DẾMÈNPHIÊULƯUKÝ

Tácgiả:TơHồi
Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com
PhầnI

PhầnII
PhầnIII
PhầnIV



PhầnI
Tơisốngđộclậptừthuởbé.ấylàtụclệlâuđờitronghọnhàdếchúngtơi.
Vảlại,mẹthườngbảochúngtơirằng:
"Phảinhưthếđểcácconbiếtkiếmănmộtmìnhchoquenđi.Concáimàcứ
nhongnhongănbámvàobốmẹthìchỉsinhratínhỷlại,xấulắm,rồirađời
khơnglàmnêntrịtrốnggìđâu".
Bởithế,lứasinhnàocũngvậy,đẻxonglàbốmẹthuxếpchoconcáiraở
riêng.Lứasinhấy,chúngtơicócảthảybaanhem.Baanhemchúngtơichỉ
ở với mẹ ba hơm. Tới hơm thứ ba, mẹ đi trước, ba đứa tôi tấp tểnh, khấp
khởi,nửalonửavuitheosau.Mẹdẫnchúngtôiđivàmẹđemđặtmỗiđứa
vào một cái hang đất ở bờ ruộng phía bên kia, chỗ trơng ra đầm nước mà
khơngbiếtmẹđãchịukhóđàobới,beđắptinhtươmthànhhang,thànhnhà
chochúngtơitừbaogiờ.Tơilàemút,bénhấtnênđượcmẹtơisaukhidắt
vàohang,lạibỏtheomộtítngọncỏnontrướccửa,đểtơinếucóbỡngỡ,thì
đãcóítthứcănsẵntrongvàingày.
Rồimẹtơitrởvề
Tơi cũng khơng buồn. Trái lại, cịn thấy làm khoan khối vì được ở một
mìnhnơithốngđãng,mátmẻ.Tơivừathầmcảmơnmẹ,vừasạosụcthăm

tất cả các hang mẹ đưa đến ở. Khi đã xem xét cẩn thận rồi, tơi ra đứng ở
ngồicửavàngửngmặtlêntrời.Quanhữngngọncỏấunhọnvàsắc,tơithấy
màutrờitrongxanh.Tơidọngiọng,vỗđơicánhnhỏtớinách,rồicaohứng
gáylênmấytiếngrõto.
Từđây,tơibắtđầuvàocuộcđờicủatơi.Chodùtơisẽsungsướnghaykhổ
sở,cáiđótùyởtínhtìnhtơikhơnngoanhayđầnđộn.Songtơichưacầnbiết
đếnthế,tínhđếnthế.Màhãylấysựđượcungdungđộclậpmộtmìnhlàđiều
thíchlắmrồi....
Ngàynàocũngvậy,suốtbuổi,tơichuivàotrongcùnghang,hìhụcđàođất
đểkhtmộtcáiổlớn,làmthànhcáigiườngngủsangtrọng.Rồicũngbiết
loxanhưcáccụgiàtronghọdế,tơiđàohangsâusanghaingảlàmnhững
con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phịng khi gặp nguy
hiểm, có thể thốt thân ra lối khác được. Chập tối, tơi tạm nghỉ tay và ra
đứng ngoài cửa, họp cùng anh chị em hàng xóm quanh bờ ruộng, vừa gảy
đànvừahátmộtbàiháthồnghơnchàotạmbiệtơngmặttrời.Khiđêmđã


xuống hẳn, cả xóm chúng tơi, các bơ lão dế lụ khụ già cốc đế cũng bỗng
nhiênvuitính,ainấyrakhỏihang,đếntụhộithậtđơngtậngiữabãitrong
đêmtốimátlạnh,cùnguốngsươngđọng,ăncỏướtvànhữnggãtàihoathì
gảyđànthổisáo,cùngnhaucahát,nhảymúalinhđìnhđếntậnsángbạch,
lúcơngmặttrờiquenthuộclạinghiêmtranglólênđằngđơngmớitancuộc
aivềnhànấy.
Ngàynào,đêmnào,sớmvàchiềunàocũngngầnấythứviệc,thứchơi.Kể
đờimàđượcnhưthếcũngkháannhàn,nhưngmớiđầucịnthấyhayhay,về
saucũngnhàmdần.
Bởitơiănuốngđiềuđộvàlàmviệccóchừngmựcnêntơichónglớnlắm.
Chẳng bao lâu tơi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đơi
càngtơimẫmbóng.Nhữngcáivuốtởchân,ởkhoeocứcứngdầnvànhọn
hoắt.Thỉnhthoảng,muốnthửsựlợihạicủanhữngchiếcvuốt,tơicocẳng

lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có
nhátdaovừaliaqua.Đơicánhtơi,trướckiangắnhủnhoẳnbâygiờthànhcái
áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành
phạchgiịngiã.Lúctơiđibáchbộthìcảngườitơirungrinhmộtmàunâu
bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn. Hai cái răng đen nhánh lúc nào
cũngnhaingồmngoạpnhưhailưỡiliềmmáylàmviệc.Sợirâutơidàivà
uốncongmộtvẻrấtđỗihùngdũng.Tơilấylàmhãnhdiệnvớibàconvìcặp
râuấylắm.Cứchốcchốctơilạitrịnhtrọngvàkhoanthaiđưacảhaichânlên
vuốtrâu.
Tơi đi đứng hùng dũng. Mỗi bước đi, tôi làm điệu rún rẩy cái cẳng chân,
runglênrungxuốnghaichiếcrâu.Chorakiểucáchconnhàvõ.Tôitợnlắm.
Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. Khi tơi to tiếng thì ai cũng
nhịn,khơngaiđáplại.Bởivìquanhquẩnaicũngquenmìnhcả.Khơngnói,
cólẽhọnểhơnlàsợ.Nhưngtơilạitưởngthếlàkhơngaidámhohe.ấyvậy,
tơichotơigiỏi.Nhữnggãxốcnổithườnglàmcửchỉngơngcuồnglàtàicao.
Tơiqtmấychịchâuchấungụngồiđầubờkhiếnmỗilầnthấytơiđiqua,
cácchịphải núpkhn mặttráixoan dướinhánh cỏ,chỉdám đưamắt lên
nhìntrộm.Thỉnhthoảng,tơingứachânđámộtcái,ghẹoanhGọngVólấm
lápvừangơngácdướiđầmlên.Tơicàngtưởngtơilàtayghêgớm,cóthể
sắpđứngđầuthiênhạrồi.
Chaoơi,cóbiếtđâurằng:khitrẻtuổimàngườitahayhunghănghốnghách
láo,chỉtổđemthânmàtrảnợnhữngcửchỉngudạicủamìnhthơi.Tơiđã
phải trải cảnh như thế. Thốt nạn rồi mà cịn ân hận q, ân hận mãi. Thế
mớibiết,nếuđãtrótkhơngsuytính,lỡxảyranhữngviệcdạidột,dùvềsau


cóhốicũngkhơngthểlàmlạiđược.
Câuchuyệnânhậnđầutiênmàtơighinhớsuốtđời
BênhàngxómtơicócáihangcủaDếChoắt.DếChoắtlàtêntơiđặtchonó
một cách chế diễu và trịch thượng thế. Choắt nọ cũng chắc trạc tuổi tơi.

NhưngvìChoắtbẩmsinhyếuđuốinêntơicoithườngvàgãcũngsợtơilắm.
CáichàngDếChoắt,ngườigàygịvàdàilêunghêunhưmộtgãnghiệnthuốc
phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn ngủn đến giữa lưng, hở cả hai
mạngsườnnhưngườicởitrầnmặcáogi-lê.Đơicàngbèbè,nặngnềtrơng
đếnxấu.Râuriagìmàcụtcómộtmẩu,màmặtmũilúcnàocũngngẩnngẩn
ngơ ngơ. Đã vậy tính nết lại ăn sổi, ở thì ( thật chỉ vì ốm đau ln ln
khơnglàmđược)mộtcáihangởcũngchỉbớinơngsátmặtđất,khơngbiết
đàosâurồikhtranhiềungáchnhưhangtơi.
Mộthơmtơisangchơi,thấytrongnhàluộmthuộm,bềbộn,tơibảo:
-Saochúmàysinhsốngcẩuthảqnhưthế!Nhàcửađâumàtuềnhtồng.
Ngộcókẻnàođếnpháthìthậtchúchếtngayđi!Nàythửxem:khichú
chuivàotổlưngchúphảilồmcồmđụngsátlêntậnmặtđất,làmchoaitrên
vềcỏnhìnsangcũngbiếtchúđươngđiđứngchỗnàotrongtổ.Phỏngthửcó
thằng chim Cắt nó nhịm thấy, nó tưởng mồi, nó mổ một phát, nhất định
trúnggiữalưngchú,thìchúcómàđiđời!Ơithơi,chúmàyơi!Chúmàycó
lớnmàchẳngcókhơn.
Ngẫm ra thì tơi chỉ nói lấy sướng miệng thơi. Cịn Dế Choắt than thở thế
nào,tơicũngkhơngđểtai.Hồiấytơicótínhtựđắc,cứmiệngmìnhnóitai
mình nghe chứ khơng biết nghe ai, thậm chí cũng chẳng để ý có ai nghe
mìnhkhơng.
DếChoắttrảlờitơibằngmộtgiọngrấtbuồnrầu:
-Thưaanh,emcũngmuốnkhơn,nhưngkhơngkhơngđược,đụngđếnviệc
làemthởrồi,khơngcịnhơisứcđâumàđàobớinữa.Lắmkhiemcũngnghĩ
nỗinhàcửathếnàylànguyhiểm,nhưngemnghèosứcq,emđãlorịngrã
hàngmấythángnaycũngkhơngbiếtlàmthếnào.Haybâygiờemđịnhthế
này...Songanhcóchophépnóiemmớidámnói...
Rồidếchoắtloanhquanh,bănkhoăn.Tơiphảibảo:
-Được,chúmìnhcứnóithẳngthừngranào:



Dếchoắtnhìntơimàrằng:
- Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái
ngáchsangbênnhàanhphịngkhitắtlửatốiđèncóđứanàođếnbắtnạtthì
emchạysang...
Chưanghehếtcâutơiđãhếchrăng,xìmộthơirõdàirồi,vớiđiệubộkhinh
khỉnh,tơimắng:
-Hức!Thơngngáchsangnhàta?Dễnghenhỉ!Chúmàyhơinhưcúmèothế
này,talàmsaochịuđược.Thơiimcáiđiệuhátmưadầmsụtsùiấyđi.Đào
tổnơngthìchochết!
Tơivềkhơngmộtchútbậntâm.
Mộtbuổichiều,tơirađứngcửahangnhưmọikhi,xemhồnghơnxuống.
Mấyhơmnọ,trờimưalớn,trênnhữnghồaoquanhbãitrướcmặt,nướcdâng
trắng mênh mơng. Nước đầy và nước mới thì cua cá cũng tấo nập xi
ngược,thếlàbaonhiêucị,sếu,vạc,cốc,lele,sâmcầm,vịttrời,bồnơng,
mịng,kétởcácbãisơngxơxáctậnđâucũngbaycảvềvùngnướcmớiđể
kiếmmồi.Suốtngàyhọcãicọombốngócđầm,cókhichỉvìtranhmộtmồi
tép,cónhữnganhcịvêuvaongàyngàybìbõmlộibùntímcảchânmàvẫn
hếchmỏ,chẳngđượcmiếngnào.Khổq,nhữngkẻyếuđuối,vậtlộncật
lựcthếmàcũngkhơngsốngnổi.Tơiđứngtrongbóngnắngchiềutỏaxuống
ánhnướccửahangmàsuynghĩviệcđờinhưthế.
BỗngthấychịCốctừmặtnướcbaylên,đếnđậugầnhangtơi,cáchcómấy
bước.Chừngrớđượcmónnào,vừachénxong,chịtìmđếnđứngchỗmátrỉa
lơng,rỉacánhvàchùimép.
Tínhtơihaynghịchranh.Chẳngbậnđếntơi,tơicũngnghĩmưutrêuchịCốc.
TơicấttiếnggọiDếChoắt.Nghetiếngthưa,tơihỏi:
-Chúmìnhcómuốncùngtớđùavuikhơng?
-Đùatrịgì?Emđươnglêncơnhenđây.Hừhừ...
-Đùachơimộttí.
-Hừhừ...cáigìthế?



-ConmụCốckiakìa.
DếChoắtracửa,hémắtnhìnchịCốc.Rồihỏitơi:
-ChịCốcbéoxùđứngtrướccửanhàtaấyhả?
-ừ.
-Thơithơi...hừhừ...Emxinváicảsáutay.Emsợconmụlắm!Báccũng
nênsợđimớiphải
Tơiquắcmắt:
-Sợgì?Màybảotaosợcáigì?Màybảotaocịnbiếtsợaihơntaonữa?
-Thưabác,thếthì...hừhừ...emxinsợ.Mờibáccứđùamộtmìnhthơi.
TơilạimắngDếChoắtvàbảo:
-Đồmàyhènq.GiươngmắtraxemtaotrêuconmụCốcđâynày.
TơirìnhđếnlúcchịCốcrỉacánhquayđầulạiphíacửatơitơi,tơicấtgiọng
véovon:
CáiCị,cáiCạc,cáiNơng
Bacáicùngbéo,vặtlơngcáinào?
VặtlơngcáiCốcchotao
Taonấu,taonướng,taoxào,taoăn.
ChịCốcnghetiếngháttừtrongđấtvăngvẳnglên,khơnghiểunhưthếào,
giật nẩy hai đầu cánh, muốn bay. Đến khi định thần lại, chị mới trợn trịn
mắt,giươngcánhlênnhưsắpsửađánhnhau.Chịlịdịvềphíacửahangtơi
hỏi:
-Đứanàocạnhkhgìtaothế?Đứanàocạnhkhgìtaothế?
Tơichuitọtngayvàohang,lêngiườngnằmkhểnh,bắtchânchữngũ.Bụng
nghĩthúvị:"Màytứcthìmàycứtức,màyghèvỡđầumàyrachonhỏđi,
nhỏđếnđâumàycũngkhơngchuinổivàotổtaođâu!"


Mộttaihoạđếnmàđứaíchkỷthìkhơngthểbiếttrướcđược.Đólà,khơng
trơngthấytơi,nhưngchịCốcđãtrơngthấyDếChoắtđangloayhoaytrong

cửahang,chịCốcliềnqtlớn:
-Màynóigì?
-Lạychị,emnóigìđâu?
RồiDếChoắtlủivào.
-Chốihả?Chốinày!Chốinày.
Mỗicâu"chối này"chị Cốclạigiáng mộtmỏ xuống.MỏCốc nhưcái dùi
sắt, chọc xun cả đất. Rúc trong hang mà bị trúng hai mỏ, Choắt quẹo
xươngsốnglănrakêuváng.Núptậnđáyđấtmàtơicũngkhiếp,nằmimthít.
Nhưngđãhảcơntức,chịCốcđứngrỉalơngcánhmộtlátnữarồilạibaylà
xuốngđầmnước,khơngchútđểýđếncảnhkhổđauvừagâyra.
BiếtchịCốcđirồi,tơimớimonmenbịlên.Trơngthấytơi,DếChoắtkhóc
thảmthiết.
Tơihỏimộtcâungớngẩn:
-Sao?Sao?
Choắt khơng dậy được nữa, nằm thoi thóp. Thấy thế tơi hốt hoảng quỳ
xuống,nângđầuChoắtlênmàthanrằng:
-Nàotơiđâubiếtcơsựlạiranơngnỗinày!Tơihốilắm.Tơihốihậnlắm!
Anhmàchếtlàchỉtạicáitộingơngcuồngdạidộtcủatơi.Tơibiếtlàmthế
nàobâygiờ?
TơikhơngngờDếChoắtnóivớitơimộtcâuthếnày:
-Thơi,tơiốmyếuqrồi,chếtcũngđược.Nhưngtrướckhinhắmmắt,tơi
khunanh:ởđờimàcóthóihunghăngbậybạ,cóócmàkhơngbiếtnghĩ,
sớmmuộnrồicũngmangvạvàomìnhđấy.
ThếrồiDếChoắttắtthở.Tơithươnglắm.Vừathươngvừaănnăntộimình.
Giá tơi khơng trêu chị Cốc thì đâu đến nỗi Choắt việc gì. Cả tơi nữa, nếu
khơngnhanhchânchạyvàohangthìtơicũngchếttoirồi.


TơiđemxácDếChoắtđếnchơnvàomộtvùngcỏbùmtum.Tơiđắpthành
nấmmộto.Tơiđứnglặnggiờlâu,nghĩvềbàihọcđườngđờiđầutiên.

*****
Tơitậpsuy nghĩvề mọihànhđộng củamình. Lịngđoanvới lịngrằng từ
đâyphảibiếtphânbiệthànhvilốlỉnhvớinhữngviệclàmcósuynghĩ.Như
thế,tơibắtđầusốngbìnhtĩnh.Nhưngnhữngngàyphẳnglặngđócũngchỉ
đượcítlâu.Baonhiêulâutơicũngkhơngnhớ.Rồitìnhcờtơiphảitrảiqua
mộtcuộcphiêulưusónggióvàkỳlạ.
ấylàvàođầumùahèmộtnămkia.Buổisángtơiđangđứngngồicửagặm
mấyngọncỏnonănđiểmtâm.Bỗngđằngcuốibãitiếnlạihaicậubécon,
taycầmque,tayxáchcáiốngbơnước.Thấybóngngười,tơivộilẩnxuống
cỏ,chuinhanhvềhang.Bỗngchốctơinghetiếngchânbướcthìnhthịchloạn
trênđầu.Vàríurítnhữngtiếngnói,tiếnggọi:
-ánày.Này!
-Cáigì?
-Chỗnàyđíchrồi.Đấtđùnmớitinh!
-ờờđúng.Gớmchửa,baonhiêuđấtmớiđùn.Lạivếtchâncucậumớira
vàocịnnhẵnthinthín.Béơi!Đưadaođâyđểtớkhtlỗ,đằngấyđixách
nướcđi.Nhanhlên.
Lập tức tơi nghe tiếng thọc dao chuyển cả đất và thấy đất rơi lả tả xuống
ngayđầu.Biếtcóbiếnlớn,tơivộinhảylênnấpcaotrênngáchthượng.Đứng
đấymộtchốcthìcónướcộctới.Bọntrẻđổnướcđịnhlùatơira.Nhưngmỗi
đợtnướcvàochỉdângđúngđếnvuốtchântơilạirútxuống.Bởivìkhibình
thời,tơiđãcốýđàoranhiềuđườngngang.Bâygiờnướcvàonhữngkhơng
cóchỗđọngđượctronghangmànướctheongáchthốtcảrangồi.Haiđứa
trẻ ranh lắm. Chúng khơng chịu bỏ. Chúng huỳnh huỵch chạy quanh, xem
xétdấuvếtcácmặt,chúngđốnđíchtrongtổnàycódế.Nhấtcáicậutênlà
Nhớn.MấylầnBéđổnướckhơngthấydếbịra,đãtoanđi,nhưngNhớncứ
khăngkhăng:
-Tớcamđoanthếnàocũngphảicó.Màlạidếtohạngnhấtcơ.Cáithứdếcụ
nóbạonướclắm,ngậpcảrâutrongnướcnócũngvẫnđứngđược,phảingâm
nướcđếnhànggiờthìdếcụmớichịusặcmànhoira.Bâygiờmìnhphảitìm

cáchlấphếtcácngáchxungquanhchonướcđọnglạitronghang,cucậutắc


thở,thếnàocũngtuồirathơi.
Nói như thế là làm y vậy, nghe rợn gáy. Lập tức, tơi thấy hang tối sẫm.
Nhữngngáchngangngáchdọcvàohangtơiđềubịlấpcả.Chỉcịnmỗimột
đườngchínhđểchuira.Chúngbắttơiphảixộcraconđườngấychochúng
tómcổ.Bâygiờ,nướclùavàođếnđâu,đọngđếnđấyvàcứdângdầndần...
Trướcđếnlưng,saulủmcảđầu.Chỉcịnhaicáirâuthịlênđụngđậy.Rồi
râucũngngậpnốt.Nhưngtơivẫncốnhịnthở,khơngchịulóđầura.Tơinghĩ
nướccóngập,nướccũngchỉngậpmộtchốcrồilạithấmsâuvàođất,đấtnày
làđấtcátvàtơinhịnthởđược.
Songdùnhờđấtthấmnướckhoẻthế,cũngkhơngphảicáchbềnvững.Quả
nhiên,chẳngmấychốc,đấtcátcũngđãngấmnonước,khơngchịuthấmnữa,
vậylànướclạiứlên.Tơiloq,phennàyphảibịramất.Ơithơi,nếubịra
bâygiờ,đờitơicịngì!Haiđứatrẻkiasẽbắttơiđemvềlàmmiếngmồibéo
chocongàchọi,conhoạmi,consáomỏngàcủachúngxơingon.Bọncá
chậuchimlồngấymàvớđượcmónănmỡmàngnhưthằngtơithếnàythì
phảibiếtlàthích.Màcứganliềnchơnchânởđâyrồicũngđếnchếtngạt,
chếtđuốimất.Rồi,tuykhơngđịnhrahẳnnhữngmỗilầnnướcộcvào,tơicứ
tựnhiênnhíchngườiramộtmảy,làmnhưvậytơithấyđầutơiđượcthịlên
mặtnước.Nhưthếnghĩalàtơilạihítđượcmộtchútkhơngkhí.Códễchịu
hơn. Từ đấy hễ bọn trẻ đổ nước vào, tôi lại hơi nhoi ra một tí, một tí mà
khơngcảmthấymìnhđươngnhoidầnra.Khơngmaychotơibiếtbao!Tơi
khơng biết rằng cứ như thế, có được dễ thở, nhưng nguy hiểm là mỗi lần
nhấcchânlên,lànhíchra.Thếrồimộtlầnnướcvừarútxuốngkhoeo,đột
nhiênởngồicửahangbọntrẻtrơngvàothấycáiđầucủatơi.
-Đâyrồi!Đầutogộc,bóngq!
Tơirụtngayvào.Songđãmuộn.Họtrơngthấytơirồi.Đãtrơngthấytấthọ
phảibắtchokỳđược.Quảnhiên,nướccàngdộivào,tiếnghịhétcàngtợn,

có lúc tiếng chân tay vỗ, giậm doạn rung chuyển cả đất bốn bên. Tơi run
ngườilên,tơibíthở,tơivùngvẫyvìbứcnước.Rồitrongbụngkhơngđịnh
màchânlạicứnhấcdầnra.Bỗngnghemộttiếngxoạtngaysaulưng,như
tiếngsét.Quaylại,mộtthanhnứa,lạicảmũidaonữa,đãthụcxuốngchắn
ngangđườngvàocuốihang.Thìra,haiđưatrẻkhơnngoan,trơngmặtnước
độngbiếttơiđãchuirađứngcửatổ.Họxiêndaoxiênnứaxuốngchặnlối
saulưngtơi.Nếutrúngthìđứtđơingười!Nhưngtơichưakịpgiậtmình,đã
cócảmgiáccáithanhnứachẹnlưngđươngbẩytơira.Haiđứatrẻ,đứathì
đẩythanhnứa,đứathìngồigõvàocáiốngbơđựngnước,mồmkêuthịm
thịmgiảlàmtrốngngũliêndoạnạt,thúcgiụcvángcảbãi.


Bịhấtmạnh,bíqtơiliềnnhẩyra.
-Anhemơi!Dếcụ!Dếcụ!
-Ha!Ha!Bắtđượcdếcụ!
-Tobằngbốnthằngvesầu!
-Dếcụmàlị!
Nhớn tóm được tơi. Tơi cắn cho cậu bé một miếng vào ngón tay. Nó kêu
thét.Tơibồichocáiđạphậu,nóbngrờitơira.Đượcdịp,tơivộinhảytrốn
vàogiữabãicỏ.Nhưngcảhaiđứatrẻ,đứacầmgiỏ,đứacầmốngbơ,đuổi
theoúptơi.Chỉlốngmắt,tơiđãnằmchỏngvógiữagiỏ.Tơicốcắnnangiỏ
mỏngrớt,nhưngchưanhaiđượcmắtnào,họđãđembuộctúmcáiđítgiỏlại
khiếntơikhơngnhúcnhích,cựaquậyđượcnữa.Họxếpốngbơxáchnước
vàcácđồchơilại,rabờđầmrửachânrửatayvàxáchtơitheo.
Họvuivẻravề.Chânbướctheonhịptaymúa.Miệnghátýơ.Vẻkhốitỷ
lắm.Nằmtrịntrongđítgiỏ,tơiđưamắtnhìnlầncuốicùngphongcảnhnơi
tơiở.Cỏnonxanhrờn,mặtnướcbạcmênhmơng.Nắngvàngrảitrênlácây,
vàngmộtmàutươilạlùng,lịngtơiđaunhưcắt.Haihàngnướcmắttnrơi.
Dần mỗi bước một xa. Ngoảnh đầu lại khơng trơng thấy nữa, thế là khuất
hẳn.Phennàytơitấtchết.

******
Haiđứatrẻđemtơirakhỏibãi,quamộtqngđườngngoắtngobênthành
trerậmrạp,tớimộtlốinhỏđimenđếnmộtcáicổngtán.Nhớnvàonhàcất
mọithứđồđạc"đúc"dế,cịnBéthìđặtgiỏxuống.Biếtsốphậnmìnhsắp
đượcđịnhđoạt,tơithấyhồihộpvàlạnhcảsáuganbànchân.Sắplàmmồi
cho gà, cho chim chăng ? Nhưng quanh đây, tôi không nghe tiếng móng
chimhọamicàovàonanlồng,cũngkhơngthấycongàchọimặtđỏtíatai
nào.Tơihơinn.
Nhớnởtrongnhàra.Bénói:
-Đemthằngdếnàyquẳngraaocho"xừ"vịtbầucủachúngmình"xực"một
bữa,Nhớnạ.
Tơigiậtmìnhđánhthótmộtcái.NhưngNhớnxuataybảo:


- Không! Đúc được thằng dế cụ thế này hiếm lắm. Dế này dế cụ, gan liền
tướngqnđây. ThằngThịnh hơmnọcũng cómột condế,nó khoedế nó
khoẻ nhất, cho đánh nhau, đánh thằng dế nào cũng phải thua. (Tơi đã hơi
nóng gáy và ngứa hết hai cái càng). Chúng ta nên bỏ dế cụ này vào lồng,
đem sang nhà Thịnh cho đánh nhau với thằng dế ben ấy. Để xem
a...ha..."thắngbạinhưhà..."ấyầyây...Tùngx...Tùngx...
Bévỗtay:
-Phải,phảilắm.
ấythếlàtơikhơngchết.Điềumaymắnnàykhơnglườngtrướcrađược.
Haicậubéđemgiamtơivàomộtcáilồngtregàithenchắcchắn.Tơiđành
nằmn,chờsựthayđổinàođómàtơilạikhơngthểtưởngtượngratrước
được.Tơichỉbiếtthếlàtơisắpphảiđiđánhnhau.Nhưngcứnóiđếnđánh
nhau,tơilạicứmuốnmúachânlên.Qncảcáithântùđángnhẽphảitìm
cách thế nào cho được tự do. Tâm tính ngơng nghênh của tơi muốn hung
hăngtrởlạinhưdạotrước.
Buổitrưa,quảnhiênanhemnhàấyđemtơisangcho"giápchiến"vớimột

cậudếnhàbêncạnh.
Nhớndứngngồingõgọi:
-ThịnhơiThịnh!
Thịntừtrongnhàchạyra.
-Gìthế?
-Dếcụtaođây.Cógiỏiđemdếmàyrachọinào.
Thịnhcườikhanhkhách,vẻcoithường,quayvào,xáchlồngdếra.Cảbọn
rủnhauđếngiữakhuvườnlưathưanhữngbóngcâynhãnlùn.Chúngnằm
sấpxuốngcỏ,lúcnàothíchthìconglênđạpkhơngkhí.Chúnggiáphaicánh
cửalồngdếlàmmộtchothậtchắc,nhưđitoanọkềcửatoakialúctàu
hoảchạy,rồi mớirút thenra,để haithằng dếchúngtơi khơngmuốn cũng
phảixơngsanglồngcủanhau.Chàngdếnọnhảytótsanglồngtơi.áichà,vẻ
tađây.Hắnbéhơntơimộtchút.Nhưnghắnngạomạnvàxấcxượclàmsao!
Béloắtchoắtthếmàđãbắtchướcđâuđượcbộmặthờmhợm,khinhkhỉnh
từcáidángchânđikhụngkhiệng,vẻcoithiênhạnhưrác.Thốngthấyđã


lộntiết.Vừangótơi,hắnvuốtrunghaisợirâu,nói:
-ờờ,chúmàyđờmặtrathếkiathìliệucómấyhộtsứcchịunổinửacáiđá
songphicủatakhơng?
Rõchốitai!Tơiđãcáulắm.Nhưnglạsaolúcấytơivẫntỏradịudàngđược.
Cólẽvìlịngqkhinhbỉ.
-Nàyanhkia!Làmchimàầmlên.Đứakhơnngoanởđờithìkhơngnênnói
trước.
Hắnnherăngra,hầmhè:
-Mặckệ!Cógiỏithìrađâychơinhauchứđứngnóixỏđấyà?
Máu nóng trong người tơi sơi sùng sục, tưởng nghe tiếng được. Biết quân
nàykhôngphảiquânănlời,tôibènnhảyphắtđến.Chúngtôibắtđầuđánh
nhau giữa những tiếng cười reo, vỗ tay của ba đứa trẻ. Mới quần thảo vài
hiệp,tôiđãrõsứcanhdếlếuláokia,chọivớitôi,khôngđượcmấynảsức.

Đúngthế,tôichỉthọcmạnhmộtcái,đạpcàng,hắnngãbổngửara.Tôibồi
thêm chiếc đá nữa, hắn ộc máu mồm đen sì, gãy một cẳng, lăn quay. Tơi
chẳngthèmđánhthêm,chỉghéxuốngtậntaihắn,lạnhlùngbảo:
-Chomàybàihọcthuộclịngvềsựhốngháchnhé!Từgiờchừađiconạ.
Hắn chỉ cịn biết có việc run rẩy chắp chân, lạy rối rít. Nhưng nếu từ đấy
chàngdếkiacóthểbiếtchừacáithóingơngnghênhthìtơilạiănphảiđũa
củahắn.Bệnhngơngnghênhcủahắnlâysangtơi.Thếmớikỳquặcchotơi.
Làmsaomàtơiđâmđốnkiếpnhưvậy.Thậttơikhơngcắtnghĩađượchếtcái
khúc khuỷu của tính tự kiêu và tự đại. Tơi chỉ biết thế là những cái hung
hănggànbướng vàlên mặthãohuyền đầuóc tơichưagội đượcsạch hẳn.
Khi tôi đá ngã thằng dế kia rồi, mắng nó rồi thì tơi nghĩ nịnh tơi rằng: "ồ
mìnhgiỏithật.Chỉgảykhẽmộtcáimàthằngchakiađãngãlănchiêng".
Vàchỉnhờcáiđáxồngấymàtrẻcontrongxómthinhauđi"đúc"dế,đào
dế,săndếđemvềchochọivớitơi-tơiđãtrởnêntayvõkhéttiếng.Phải,dế
nào tơi cũng phóng vài cái đạp hậu, cậu ta đã chạy bán xác. Hồi ấy, tơi
đươnggiữatuổithanhxn,sứclựccườngtráng,nhấtlàthêmcáitínhkiêu,
tínhhợmchẳngcoiairagìnêncứcànglàmbộ.
Vìtơithắngtợnnênhaicậuchủbénhỏcủatơiuqtơilắm.Mỗibậnđá


ngãkẻđịch,tơilạiđượccáccậuấytẩmbổbaonhiêulàcỏấurấtnon.Đêm
đến,tơiđượccáccậucholênđứnguốngsươngtrêngiànmồngtơi,nhưng
vẫnbịmộtsợichỉbuộcvàocàng.Tơicóthểcắnđứtsợichỉdễnhưchơi,mà
tơikhơngcắn,tơiuốngtừnggiọtsươnglónglánhtrênlámồngtơirồiung
dungcaháttrongcaháttrongcảnhtróibuộcnhưthế.Tệqnữa,muốnlàm,
đẹplịnghaicậubé,tơichỉquanhquẩncảngàycạnhcáihộpdiêm,buồng
ngủcủatơi,khơngđiđâuxamộtbước.Thỉnhthoảngcaohứngtơiđạphai
càng, cất tiếng gáy riii...riii. Ơi, tơi đã qn cái thân bị đem làm trị chơi.
Mấylácỏnonvàthóingơngđãkhiếntơiđâmrangutốiđếnthế.
Nhưngđếnmộtngàykia,tơiphảicảmơnmộtsựtìnhcờđãđếnmởmắttơi.

Tơivẫnđiđánhnhauthmuavui.Tơivẫnđượcđemđichọinhaunhưthế.
Đốithủcủatơilầnnàylàmộtanhchàngcóbộcánhchưakínlưng,người
mớidàibằngnửatơi.Vừabịđẩyvàođứngđốidiện,anhtađãnháonháckêu
trutréo:
-Emlạybác,emlạybác,bácthachoem.Báclàngườilớn,bácđãcórăng
cócàngtorồi,cịnem,emvừarađờicómấyhơm,mớihơmquađượcmẹ
emdắtchođiởriêngthơimà.
Tơithảnnhiên.Tơixơngvàochiếnngaythằngbé.Nókhóchuhurồichạy
quanhlồng.Mấyđứatrẻxemchọidếcườihahả.Tơilạicàngnổihăng.
******
CómộtanhXiếntócbayxèxètrêntrờirồiđậuxuốngcànhnhãngầnđấy,
nhìn đám dế chọi nhau. Anh Xiến tóc vểnh hai cái sừng dài như hai chiếc
lơngcơngcongcókhấctừngđốt,chõxuốngmắngtơi:
-DếnMènnghếchngáckia!Màytođầuthếmàmàynỡđánhthằngbébằng
ngầnấyà?Khơngđượcquenthóibắtnạt.
Tơingoảnhđầunhìnlên:anhXiếntóclựclưỡngvàuynghibọcmìnhtrong
bộáogiápđồnghunrấtcứng,bộhungtợndữdộilắm.Nhưngtơicócsợ.Coi
bộchẳnglàmgìnổitơitốt!Bởitơibiếtanhtacũnghãilũtrẻ,chỉđứngtrên
cây,khơngdámxuống.
Tơihíchmũiramộtcâu:
-Ngứamồm!
Rồitơilạiđuổiđánhđứabénhưthường.Tơingổngáovụtlêntrước,hếch


cằm,chặn.Thảmhại,mớinếmthêmcócáiđáhậu,thằngbéđãquayđơvà
chỉcịnthoithópthở.Tơicũngchẳngbiếtthếnàolàthươngxót.Tạitơichỉ
nghecótiếnghoanhơrâmrancủabọntrẻ.
Thấykhơngnhữngkhơngngănnổitơimàtơicịnđánhgầnchếtchúdếnhỏ,
Xiếntócnghiếnrăngkenkét,chõcảhaicáisừngdàixuống,qt:
-Ađược,màygiờhồn!Bảolờiphảikhơngnghe,rồisẽbiếttay.

Tơicịntrêutức,ngướcrănglên:
-Cógiỏithìxuốngđâychọinhau.
Rồi tơi đứng ung dung nhắm nhánh cỏ của lũ trẻ vừa tranh nhau tuồn vào
thưởngchotơi.Làmnhưkhơngthèmđểýđếncâuchuyệnvặt.Xiếntóctức
rungsừng,rungrăng,nhưngkhơngbiếtlàmthếnào,vìcólũtrẻngồiđơng
trênbãicỏ.CuốicùngXiếntóccấtcánhvùđi.Tơichẳngthèmđểý.ừanh
chàngkhoẻthìcókhoẻđấy,nhưngđâucóthểlàmgìnổitơi.
Đêmhơmấy,theothườnglệ,bọntrẻđemtơirangồigiànmồngtơi,đểtơi
uốngsươngtẩmbổvàhítthởkhítrờitronglành.Trêncao,mặttrăngsáng
vằng vặc. Làn gió đưa đẩy những chiếc lá tre dài và nhọn dẫm sương óng
ánhthànhmộtnétsắctrongbóngtrăng.Tơiduỗithẳngcảhaichân,cảcánh,
vừaơnmộtbàivõ,vừahát,ngẩngđầunhìnvịmtrờitrăngsángvàchắclàvẻ
mặttơilúcấycótựđắc,tựmãnlắmđấy.
Đươngungdungthế,lắngnghetiếngcáimáygìxèxèđâudầndầntớibên
cạnh.RồianhXiếntócoailinhbanchiềuvụthạcánhxuốngngaybênnách
tơi.Tơirúlênmộttiếngkinhkhủng.Tơicứngcảkhoeo,khơngnhíchchạy
được.Tơikhơngngờ.Phennàychếtthậtchứkhơngchơi.Răngnónhưsắt
thếkia,cáivuốtchânnhưdaothếkia.Mộtmìnhtơiởnơivắngvẻthếnày.
Tấtchết!
Tơicốmímmơi,màcánh,màchân,màcàngtơivẫnnẩylênbầnbật.Xiến
tócghénghiênghaicáisừngcườichếnhạo:
-Rõđồhèn!Saolúcchiềuhốngháchthế!
RồiXiếntóclụctội:
-Nàytahỏi:màyđángkhéptộigì?


-Lạyanh...
Cólẽlúcbấygiờtơicuốngqtnhữngđiệubộđángxấuhổvànựccười,đã
khiếnXiếntóckhinhbỉđếnnỗikhơngthèmgiếttơichobẩngươm.Bởivậy
tơi chỉ thấy Xiến tóc cúi hai cái sừng sát mặt tơi, kênh mũi tơi lên và bảo

rằng:
-à,bâygiờthìcovịilạirồ,phảikhơng...Cịngìxấubằngcậysứcmàđibắt
nạt.Khơngngoanđáđápngườingồi...Màycógiỏithì...Tathacholầnnày.
Nhưngtahãymượntạmđicủamàyhaicáirâu.Đểtừđâymỗikhimàyđịnh
làmviệcgìbậybạ,hãysờlênchiếcrâucụt,lúcấynhớlạilờiơngXiếntóc
nhé.
NóirồiXiếntócđưarănglêncắncụtlnhaisợirâumượtóngtrênđầutơi.
Đauđiếng,màtơiđànhngậmtămkhơngdámhérăng.Đườngđờinhiềubài
học, mỗi bài học một kiểu, chịu nghĩ thì học được, học giỏi, bằng khơng
thì...khốnkhổnhưthếnàyđây.Chođếnbâygiờđầutơivẫntrọclơnglốc
bởi mất hai sợi râu từ cái tích tơi được thêm bài học mới vừa đắt vừa đau
đêmấy.
Nhưng,cũngnhờthếmàtơitỉnhngộ.Trờiơi,thếratừkhibịhaiđứatrẻbắt
vàovịngutối,tơiđiđánhnhaulàmtrịcườichothiênhạ,tơichỉlàmácmà
tơikhơngbiết.Mànhữngkẻbịtơiđánhcũnglàhọhàngxagầnnhàdếcả.
Tơithởdàithầmnghĩ:
-Hơmtrướctađãvướngđiềulầmlỗi.Bâygiờlạimắclỗinữa...Ơi,tahèn
q.CũngmaybácXiếntóckhơnggiếtngmngaytađi.Mớibiếtđờinày
hồdễaibắtnạtnổiai.Tađánhkẻyếuhơntathìlạikẻkhácmạnhhơnta
đánhta.Thơithơi,giấcmơkiađãtỉnhrarồi.Nghĩđượcthế,lịngtơimới
tạmn.Nhưngnóichohếtnhẽ,nếubâygiờtơimuốnbỏđitínhhunghăng
xằngbậyđithìtơiphảinhấtquyếtrờihaiđứabénàyra.Bởivìmụcđíchcủa
họnitơilàbắttơilàmtrịchoảngnhau,chohọcười.Văngvẳngbênhai
taitơitiếngthốtly.
Tơithấybồihồi,muốnđingaylúcấy.Nằmtronglồng,tơitrơngthấycửa
lồngchưacài.Thếlàtơibịraln.Nhưngcũngngaylúcấy,BévàNhớnở
đâuchạytớikêulên:
-á,á!
Rồi Bé nắm gáy tôi, ném vào lồng. Không bao giờ tôi cảm thấy nhục nhã
hơn!Từlúcấy,tôibịcanhgiữkháchẳnmọikhi.Buổitối,vẫnđượclêngiàn



mồngtơinhưngphảinằmtronglồngkhơngaichonghênhngáongồitrời
nhưmọikhi-dùlànghênhngáovớisợichỉbuộcvàobẹn.
Tơicàngthấmthíanungnấuýnghĩtrốnđi.Tơichờmộtdịpkhác.
Trongnhữngngàychờđợi,buồnơilàbuồn.Tơibuồnlắm,buồntưởngchết
được.Phầnthìănnăntộilỗi.Phầnthìngaongánđờimình.Cuộcđờiđãnửa
thờixnmàchưalàmnổiđiềugìgọilàcóích.Chỉnhữngnaylầmmailỗi.
Tơiủrũ,chẳngbuồnăn,chẳngbuồnđi,đứngcũngkhơngbuồnđứng.Suốt
ngàynằmphụcvịthởdài.
Thấytơiđâmralùdùthế,bọntrẻchỉbiếtracơngsănsóc.Nhưnghọcàng
sănsócthìlịngtơicàngchánngắtcàngcảmthấyhọnibéothânmìnhđể
làmchuyệnmuivui.Tơiănđuểnhđoảng,nhấmnháp.Dầndầnbọntrẻcũng
chántơi.
Trịtrẻchơicáigìcũngthườnghaychóngchán.Vìkhơnghiểuđượccáiốm
vàđầuócnghĩngợicủatơibấygiờ,chúngchotơilàmắcbệnhgìđấy,cólẽ
bịđaudạdày.Rồi,cứbỏvàolồngtồnthứcỏthượnghạngmàchỉthấytơi
đủngđỉnhnhếchrăngthìsựsănsóccũngnhạtdần.Họlạixáchống,daovà
quenứa,hìhụcđào,đúcdế,mảitìmcuộcchơikhác.
Thếrồi,cứốmnghĩmãi,tơiđâmraốmthật.Tơicảmthấykhậtkhừrồitơi
ngạtmũi,nhứcđầuln.Mấylầnbịmangđiđánhnhau,tơichỉđứngn.
Anhdếbênlồngkiasangcũngkhơngdámđánhtơi,thếlànhạttrị.Nghĩalà
tơikhơngcịnhoạtbát,khoẻkhoắnnhưtrướcnữa.Mấyngàykhơngnhớca
hát,buổisángnhưbuổichiều,khơnggáychàohồnghơnvàbìnhminh.
Mộthơm,Nhớnthấytơinằmlửđử,bènbảoBé:
-Khơngphảinóđaudạdàyđâu,thằngdếnàyđánhnhaunhiềuqđếnnỗi
kiệtsứcnênbâygiờmắcbệnhholao.Chúngmìnhchảnênnimộtthằng
dếốm.Thảnóđi,Béạ.
Bégàn:
-Thếthìphảiđemraaochovịtbầuăn.

Tơilạnhđếntậnhaichânrăng.
-Khơng,thếcũngphí,tasẽđemnólàmcúpđábóng.Cúpđábónglàmộtdế
cụ.Thếmàoai!


Rồihaiđứakéonhauđirủtấtcảtrẻcontrongxómhọplạiđábóngthiăn
giảithưởng.Cáicúpấyđúnglàdếtơivậy.Thântơilạithànhcáigiảithưởng,
nghĩcựcq.Khơngđầymộtlúcđãcómộtlũđếnmười,mườilămđứakéo
đến.Chúngrủnhaurangồibãi,đemtheotơira.Đámtrẻchialàmhaiphe.
Mộtđứađãnhặtđượcởvườnnàovềmộtquảbưởiđểlàmbóng.
Tơiđượcđặttrịnhtrọngđứngtrongnắpcáivỏdiêmmới,trênmộthịngạch.
Nhớngiaohẹncácbạn:
-Bênnàođượcba"gơn"thìănthưởnglãodếnày.Alê...Toetoetoe...
Tơi đứng thẳng, lấy vẻ mặt tươi tỉnh, vui như cũng đương xem đá bóng.
Khơngainghingờgìcả.Cũngthậtlàtrẻconthìmớihaysơýnhưthếđấy.
Cơhộithốtlycóthểsắpđếnrồi.Đơibêntranhnhauquảbóngbưởimỗilúc
kịch liệt hơn. Đám này đá bóng cũng xồng. Tơi nhận xét thế. Có cậu cứ
giẫmvàobóng,ngãbổchửng.Cócậubíuvaichènnhauráchtoạccảáo.ấy
vậymàvẫnmảimê,hịhétvangcảgócbãi.
Nhưngtơicũngvộinhậnratơiđứngđâykhơngphảiđểxemđábóng.Thếlà,
trong khi bọn trẻ đang xô đẩy kịch liệt trên bãi thì tơi len lén rời nắp bao
diêm, bị khỏi bệ gạch vỡ. Tôi lẻn ra đầu vườn, chui vào đám cỏ rậm, rồi
chuồnthẳngđến tậnbụi dứadạiđằng xa.Xổ lồngmộtcái, khỏiốm ngay,
nhanhthế!
Chẳngbiếtlúctancuộcbóng,thấymấtcáigiảithưởngqhố,bọntrẻcó
cáukỉnhmàcãinhaukhơng


PhầnII
Khiđãđượcthảnhthơiđứngtrongbụidứaxanhmờ,tiếnghịreocủabọntrẻ

ngheđãxalắm,khơngcịnlongạigìnữa,tơimớiduỗicánhvươnvaithở
dài.Tơigặmvộitícỏchođỡđói.Mấybữanay,quảlàtơicũngvờốmthêm
đểđỡphảiđichọinhau,chonênnhịnăn,cómệtmỏiđithật.Norồi,tơiphủ
phụcxuốngchụmchân,đánhmộtgiấcngủngon.
Lúctỉnhdậy,xungquanhvàđằngxa,chỉcócáiimlặngchậpchờnbuổitrưa.
Lũ trẻ chắc đã về trong xóm. Nghĩ xa, nghĩ gần trong bụng tơi phân vân.
Nửamuốnmộtphenđichơixalạinửamuốnvềthămnhà.Dẫusao,trong
mấyngàyqua,tơicũngnảyramộtýnghĩrấtđẹplàđãđượcthấyquamặt
đấtnàybaola,khơngphảichỉcócáibờruộng,cáiđầmnướccủaqmình.
Cóphảitrongcảnhtróibuộclạihaycónhữngaoướcphóngkhốngchăng?
Chỉbiếtlũtrẻkiagiamgiữmình,nhưngphongcảnhnonnướcthìbaogiờ
cũngchờđónvàthúcgiụctahãyvuichânlên,hãycốđichokhắpthếgian.
Đời trai mà khơng biết bay nhảy, khơng biết đó biết đây thì cuộc sống sẽ
nhạtnhẽolắm.
Saucùng,tơiquyếtđịnhtrởlạinhà.Tơinhớtừngàymìnhbịbắt,mìnhxa
nhà đã lâu, Tơi chắc chắn ngày ấy có khi mẹ tôi lại thăm hang tôi, thấy
giường màn tan tành, hẳn người đã khóc khơng biết bao nhiêu nước mắt.
Nghĩthếthìtơinhớvàthươngmẹtơilắm.Tơilàconúttronglứasinh.Mẹ
thươngtơi,đãchobaonhiêucỏnon,lúcđemtơiđếnởhangmới.
Tơitrởvềqhương.Tơicũngtínhthêmrằng:saukhivềthămmẹ,khimẹ
tơinhìnthấymặt,mừngtơicịnsống,vẫnkhoẻ,ngườiantâmrồi,bấygiờtơi
sẽtínhmộtcuộcdulịchxaxơi.
Tơirẽcỏ,tìmlốivề...
Đườngvềxalắcxalơ...
Một hôm, qua một vùng cỏ nước xanh dài, chợt nghe tiếng khóc tỉ tê. Tơi
lắngtai,đốnratiếngkhócquanhquẩnđâuđây.Vàibướcnữa,tơigặpchị
NhàTrịngồigụcđầubêntảngđácuội.ChịNhàTrịbénhỏlạigầygùa,yếu
đuốiq,ngườibựnhữngphấn,nhưmớilột.Chịmặcáothâmdài,đơichỗ
chấmđiểmvàng,haicánhcơnàngmỏngnhưcánhbướmnon,lạingắnchùn
chùn.Hìnhnhưcánhyếuq,chưaquenmở,màchodùcókhoẻcũngchẳng

bayđượcxa.CácchịNhàTrịvốnhọbướm,cảđờichỉbiếtvởnvơquanh


quẩntrongbờbụimàthơi.NhàTrịđươngkhóc.
Nghenhưcóđiềugìoantráichiđây,tơibènhỏi:
-Làmsaomàkhócđườngkhócchợthếkiaem?
Chịngẩngđầulên,nướcmắtđầmđìarồicúichào,lễphép-cáccơNhàTrị
baogiờcũnglịchsựvàmềmmại.
-Emchàoanh,mờianhngồichơi.
Tơinóingay:
-Cógìmàngồi!Làmsaokhócnào?
Thếlàchịtabùlubùloa:
-Anhơi!Anhơi!Hu...hu...Anhcứuem...Hu...hu
-Đứanào?Đứanàobắtnạtem?
-Thưaanh,bọnNhện.Anhcứu...Hu...hu...
Tơisốtruột:
-Nhệnnào?Saolạicứkhócthế?Kểrõđầuđimớibiếtlàmsaomàcứu
đượcchứ!
NhàTrịkể:
-Nămtrước,phảikhitrờilàmđóikém,mẹemphảivaylươngăncủaNhện.
Sauđấy,khơngmaymẹemmấtđi,cịnlạithuithủicómìnhem.Màemốm
yếu,kiếmbữa cũngchẳng đủ,làmăn chảra thếnào,bao nămnghèo túng
vẫnhồnnghèotúng,mónnợcũchưatrảđược.Nhệncứnhấtđịnhbắttrả
nợ.MấybậnNhệnđãđánhem.HơmnaybọnNhệnchăngtơngangđường
đebắtem,vặtchân,vặncánhănthịtem.
Tơixhaicàngra,bảoNhàTrị:
-Emđừngsợ.Hãytrởvềcùngvớitơiđây.Đứađộcáckhơngthểcậykhoẻ
ănhiếpkẻyếu.Đờinàykhơngphảinhưthế.
TơidắtNhàTrịđi.



Mộtqng,tớichỗmaiphụccủabọnNhện.
Bọnnhệnđãcơngphuchăngbênđườngnọsangbênkia,chằngchịtbiếtbao
nhiêutơnhện,trùngtrùngđiệpđiệp,mộtchúMuỗiMắtnhỏnhấtlồimuỗi
cũng khơng chui lọt. Lại thêm, sừng sững giữa lối đi, một anh Nhện canh
gác.ýhễthấybóngNhàTrịlàlàmhiệucholũNhệnnấphaibênđườngkéo
ra.
Khi tơi gần tới mạng lưới, nhìn vào các khe đá xung quanh đã thấy lủng
củng những nhện là nhện: Nhện mẹ, Nhện con, Nhện già, Nhện trẻ, Nhện
nước, Nhện tường, Nhện võng, Nhện cây, Nhện đá, Nhện ma...đủ họ nhà
Nhện.Chúngđứngimnhưđá,màcoivẻhungdữ.
Tơicấttiếnghỏilớn:
-Aiđứngchópbubọnmày?Rađâychotaonóichuyện.
Từtronghốcđá,mộtmụnhệncáitonhất,congchânnhảyra,haibêncóhai
Nhệnváchnhảykèm.DángđâylàvịchúatrùmnhàNhện.Nomcũngđanh
đá, nặc nơ lắm. Vậy thì đầu tiên, tôi hãy ra cái oai của tôi. Tôi quay phắt
lưng, phóng càng đạp mạnh vào đầu mụ Nhện cái một đạp. Mụ nọ hoảng
hốt,codúmlạihãingay.Rồithếlàmụcứrậpđầuxuốngđấtnhưcáichày
giãgạo,tỏýhốihậnvàsợhãimộtđiềugìđó-điềugìđócólẽmụtacũng
chưabiết.
Tơithét:
-CớsaodámkéobèkéocánhrabắtnạtemNhàTrịyếuớtthếkia?Chúng
màycócủaăncủađể,đứanàocũngbéomúpmơngđítcảlượtnhưthếkia
màtínhđịinómộttítẹonợđãmấyđờirồilàkhơngđược.Tacấmtừgiờ
khơngđượcđịinợNhàTrịnữa.Nóbébỏng,làmchưađủnithân,phải
thươngnó,xxốcơngnợchonó.ởđời,thùhằn,độcáclàmgì.Thửtrơng
đấy, bay bắt nạt nó, nhưng cịn có ta khoẻ hơn, ta mới thử gió mấy cái đá
hậu,màxemrachúngmàyđãthấyđángnghĩlắmrồiphảikhơng?
BọnNhệnnúpphíatrongcũngdạvangvàlaoxaonói"ngherồiạ"rốirítkhe
đá.

Tơiralệnh:
-Phácácvịngvâyđi.Đốthếtvăntựđi.


LũNhệnnghengaylờitơi,Cảhọnhanhnhẹnchạyngangchạydọc,phácác
dâytơchănglướibuộcngangđường.RồivơsốNhệnnhấpnhơ,tungtăng
đến,chânnắmchânảNhàTrịmànhảymúa,hátầmĩrấtvui.
HọnhàNhệncịnđịnhmởtiệcthếttơi.ĐượccáihọnhàNhệnthìlúcnào
cũngkhéotrữlắmthứcănngon.Nhưngtơitừchối,nóirằngphảivộiđi.Hẹn
dịpkhácsẽquachơi.
TơitừgiãbọnNhệnvàNhàTrị.ChịNhàTrịơmvaitơicảmđộng,khơng
nỡlybiệt,cứtheotiễnmộtqngđườngdài.Cịntơi,tronglịnghoanhỉvì
đãlàmđượcviệcđầutiêncóíchchođời.
Mấyhơmsau,vềtớiqnhà.
Cáihangbỏhoangcủatơi,cỏvàrêuxanhđãkínlốivào.Nhưngđằngcuối
bãi,mẹtơivẫnmạnhkhoẻ.Haimẹcongặpnhau,mừngq,cứvừakhóc
vừa cười. Tơi kể lại từ đầu chí cuối nhưng ngày qua trong may rủi và thử
thách mà bấy lâu tôi trải. Bắt đầu từ chuyện anh Dế Choắt khốn khổ bên
hàngxóm.
Nghexong,mẹtơiơmtơivàolịng,ynhưngườiơmẵmkhimớisinhtơivà
bảorằng:
-Conơi,mẹmừngchoconđãquanhiềunỗihiểmnguymàtrởvề.Nhưng
mẹmừngnhấtlàconđãrènđượctấmlịngchínchắnthậtđánglàmtrai.Bây
giờconmuốnởnhàmấyngàyvớimẹ,rồiconđidulịchxamẹcũngbằng
lịng,mẹkhơngáynáygìvềconđâu.Thếlàconcủamẹđãlớnrồi.Conđã
khơnlớnrồi.Mẹchẳngphảilogìnữa.
Mẹ tơi nói thế rồi chan hồ hàng nước mắt sung sướng và cảm động. Tơi
nhìnracửahang,nơimớingàynàocịntrứngnướcởđâyvàcũngcảmthấy
naymìnhkhơnlớn.
Tơiởlạivớimẹ:

-Mẹkínhucủacon!Khơngbaogiờconqnđượclờimẹ.Rồimaiđây
conlênđường,consẽhếtsứctutỉnhđượcnhưmẹmongướcchoconcủa
mẹ.
******
Bạnđọchẳnđãbiếtmụcđíchtơivềqchuyếnnày,vừathămmẹvàvừacó


ýtìmbạncùngnhauđidulịch.Việchỏithămmẹ,thếlàđãxong.
Giờtơiđitìmbạn.Đấtnàybiếtmấyaikẻtriâm?Tìmbạnđãkhó,huống
chi lại là sự đánh bạn với nhau trong cuộc lên đường lâu dài. Lên đường!
Lênđường!Mỗibướcchânsẽthấymộtđổithay.Mỗisớmmỗichiềutalại
gặpcảnhvậtmới.Lúcnàocũngđitớimộtnơixalạ.Khơngaicóthểmong
ướchơn.Mớitưởngđếncũngđủnaonức,bồihồi.
Hỡiơi!Cịnchibuồnbằng,tuổithìtrẻ,gânthìcứng,máuthìcuồncuộnvới
tráitimvàlịngthiếtthamàđànhsốngtheokhnkhổbằngphẳng:ngàyhí
húi đào bới đất làm tổ, đêm thì đi ăn uống và tụ tập chúng bạn nhảy múa
dơngdài.Tơikhơngmuốnchođếnlúcnhắmmắtvẫnphảiânhậnchẳngbiết
làcuốicánhđồngmênhmơngkiacịnnhữnggìlạvàcuộcđờiởđấyrasao.
Tơicóhaianhmộtlứasinh,vàbaanhemtơiđãđượcmẹtơicùngđưađiở
hangriêngnămtrước.Trongcuộcđitìmbạn,tơinghĩđếnơnganhhaitơi
đầutiên.
Tơiđếnthămanhhaitơi.
Thoạt nhìn cửa hang của anh, tơi đã hơi thất vọng. Cửa hang bé và nham
nhở,bẩnnhưlỗgiunđùn,lúcchuivàothìcótừngđámrễcỏquệtxuốngđầu,
ynhưvàomộthanghoang,càngsâucàngẩmmốc,lạnhtanh.
Trơngthấyanh,tơigiậtmình.Trongbóngtốiâmthầm,tơiphảichúýmãi
mớinhìnthấyvànhậnrađượcmặtanh.Anhtơigầykheonhưđếnnỗitưởng
sứctơimàđáthìchỉpháchmộtcáicũngđủkhiếnanhtơibắnxamườilăm
trượng.
Nghetiếngchântơibướcthìnhthịch,anhhoảnghốt,luốngcuống,bốirốicả

cànglẫnrâurồicứquanhquẩnchạyvịngtrịn,khơngbiếtchạyđiđâu.Tơi
phảiđánhtiếngmãi,anhmớinhậnratơi,bấygiờanhtơimớinlịngvà
đứngim,chỉcịnhơirungrâu.Dángchừngtơikhoẻmạnh,cứngcápvàđen
bóngnhưcộtnhàcháybơimỡ,anhcịnsợ.Thếlàđơirâucứrungmạnhdần
lên.Thậtđángcườivàđángthương!
Tơihỏi:
-Anhơi!Anhốmhaythếnàomàcịmnhỏmvậy?
Anhnhănmặt:


-Chúnóibebéchứkhơngcóanhvángcảđầu.Khơnganhkhơngốm,Tạng
ngườianhthế.Bấylâuchúđilàmănđâumànhữngđứađộcmồmđộcmiệng
bảochúchếtrồi.
Tơicười:
-Emchếtlàmsaođược!Đixathíchlắm.Emvềchuyếnnày,trướcthămmẹ
vàcácanh,saurủanhcùngđixa.
Anhhoảnghốthỏilại:
-Điđâu?
Tơiđùa,qtto:
-Đixa!đixa!
Thếlàơnganhtơithấtkinh,trễcảhairâumũixuống.Anhkhụyuchânngã
giụivànóilảmnhảm:"Đi...xa...chết...nó...chết".
Thảmhạiq!Vìđâuanhtơimắcbệnhsợđếnnhưvậy,cáigìcũngsợ,chưa
chiđãsợ,sợđếnchếtngất.Khơngphảibệnhấycótừbẩmsinhđâu.Lúcbé,
anhemchúngtơiđềukhoẻmạnhnhưnhau.Câuchuyệnbệnhsợcủaanhtơi
nhưsau:
Ra ở hang riêng ít lâu, một hơm anh đi chơi tha thẩn vào vườn rau. Anh
đứngdướichânmộtcâycảixanh.Trênméplá,mộtchimChíchđangnhặt
sau.Cóthểlàvơý,chimChíchỉatoẹtmộtbãitrúnglưnganh.Anhgiũcánh,
lẩmbẩmchửiđứanàobậybạ,màanhkhơngbiếtđứanào,bởivìlúcấychim

Chíchlàmxongcơngviệcvơýấyrồiđiềmnhiêncongđichuivàokhều
consâutrongkẽchiếclácảito.
Nghe tiếng chửi, chim Chích quay ra, Chim và Dế đâm chuyện cãi nhau.
Một bên thì chửi đứa ỉa xuống lưng tao. Một bên thì bảo mày vu oan cho
ơng.(Vìanhtơiđãgiũsạchngaybãicứtchimtrênlưngrồi).
Khơngaichịunhauthìphảiđếnđánhnhauvậy.ThằngchimChíchkiathì
bằnghạtmít,chânnóleokheonhưcáitămhươngvàcáimỏoặtnhưsợibún,
cịnanhtơithìnàorăngsắc,nàocóngạnhvênhrấthiểm,cứdấnmạnhlên
thìchoảngchonóvỡmàyvỡmặtrachứ.Thếmàđùđờđếnnỗianhtơithua.
Anhtơicocổchạy,Nóđuổitheo.Anhchạythụcmạng,nócứbaytrênđầu,
nómổxuống.Anhtơisợq,vấpngãngửa,nócũngkhơngtha,nóvẫnđuổi


đánh,cólúcanhtưởngchếtdọcđường.Rồiphảilêdần,chạylêthếmànó
vẫnmổ,vẫnđánh,nóđuổiđếnkhilẩnđượcvàotronghangthìkhắpngười
máume,haicánhngồiráchnátcảvànằmchếtngất.
Khơngbiếtmấyhơmmớitỉnh.Từđấy,nghetiếnggióthổingồicửahang
cũngsợ,tưởngthằngchimChíchlạiđếnđuổiđánhtrênđầu.Khơngdámđi
đâunữa.Đóilắmmàđếnkhuyamớidámracửalơivộimấycáicỏgiàvào
nhấmnháp.Thếlàốmdần.Cứthếnàyrồithìmaikiacũngđếnchếtvùithân
tronghangmàthơi.
Một lúc sau, anh tơi mới dần dần tỉnh. Tơi cũng chẳng muốn nói thêm lời
nào. Càng khơng dám đùa nữa. Ngại anh tơi có thể chết ngất mà chết hẳn
chăng.
Tơirangồibãi,háimớcỏnonvàtươinhấtđêmvàobiếuanh.Tơilựanói
mấycâuanủi.Đếnlúcanhtơitỉnhtáonhưthườngrồitơimớikhéotráchsao
hồiđóanhkhơngngửamặtgiơcànglênvừađánhvừađỡvừalùivàohang,
phỏngthửthằngChíchláolếuđãlàmchinổi!Anhtơicũngchẳngtỏvẻgì
ngẫmnghĩđểhoạmaycịnnhớlạiđượcchútmạnhbạonàokhơng,anhchỉ
lắcđầu.

Tơilặnglẽrakhỏihanganh.Cũngkhơngcómộtýnghĩrõrệt.Cịnnghĩsao
nữa,khianhấyđãrunrẩyhènđớnđếnnỗiainóitocũnggiậtmìnhthìcógì
màhyvọngrủanhđiđược.
Tơiđếnthămanhtrưởngtơi.
Hanganhtrưởngtơirấtkhangtrang.Coivẻphonglưu.Tơiđãbiếttínhanh
thíchănngon,ưuphéptắctơntitrậttự,haybắtbẻvặn.Tơichào.Mặtanh
hằmhằmđươngtứctốiđiềugì.Tơiphảithưavớianhrằngbaonhiêulâuanh
emxacách,emđãtrảinhữngphútgiannan,tínhmệnhtreođầusợirâu,anh
cóbiếtkhơng,emlặnlộitừxavềđâyđểgặpanh,saotrơngthấyem,mặt
anhcứlạnhnhưđáthếkia?
Anhtơinóimát:
-Chảdám!Chúcịnnhớphéplịchsựđếnthămanh.Xinchảdám.
Tơiđáp:
-Thưaanh,điđâuthìemvẫnnhớanhemtacùnglứamẹsinhra.