MỘT SỐ NÉT CƠ BẢN VỀ
HẢI QUAN VIỆT NAM
1/ Lịch sử hình thành và phát triển
của Hải quan Việt Nam
1.1/ Lịch sử hình thành
1.2/ Quá trình phát triển của Hải
quan Việt Nam và sự ra đời của
Luật Hải quan
1.2.1/ Giai đọan 1 : từ tháng
5/1945 – tháng 7/1954
1.2.2/ Giai đọan 2 từ 1954 –1960
1.2.3/ Giai đọan 3 : từ 1960 – 1975
1.2.4/ Giai đọan 4 : từ 1975 – 1987
1.2.5/ Giai đọan 5 : Từ 1987 đến
nay và sự ra đời của Luật Hải quan
Lịch sử hình thành và phát
triển của Hải quan Việt Nam
Lịch sử hình thành
Họat động thuế quan ở nước ta xuất hiện từ thời Nhà Lý ( Thế
kỷ thứ XI ) và trở thành bộ phận hữu cơ của nền ngoại thươmg.
Năm 1858 thực dân Pháp xâm lược nước ta và năm 1884 bằng
Hiệp ước Patơnốt, thực dân Pháp đã đặt ách cai trị lên tòan đất
nước ta. Song song với việc lập nên bộ máy cai trị các cấp, để
đảm bảo quyền lợi kinh tế trong lĩnh vực ngoại thương, thực
dân Pháp đã thiết lập bộ máy thuế quan khá hòan chỉnh từ
trung ương xuống đến các địa phương, hệ thống này được duy
trì cho đến Cách mạng 8/1945.
Ngay sau khi giành được chính quyền, nhằm phục vụ
tốt chính sách thu thuế và kiểm sóat việc thu thuế có
hiệu quả, ngày 10/9/1945 theo đề nghị của Bộ trưởng
Bộ Tài chính, thay mặt Chính phủ lâm thời Việt Nam,
Bộ trưởng Bộ nội vụ Võ Nguyên Giáp ký Sắc lệnh số
27/SL thành lập Sở Thuế quan và Thuế Gián thu “ Để
đảm nhiệm công việc của Sở Tổng thanh tra độc
quyền muối và thuốc phiện và các Sở Thương chính
Bắc, Trung và Nam bộ”. Đây là tổ chức tiền thân của
ngành Hải quan Việt Nam ngày nay. Trụ sở của Sở
Thuế quan và Thuế gián thu ( 1945 – 1946 ) nay là
Bảo tàng Cách mạng Việt Nam.
Quá trình phát triển của Hải quan Việt
Nam và sự ra đời của Luật Hải quan
Giai đọan 1 : từ tháng 5/1945 – tháng 7/1954
Nhiệm vụ của Sở thuế quan và thuế gián thu được quy định tại
Điều 2 của Sắc lệnh số 27/SL là :
+ “ Thu các quan thuế nhập cảng và xuất cảng;
+ Thu các thuế gián thu có biên vào số tổng dự tóan ;
+ Thu các món tiền do sự kinh doanh các độc quyến
mà có;
+ Thu hộ các thuế lặt vặt cho quỹ địa phương, quỹ
thành phố hay quỹ các phòng thương mại”.
Theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ
trưởng Bộ nội vụ thay mặt Chính phủ nước
Việt Nam dân chủ cộng hòa ký Sắc lệnh số
28/SL, bổ nhiệm ông Trịnh văn Bính làm tổng
giám đốc Sở thuế quan và Thuế gián thu.
Các sắc lệnh trên là cơ sở pháp lý ban đầu
cho các họat động của Sở Thuế quan và Thuế
gián thu trong những ngày đầu thành lập.
Trong thời kỳ này mô hình tổ chức của Sở
theo mô hình bộ máy Thương chính ( Thuộc
Bộ Tài chính ).
Để giúp cho việc quản lý và kiểm sóat việc thu thuế có
hiệu quả trong tình hình mới, hệ thống tổ chức của Sở
Thuế quan và Thuế gián thu thường xuyên có sự điều
chỉnh, nhất là các cơ sở thuế quan ở các địa phương.
Tổ chức của các Ty chính Thuế quan ở các địa
phương ngoài bộ phận hành chính văn phòng, còn có
ban Kiểm nã lưu động và các trạm kiểm sóat thuế
quan. Tại các thương cảng lớn như Hải phòng, Đà
nẵng còn có thêm bộ phận thanh tra thường trú để
quản lý và thu thuế xuất nhập cảng . Riêng ở Sài gòn
không triển khai được do tình hình chiến tranh.