GREEN EYE ENVIRONMENT
CƠNG TY MƠI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com

THS: Nguyễn Ngọc Châu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thơng tin t trang này.
CHNG 6

GIM THIU Ơ NHIM


6.1 Khái Nim Chung

Gim thiu ơ nhim bao gm tt c các hot đng nhm gim vic to ra cht thi. các
hot đng bao gm: gim thiu cht thi, gim cht thi ti ngun phát sinh, lam thay đi
đc tính cht thi, hn ch ơ nhim, tái sinh và tái s dng. Trong q trình sn xut,
nhm có th gim thiu cht thi, các k thut thng đc áp dng nh đc trình bày
trong hình 6.1.

Các kỹ thuật giảm thiểu chất thải
Xử lý Giảm thiểu
tại nguồn
Tái sinh/tái sử dụng

(tại nguồn/bên ngoài)
Thay đổi sản phẩm
- SX sản phẩm mới
- Duy trì sản phẩm
- Thay đổi thành
phần sản phẩm
Kiểm soát
nguồn
Thu hồi-tái sử dụng
- Quay vòng lại quy
trình sản xuất
- Dùng làm nguyên
liệu cho quy trình
sản xuất khác
Tách
nguồn và
tăng nồng
đo
ä
Trao đổi
hay bán
Thu hồi
vật chất
hay năng
lươ
ïng
Đốt hủy
chất thải
Chôn lấp
Thay đổi nguyên

liệu đầu vào
- Sử dụng nguyên
liệu tinh khiết
- Thay thế nguyên
liệu
Thay đổi kỹ thuật
- Thay đổi quy trình
- Thay đổi thiết bò,
đường ống, hay bố
trí
- Tự động hóa
- Thay đổi chế độ
hoat động
Thực hiện tốt chế độ
vận hành
- Các phương thức đo
và tiêu chuẩn đánh
giá
- Tránh lãng phí, thất
thoát
- Quản lý tiến trình
thực hiện
- Cải tiến phương thức
bốc dỡ hàng hóa,
nguyên liệu
- Lòch trình (kế hoạch)
sản xuất
Tái chế
- Xử lý thu hồi
nguyên vật liệu

- Chế biến như một
sản phẩm phụ
Hình 6.1 Các k thut gim thiu cht thi
6- 1


GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
6- 2


Trong các k thut nêu trên, k thut gim thiu ti ngun là bc tin hành đc u tiên
thc hin đu tiên theo nh xu hng ca h thng qun lý cht thi nguy hi hin nay.
Các bc tin hành trong mt h thng qun lý cht thi nguy hi sp xp theo th t u
tiên nh sau:

- Gim thiu ti ngun
- Tái sinh
- X lý
- Chôn lp


Vic thc hin gim thiu ti ngun s b nh hng bi rt nhiu yu t, trong đó các
yu t sau s nh hng đáng k đn kh nng gim thiu cht thi

- Xác đnh cht thi cn quan tâm
- Tin trình thc hin
- Các yu t tác đng đn tin trình thc hin

Trong các yu t nêu trên, vic xác đnh loi cht thi nguy hi nào đáng quan tâm cn
gim thiu có th da trên các qui đnh ca pháp lut hin hành. Các tin trình thc hin
là mt vn đ gây nhiu tranh cãi gia các nhà qun lý nhà nc và gia các nhà khoa
hc. Vì đây là yu t nm phn quan trng quyt đnh s thành công hay tht bi ca
chng trình gim thiu. Các yu t tác đng đn tin trình thc hin cng rt đa dng và
phc tp bao gm rt nhiu nguyên do bao gm t k thut, kinh t đn các vn đ xã
hi. Tuy nhiên xét v mt k thut thun túy các yu t nh hng đn tin trình nm vai
trò quan trng đó vic xác đnh loi, lng thi và tim nng áp dng k thut gim thiu
đi vi loi cht thi quan tâm. Vn đ này xut hin do nhiu nguyên nhân nh sau:

- Bn thân ngi thc hin b thiu thông tin
- Khó khn trong vic xác đnh lng cht thi phát sinh theo nguyên liu vào
- Các nhà máy có th không thu thp đ d liu đ tính toán
- S thay đi theo thi gian ca hot đng công nghip, tính đa dng sn phm, yêu
cu ca lut môi trng làm tác đng đn lng thi và đc tính cht thi
- Lng cht thi gim nhng mc đ nguy hi ca cht thi có th nh c thm chí
đôi khi ln hn.

Vic thc hin gim thiu cht thi bao gm rt nhiu phng pháp, bin pháp, trong ni
dung ca giáo trình này, ch tp trung gii thiu s lc v mt s k thut đc thc
hin đ gim thiu cht thi ti ngun. Chi tit hn v các vn đ liên quan đn vic gim
thiu cht thi, sinh viên có th tham kho trong tài liu v “Sn Xut Sch Hn”



6.2 Các K Thut Gim Thiu Cht Thi Ti Ngun

K thut gim thiu cht thi có th áp dng cho tt c các nhà máy sn xut có quy mô
khác nhau t nh đn ln, vi công ngh t đn gin đn phc tp. Các k thut hin nay
có th đn gin là s thay đi ch đ vn hành cho đn vic áp dng các k thut thit b

GREEN EYE ENVIRONMENT
CễNG TY MễI TRNG
TM NHèN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com

THS: Nguyeón Ngoùc Chaõu

â Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rừ ngun khi bn phỏt hnh li thụng tin t trang ny.
6- 3

hin i tiờn tin. Nhỡn chung cú th chia cỏc k thut gim thiu thnh 4 nhúm chớnh
nh sau:

- Qun lý v kim soỏt sn xut

ĩ Kim soỏt qun lý
ĩ Kim soỏt nguyờn vt liu


- Ci tin quy trỡnh sn xut:

ĩ Ch vn hnh v bo dng
ĩ Thay i nguyờn liu
ĩ Ci tin thit b

- Gim th tớch/khi lng cht thi:

ĩ Tỏch ngun thi
ĩ Cụ c cht thi (tng nng cht thi)

- Thu hi/tỏi sinh/tỏi s dng:

ĩ Thu hi/tỏi sinh/tỏi s dng ti nh mỏy
ĩ Thu hi/tỏi sinh/tỏi s dng ngoi nh mỏy

Vic la chn k thut thc hin phi da theo cỏc thụng tin chớnh xỏc v lng cht thi
phỏt sinh thc t v chi phớ qun lý cht thi. iu ny c thc hin trong quỏ trỡnh
thit lp chng trỡnh v trin khai chng trỡnh v nú l vn ch cht trong mt
chng trỡnh qun lý cht thi ton din. Cỏc thnh phn ca mt chng trỡnh gim
thiu bao gm: phng thc thu thp s liu, ỏnh giỏ cỏc phng ỏn, xỏc nh tớnh hiu
qu-kinh t ca k thut gim thiu. Mt khi k thut ó c chn la, nú s c trin
khai v tr thnh mt phn ca vic qun lý v vn hnh nh mỏy. Mt im quan trng
cn chỳ ý l nờn ỏnh giỏ cỏc k thut (phng ỏn) gim thiu tỏc ng n ton b dũng
thi, v phi ỏnh giỏ cn thn trc khi tin hnh. Vớ d khi chỳng ta mun thay i
dung dch ra l dung mụi bng cỏc cht ra cú thnh phn l nc gim c tớnh ca
cht thi, iu ny s lm gia tng ti trng hu c ca nc thi v cú th s dn n
gim hiu qu ca h thng x lý nc thi.

6.2.1 Qun lý v kim soỏt sn xut


Trong cụng nghip vic kim soỏt chớnh xỏc ton b qui trỡnh t nguyờn vt liu, sn
phm trung gian, thnh phm v cỏc dũng thi liờn quan ngy nay l mt k thut gim
thiu quan trng. Trong rt nhiu trng hp cht thi cú th l quỏ hn s dng, khụng
ỏp ng yờu cu k thut, b nhim bn, hoc nguyờn vt liu khụng cn thit, s trn
ca cht thi hay thnh phm b h. Chi phớ x lý cỏc loi cht thi ny khụng ch bao
gm cỏc chi phớ thc t phi tr cho vic x lý m cũn bao gm c chi phớ cho nguyờn vt
liu hay chi phớ cho sn phm. iu ny lm gia tng gỏnh nng kinh t cho bt k cụng
ty no. Vớ d, mt cụng ty sn xut g gia dng ó phi tr 1,32 US x lý 1lớt cỏc
cht sn ph quỏ hn s dng, nh vy chi phớ thc phi tr cho vic ny phi cng thờm
giỏ mua nú l ,84 USD/lớt.

GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu

© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
6- 4

Có hai khái nim c bn trong qun lý và kim soát sn xut đó là: kim soát (qun lý)
loi và lng nguyên liu có trong nhà máy, và kim soát quá trình mua bán lu tr
nguyên vt liu song song vi thành phm và dòng thi trong quá trình sn xut ca nhà
máy. Kim soát qun lý bao gm các k thut đ gim quy mô qun lý và gim lng

hóa cht nguy hi s dng t đó gia tng hiu qu qun lý. Kim soát nguyên liu bao
gm các phng pháp gim tht thoát nguyên liu và thành phm, cng nh các h hao
trong quá trình bc d, sn xut và lu tr.

Kim soát qun lý

Nhng phng pháp đ kim soát qun lý bao gm t các thay đi đn gin v th t các
phng thc tin hành đn vic trin khai sn xut theo đúng tin đ thi gian. Các hình
thc qun lý này hu nh quan thuc vi tt c các nhà máy tuy nhiên hu nh các nhà
máy không nhn thc đc công vic này rt có hiu qu trong vic gim thiu cht thi.
Vic mua chính xác loi nguyên vt liu tht s cn thit cho sn xut và thit lp thi
gian s dng là mt trong nhng chìa khoá đ kim soát qun lý chính xác. Khi mua
nguyên vt liu vic quyt đnh lng và loi thùng cha cng nh hng đn vic gim
thiu cht thi. Bên cnh đó vic xây dng mt phng thc chun cho tin trình mua
bán (bao gm các vic đánh giá thành phn, cht lng, thi hn s dng,…) cng góp
phn trong vic gim thiu cht thi.

Kim soát nguyên vt liu

Quá trình này bao gm các công tác lu tr nguyên liu, sn phm, quá trình thi, và vn
chuyn nguyên liu, sn phm cng nh cht thi trong quá trình sn xut cng nh trong
nhà máy. Phng thc qun lý (kim soát) nguyên vt liu chính xác s đm bo nguyên
vt liu đi vào qui trình sn xut mà không b tht thoát do tràn đ, rò r, hay nhim bn.
iu này cng s đm bo là nguyên vt liu đc qun lý hiu qu và đc s dng hiu
qa trong sn xut mà không tr thành cht thi. Ví d v mt s tim nng tht thoát
nguyên vt liu ti các khu vc khác nhau đc trình bày trong Bng 6.1.

Bng 6.1 Các khu vc trong nhà máy có liên quan đn tht thoát nguyên vt liu

Khu vc Nguyên nhân


Bc d

Rò r ti vòi khóa hay khp ni
Rò r trên đng ng np
Thùng cha b thng, rò r hay b r sét
Rò r ti van, đng ng và bm

Kho lu tr

Do np đy tràn thùng cha
Thit b báo đng v quá dòng không chính xác hay b h
Thùng cha b thng, xì hay b r sét
Rò r ti bm, van và đng ng vn chuyn
Mng thoát không thích hp hay m van x không đúng
Phng thc vn chuyn không phù hp
Thiu giám sát
Thiu các chng trình hun luyn đào to

GREEN EYE ENVIRONMENT
CÔNG TY MÔI TRNG
TM NHÌN XANH

GREE
Tel: (08)5150181
Fax: (08)4452694
www.gree-vn.com

THS: Nguyeãn Ngoïc Chaâu


© Copyright 2006 gree-vn.com, All rights reserved. Xin ghi rõ ngun khi bn phát hành li thông tin t trang này.
6- 5


Bng 6.1 Các khu vc trong nhà máy có liên quan đn tht thoát nguyên vt liu
(tip theo)

Khu vc Nguyên nhân

Quá trình sn xut

Rò r ti các bn cha hay phn ng trong dây chuyn sn
xut
Thit b không đc vn hành và bo trì chính xác
Rò r ti van, đng ng và bm
Quá ti ti các bn cha hay quá trình kim soát s quá dòng
thiu chính xác
Rò r và ri vi trong quá trình vn chuyn nguyên vt liu
Các đp tràn không phù hp
M các đng thoát
V sinh thit b và thùng cha
Nguyên vt liu không đt tiêu chun cht lng
Sn phm b li k thut


6.2.2 Ci tin quy trình sn xut

Ci tin hiu qu ca quá trình sn xut có th gim đáng k vic to ra cht thi. vic áp
dng k thut này giúp cho vic gim thiu cht thi ti ngun thi và t đó gim các chi
phí cng nh trách nhim đi vi cht thi. Các k thut v ci tin quy trình sn xut

bao gm: ci tin ch đ vn hành và bo dng, thay đi nguyên liu, ci tin thit b.

Ci tin phng thc vn hành và bo trì

Phng thc này góp phn đáng k vào vic gim thiu lng cht thi to ra trong quá
trình sn xut. Hu nh nhà sn xut nào cng bit đn các phng thc vn hành thit b
cng nh ch đ bo trì bo dng thit b, tuy nhiên vic thc hin cng nh các
chng trình giám sát bo trì bo dng thit b đôi lúc b b qua. iu này đôi khi làm
nh hng đn sn xut và to ra mt lng ln cht thi.

Phng thc vn hành. Các phng pháp đ vn hành quá trình sn xut sao cho
đt đc hiu qu cao nht hu nh rt ph bin, hu nh không cn đu t hay nu có
ch đu t rt ít. Ci tin phng thc vn hành là rt đn gin, ch yu tp trung vào
vic s dng nguyên vt liu mt cách ti u nht trong qui trình sn xut. Bng 6.2 cho
mt s ví d v vic gim thiu cht thi sinh ra nh s thay đi phng thc vn hành.