Giáo án môn ngữ văn lớp 8

Năm học : 2008 - 2009
Tuần 1
Ngày soạn:10/8/2008
Tiết 1: Văn bản: Tôi đi học
( Thanh Tịnh )
A- Mục tiêu bài dạy:
- Giúp học sinh cảm nhận đợc tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật
"tôi" ở buổi tựu trờng đầu tiên trong đời.
- Thấy đợc ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi d vị trữ tình man mác của Thanh
Tịnh.
- Gợi kỉ niệm đẹp về ngày tựu trờng đầu tiên của mỗi ngời.
B. Chuẩn bị:
Giáo viên: Tập truyện ngắn của Thanh Tịnh.
Chân dung nhà văn Thanh Tịnh.
Các bài thơ, bài hát viết về ngày đầu tiên đi học.
Viết về kỉ niệm ngày tựu trờng đầu tiên của mình.
Học sinh: Soạn bài theo câu hỏi sách giáo khoa
Các bài thơ, bài hát viết về ngày đầu tiên đi học.
C. Tiến trình tổ chức hoạt động:
1. ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh
? Các em đã đợc học văn bản: Cổng truơng mở ra của Lí Lan, trớc ngày mkhai giảng
nguời mẹ ó tâm trạng gì? Tâm trạng của ngời mẹ giúp em cảm nhận gì về tình mẫu tử?
3. Bài mới:
* Giới thiệu bài: Trong cuộc đời mỗi con ngời, những kỉ niệm tuổi học trò thờng đợc lu
giữ bền lâu trong trí nhớ. Đặc biệt, càng đáng nhớ hơn là kỉ niệm về ngày tựu trờng đầu
tiên trong đời. Truyện ngắn "Tôi đi học" diễn tả khá sâu sắc cảm xúc của nhân vật "tôi"
trong ngày tựu trờng đầu tiên ấy.
Hoạt động của thầy và trò Nội dung bài giảng

? Nêu vài nét tiêu biểu về tác giả Thanh
Tịnh
Gíáo viên: Thanh Tịnh sinh ra và học
tiểu học ở Huế. Từ năm 193 ông dạy
học và sáng tác văn chơng. Sáng tác
của ông phong phú: kí, thơ, truyện
ngắn, truyện dài, thành công nhất là
truyện ngắn và thơ.
I- Vài nét về tác giả, tác phẩm:
1. Tác giả: (1911-1988)
- Quê ven Sông Hơng, ngoại ô thành phố
Huế.
- Tên khai sinh: Trần Văn Ninh. Làm nghề
dạy học và sáng tác văn chơng.
Giáo viên: Phan Thị Thu Hờng

Trờng THCS Khánh An
1
Giáo án môn ngữ văn lớp 8

Năm học : 2008 - 2009
? Cho biết một số tác phẩm chính của
Thanh Tịnh
? Sáng tác của ông có đặc điểm gì
? Xuất xứ của tác phẩm "Tôi đi học"
- Gíáo viên hớng dẫn học sinh đọc:
Giọng chậm dịu, lắng sâu; chú ý những
câu nói của nhân vật "tôi" giọng ngây
thơ trong sáng, hồi hộp; nhân vật ngời
mẹ và nhân vật ông đốc cần đọc với

giọng đầm ấm, ân cần thể hiện sự quan
tâm của những ngời lớn tuổi..
- Giáo viên và 3 học sinh nối nhau đọc
một lần
- Giáo viên nhận xét cách đọc của HS
- Giáo viên hớng dẫn giải thích một số từ
khó
? Văn bản đợc viết theo những phơng
thức biểu đạt nào? phơng thức biểu đạt
nào là chính?
? Văn bản gồm những nhân vật nào,
nhân vật nào là chính? Vì sao?
- Nhân vật tôi vì mọi sự kiện đều xoay
quanh nhân vật tôi, đợc kể từ cảm nhận
của nhân vật tôi.
? Là ngời trong cuộc và là nhân vật
chính kể chuyện giúp cho câu chuyện có
tác dụng gì?
- Làm cho câu chuyện sâu sắc, tin cậy
dẽ rung động.
? Truyện kể về sự việc đã xảy ra hay
đang xảy ra? ? Hồi tởng của tôi diễn ra
theo trình tự nào?
- Kể về sự việc đã xảy ra qua hồi tởng
2. Tác phẩm:
- Bút pháp trữ tình đằm thắm, tình cảm êm
dịu, trong trẻo.
Trong tập Quê mẹ, xuất bản năm 1941
II- Tìm hiểu văn bản:
- Văn bản tự sự

- Văn bản biểu cảm vì toàn truyện là cảm
xúc tâm trạng của nhân vật "tôi" trong
buổi tựu trờng đầu tiên.
Giáo viên: Phan Thị Thu Hờng

Trờng THCS Khánh An
2
Giáo án môn ngữ văn lớp 8

Năm học : 2008 - 2009
của nhân vật tôi.
- Trình tự thời gian , không gian của
buổi tựu trờng.
? Dòng hồi tởng của nhân vật tôi đợc tái
hiện theo trình tự nào? Dựa vào đó, ta có
thể chia bố cục của văn bản ra sao?
? Nỗi nhớ về ngày khai trờng đầu tiên
của nhân vật tôi đợc khơi nguồn từ thời
điểm nào?
? Tại sao vào thời điểm này , tôi lại nhớ
về ngày tựu trờng đầu tiên.
- Thời gian ấy gắn với tuổi thơ của tôi,
là lần đầu tiên tôi đén trờng.
Giáo viên: Thời gian ấy nh nút nhấn
lại kỉ niệm của tuổi thơ. Vì thế những
kỉ niệm tuổi thơ lại ào ạt trở về.
? Nhớ ngày tựu trờng, tâm trạng cảm xúc
của tôi khi đó nh thế nào? Tìm những từ
- Bố cục: 5 phần:
+ Phần 1: Từ đầutng bừng rộn rã: Khơi

nguồn nỗi nhớ (từ hiện tại nhớ về dĩ vãng)
+ Phần 2: Tiếp theotrên ngọn núi: Tâm
trạng và cảm giác của nhân vật tôi trên đ-
ờng cùng mẹ tới trờng
+ Phần 3: Tiếp theotrong các lớp: Tâm
trạng và cảm giác nhân vật tôi khi đứng
giữa sân trờng, khi nhìn mọi ngời, các bạn
+ Phần 4: Ông đốcchút nào hết: Tâm
trạng của tôi khi nghe gọi tên và rời mẹ
vào lớp
+ Phần 5: Còn lại: Tâm trạng của tôi khi
ngồi vào chỗ của mình và đón nhận tiết
học đầu tiên.
1. Tâm trạng, cảm giác của tôi trên đ-
ờng đến trờng.
- Thời điểm: cuối thu thời điểm khai tr-
ờng.
- Lá rụng nhiều, mây bàng bạc, sơng thu
giá lạnh
- Mấy em nhỏ rụt rè núp dới nón mẹ đến
trờng.
Sự liên tởng tơng đồng, tự nhiên giữa
hiện tại và quá khứ của bản thân
- Nao nức, mơn man, tng bừng, rộn rã
Giáo viên: Phan Thị Thu Hờng

Trờng THCS Khánh An
3
Giáo án môn ngữ văn lớp 8


Năm học : 2008 - 2009
ngữ diễn tả cảm xúc của nhân vật tôi
? Nhận xét về cách dùng từ của tác giả?
Tác dụng của biện pháp nghệ thuật ấy?
Giáo viên: Cảm giác hồi hộp, sung s-
ớng nh ngày đầu tiên đi học. Chi tiết
ấy biểu lộ tôi là cậu bé rất nhạy cảm.
- HS đọc diễn cảm toàn đoạn, chú ý
những câu đối thoại giữa hai mẹ con.
? Trong niềm hân hoan ấy, tôi nhớ về
hình ảnh nào đầu tiên
? Tìm những hình ảnh, chi tiết diễn tả
tâm trạng của nhân vật tôi
- Mẹ âu yếm dắt tay.
- Con đờng quen mà lạ.
- Cảnh vật xung quanh tôi thay đổi.
? Vì sao con đờng hàng ngày mà tôi vẫn
đi nay trở nên xa lạ
- Tôi đi trong không khí đặc biệt, trong
không gian thời gian đặc biệt: con đờng
đông nghẹt ngời, ai cũng quần áo mới,
con đờng đựoc tang trí đầy cờ hoa
? Trong không khí háo hức đó giúp em
cảm nhận tâm trạng của tôi lúc đó nh thế
nào?
- Cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng
tôi nh cành hoa tơi mỉm cời giữa bầu trời
trong sáng.
- Lòng tơng bừng , rộn rã.
Từ láy, diễn tả tinh tế, chân thực cảm

xúc của nhân vật tôi khi nhớ lại kỉ niệm
thời thơ ấu; góp phần rút ngắn khoảng
cách thời gian giữa quá khứ và hiện tại
Biện pháp so sánh , nhân hoá giàu hình
ảnh, giàu sức gợi cảm, đợc gắn với những
cảnh sắc thiên nhiên tơi sáng, trong trẻo
Nhấn mạnh sự rung động mạnh mẽ, tinh
tế tâm trạng náo nức, hân hoan, vui mừng
hồi hộp của tôi, ngời đọc cảm nhận cụ thể,
rõ ràng hơn cảm xúc của nhân vật .
* Nỗi nhớ của tôi
- Mẹ âu yếm dắt tay.
- Con đờng quen mà lạ.
- Cảnh vật xung quanh tôi thay đổi.
Tâm trạng háo hức, hồi hộp, bỡ ngỡ.
Giáo viên: Phan Thị Thu Hờng

Trờng THCS Khánh An
4
Giáo án môn ngữ văn lớp 8

Năm học : 2008 - 2009
? Khi đi học tô có sự thay đổi nào trong
nhận thức và hành động của mình.
? Không chỉ thay đổi trong hành động
mà còn thay đổi trong trang phục , vậy
trang phục mà tôi mặc trong buổi đầu
tiên là trang phục nh thế nào?
? Vì sao tôi có cảm giác ấy.
Giáo viên: Khác với hôm qua, hôm kia

tôi mặc quần áo cộc đuổi bớm, bắt
chim, hpôm nay tôi trong bộ quần áo
mới, tơm tất, đứng đắn tôi cảm thấy
mình trang trọng, lớn lên.
? Trên đpờng đi học tôi quan sát thấy các
bạn nh thế nào? Tâm trạng khi ấy của
tôi?
? Tại sao tác giả không viết ớc ao, mơ ớc
mà viết thèm?
- Thèm là ớc mơ, khát khao để nhấn
mạnh khát khao của trẻ nhỏ
Học sinh đọc đoạn văn: hai quyển
sáchngọn núi
? Đoạn văn giúp ta hình dung cử chỉ,
điệu bộ, động tác của tôi nh thế nào?
? Vì sao tôi lại lúng túng
- Tôi hồi hộp, cha quen nên động tác
còn vụng về, lúng túng.
? Thấy các bạn cầm bút thớc không để lộ
khó khăn gì tôi nảy ra ý nghĩ: chỉ có ng-
ời thạo mới cầm nổi bút thớc, em hiểu
thạo có nghĩa là gì
- Thay đổi hành động: đi chơi ---đi học
Chứng tỏ chú bé đã chú tâm vào việc
học của mình.
+ Trang phục: áo vải dù đen dài tôi thấy
trang trọng và đứng đắn.
- Trên đờng đi học:
Nhìn thấy mấy cậu học trò nhỏ trạc tuổi t-
ơm tất, nhí nhảnh gọi tên nhau tôi thèm đ -

ợc tự nhiên, nhí nhảnh.
Tôi rụt rè, bẽn lẽn, ngại ngùng trong
ngày đầu tiên nhng bản tính trẻ con tôi
muốn tự nhiên nhí nhảnh
- Cẩn thận nâng niu nhng vụng về , lúng
túng.
Giáo viên: Phan Thị Thu Hờng

Trờng THCS Khánh An
5
Giáo án môn ngữ văn lớp 8

Năm học : 2008 - 2009
- Thạo là làm quen, làm nhiều lần
thành thục.
? Qua ý nhghĩ của tôi giúp em khẳng
định điều gì.
- Việc học bắt đầu từ những việc nhỏ
nhất nh cầm bút, thớc, sách vở
? Nhớ lại ý nghĩ ấy , tác giả viết: ý nghĩ
ấy thoáng qua trong tâm trí tôi nhẹ
nhàng nh làn mây lớt trên ngọn núi.
Hãy phát hiện và phân tích giá trị nghệ
thuật trong đoạn văn trên.
? Diễn biến của tôi khi nhớ về kỉ niệm
cùng mẹ đến trờng.
Lòng nao nức, mơn man cảm xúc
trong sáng tng bừng, rộn rã
Lòng thay đổi, trang trọng, đứng đắn
Thèm, muốn thử sức.

Đề cao việc học rất thiêng liêng, quan
trọng.
So sánh cái vô hình với cái hữu hình
Chứng tỏ tôi nhạy cảm, tinh tế giàu cảm
xúc.
4. Củng cố: HS đọc ghi nhớ - GV hệ thống kiến thức cơ bản
? Đọc đoạn văn 1, cảm xúc của em có gì giống và khác với cảm xúc của tôi.
5. Hớng dẫn về nhà:
- Học bài.
- Soạn phần còn lại.
D- Rút kinh nghiệm:
.
.
.

Tuần 1
Ngày soạn: 10/8/2008
Tiết 2: Văn bản: Tôi đi học (Tiếp theo)
( Thanh Tịnh )
A- Mục tiêu bài dạy:
Giáo viên: Phan Thị Thu Hờng

Trờng THCS Khánh An
6
Giáo án môn ngữ văn lớp 8

Năm học : 2008 - 2009
- Giúp học sinh cảm nhận đợc tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật
"tôi" ở buổi tựu trờng đầu tiên trong đời.
- Thấy đợc ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi d vị trữ tình man mác của Thanh

Tịnh.
- Gợi kỉ niệm đẹp về ngày tựu trờng đầu tiên của mỗi ngời.
B. Chuẩn bị:
Giáo viên: Tập truyện ngắn của Thanh Tịnh.
Chân dung nhà văn Thanh Tịnh.
Các bài thơ, bài hát viết về ngày đầu tiên đi học.
Học sinh: Soạn bài theo câu hỏi sách giáo khoa
Các bài thơ, bài hát viết về ngày đầu tiên đi học.
C. Tiến trình tổ chức hoạt động
1. ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
? Nêu tâm trạng của nhân vật tôi trên đờng cùng mẹ đến trờng?
3. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò Nội dung bài học
- HS theo dõi đoạn 3 và đoạn 4 trong SGK
? Cảnh trớc saan trờng làng Mĩ Lí lu lại
trong tâm trí tôi có gì nổi bật.
? Khung cảnh đó phản ánh điều gì?
? Khi đi bẫy chim nhân vật tôi ghé vào tr-
ờng và có cảm tởng ngôi trờng khi đó có
gì khác với ngôi trờng trớc đó?
? Thanh Tịnh đã sử dụng nghệ thuật gì để
diễn tả cảm nhận của tôi về ngôi trờng.
? Ngôi trờng so sánh nh chiếc đình làng
giúp em hình dung ngôi trờng ấy nh thế
nào?
2. Tâm trạng của nhân vật tôi từ khi
nhìn thấy ngôi trờng cho đến khi đón
nhận giờ học đầu tiên.
* ở sân trờng

- Dày đặc ngời, ngời nào cúng sạch sẽ,
mặt vui, sáng sủa.
Không khí sôi nổi, háo hức của ngày
tựu trờng. Phản ánh tinh thần hiếu học của
nhân dân, bộc lộ tình cảm sâu nặng với
mái trờng.
+ Trớc đó:- Ngôi trờng cao ráo và sạch sẽ
hơn các nhà trong làng.
+ Đi học: - Ngôi trờng xinh xắn, oai
nghiêm: sân nó rộng, mình nó cao hơn.
Nghệ thuật so sánh ngôi trờng đầy trang
nghiêm và bí ẩn.
Giáo viên: Phan Thị Thu Hờng

Trờng THCS Khánh An
7