1.4. Sưu tầm các câu chuyện pháp luật nhằm phục vụ cho các bài dạy
chương trình GDCD lớp 12
1.4.1. Nguyên tắc sưu tầm các câu chuyện pháp luật nhằm phục vụ cho

các bài dạy chương trình GDCD lớp 12


1.4.2. Quy trình sưu tầm và sử dụng các câu chuyện pháp luật phục vụ
cho các bài dạy chương trình GDCD lớp 12
CHƯƠNG II: THIẾT KẾ MỘT SỐ ĐƠN VỊ KIẾN THỨC TRONG CÁC BÀI
“CÔNG DÂN VỚI PHÁP LUẬT” THEO HƯỚNG SƯU TẦM VÀ SỬ DỤNG
CÁC CÂU CHUYỆN PHÁP LUẬT
2.1. Hệ thống các tư liệu câu chuyện pháp luật
2.1.1. Hệ thống tư liệu số 1: Sử dụng các câu chuy ện pháp luật đ ể dẫn dắt
vào nội dung bài học
2.1.1.1. Sử dụng các câu chuyện pháp luật để vào bài m ới
2.1.1.2. Sử dụng các câu chuyện pháp luật đ ể d ẫn d ắt h ọc sinh vào t ừng
phần kiến thức của bài học
2.1.2. Hệ thống tư liệu số 2: Sử dụng các câu chuy ện pháp lu ật đ ể làm rõ
tri thức
2.1.3. Hệ thống tư liệu số 3: Sử dụng các câu chuy ện pháp lu ật đ ể c ủng
cố bài học
2.2. Thiết kế dưới dạng giáo án đối với một số đ ơn v ị ki ến th ức
2.3.1. Đơn vị kiến th ức số 1
2.3.2. Đơn vị kiến th ức số 2
2.2.3. Đơn vị kiến th ức số 3
2.2.4. Đơn vị kiến th ức số 4
2.2.5. Đơn vị kiến th ức số 5
2.2.6. Đơn vị kiến th ức số 6
2.2.7. Đơn vị kiến th ức số 7

C. PHẦN KẾT LUẬN
D. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
E. LỜI CẢM ƠN



A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. Lý do chọn đề tài
Sự bùng nổ của khoa học công nghệ nói chung và công nghệ thông tin nói
riêng đã tác động hết sức mạnh mẽ vào tất cả các ngành, các lĩnh v ực trong
đời sống xã hội, đặc biệt là giáo dục. Trong điều kiện các ph ương pháp và
hình thức giáo dục cũ đã không đáp ứng được yêu c ầu ngày càng cao đ ối
với nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực thì việc đ ổi m ới trong giáo d ục c ần
mang tính cấp thiết. Dạy và học môn GDCD ở tr ường ph ổ thông cũng đã và
đang được Đảng, nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cấp, các ngành, các
bậc phụ huynh, học sinh và đặc biệt là đội ngũ giáo viên tr ực ti ếp gi ảng
dạy bộ môn rất quan tâm. Trong những năm qua, việc cải ti ến n ội dung
chương trình, đổi mới phương pháp, ph ương tiện d ạy h ọc môn GDCD đã
được đẩy mạnh thực hiện và bắt đầu thu được những thành tựu, có nh ững
chuyển biến tích cực. Nghị quyết Hội nghị BCHTW lần th ứ 2 khóa VIII ch ỉ
rõ:
Chương trình môn Giáo dục công dân lớp 12 đã đề cập đến hai ch ủ đề l ớn
của “Công dân với pháp luật” đó là bản chất và vai trò c ủa pháp lu ật đ ối
với sự phát triển của công dân, đất nước, và nhân loại, đ ề cập đ ến quy ền
và nghĩa vụ của công dân trong các lĩnh vực của đ ời sống xã h ội. Đ ể ngày
một nâng cao hiệu quả dạy học, việc sưu tầm và sử dụng các câu chuy ện
pháp luật đã trở thành một trong những biện pháp góp ph ần đ ổi m ới
phương pháp dạy học. Biện pháp này tạo cho học sinh s ự chú ý say mê h ọc
tập, khả năng thực hành và đặc biệt quán triệt sâu sắc nguyên tắc “Học đi
đôi với hành”, “Lý luận gắn với thực tiễn”. Qua các bài học r ất đa d ạng
trong sách giáo khoa GDCD lớp 12, các câu chuy ện pháp lu ật sẽ là các tình
huống khác nhau để các em lĩnh hội, lồng ghép tri th ức m ột cách ch ủ đ ộng,
tự giác và vận dụng sáng tạo kĩ năng GDCD vào cuộc sống. Sử dụng các câu
chuyện pháp luật để dạy học cũng tạo sự đam mê cho học sinh, thay đ ổi

cách học thụ động, liên hệ trực tiếp với những hành động của bản thân và
xã hội là đúng hay sai, từ đó giúp các em tránh được nh ững cám d ỗ c ủa xã
hội. Vận dụng sáng tạo phương pháp này giáo viên sẽ làm cho h ọc sinh
hiểu biết về bản chất, vai trò và nội dung pháp luật trong m ột số lĩnh v ực
đời sống xã hội. Từ tính cấp thiết và đặc thù trên, việc sử dụng các câu


chuyện pháp luật để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12 trở nên phù
hợp, giúp học sinh chủ động hơn trong học tập, góp ph ần nâng cao hi ệu
quả của việc dạy và học.
Môn GDCD là một môn khoa học thuộc khoa học xã hội, với những đặc thù tri
thức môn học. Môn GDCD trong trường THPT có nhiệm vụ đào tạo bồi dưỡng
phẩm chất chính trị, đạo đức và phong cách của người lao động mới, giá trị
nhân văn, hành vi văn minh trong quan hệ xã hội, trong giao tiếp, trong cống
hiến và hưởng thụ... Mặt khác đây là môn học hình thành và phát triển ở HS
những tình cảm, niềm tin và thói quen đạo đức, pháp luật, giúp các em có được
sự thống nhất cao giữa ý thức và hành vi. Do đó dạy và học môn GDCD ở
trường THPT cũng đã và đang được Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo,
các cấp các ngành, các bậc phụ huynh, học sinh và đặc biệt là đội ngũ giáo viên
trực tiếp giảng dạy bộ môn rất quan tâm. Trong các bài học rất đa dạng của sách
giáo khoa GDCD lớp 12, các câu chuyện pháp luật sẽ là tình huống khác nhau
để các em lĩnh hội, lồng ghép tri thức một cách chủ động, vận dụng sáng tạo kỹ
năng GDCD vào cuộc sống
Với những lý do trên em đã chọn đề tài: “ Sưu tầm và s ử dụng các câu
chuyện pháp luật trong dạy học các bài “ Công dân v ới pháp lu ật”(GDCD
lớp 12)” để nghiên cứu làm tiểu luận học phần Lý luận dạy học môn lý
luận chính trị và giáo dục công dân.
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu:
Chương trình môn GDCD lớp 12 trang bị cho học sinh nh ững hi ểu bi ết c ơ

bản về pháp luật đối với sự phát triển của công dân, đ ất n ước, nhân lo ại.
Trên cơ sở đó có định hướng, ý thức, thái độ đúng đắn, rèn luyện thói quen
và hành vi tự giác chấp hành luật pháp trong đời sống xã h ội, t ừng b ước
hình thành năng lực phân tích, đánh giá biểu hiện tình huống pháp lu ật
trong đời sống hàng ngày của bản thân, gia đình và xã h ội; giúp h ọc sinh
trân trọng tin tưởng ở lẽ phải và sự công bằng, tôn trọng và t ự giác s ống,
học tập theo pháp luật.
Nghiên cứu vấn đề này nhằm sưu tầm, chọn lọc các câu chuy ện pháp lu ật
phù hợp với nội dung từng bài trong chương trình môn GDCD l ớp 12, t ừ đó
định hướng cho học sinh hiểu được nội dung, tạo tính h ứng thú và nh ận
thức thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả dạy học. Qua nghiên cứu đ ề tài


này nhằm giúp học sinh hiểu nội dung lồng ghép tri thức một cách ch ủ
động, tự giác và vận dụng sáng tạo kĩ năng GDCD vào cu ộc s ống, liên h ệ
trực tiếp với những hành động cụ thể. Có thể làm thành tư liệu tham khảo
cho sinh viên, học sinh và những ai quan tâm đến v ấn đề s ử d ụng các câu
chuyện pháp luật để dạy học chương trình môn GDCD l ớp 12.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được những mục đích trên, đề tài có những nhiệm vụ sau:
- Sưu tầm, chọn lọc những câu chuyện pháp luật làm cơ sở cho nghiên
cứu đề tài.
- Nghiên cứu nội dung chương trình môn GDCD lớp 12 từ đó s ử d ụng
các câu chuyện pháp luật phù hợp trong từng tiết h ọc. Đ ịnh h ướng
các câu chuyện pháp luật để dạy học các đơn vị kiến th ức môn
GDCD lớp 12.
- Từ đó chỉ ra những thuận lợi, khó khăn khi sử dụng các câu chuy ện
pháp luật trong dạy học môn GDCD lớp 12 và đề xuất bi ện pháp
khắc phục.
Những câu chuyện pháp luật phù hợp với nội dung bài học sẽ là nh ững bài

tập thực hành để học sinh nhận thức, nắm vững nội dung, khắc sâu đ ược
kiến thức, đồng thời tạo cảm giác sôi nổi chăm chú của học sinh, ti ết h ọc
sẽ không khô cứng và khó nhớ. Các em ch ỉ cần hiểu vấn đề và th ực hi ện
đúng, tránh được những vi phạm sai lầm mà câu chuy ện đã đề c ập tiêu
biểu.
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu:
Các câu chuyện pháp luật phù hợp với nội dung ch ương trình d ạy h ọc môn
GDCD lớp 12. Ý nghĩa thực tiễn của sự vận dụng các câu chuy ện pháp lu ật
vào dạy học môn GDCD lớp 12.
* Phạm vi nghiên cứu
Các câu chuyện pháp luật phù hợp với chương trình môn GDCD l ớp 12.
IV. Phương pháp nghiên cứu:
- Sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục.
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Đọc sách, báo, tạp chí chuyên
ngành về các vấn đề liên quan đến đề tài nhằm thu th ập các quan


điểm lý luận dạy học cơ bản, để có cơ sở lý luận nghiên c ứu th ực
tiễn.
- Phương pháp thực tiễn: Sưu tầm các tình huống pháp luật trong đ ời
sống, trong các tài liệu
- Phương pháp khác như: so sánh, chọn lọc, phân tích, t ổng h ợp, quy
nạp, diễn dịch, cụ thể hóa và trừu tượng hóa…

B. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ SƯU TẦM VÀ SỬ DỤNG CÂU
CHUYỆN PHÁP LUẬT TRONG DẠY HỌC CÁC BÀI “CÔNG DÂN VỚI PHÁP
LUẬT” (MÔN GDCD 12)
1.1. Quan niệm về câu chuyện pháp luật trong dạy học ch ương trình

môn giáo dục công dân lớp 12
1.1.1. Khái niệm về câu chuyện pháp luật
Trong hệ thống các phương pháp dạy học trong nhà trường phổ thông. Các
phương pháp dạy học môn GDCD rất đa dạng và phong phú, bao g ồm các
phương pháp truyền thống và hiện đại. Tuy nhiên dạy h ọc môn GDCD nói
chung và môn GDCD lớp 12 nói riêng không th ể tách rời vi ệc liên h ệ th ực
tiễn cuộc sống như: sử dụng các câu chuyện pháp luật, tình hu ống pháp
luật phù hợp với nội dung bài học. Việc sử dụng các câu chuy ện pháp lu ật
sẽ giúp các em có được cái nhìn thiết thực hơn về cuộc sống c ủa bản thân.
Theo cuốn từ điển tiếng Việt của nhà xuất bản Thanh Hóa do tác giả Minh
Tân, Thanh Nghi, Xuân Lâm chủ biên thì câu chuyện là nh ững s ự việc hoặc
những chuyện được nói ra được kể lại, chép lại trong quá khứ bao gồm t ừ
xa xưa đến hiện đại.
Về khái niệm “câu chuyện pháp luật” trên thực tế có nhiều quan niệm,
một cách hiểu được coi là phù hợp. Câu chuyện pháp luật là nh ững câu
chuyện phản ánh những sự việc, những hành động, việc làm có th ật di ễn
ra trong thực tiễn cuộc sống xã hội hàng ngày của con người, đ ược th ể
hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng: đài phát thanh, đài truy ền
hình, hoặc ở các tạp chí, sách báo, trên mạng internet.


VD: Các câu chuyện pháp luật mang tính lịch sử, mang tính hình s ự, mang
tính dân sự…
1.1.2. Đặc trưng của câu chuyện pháp luật:
Câu chuyện pháp luật vừa mang tính khoa học v ừa mang tính ngh ệ thu ật
* Câu chuyện pháp luật phải mang tính khoa học vì:
+ Phải phù hợp với yêu cầu của nội dung bài h ọc và yêu cầu giáo dục
+ Phải đảm bảo được tính chặt chẽ, logic của cốt chuy ện
+ Phải ngắn gọn để tiết kiệm thời gian
+ Phải phù hợp với đặc điểm của học sinh về trình độ nh ận th ức, tâm sinh

lý…
* Câu chuyện pháp luật phải mang tính nghệ thuật vì:
+ Nội dung các câu chuyện pháp luật sẽ giúp học sinh so sánh liên t ưởng
đến những hành động, việc làm của bản thân và của xã hội.
+ Thông qua các tình huống trong câu chuy ện sẽ giúp h ọc sinh v ận d ụng
những kiến thức đã học vào cuộc sống hàng ngày. Nhân v ật trong câu
chuyện có những hành vi tốt, xấu và dẫn đến những kết quả tích c ực hoặc
tiêu cực. Những kết quả đó cùng với kinh nghiệm và kiến th ức của bản
thân, học sinh sẽ rút ra cho mình những kỹ năng sống cơ bản, c ần thi ết,
đặc biệt là kiến thức về pháp luật.
Những câu chuyện pháp luật ngắn gọn, hấp dẫn phù h ợp v ới n ội dung bài
học và đặc biệt gắn với thực tiễn cuộc sống, kết hợp với lối kể chuy ện
sinh động của giáo viên sẽ giúp học sinh tiếp thu bài m ột cách nhẹ nhàng,
thấm sâu và có thể tạo được ở các em những ấn tượng mạnh mẽ, nh ững
cảm xúc sâu sắc, tác động đến hành vi của học sinh trong việc h ọc t ập và
thực hiện pháp luật.
1.1.3. Những yêu cầu
1.3.1.1. Một số yêu cầu sư phạm khi sử dụng câu chuyện pháp luật đ ể d ạy
học chương trình môn GDCD lớp 12
 Sử dụng câu chuyện pháp luật phải đúng mục đích, nội dung, đối t ượng:


Là yêu cầu cực kỳ quan trọng trong sử dụng câu chuyện pháp luật đ ể dạy
học chương trình môn GDCD lớp 12, đối với mục đích này, đ ể d ạy khi vào
bài mới thì cần lựa chọn và sử dụng những câu chuy ện phù h ợp v ới vi ệc
vào bài, với mục đích củng cố kiến thức thì tìm và sử d ụng nh ững câu
chuyện phù hợp với củng cố…Sử dụng câu chuyện đúng mục đích thì câu
chuyện mới phát huy hiệu quả.
Không nên lạm dụng các câu chuyện, chỉ sử dụng ở nh ững n ội dung phù
hợp, cần phân bố việc sử dụng để tiết kiệm thời gian, đặc biệt nên sử

dụng câu chuyện pháp luật ở những nội dung trọng tâm của bài học, ở
những nội dung không quá khó thì chúng ta có th ể đ ưa ra m ột tình hu ống
pháp luật ngắn gọn để học sinh nắm rõ thêm. Sau khi s ử dụng câu chuy ện
pháp luật, học sinh phải là người thực hiện giải quyết các câu hỏi, tình
huống trong câu chuyện, giáo viên tổ chức hướng dẫn, kiểm tra, không làm
thay công việc của học sinh. Nếu giáo viên làm thay sẽ không phát huy
được tính chủ động tích cực của học sinh, lớp học sẽ giảm b ớt sự sôi n ổi.
 Sử dụng câu chuyện pháp luật phải tạo được hứng thú cho h ọc sinh
Là yêu cầu quan trọng thứ hai. Nội dung câu chuyện kết hợp với giọng kể
của giáo viên là yếu tố để tạo cảm giác cho học sinh. Một khi tạo đ ược
hứng thú học tập cho học sinh thì hiệu quả bài d ạy là r ất cao. Quá trình
lĩnh hội tri thức của học sinh không chỉ là quá trình t ư duy mà còn là quá
trình tâm lí. Theo các nhà giáo dục và tâm lí học, thì chỉ nh ững gì liên quan
đến hứng thú mới kích thích hoạt động tích cực t ư duy c ủa h ọc sinh. Nó là
động lực bên trong tạo ra hứng thú học tập, sự kiên trì và n ỗ l ực tìm hi ểu
những điều chưa biết một cách tự giác, nhờ đó mà kiến th ức mang l ại cho
học sinh mới bền vững.
Để làm được điều đó trong quá trình sử dụng câu chuyện pháp luật đ ể
dạy học môn GDCD 12, giáo viên phải sử dụng một cách hi ệu qu ả, thích
hợp để tác động vào việc nhận thức của học sinh.
 Sử dụng câu chuyện pháp luật phù hợp trong 1 tiết h ọc
Không nên sử dụng quá nhiều câu chuyện pháp luật trong một ti ết dạy, vì
thời gian của một tiết là rất ít, nếu sử dụng nhiều sẽ ảnh h ưởng đ ến việc
truyền tải nội dung đầy đủ của bài học. Giáo viên c ần xác đ ịnh ki ến th ức
phù hợp có thể sử dụng câu chuyện pháp luật. Trong một tiết dạy ch ỉ c ần
sử dụng từ 2 đến 3 câu chuyện. Nếu sử dụng nhiều h ơn sẽ m ất th ời gian


lại gây cảm giác loãng kiến thức của bài học đối v ới h ọc sinh. C ần có s ự
lựa chọn ưu tiên sử dụng câu chuyện ở phần trọng tâm bài h ọc, tiết h ọc.

Như vậy sẽ nhấn được trọng tâm của bài học đối với học sinh. Học sinh sẽ
nhớ lâu hơn.
Giáo viên nắm được các yêu cầu trên sẽ thực hiện một cách hi ệu quả khi
sử dụng câu chuyện pháp luật trong dạy học môn GDCD.
1.3.1.2. Những yêu cầu đối với giáo viên khi sử dụng các câu chuy ện pháp
luật để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12
 Chọn chuyện
Yêu cầu đối với giáo viên khi sử dụng các câu chuyện pháp luật đ ể d ạy
học chương trình môn GDCD lớp 12 là sưu tầm ch ọn đ ược nh ững câu
chuyện có nội dung và hình thức phù hợp để sử dụng. Căn c ứ vào mục đích
giáo dục của bài học,đặc điểm tâm sinh lí, hứng thú, khả năng tiếp thu c ủa
học sinh…giáo viên lựa chọn những câu chuyện phù h ợp đ ể k ể cho h ọc
sinh. Những câu chuyện này có thể lấy từ th ực tiễn cuộc sống, t ừ báo chí,
phát thanh truyền hình…Đó là những câu chuyện rất gần v ới cuộc s ống
của chúng ta, đề cập đến những vấn đề cuộc sống mà con ng ười đang
chứng kiến. Điều này sẽ làm các em quan tâm và thấy hứng thú h ơn.
Những câu chuyện liên quan đến bài học sẽ là những bài học đáng nh ớ đối
với các em.
Nắm vững nội dung Để có thể kể được, kể có nghệ thuật, kể hấp dẫn, rõ
ràng, giáo viên phải là người thực hiện những câu chuy ện, nh ững tình
huống pháp luật đó. Nắm vững được các tình tiết phải hiểu ý nghĩa và bài
học rút ra từ câu chuyện đó. Muốn nắm vững đ ược nội dung câu chuy ện
giáo viên phải đọc nhiều lần. Đối với các câu chuy ện có tình ti ết m ới, vi ệc
này rất cần thiết. Quá trình đọc nhiều lần câu chuyện sẽ giúp giáo viên
nắm rõ nội dung và tình huống của câu chuyện.
 Ngôn ngữ
Nói tới kể chuyện trước hết là nói tới việc sử dụng chất liệu ngôn ngữ.
Như chúng ta đã biết: ngôn ngữ tồn tại dưới hai dạng là âm thanh và ch ữ
viết. Khác với văn học viết - dùng chữ làm chất liệu. Kể chuy ện là hình
dạng của văn học dân gian. Nó dùng lời mà không dùng ch ữ, dùng âm

thanh mà không dùng hình dáng của chữ để nh ận biết, truy ền đạt. Ngôn


ngữ kể chuyện là ngôn ngữ nói, không phải là ngôn ngữ viết. Nó có m ột
lớp từ riêng, có những đặc điểm riêng về phong cách và khả năng diễn
đạt. Giáo viên khi sử dụng các câu chuyện pháp luật đ ể k ể cũng ph ải d ựa
vào những đặc điểm trên. Mặc dù có những câu chuy ện pháp lu ật r ất
ngắn, chỉ mang tính tường thuật lại, nhưng việc sử dụng ngôn ngữ là đi ều
rất cần thiết để truyền đạt kiến thức cho học sinh.
 Giọng kể
Kể chuyện thì vấn đề phải kể chứ không thể đọc. Nói tới kể chuyện tức là
nói tới phát âm, giọng, điệu…của giọng kể. Giọng k ể là một bộ ph ận c ấu
thành của hoạt động kể chuyện, không có nó thì giáo viên không th ể k ể
chuyện. Một câu chuyện với những tình tiết pháp luật hay, hấp d ẫn rát
cần một giọng kể hấp dẫn. Nếu không có giọng kể hấp dẫn không th ể k ể
hay được, điều này sẽ giảm đi sự hứng thú ở học sinh.
Tùy theo từng loại câu chuyện khác nhau mà giáo viên s ử dụng gi ọng điệu
cho thích hợp. Để có được điều đó giáo viên phải hiểu câu chuy ện, ph ải tái
hiện cho học sinh thấy được các tình huống trong câu chuyện.


Tư duy

Kể chuyện là hoạt động lời nói, tư duy kể chuyện cũng là t ư duy l ời nói, là
một kiểu tư duy giao tiếp, Tư duy đòi hỏi phản xạ nhanh, ứng x ử kịp th ời,
linh hoạt. Tư duy nói cũng đòi hỏi như vậy nhằm đáp ứng nhu c ầu đ ối
thoại. Người kể chuyện không được phép suy tư, nghiền ngẫm quá lâu mà
phải có mạch liên tục, từ đó dùng ngôn ngữ m ới liên t ục. Mu ốn v ậy giáo
viên cần phải sưu tầm và chọn lựa những câu chuy ện có nội dung rành
mạch rõ ràng.



Động tác bổ trợ

Động tác bổ trợ cũng là một yêu cầu quan trọng đối với giáo viên sử dụng
phương pháp kể chuyện. Động tác bổ trợ hay còn gọi là ngôn ngữ hình th ể
ở đây chính là sự biểu lộ nét mặt và cử chỉ. Để phù h ợp v ới s ắc thái ng ữ
điệu chính là việc biểu lộ nét mặt. Bên cạnh đó biểu lộ cử chỉ của tay, đ ầu,
mắt cũng không kém phần quan trọng. Cử chỉ khi kể chuyện nên đ ơn gi ản
và nội dung rõ rệt.
1.1.4. Những thuận lợi và khó khăn khi sử dụng các câu chuy ện
pháp luật để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12


1.1.4.1.

Thuận lợi

Pháp luật là một trong những hình thái ý th ức xã h ội r ất c ần thi ết và g ần
gũi với thực tế cuộc sống của mỗi người. Xã hội càng phát triển thì yêu
cầu hiểu biết pháp luật ngày càng cao. Bởi vì, pháp luật không ch ỉ là
phương tiện để nhà nước quản lí có hiệu quả mọi mặt của đời sống xã h ội
mà còn là phương tiện thực hiện, bảo vệ quy ền và lợi ích h ợp pháp cho
công dân. Dạy học phần công dân với pháp lu ật môn GDCD l ớp 12 có
những thuận lợi sau:
Nội dung chương trình Giáo dục công dân lớp 12 liên quan ch ặt chẽ đ ến
các nội dung cơ bản của pháp luật. H ọc sinh đ ược h ọc t ập các n ội dung
này và vận động vào cuộc sống thực tiễn. Sử dụng các câu chuyện pháp
luật để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12 rất phù h ợp v ới n ội dung
bộ môn như đã nêu trên.

Những câu chuyện pháp luật phản ánh những sự việc có th ật diễn ra trong
cuộc sống, rất gần gũi và dễ hiểu đối với học sinh, tạo cho các em có niềm
tin và sự công bằng của pháp luật trong cách giải quy ết. M ặt khác, nh ững
câu chuyện pháp luật giúp các em có cơ sở để phân loại theo t ừng n ội
dung trong bài cũng như từng bài khác nhau cho phù h ợp n ội dung. Tính
gần gũi, hấp dẫn của câu chuyện pháp luật đã giúp cho giáo viên và h ọc
sinh dễ dàng giảng dạy và học tập theo phương pháp này. Khi sử dụng câu
chuyện pháp luật vào giảng dạy trong bộ môn thì cả giáo viên và h ọc sinh
đều thấy hứng thú và hiệu quả do nguồn tài liệu rất phong phú và đa
dạng. Giáo viên và học sinh có thể tìm hiểu các câu chuy ện pháp lu ật phù
hợp trên báo chí ( Báo Pháp luật, báo Pháp lu ật và đ ời s ống...). Ngoài ra,
nguồn tài liệu cần được khai thác tìm hiểu trên các báo m ạng, báo Thanh
Niên, báo Tuổi trẻ... Giáo viên và học sinh còn tìm nguồn tài li ệu trên các
phương tiện gần gũi nữa như: Đài truyền hình Việt Nam, đài phát thanh
tiếng nói Việt Nam. Với nguồn tài liệu phong phú sẽ h ổ tr ợ đ ắc l ực và có
hiệu quả cho việc dạy và học của giáo viên và học sinh.
Sử dụng các câu chuyện pháp luật sẽ tạo ra cho không khí gi ờ h ọc sôi n ổi,
học sinh rèn luyện cho mình được tinh thần hỗ trợ, tương tr ợ, h ợp tác lẫn
nhau để giải quyết nội dung của bài học. Qua đây học sinh có c ơ h ội đ ể
thể hiện năng lực của bản thân và nâng cao năng lực giao tiếp c ủa mình,
đồng thời tạo điều kiện về thời gian để học sinh tiếp xúc tìm hiểu tình
huống trong câu chuyện từ đó rút ra được kết luận đúng đ ắn, nh ững cách


ứng xử phù hợp, đồng thời nó giúp giáo viên giảm bớt được th ời gian đ ứng
lớp, thuyết trình giảng giải. Với những câu chuyện pháp luật có th ật, ho ặc
như thật trong thực tế cuộc sống, học sinh dễ tiếp cận, vận dụng ki ến
thức để giải quyết, xử lí tình huống, từ đó một mặt các em lĩnh h ội đ ược
bài học nhanh hơn với hiệu quả cao hơn. Mặt khác các em phát tri ển kh ả
năng thích ứng được với thực tế cuộc sống bên ngoài, có đ ược l ối sống

đẹp, đúng pháp luật, có cách ứng xử hay với nh ững tr ường h ợp c ụ th ể x ảy
ra trong cuộc sống.
1.1.4.2.

Khó khăn

Bên cạnh những mặt thuận lợi khi sử dụng các câu chuy ện pháp lu ật đ ể
dạy học chương trình môn GDCD lớp 12 thì trong quá trình v ận d ụng
phương pháp này cũng gặp một số khó khăn nhất định.
Đội ngũ giảng dạy bộ môn còn thiếu, yếu. Ở nhà trường môn GDCD do
giáo viên dạy các môn khác đảm nhận nên việc giảng d ạy, đổi m ới, v ận
dụng phương pháp dạy học mới ít được chú trọng. Đa s ố giáo viên gi ảng
dạy bộ môn còn bị ảnh hưởng nặng nề của phương pháp dạy h ọc truy ền
thống nên việc sử dụng các câu chuyện pháp luật để dạy học ch ương trình
môn GDCD lớp 12 còn mới lạ, họ chưa tự tin nên ngại sử dụng, dó đó vi ệc
sử dụng phương pháp này còn khá hạn chế.
Nội dung giảng dạy pháp luật của chương trình lớp 12 rộng nên việc s ưu
tầm tài liệu cần phải chọn lọc. Việc chọn lọc câu chuy ện pháp lu ật cũng
rất mất thời gian đối với cả giáo viên và học sinh. Nếu s ưu t ầm không có
chọn lọc thì tài liệu đôi khi không sử dụng được do không đúng tr ọng tâm
bài học hoặc quá dài. Bên cạnh dó nội dung của môn học cũng ảnh h ưởng
đến vấn đề thời gian sưu tầm tài liệu, việc dành thời gian để cập nh ật
thông tin hàng ngày cũng rất cần thiết. Giáo viên ph ải đ ầu t ư th ời gian đ ể
cập nhật các câu chuyện pháp luật mới nhất, có tính th ời s ự và liên quan
đến nội dung bài học. Do đó việc đầu tư thời gian không th ường xuyên
hoặc không sắp xếp được thời gian là một khó khăn c ủa việc s ử d ụng
phương pháp này. Sử dụng các câu chuyện pháp luật đ ể d ạy h ọc ch ương
trình môn GDCD lớp 12 đòi hỏi những kỹ năng phức tạp h ơn trong ph ương
pháp dạy học như cách tổ chức lớp học, bố trí th ời lượng, cách đặt câu h ỏi,
tổ chức và hướng dẫn học sinh thảo luận, dẵn dắt vấn đề, nh ận xét, k ết

luận. Đây thật sự là những thách lớn của giáo viên trong quá trình ứng
dụng phương pháp này. Vì vậy cùng với việc đổi m ới ph ương pháp d ạy


học đòi hỏi giáo viên phải thay đổi, tìm tòi các câu chuy ện pháp lu ật v ừa
đảm bảo các nguyên tắc dạy học, vừa phải gây hứng thú cho học sinh. Giáo
viên cần phải phân bố thời gian hợp lý vì sử dụng các câu chuy ện pháp
luật để dạy học đòi hỏi lượng thời gian khá lớn nếu giáo viên không có
năng lực quản lí lớp, không định hướng cho học sinh đi vào gi ải quy ết
những vấn đề trọng tâm thì sẽ bị cuốn theo những cuộc tranh luận của
học sinh. Nhất là lúc học sinh đi chệch ra ngoài nh ững câu h ỏi c ủa câu
chuyện.
Mặt khác, do môn Giáo dục công dân lớp 12 ít được dùng đ ể cọn ngành khi
tuyển sinh nên tâm lí học sinh ít quan tâm sâu sắc nh ư nh ững môn h ọc
khác. Chính vì học sinh có thái độ thờ ơ với môn học nên giáo viên đã g ặp
trở ngại rất lớn trong quá trình đổi mới phương pháp dạy h ọc. Đ ể gây
hứng thú và kích thích cho các em học tập tích cực bằng ph ương pháp này
thì đòi hỏi giáo viên phải nổ lực hết mình trong gi ờ d ạy, đây cũng là khó
khăn chung cho việc giảng dạy của giáo viên. Sử dụng các câu chuy ện pháp
luật để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12 còn m ới l ạ đ ối v ới h ọc
sinh, bởi vì trước đây học sinh dường như bị th ụ động trong việc chi ếm
lĩnh tri thức, nhưng khi sử dụng phương pháp mới học sinh phải thay đ ổi
cách học.
Những câu chuyện pháp luật mà giáo viên nên đưa vào bài gi ảng chính là
phương tiện dạy học. Để phương tiện dạy học này góp phần đắc lực cho
việc đổi mới phương pháp thì đòi hỏi phải có ngu ồn cung c ấp. Ở đây
nguồn cung cấp tiện lợi nhất là tài liệu tham khảo trong nhà trường.
Nhưng thực tế nguồn tài liệu này ở trường THPT còn thiếu thốn và đây
cũng là một khó khăn cho việc giảng dạy môn Giáo dục công dân l ớp 12.
1.1.5. Cách khắc phục để nâng cao hiệu quả dạy học

Để vận dụng có hiệu quả khi sử dụng các câu chuy ện pháp lu ật đ ể d ạy
học chương trình môn GDCD lớp 12 thì yêu cầu:
Đào tạo thêm đội ngũ giáo viên chuyên ngành, bồi dưỡng nâng cao trình
độ, đổi mới phương pháp cho đội ngũ giáo viên hi ện có. Yêu c ầu khuy ến
khích giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp. Muốn sử dụng các câu
chuyện pháp luật để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12 thành công
giáo viên cần có những phẩm chất và năng lực cần thiết. Ở đây không đòi
hỏi giáo viên phải có những năng lực và phẩm ch ất đặc biệt, nh ững năng


khiếu bẩm sinh mà đòi hỏi người giáo viên những năng l ực và ph ẩm ch ất
có thể rèn luyện được.
Sử dụng các câu chuyện pháp luật để dạy học chương trình môn GDCD lớp
12 là phương pháp dạy học mới nên khi vận dụng vào bài gi ảng của mình
giáo viên cần có sự lựa chọn kỹ các câu chuy ện làm n ổi b ật đ ơn v ị ki ến
thức cần truyền thụ, đồng thời các câu chuyện đó phải thực tế, gần gũi và
lí thú hấp dẫn đối với học sinh. Các câu chuy ện đ ưa ra ph ải phù h ợp v ới
vốn hiểu biết của học sinh và cả trình độ của giáo viên, phải kết h ợp khéo
léo với các phương pháp dạy học khác để tạo nên sự cộng h ưởng và đ ạt
hiệu quả cao.
Giáo viên phải tiến hành sưu tầm được nguồn tài liệu các câu chuy ện qua
sách báo, qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua bạn bè…giáo viên
cần phải có nguồn cung cấp phong phú để t ừ đó ch ọn lọc ra nh ững câu
chuyện hay hấp dẫn, phù hợp với bài học để sử dụng vào gi ảng d ạy m ột
cách hiệu quả. Yêu cầu nữa đối với giáo viên là ngôn ngữ k ể chuy ện. Mu ốn
kể chuyện hấp dẫn giáo viên phải có vốn từ ngữ phong phú, giáo viên ph ải
đọc nhiều sách báo, truyện…phải nghe từ nhiều nguồn tư liệu. Mỗi giáo
viên phải tự xây dựng cho mình thói quen th ường xuyên đọc và nghe. Đây
là việc làm lâu dài đòi hỏi sự cần cù, những giáo viên có tinh th ần ham h ọc
hỏi mới xây dựng được thói quen này. Giáo viên ph ải biết biến nh ững câu

chuyện đó thành câu chuyện của mình bằng cách tập kể chuy ện. Công
việc này giúp giáo viên có khả năng tư duy, khả năng kể m ột cách l ưu loát
và tự tin trước học sinh.
Học sinh rèn luyện cho mình thói quen học tập tích cực ch ủ động, biết h ợp
tác với bạn bè, khắc phục thói quen thụ động ỷ lại trong học t ập. Rèn
luyện các kỹ năng cần thiết như trình bày diễn đạt tr ước l ớp, tr ước ch ỗ
đông người nhìn nhận đánh giá, giải quyết tình huống.
Để sử dụng các câu chuyện pháp luật vào giảng dạy ph ần công dân v ới
pháp luật có được hiệu quả cao yêu cầu các cấp quản lí ph ải có ch ủ
trương, kế hoạch đúng đắn phù hợp với những đầu t ư thích đáng cho vi ệc
áp dụng phương pháp dạy học mới vào giảng dạy. Có cơ sở vật ch ất ph ục
vụ cho việc giảng dạy và học tập cần được nâng cấp, m ở rộng phòng h ọc.


Đặc biệt, ở đây đối với những sinh viên ngành giáo dục chính trị đang ngồi
trên ghế nhà trường: cần phải tiếp thu, trau dồi kiến th ức chuyên ngành;
tích cực học hỏi, hoặc có thể sưu tầm các câu chuy ện.
1.2.

Vai trò, chức năng của sưu tầm và sử dụng câu chuy ện pháp luật trong
dạy học các bài “Công dân với pháp luật”(GDCD 12)
1.2.1.
Vai trò

Câu chuyện pháp luật góp phần hình thành cho học sinh nh ững ph ương
pháp học tập tích cực, năng động, sáng tạo, tạo cho h ọc sinh hi ểu sâu và
nhớ lâu những kiến thức pháp luật. Thông qua các câu chuy ện pháp lu ật
học sinh sẽ giải quyết những vấn đề đã phát hiện được trong đó liên quan
đến bài học. Bằng những tình huống, câu chuy ện có thật h ọc sinh sẽ có
hứng thú tìm tòi các tình tiết và tìm cách giải quy ết, phán đoán phù h ợp

với thực tiễn. Từ những câu chuyện pháp luật giáo viên dễ dàng giáo d ục
cho các em những nhận thức phù hợp; vì tính thực tiễn của câu chuy ện
pháp luật rất cao, câu chuyện pháp luật sẽ giúp học sinh có kinh nghi ệm,
thái độ ứng xử trong cuộc sống một cách hợp lý nhất. Bài h ọc rút ra t ừ các
câu chuyện pháp luật sẽ tác động thực tiễn đến suy nghĩ của h ọc sinh.
Câu chuyện pháp luật có thể góp phần dẫn dắt vào nội dung bài h ọc, dùng
để dẫn học sinh vào từng phần kiến thức của bài h ọc. Giáo viên cũng có
thể sử dụng các câu chuyện pháp luật để làm rõ tri thức sau khi đã truy ền
tải kiến thức cơ bản, đồng thời cũng có thể củng cố bài học…
Ngoài ra đối với giáo viên muốn làm cho học sinh hi ểu bài h ơn, vi ệc liên
hệ thực tiễn tốt hơn thì câu chuyện pháp luật là ví dụ sâu s ắc nh ất giúp
học sinh nắm vững kiến thức bài học, ghi nhớ lâu hơn và vận dụng tốt h ơn
trong nội dung bài học.
1.2.2. Chức năng
Có rất nhiều câu chuyện pháp luật khác nhau phù h ợp v ới n ội dung bài
học nhưng điểm chung là đều có vai trò và ch ức năng giống nhau. Câu
chuyện pháp luật có những chức năng cơ bản sau:
- Chức năng cung cấp thông tin, sự kiện: Câu chuy ện pháp lu ật cung c ấp
cho học sinh những tình huống mang thông tin phù hợp với nội dung bài
học vì trong quá trình sưu tầm các câu chuyện pháp lu ật giáo d ục đã
chọn lọc và rút ngắn từ rất nhiều nguồn tài liệu nhưng vẫn đảm bảo
tính phù hợp


- Chức năng làm rõ tri thức: Qua nội dung kiến th ức mà học sinh đã đ ược
học, giáo dục đưa ra các câu chuyện pháp luật phù h ợp v ới nội dung cho
học sinh, đồng thời thông qua các câu hỏi phụ, học sinh sẽ n ắm rõ đ ược
tri thức bài học. Chức năng này có thể vận dụng vào ph ần củng c ố t ừng
phần của bài học, kết thúc bài học, hoặc có thể kiểm tra bài cũ.
- Chức năng gợi mở tri thức: Thông qua các câu chuy ện pháp luật giáo

viên sẽ dẫn dắt học sinh đi dần vào nội dung của bài h ọc, giáo d ục sẽ
đưa ra các câu chuyện pháp luật phù h ợp v ới nội dung s ắp truy ền t ải,
đồng thời đặt các câu hỏi cho học sinh sau phần kể chuy ện. H ọc sinh
nghe, phân tích và trả lời các câu hỏi, từ đó giáo viên tổng h ợp, b ổ sung ý
kiến và đưa ra kiến thức bài học. Chức năng này có th ể vận d ụng vào
phần vào bài mới, vào từng nội dung bài học.
1.3. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc sưu tầm các câu chuyện
pháp luật để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12
Cơ sở lý luận và thực tiễn giúp đảm bảo tính khoa học, tính đúng đ ắn, đem
lại hiệu quả cho quá trình giảng dạy. Việc sưu tầm các câu chuy ện pháp
luật cũng không nằm ngoài yêu cầu chung đó. Nó sẽ góp ph ần quan tr ọng
trong việc truyền tải tri thức bài học.
1.3.1.
1.3.1.1.

Cơ sở lý luận:
Cơ sở triết học

Quá trình nhận thức là từ trực quan sinh động đến t ư duy tr ừu t ượng rồi
từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn – đó là con đường biện ch ứng c ủa s ự
nhận thức chân lý, của nhận thức hiện thực khách quan. Nhận thức là m ột
quá trình đi từ cảm tính đến lý tính. Đây là cơ sở khoa học quan tr ọng
trong việc sưu tầm các câu chuyện pháp luật. Nh ận th ức c ủa con ng ười là
một quá trình trong đó có nhiều giai đoạn, trình độ… khác nhau đ ối v ới
việc nhận thức sự vật, hiện tượng.
Dạy học là một quá trình truyền thụ tri thức khoa học, kỹ năng và ph ương
pháp hành động. Đó cũng là sự tác động của người dạy, vào các giác quan
của người học cung cấp các sự kiện, hình ảnh, tri th ức kích thích t ư duy
nhận thức của người học. Giáo viên cần phải sưu tầm có hệ thống các câu
chuyện pháp luật phù hợp với nội dung bài dạy h ọc GDCD đ ể h ọc sinh

tiếp thu tri thức một cách dễ dàng, từ dễ đến khó, thấp đến cao.
Vì vậy việc sưu tầm các câu chuyện pháp luật có chọn lọc sẽ giúp cho h ọc
sinh khắc sâu kiến thức vừa mở rộng sự hiểu biết của mình. Khi sưu tầm


các câu chuyện giáo viên cần chọn lọc những chuyện phù h ợp, s ắc bén
mang tính đặc trưng với nội dung kiến th ức. Giáo viên nên rút ng ắn c ốt
chuyện nếu dài nhưng vẫn đảm bảo ý chính, học sinh sẽ d ễ hi ểu bài đ ồng
thời vận dụng tốt hơn nội dung của bài học vào thực tiễn.
1.3.1.2.

Cơ sở tâm lý học

Bất kỳ phương pháp dạy học nào hình thành cũng d ựa trên c ơ s ở tâm lý
nhất định, nhằm để tạo nên sự mới mẻ, kích thích sự h ứng thú, thúc đ ẩy
ham muốn khám phá tìm hiểu chân lý tri thức của học sinh.
Tâm lý học cho rằng trong khi phản ánh thế giới con người không ch ỉ nhận
thức đó mà còn tỏ thái độ của mình đối với nó. Nh ững hiện t ượng tâm lý
biểu thị thái độ của con người đối với những cái mà họ nh ận th ức đ ược
gọi là cảm xúc và tình cảm của con người. Tình c ảm là m ột trong ba m ặt
cơ bản của đời sống tâm lý con người (tình cảm, nhận th ức, hành đ ộng).
Đời sống tình cảm của con người rất phong phú và ph ức tạp đ ược th ể
hiện dưới nhiều hình thức mức độ khác nhau, có ảnh h ưởng sâu s ắc đến
toàn bộ các quá trình và hoạt động tâm lý khác của con người. Trong công
tác giáo dục, đời sống tình cảm của con người giữ vị trí rất quan tr ọng: nó
vừa là điều kiện, vừa là nội dung vừa là phương tiện giáo dục.
Thực tiễn dạy học cho thấy rằng những tri thức nào khơi dậy được ở học
sinh những cảm xúc tích cực, mạnh mẽ sẽ được các em lĩnh h ội m ột cách
nhanh chóng và vững chắc hơn so với những tri th ức mà các em d ửng
dưng, không có thái độ gì đặc biệt đối với nó. Một trong nh ững đ ặc đi ểm

nổi bật trong đời sống tình cảm của học sinh THPT là s ự nh ạy cảm v ới
những ấn tượng mới của đời sống. Ở mức độ nhận thức các em đã biết sử
dụng thao tác tư duy để giải quyết những vấn đề đặt ra. T ư duy logic pt
nhờ vốn từ ngữ phong phú. Vì vậy khi sưu tầm các câu chuy ện pháp lu ật
trong dạy học môn GDCD lớp 12 giáo viên cần phát huy tính liên h ệ th ực
tiễn của các em, bằng những câu chuyện th ường gặp trong đ ời sống xã h ội
các em sẽ có sự liên tưởng tốt hơn và dễ hiểu bài hơn.
Nắm vững được đặc điểm tâm sinh lý của học sinh để lựa chọn ph ương
pháp dạy tốt là rất cần thiết. Nó là một việc làm tương đối khó đối v ới
người giáo viên làm thế nào để hiểu hết được tâm tư tình cảm của học
sinh mình. Đối với học sinh lớp 12 các em có sự thay đổi về đặc đi ểm tâm
sinh lý.


Về trình độ: kiến thức môn GDCD cùng các kiến th ức về các môn học khác
được tích lũy qua các năm, kỹ năng tư duy tương đối cao, các em đ ược làm
quyen nhiều với các kỹ năng như vận dụng kiến th ức để giải quyết những
vấn đề mà thực tiễn đặt ra. Ở lứa tuổi này các em rất tò mò, ham học hỏi.
Nếu giáo viên nắm được đặc điểm này sẽ mang lại hiệu quả cao. Nhi ệm
vụ của các bài học trong môn GDCD lớp 12 không chỉ cung cấp, trang b ị
kiến thức về pháp luật mà quan trọng hơn là phải biến nó thành hành
động, chấp hành và thực hiện đúng pháp luật, biết ủng hộ các chính sách
pháp luật đồng thời có những quan điểm phê phán nh ững hành đ ộng sai
pháp luật, tuyên truyền cho mọi người thực hiện pháp luật. Bi ết đ ược
điều này giáo viên cần tìm ra những câu chuyện pháp luật có tính s ắc bén,
người thật việc thật để tác động vào việc nhận thức của các em. Các câu
chuyện này sẽ có những hiệu quả và tính thuyết ph ục l ớn trong vi ệc giáo
dục pháp luật. những tình huống trong câu chuyện pháp lu ật sẽ tr ở thành
những bài học cho học sinh làm hành trang bước vào cuộc sống xã h ội.
Về tâm sinh lý: học sinh lớp 12 là lứa tuổi thuộc vào giai đoạn đầu c ủa l ứa

tuổi trưởng thành, tâm sinh lý của các em luôn có sự thay đổi và thích ứng
nhanh với mọi chuyện xung quanh, có những hứng thú khám phá nh ững
vấn đề mới mẻ. trong học tập chủ động khám phá nh ững tri th ức m ới. Tuy
nhiên đây cũng là lứa tuổi không ổn định, dễ bị kích động, tinh th ần dễ
lung lay. Vì vậy giáo viên tránh sưu tầm, chọn những câu chuy ện mang tính
nhạy cảm về chính trị - xã hội…
1.3.1.3.

Tính thẩm mỹ

Trong cuộc sống xã hội hàng ngày có rất nhiều tình huống câu chuy ện
pháp luật diễn ra. Những tình huống và câu chuyện đó đ ược th ể hiện ở r ất
nhiều phương tiện truyền thông, thông tin, báo đài… Vì vậy, việc s ưu t ầm
các câu chuyện pháp luật cũng mang lại những thuận lợi nh ất đ ịnh cho
giáo viên. Tuy nhiên nói đến tính thẩm mỹ của việc s ưu t ầm câu chuy ện
pháp luật chính là nói tới tính thẩm mỹ của việc sưu t ầm các câu chuy ện
pháp luật, trong đó bao gồm: xử lý nội dung, cốt chuy ện, bố cục… cùng v ới
sự kết hợp của giọng kể của giáo viên. Tính th ẩm mỹ của các câu chuy ện
bình thường thể hiện qua các tình tiết bay bổng, lãng m ạn, m ượt mà đôi
khi có cảm giác ướt át, nhưng với câu chuy ện pháp lu ật x ảy ra hàng ngày
thì phải trở về với thực tại bởi nó chính là những câu chuy ện x ảy ra hàng


ngày trong cuộc sống, thường mang tính tường thuật lại, kể l ại. Vì v ậy
việc sưu tầm các câu chuyện pháp luật phải nằm trong nguyên tắc đó.
Câu chuyện pháp luật không giống những câu chuyện văn học khác. Câu
chuyện văn học có thể cho người đọc, người nghe thích thú b ởi s ự m ượt
mà và lãng mạn, nhưng nếu đem những giọng văn đó đ ể d ạy học ki ến
thức pháp luật thì sẽ không phù hợp, học sinh sẽ không hi ểu đ ược bài,
không liên hệ được kiến thức của bài với nội dung câu chuyện mà chỉ th ấy

cái hay của câu chuyện.
Nội dung của câu chuyện pháp luật là cái cơ bản quy ết đ ịnh t ới ki ến th ức
liên hệ của học sinh đối với bài học do đó giáo viên ph ải s ưu t ầm câu
chuyện phù hợp với nội dung, từ đó liên hệ thực tiễn cho học sinh, h ọc
sinh sẽ nắm vững kiến thức và nhớ lâu hơn, kết cấu của câu chuy ện cũng
là điểm quan trọng. Một câu chuyện cần phải có bố cục rõ ràng: m ở đầu,
nội dung và kết thúc cùng với ngôn ngữ mạch lạc, dễ hiểu. V ới một câu
chuyện pháp luật để dạy một lượng kiến thức nhỏ trong t ừng nội dung
của một tiết GDCD thì điều đó không dễ dàng. Giáo viên ph ải s ưu t ầm
những ngắn gọn, đầy đủ nội dung đôi khi phải rút ngắn đ ể tiết kiệm th ời
gian dạy học. Ngôn ngữ của các câu chuyện phải m ạch lạc, câu cú ng ắn
gọn để học sinh dễ tiếp thu. Những câu chuy ện có th ật đôi khi sẽ mang
tính nhạy cảm nếu đưa ra cho học sinh do đó giáo viên c ần ph ải s ửa đ ổi
tên nhân vật… Như vậy câu chuyện vẫn có thể sử dụng mà không ảnh
hưởng, không gây tác động đối với cuộc sống hiện tại. Sưu t ầm, l ựa ch ọn
các câu chuyện pháp luật cũng cần chú ý đến việc kết h ợp gi ữa gi ọng k ể.
Ngôn ngữ, giọng kêt là sắc thái riêng của người kể. Câu chuy ện có s ức thu
hút hay không phần nhiều tùy thuộc vào giọng người kể.
Tóm lại tính thẩm mỹ của việc sưu tầm các câu chuyện pháp luật chính là
sự phù hợp của câu chuyện với nội dung bài học cùng v ới c ấu trúc ng ắn
gọn, đầy đủ nội dung dễ kết hợp với giọng kể của giáo viên. Biết kết h ợp
những yếu tố trên sẽ đem lại hiệu quả cao trong dạy h ọc kiến th ức pháp
luật.
1.3.2. Cơ sở thực tiễn
Câu chuyện pháp luật là ví dụ th ực tiễn có tính th ực tế cao, nó cung c ấp
cho học sinh những câu chuyện pháp luật diễn tra trong cuộc s ống hàng
ngày, thông qua câu chuyện mà học sinh có thái đ ộ, ý ki ến riêng c ủa mình


về câu chuyện đó. Tạo điều kiện cho các em nghĩ đến nh ững v ấn đề đang

diễn ra trong thực tế cuộc sống có liên quan đến bài h ọc, đ ối chi ếu v ới n ội
dung bài học để hiểu sâu sắc hơn điều cần học. Các em sẽ c ủng c ố hành vi
của bản thân phù hợp với thực tiễn cuộc sống. Vì v ậy đ ể tiến hành có hi ệu
quả nội dung bài học thông qua các câu chuy ện pháp luật thì giáo viên c ần
phải trực tiếp sưu tầm tìm hiểu câu chuyện pháp luật. Các câu chuy ện
pháp luật phù hợp với nội dung bài học và phải ngắn gọn đ ể tiết kiệm
thời gian. Giáo viên có thể tóm tắt lại tình tiết của câu chuyện cho d ễ hi ểu
và ngắn gọn hơn.
Nguồn sưu tầm các câu chuyện pháp luật để vận dụng trong giảng d ạy
cũng rất đa dạng. giáo viên có thể sưu tầm trên các loại sách báo, t ạp chí,
đài phát thanh, đài truyền hình, mạng internet… và s ưu tầm theo từng ch ủ
đề, từng nội dung cụ thể trong bài dạy.
Nội dung chương trình GDCD lớp 12 liên quan chặt chẽ đ ến các n ội dung
cơ bản của pháp luật, những câu chuyện pháp luật do đó sẽ r ất g ần gũi và
dễ hiểu đối với học sinh. Những câu chuyện này phản ánh nh ững sự vi ệc,
câu chuyện có thật diễn ra trong cuộc sống, từ đó tạo cho các em ni ềm tin
vào sự công bằng của pháp luật trong cách giải quyết. Mặt khác, nh ững
câu chuyện pháp luật giúp cho các em có cơ sở để phân loại theo t ừng n ội
dung trong bài học cũng như từng bài khác nhau cho phù h ợp v ới n ội dung.
Tính gần gũi, hấp dẫn của câu chuyện pháp luật giúp cho giáo viên d ễ
dàng dạy học và học sinh sẽ học tập tích cực hơn.
Việc sưu tầm các câu chuyện pháp luật cần chú ý phát huy tính ch ủ đ ộng
nhận thức của học sinh, sưu tầm phải dựa trên mục tiêu bài h ọc v ề ki ến
thức, kỹ năng, thái độ sưu tầm các câu chuyện pháp luật đ ể giúp cho h ọc
sinh đạt được những mục tiêu trên thì câu chuyện càng có giá tr ị h ơn. H ơn
nữa sưu tầm các câu chuyện pháp luật cần phải xuất phát t ừ đặc đi ểm
tâm lý, trình độ nhận thức của học sinh để tìm ra nh ững câu chuy ện phù
hợp. Các câu chuyện cũng phải đảm bảo tính v ừa s ức, tính phát tri ển t ư
duy của học sinh. Các câu chuyện không khó hi ểu mà mang tính giáo d ục
cao đối với học sinh. Các câu chuy ện hay có nh ững tình huống m ở cho h ọc

sinh sẽ kích thích các chăm chú và cùng thảo luận. Khi s ưu t ầm các câu
chuyện có thể sưu tầm một số câu chuyện tương đương về tình huống đ ể
có thể dạy cùng một lượng kiến thức, điều này có thể làm phong phú h ơn
sự liên hệ thực tế của các em.


1.4.
Sưu tầm các câu chuyện pháp luật nhằm phục vụ cho các bài
dạy học chương trình GDCD lớp 12
1.4.1. Nguyên tắc sưu tầm các câu chuyện pháp luật nhằm ph ục v ụ
cho các bài dạy chương trình GDCD lớp 12
Sưu tầm các câu chuyện pháp luật là một hoạt đ ộng xã h ội có tính khoa
học, tính kỹ thuật và nghệ thuật. Quá trình sưu tầm, các câu chuy ện pháp
luật vào dạy học muốn đạt kết quả tối ưu thì cần có các nguyên t ắc d ẫn
đường. Nguyên tắc thường được hiểu một cách ngắn gọn là điều c ơ bản
rút ra từ thực tế khách quan để chỉ đạo hành động. Vì vậy khi sưu tầm các
câu chuyện pháp luật giáo viên cần chú ý vào các nguyên tắc sau:
Sưu tầm các câu chuyện pháp luật phục vụ cho việc dạy học ch ương trình
GDCD lớp 12, giáo viên phải nắm chắc nội dung cơ bản c ủa bài d ạy, có s ự
hiểu biết tinh tường về cuộc sống để từ đó lựa chọn các câu chuy ện phù
hợp. Mặt khác giáo viên phải nắm chắc đối tượng học sinh để sưu tầm l ựa
chọn những các câu chuyện phù hợp với trình độ nhận th ức của h ọc sinh.
Các câu chuyện pháp luật sưu tầm, phải “thật” hoặc “gi ống nh ư th ật”, sát
với thực tế cuộc sống, thông qua đó học sinh dễ dàng ti ếp cận b ản ch ất
của vấn đề đạt được tri thức cần lĩnh hội. Lựa ch ọn các các câu chuy ện
pháp luật điển hình, sát với thực tế cuộc sống, với địa ph ương, v ới tâm lý
lứa tuổi học sinh sẽ đạt hiệu quả cao.
Trong một thế giới tràn ngập thông tin, những thông tin rất đa dạng t ừ
nhiều kênh, nhiều nguồn và nhiều chiều, vì vậy trong quá trình s ưu t ầm
các câu chuyện pháp luật phải có nguồn trích dẫn rõ ràng, nguồn thông tin

đó phải là nguồn chính thống để cung cấp cho học sinh. Giáo viên ph ải h ết
sức cảnh giác với những thông tin tình huống không chính th ống có ngu ồn
gốc không rõ ràng, làm cho học sinh hoang mang giao động, m ất niềm tin
vào chính bản thân mình, vào cuộc sống và con đ ường phát tri ển c ủa đ ất
nước.
Các câu chuyện pháp luật phải ngắn gọn súc tích, bởi th ời gian một tiết
dạy rất ít nhưng lượng kiến thức truy ền thụ lại rất nhiều, vì thế n ếu các
câu chuyện pháp luật đưa ra quá dài, quá lan man tốn rất nhiều th ời gian.
Như thế không đảm bảo nội dung dạy học. Việc sưu tầm các câu chuy ện
pháp luật phải bảo đảm tính thẩm mỹ, ngôn ngữ chính xác, dễ hi ểu không
cầu kỳ sáo rỗng. Sưu tầm các câu chuyện pháp luật phải phù h ợp v ới n ội
dụng, mục tiêu bài học. Mỗi bài học đều có mục tiêu cụ th ể theo từng đ ơn


vị kiến thức cần truyền đạt do vậy các câu chuyện pháp luật c ần đ ược l ựa
chọn kỹ càng. Các câu chuyện pháp luật gắn với trọng tâm bài h ọc. Các câu
chuyện pháp luật tự bản thân nó đã mang rất nhiều ý nghĩa, song để phát
huy tối đa chức năng của mình thì giáo viên khi s ử d ụng các câu chuy ện
pháp luật trong dạy học chương trình GDCD12 nên gắn nó v ới tr ọng tâm
đơn vị kiến thức, không nên sử dụng các câu chuyện pháp luật cho gi ải
thích minh họa cho ý nhỏ, ý không cơ bản trong n ội dung c ủa bài h ọc sẽ
làm cho mục tiêu của bài dạy sẽ bị chệch hướng không đ ảm bảo n ội dung
bài dạy, không rèn luyện cho học sinh kỹ năng và thái độ c ơ bản.
Các câu chuyện pháp luật sưu tầm được khai thác theo các h ướng khác
nhau, thể hiện ở cách giáo viên đặt câu hỏi gợi ý cho h ọc sinh, t ừ đó h ọc
sinh giải quyết và hình thành thái độ của mình đối với vấn đề đ ưa ra.
Trong quá trình sưu tầm các câu chuyện pháp luật gi ảng dạy ch ương trình
GDCD lớp 12 giáo viên phải vận dụng một cách đồng bộ tất cả các nguyên
tắc sưu tầm nói trên, nếu bỏ qua một nguyên tắc nào đó thì khi đ ưa tình
huống vào giảng dạy sẽ không hoàn thành mục tiêu bài học.

1.4.2. Quy trình sưu tầm và sử dụng các câu chuyện pháp luật ph ục
vụ cho các bài dạy chương trình GDCD lớp 12
* Quy trình sưu tầm các câu chuyện pháp luật gồm có 3 bước c ơ bản:
- Lựa chọn các câu chuyện pháp luật: Các câu chuy ện pháp lu ật x ảy ra
trong cuộc sống rất phong phú, đa dạng, nhưng giáo viên ph ải ch ọn ra các
câu chuyện pháp luật điển hình nhất, sát với mục tiêu n ội dung bài h ọc
nhất.
- Cấu trúc lại các câu chuyện pháp luật: có 3 ph ần rõ ràng (m ở đ ầu, ph ần
nội dung, và bình giá các sự kiện). Giáo viên ph ải đặt các câu h ỏi giúp h ọc
sinh định hướng công việc phải làm.
- Lập luận các câu chuyện pháp luật sao cho lôgic chặt chẽ, rõ ràng đ ể đ ịnh
hướng cho học sinh thấy được nội dung bài học trong đó.
* Quy trình sử dụng các câu chuyện pháp luật để dạy học ch ương trình
môn giáo dục công dân 12
Sử dụng câu chuyện pháp luật để dạy học cũng là một ph ương tiện dạy
học của giáo viên. Thông qua câu chuyện giáo viên tổ ch ức hoạt đ ộng
nhận thức cho học sinh tiến hành các hoạt động tích cực. Trong dạy h ọc


môn GDCD việc sử dụng câu chuyện pháp luật có thể tiến hành bằng
nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào điều kiện dạy học. Tuy nhiên ở đây
chúng tôi chỉ đề cập đến việc sử dụng câu chuyên pháp luật thông qua
phương pháp kể chuyện của giáo viên.
Với đặc thù tri thức môn GDCD lớp 12, các tình huống, n ội dung pháp lu ật
thường khó và phải suy luận lâu, do đó khi sử dụng câu chuyên pháp luật
để dạy học cần có sự chuẩn bị trước khi lên l ớp. Trước khi dạy bài m ới
giáo viên cần nhắc các em đọc bài mới, thông qua các kiến th ức đã đ ọc hãy
tìm hiểu những ví dụ, những câu chuyện pháp luật liên quan đến n ội dung.
Như vậy vào bài mới các em xẽ không bị động, tránh được tình trạng giáo
viên nói học sinh ngồi nghe mà không có ý kiến.

Sử dụng câu chuyện pháp luật để dạy học chương trình môn GDCD l ớp 12
giáo viên có thể thực hiện các bước sau.
Bước 1: Giáo viên chuẩn bị các câu chuyện pháp luật có n ội dung phù h ợp
với kiến thức sắp dạy: bao gồm các phần, các ý trọng tâm
Giáo viên có thể đọc lại nhiều lần, tóm tắt ý chính của câu chuy ện cho
ngắn gọn dễ hiểu, dễ đưa vào bài học. Giáo viên đặt câu h ỏi theo cách
“cùng suy nghĩ” sau câu chuyện giúp học sinh làm căn c ứ tr ả l ời.
Tùy theo cách tổ chức dạy học (cá nhân hay nhóm) mục đích s ử d ụng câu
chuyện pháp luật(dạy bài mới, củng cố bài, gi ới thiệu bài…) mà giáo viên
sử dụng các câu chuyện nhiều hay ít.
Bước 2: Học sinh lắng nghe các câu chuyện mà giáo viên cung cấp, giáo
viên yêu cầu học sinh phân tích và trả lời câu hỏi ở cuối câu chuy ện (có
thể trả lời theo cá nhân hoặc thảo luận nhóm) tùy theo cách tổ ch ức của
giáo viên. Trong khi học sinh thảo luận hoặc suy nghĩ, giáo viên cần quan
sát hướng dẫn cho các em. Mục đích của quan sát là để phát hiện nh ững
biểu hiện thiếu tập trung để kịp thời nhắc nhở hoặc hướng dẫn nh ững
thông tin các em chưa nắm rõ. Quan sát cũng giúp giáo viên n ắm đ ược thái
độ ý thức học tập của từng học sinh và bảo đảm cho tất cả h ọc sinh làm
việc cùng nhau. Giáo viên cho cá nhân hoặc đại diện các nhóm tr ả l ời câu
hỏi, đồng thời những học sinh còn lại có thể bổ sung, nh ận xét ý ki ến mà
các ban vừa nêu. Với chương trình môn GDCD l ớp 12, các tình hu ống, n ội