TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGUYỄN TẤT THÀNH
KHOA DƯỢC

DƯỢC LÂM SÀNG
Giảng viên : Lưu Thị Mỹ Ngọc
Thành viên nhóm:

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Phạm Thị Kiều Nhân 1411528845
Lê Thị Diễm Kiều 1411529576
Nguyễn Thị Huỳnh Như 1411529520
Huỳnh Bích Nhân 1411529916
Ngô Mỹ Hớn 1411528965
Võ Lê Thị Diễm My 1411533954


SỬ DỤNG THUỐC Ở PHỤ NỮ CHO CON BÚ


2.1

Sự bài tiết thuốc vào sữa mẹ

Một số chỉ số đánh giá thuốc

2.2

2.3

2.4

2.5

Ảnh hưởng của thuốc đến tiết sữa

Độc tính của thuốc đối với trẻ

Nguyên tắc trong việc sử dụng thuốc ở phụ nữ cho con bú.


2.1. Việc bài tiết thuốc vào sữa mẹ

-Thuốc bài tiết vào sữa chủ yếu là nhờ khuếch tán thụ động. Ngoài ra, có thể bao gồm
khuếch tán nhờ chất mang, vận chuyển tích cực…


- Các tính chất của thuốc ảnh hưởng tới việc thuốc vào sữa mẹ

pka

Phân tử lượng

Tính tan trong lipid

Khả năng liên kết

protein huyết tương


-pKa: do pH của sữa thấp hơn pH huyết tương nên sữa giống như một bẫy ion với các
thuốc có bản chất base. Ở trạng thái cân bằng, nồng độ các thuốc có bản chất base trong
sữa có thể cao hơn trong huyết tương. Ngược lại các thuốc có bản chất acid sẽ khó vào
sữa.

- Tính tan trong lipid: Thuốc tan trong lipid dễ hòa tan vào thành phần lipid trong sữa
nhờ vậy tăng mức độ và bài tiết vào sữa.


-Phân tử lượng: Thuốc có phân tử lượng nhỏ, dễ khuếch tán vào sữa hơn các thuốc
có phân tử lớn

-Khả năng liên kết protein huyết tương: Các thuốc liên kết nhiều với protein huyết
tương sẽ bị giữ lại trong máu mẹ. Nồng độ các thuốc này trong sữa vì thế thường thấp.


2.2 đặc điểm của trẻ trong vấn đề sử dụng thuốc ở phụ nữ cho con bú.

-Khả năng hấp thu, chuyển hóa và thải trừ thuốc của trẻ tùy thuộc vào tuổi và mức độ
trưởng thành của trẻ.

-Mức độ hấp thu thuốc ở đường tiêu hóa của trẻ phụ thuộc sinh khả dụng của thuốc,ảnh
hưởng của pH dạ dày, enzym dạ dày và sự có mặt của thức ăn


2.3 một số chỉ số đánh giá thuốc khi sử dụng ở phụ nữ cho con bú


Tỉ lệ nồng độ thuốc trong sữa
và trong huyết tương

Lượng thuốc có trong sữa và
mức liều tương đối


2.3.1 Tỉ lệ nồng độ thuốc trong sữa và trong huyết tương ( tỉ lệ sữa/huyết tương)

tỉ lệ sữa/huyết tương

Nồng độ thuốc/sữa

=

Nồng độ thuốc/HT mẹ

- So sánh giữa các thuốc
- Không đánh giá lợi ích/nguy cơ giữa các thuốc

-

Nếu tỉ lệ sữa/ huyết tương =1có nghĩa là: nồng độ thuốc/sữa = nồng độ
thuốc/HT

-

Nếu tỉ lệ sữa/ huyết tương <1 có nghĩa là: thuốc không tích lũy trong sữa mẹ.



Bảng 10.4 Tỉ lệ nồng độ thuốc trong sữa so với huyết tương
Đặc tính của thuốc

Thuốc tan trong lipid
Thuốc liên kết nhiều với protein huyết tương mẹ
Thuốc có phân tử lượng nhỏ (dưới 200), tan nhiều trong nước

Acid yếu
Base yếu
Thuốc vận chuyển tích cực

tỉ lệ sữa/HT
~1
<1
~1
-1
-1
>1


2.3.2 Lượng thuốc có trong sữa và mức liều tương đối

-

Liều dung của trẻ = � m x � m

(nồng độ x thể tích sữa bú)
Thể tích sữa trẻ bú mỗi ngày quy ước là 0.15 l/kg

Liều dung của trẻ

Liều tương đối (%) =

x 100%
Liều dung của mẹ

Đánh giá lợi ích/nguy cơ


2.4 Các thuốc ảnh hưởng đến khả năng bài tiết sữa
Thuốc làm tăng tiết sữa

Thuốc làm giảm tiết sữa

Thuốc có tác dụng kháng dopamin : phenothiazin ,

thuốc có hoạt tính dopamin (nhóm dẫn chất ergotamin) :

haloperidol.

bromocriptin , cabergolin , lisurid , methylergometrin (methylergonovin) ,
pergolid , quinagolid

Thuốc an thần : sulpirid ,risperidon

Lợi tiểu

Thuốc điều trị tăng huyết áp : α-methyldopa

Estrogen (ức chế thụ thể prolactin)
 


Thuốc làm tăng nhu động ruột : domperidon , metoclopramid

Prostagladin
 

Hoocmôn tăng trưởng , hoocmôn giải phóng thyrotrophin

Amphetamin

 

 

Oxytocin (kích thích phản xạ tiết sữa)

Rượu, opioid ( làm giảm giải phóng oxytocin )

 

 


a. Thuốc làm tăng tiết sữa

Thuốc an thần

Kháng dopamin

Điều trị tăng huyết áp


Tăng nhu động ruột


b. Thuốc làm giảm tiết sữa

Lợi tiểu

Thuốc có hoạt tính dopamin

Thuốc tránh thai có estrogen

Các loại rượu


c. Các thuốc chống chỉ định dung cho phụ nữ thời kỳ cho con bú


Các thuốc có thể gây hại cho trẻ bú mẹ, tránh dùng cho phụ nữ nuôi con bằng sữa mẹ.

Thuốc điều trị ung thư.

Thuốc phóng xạ.

Sử dụng phối hợp vài thuốc chống động kinh, hướng thần.

Thuốc cản quang, long đờm, diệt khuẩn chứa iodin phổ
rộng.



2.5 Độc tính của thuốc được mẹ sử dụng đối với trẻ em.

-

Liều sử dụng cho bà mẹ đang cho con bú tương đối khá nhỏ ( dưới 3% liều điều trị của

mẹ tính theo kg thể trọng) nên tác dụng độc với trẻ hiếm khi xảy ra. Ngoại trừ hai trường
hợp sau, có nguy cơ cao.

chuyển hóa của thuốc còn hoạt
tính

Thuốc có T1/2 dài gây tích lũy.
Đặc biệt ở trẻ dưới 2 tháng, trẻ
sơ sinh thiếu tháng.


2.6 Nguyên tắc trong sử dụng thuốc ở phụ nữ đang cho con bú

Hạn
Hạn chế
chế tối
tối đa
đa dùng
dùng

Chọn
Chọn thuốc
thuốc an
an toàn

toàn

Tránh
Tránh dùng
dùng thuốc
thuốc

Nên
Nên uống
uống thuốc
thuốc sau
sau

Nếu
Nếu trẻ
trẻ không
không được
được

Cân
Cân nhắc
nhắc lợi
lợi

thuốc
thuốc

cho
cho trẻ
trẻ bú

bú mẹ
mẹ (tỉ
(tỉ lệ
lệ

liều
liều cao,
cao, nên
nên dùng
dùng

khi
khi cho
cho trẻ
trẻ bú
bú

bú
bú mẹ
mẹ khi
khi dùng
dùng

ích/nguy
ích/nguy cơ
cơ cho
cho mẹ
mẹ

nồng

nồng độ
độ sữa/HT
sữa/HT

trong
trong thời
thời gian
gian

thuốc,
thuốc, cần
cần vắt
vắt sữa
sữa

và
và bé
bé trước
trước khi
khi

thấp,
thấp, thải
thải trừ
trừ nhanh
nhanh

ngắn,
ngắn, và
và ngưng

ngưng khi
khi

bỏ
bỏ đi,
đi, dùng
dùng sữa
sữa

dùng
dùng thuốc.
thuốc.

đạt
đạt hiệu
hiệu quả.
quả.

ngoài,.
ngoài,. Sau
Sau khi
khi
ngưng
ngưng thuốc
thuốc cần
cần
chờ
chờ thêm
thêm 44 lần
lần

T1/2
T1/2 rồi
rồi cho
cho trẻ
trẻ bú
bú
lại
lại


Cảm ơn cô và các bạn
Đã lắng nghe


Câu hỏi

Câu 1

Câu 2

Câu 4

Câu 3

Câu 5


Câu 1
Thuốc vào sữa chủ yếu theo cơ chế nào?


A. Khuếch tán thụ động

B. Vận chuyển tích cực

C. Thẩm thấu
D. Cả 3 ý trên


Câu 2
Tính chất của thuốc ảnh hưởng đến lượng thuốc bài tiết vào sữa mẹ?

A. pKa
B. Tính tan trong lipid
C. Phân tử lượng của thuốc
D. Khả năng liên kết với protein huyết tương
E. Tất cả đều đúng.


Câu 3
Thuốc nào sau đây được dung cho những bà mẹ trẻ đẻ thiếu tháng, trẻ ốm yếu?

A. Phenothiazin
B. Levodopa

C. Domperidon

D. Lợi tiểu thiazid


Câu 4

Có bao nhiêu nguyên tắc trong sử dụng thuốc ở phụ nữ đang cho con bú?

A. 3
B. 5

C. 6
D. 9