THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CƠNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: hội đồng khoa học trường THPT Lục Khu
Chúng tôi ghi tên dưới đây:
S Họ và
Ngày , Nơi cơng Chức vụ
Trình dộ chun mơn
T tên
tháng, tác
T
năm
sinh
1 Trần Thị 27.08. Trường
Nhân viên Đại học sư phạm Tốn _có
Phương 1988
THPT
thiết bị
chứng chỉ thiết bị dạy học
Loan
Lục Khu
trường THPT
I – Là tác giả công nhận sáng kiến
GIẢI PHÁP
”ĐỒ DÙNG DẠY HỌC TỐN THPT DƯỚI DẠNG MƠ HÌNH SỐ’’
Tên tác giả sáng kiến
- Họ và tên : Trần Thị Phương Loan

- Ngày tháng năm sinh: 27.08.1988
- Nơi công tác: Trường THPT Lục Khu
- Chức vụ : Nhân viên thiết bị
- Trình dộ chun mơn : Đại học sư phạm Tốn
( có chứng chỉ thiết bị dạy học trường THPT)
II – Lĩnh vực áp dụng
Trong dạy học bộ mơn Tốn trường THPT.
III- Thời gian và tổ chức tham gia áp dụng sáng kiến kinh nghiệm lần đầu
- Năm học 2018 – 2019 tại trường THPT Lục Khu.
- Thảo luận việc thiết kế các file GSP, trong các buổi sinh hoạt chuyên đề.
IV- Mô tả bản chất sáng kiến
1- Thực trạng trước khi áp dụng sáng kiến
1.1Thực trạng ban đầu
1.1.1 Đối với giáo viên bộ mơn tốn:
Hưởng ứng cuộc vận động đổi mới phương pháp dạy học lấy học sinh làm
trung tâm, các thầy cô giáo đã thay đổi cách dạy truyền thống. Giờ lên lớp bằng
phấn trắng bảng đen dần được thay thế bằng các giờ dạy sinh động và hiệu quả.
Trong các giờ dạy hình học đặc biệt là hình học khơng gian một số giáo viên đã
sử dụng các mơ hình thiết kế bằng phần mềm Geometer’s Sketchpad ( gọi tắt là
GSP ), Cabri 3D hoặc Powerpoint để minh họa các khái niệm, bài tập nhưng nảy
sinh một số khó khăn như sau:
Việc thiết kế các mơ hình rất khó khăn, mất nhiều thời gian. Địi hỏi giáo
viên phải có kiến thức tương đối về phần mềm. Ví dụ: dùng Powerpoint để thiết
kế sẽ tốn nhiều thời gian vào việc cắt dán, căn chỉnh, tạo hiệu ứng xuất hiện…
0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

1


0971.610.050


THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018

Hệ thống các file GSP trên mạng khơng nhiều. Khi cần tìm các file GSP
để thiết kế bài giảng giáo viên cũng mất nhiều thời gian để tìm trên mạng. Khi
tìm được thì đơi khi các file GSP vẫn chưa đáp ứng được ý tưởng của bài giảng.
1.1.2. Đối với học sinh
- Đối với bộ môn hình học đặc biệt là hình học khơng gian, phương pháp
dạy học truyền thống với phấn trắng bảng đen chưa phát huy được hết khả năng
học tập của học sinh. Hình vẽ trên bảng là hình vẽ “chết” gây khó khăn cho học
sinh trong tư duy hình ảnh.
- Học sinh vẽ hình khơng gian cịn sai nhiều chưa biết vẽ cái gì trước, cái
gì sau; chưa xác định được đường cao của hình chóp, hình lăng trụ và dẫn đến
giải bài tập không đạt yêu cầu về phần hai đường thẳng vng góc, đường thẳng
vng góc với mặt phẳng, hai mặt phẳng vng góc, khoảng cách.
-Trước thực trạng trên đã đặt ra trăn trở cho mỗi giáo viên toán trường
THPT làm thế nào để giúp học sinh biết vẽ hình, biết cách xác định chiều cao,
khoảng cách… từ đó biết cách giải các bài tập về phần quan hệ vuông góc trong
khơng gian tốt hơn.
1.2. Giải pháp đã sử dụng
Giải pháp của tơi là sử dụng các file có định dạng gsp ( gọi tắt là file GSP)
với nội dung phù hợp vào một số bài thay vì vẽ hình không gian trên bảng viết,
chỉ cần vài đường vẽ thêm là đã khó nhìn. Sưu tầm, thiết kế và sắp xếp hệ thống
các file GSP khoa học giúp đồng nghiệp khi cần thiết kế bài giảng chỉ cần đem
các file này ra sử dụng.
Vậy từ những lí do trên mà tôi đã quyết định chọn sáng kiến: GIẢI PHÁP

”ĐỒ DÙNG DẠY HỌC TỐN THPT DƯỚI DẠNG MƠ HÌNH SỐ’’
2. Tính mới, tính sáng tạo, hiệu quả
2.1. Tính mới
Sử dụng phần mềm soạn bài giảng điện tử Violet kết hợp các phần mềm
chuyên dụng khác để thiết kế như phần mềm vẽ hình học khơng gian Cabri3D,
phần mềm vẽ hình học phẳng Geometer’ssketchpad, phần mền bắt ảnh Snagit,
phần mềm Macromedia Flash 8, một số phần mềm ảnh động và chỉnh sửa ảnh
khác.
2.2. Tính sáng tạo
Bộ đồ dùng dạy học trên nền bài giảng điện tử ( có thể trình chiếu độc
lập) bao gồm các ảnh tĩnh, ảnh động, flash movie và video clip
2.2.1. Thiết kế và phân loại các file GSP theo bài học
Các file GSP đã được thiết kế sẵn đưa vào kho bài giảng. Khi cần thiết kế
bài giảng chỉ cần lấy các file này ra và giảng dạy trực tiếp hoặc kết hợp với các
phần mềm khác.
Hệ thống các file GSP được tác giả thiết kế và sưu tầm ( tổng hợp các file
GSP của các giáo viên trong tổ bộ môn, trên mạng): Các bài tập đều nằm trong
chương trình giảm tải của Bộ giáo dục và đào tạo.
0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

2

0971.610.050


THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018


2.2.2 Cách sử dụng các file GSP hướng dẫn học sinh giải bài tập
a. Cài đặt phần mềm GSP
Để sử dụng được các file GSP đầu tiên phải cài phần mềm GSP. Phiên bản
mới nhất hiện nay của phần mềm là 5.0.6. Cách cài đặt bình thường chỉ cần nhấn
file cài đặt InstallSketchpad.exe và làm theo hướng dẫn. Chúng ta có thể dùng
bản tiếng Việt hoặc tiếng anh cũng không ảnh hưởng nhiều tới việc sử dụng các
file GSP.

Lưu ý: khi kích hoạt bản quyền key trên chỉ hoạt động khi không kết nối mạng.
Muốn sử dụng được phải tắt mạng trước khi dùng ( nếu khơng muốn sự bất tiện
này chúng ta có thể thay thể bằng GSP 5.0 Portable).
b. Cách sử dụng các file GSP
Để minh họa rõ hơn cho cách sử dụng file GSP và hướng dẫn học sinh tơi
lấy một ví dụ cụ thể:
Ví dụ: Bài 6 ( SGK – 114 hình học 11 cơ bản)
Bước 1: Cho học sinh đọc đề bài 1 lượt

Bước 2: Mở file GSP
Đầu tiên chọn thư mục Bài 4. Hai mặt phẳng vng góc, chọn file BT6HMPVG.gsp ( BT6: bài tập 6, HMPVG: hai mặt phẳng vng góc).
Sau khi mở lên ta được hình ảnh như sau:

0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

3

0971.610.050



THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018

Nguyên tắc sử dụng:
- Trình tự các nút bấm từ trên xuống dưới, từ trái qua phải.
- Nút
: Ẩn các nét vẽ. Muốn ẩn hết tất cả các nét vẽ chúng ta sẽ ấn
nút này.
- Nút vẽ: là những nút mầu da cam. Khi nhấn các nút này ta sẽ thực hiện việc vẽ
các đường.
- Nút ẩn hiện: là những nút màu xanh lá cây. Khi nhấn các nút này sẽ ẩn hiện các
đối tượng ( điểm, dấu góc vng, độ dài). Ví dụ: Show O: Vẽ điểm O, Hide O
ẩn điểm O.
- Nút ẩn hiện mầu tím: Khi nhấn các nút này sẽ ẩn hiện các hoạt động hướng
dẫn. Ví dụ: Show HDa lời giải ý a) sẽ hiện ra.
- Nút
: giúp xoay hình ở các vị trí khác nhau. Chúng ta sử dụng nút
xoay này để cho học sinh thấy được vị trí các điểm như thế nào hình vẽ sẽ đẹp
nhất ( dễ nhìn nhất).
- Các nút cịn lại:

0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

4

0971.610.050



THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018

+ Bánh xe nhỏ: dùng để phóng to hay thu nhỏ hình khơng gian đã vẽ. Đặt trỏ
chuột và nhấn giữ chuột trái tại tâm bánh xe: kéo lên là phóng to, kéo xuống là
thu nhỏ.
+ Ba đường trịn đồng tâm có 3 bánh xe nhỏ theo thứ tự: Ngồi, giữa và
trong
• Bánh xe ngồi xoay xung quanh đường trịn có nhiệm vụ xoay
hình khơng gian, nên quay theo chiều dương ( ngược chiều kim
đồng hồ).
• Bánh xe giữa xoay xung quanh đường trịn có nhiệm vụ lật hình
theo phương thẳng đứng.
• Bánh xe trong cùng xoay xung quanh đường trịn có nhiệm vụ lật
hình theo phương nằm ngang.
Bước 3: Hướng dẫn học sinh
- Giáo viên đặt câu hỏi phát vấn học sinh.
+ Giáo viên: Để vẽ hình chóp S.ABCD có đáy là hình thoi ABCD ta vẽ
hình gì trước?
+ Học sinh: Vẽ đáy ABCD.
+ Giáo viên: Nhấn lần lượt các nút
• Ve ABCD: Vẽ hình thoi.
• Show A, B, C, D: hiện A, B, C, D.
• Ve AC, BD: Vẽ cạnh AC, BD.
• Show O: hiện điểm O.
Sau khi nhấn các nút trên ta vẽ được đáy ABCD có O là giao của hai đường
chéo.


- Giáo viên tiếp tục đặt câu hỏi cho học sinh:
0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

5

0971.610.050


THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018

+ Giáo viên: Chân đường cao của hình chóp S.ABCD là điểm nào? Có
phải điểm O khơng?
+ Học sinh: Khơng phải điểm O. Vì SA = SB = SC = a nên chân đường cao
là điểm H tâm của đường tròn ngoại tiếp ∆ABC ( giao của 3 đường trung trực).
Vì ∆ABC cân tại B nên BO là trung trực do đó điểm H nằm trên OB ( ước lượng
để lấy điểm H).
+ Giáo viên: Nhấn lần lượt các nút
• Show H
• Show v
• Ve HS
• Show S
• Ve canh ben
• Show a, =

Ta hồn thành hình chóp S.ABCD thỏa mãn đề bài ( có thể ấn nút xoay để cho

học sinh quan sát thấy vị trí nào dễ nhìn nhất). Từ việc quan sát vị trí của hình
khi xoay học sinh sẽ rút ra được hình vẽ của mình sai ở đâu, chưa hợp lý ở đâu,
cần điều chỉnh những yếu tố nào để có hình vẽ hợp lý nhất.

0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

6

0971.610.050


THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018

- Giáo viên tiếp tục hướng dẫn học sinh giải ý a) Chứng minh (ABCD) vng
góc với (SBD).
+ Giáo viên: Để chứng minh 2 mặt phẳng vng góc ta làm như thế nào?
+ Học sinh: Chứng minh rằng trong mặt phẳng này có một đường thẳng
vng góc với mặt phẳng kia. Học sinh quan sát hình vẽ và trả lời? Ta chứng
minh SH ⊥ (ABCD) hoặc AC ⊥ (SBD) .
+ Giáo viên: Ta sẽ chứng minh AC vng góc với mặt phẳng (SBD). Để
chứng minh đường thẳng vng góc với mặt phẳng ta cần phải làm gì?
+ Học sinh: Ta chứng minh AC vng góc với 2 đường thẳng cắt nhau
nằm trong mặt phẳng (SBD). Học sinh quan sát và phát hiện ra AC vng góc
BD, AC vng góc SO từ đó chứng minh được AC vng góc với (SBD).
+ Giáo viên: Kết luận 2 mặt phẳng vng góc với nhau.
Từ cách hướng dẫn như vậy cho học sinh trình bày lại lời giải vào vở bài tập

hoặc nhấn nút Show HDa lời giải ý a) sẽ hiện ra.
- Hướng dẫn học sinh giải ý b): Để chứng minh ∆SBD vuông ( chưa biết tại
đâu?)
+ Giáo viên: Cho học sinh dự đốn ∆SBD vng tại đâu?
+ Học sinh: Vuông tại B.
+ Giáo viên: Muốn chứng minh ∆SBD vng tại B làm thế nào?
·
+ Học sinh: Góc SBD
bằng 900 ( OB = OS = OD hoặc DB 2 = SD 2 + SB 2 ).
+ Giáo viên: Hướng dẫn học sinh chọn cách chứng minh.
Bài hoàn chỉnh sau khi hướng dẫn học sinh:

0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

7

0971.610.050


THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018

Trên đây là quy trình 3 bước sử dụng file GSP để hướng dẫn học sinh giải
bài tập bằng phần mềm GSP. Qua ví dụ trên chúng ta có thể thực hiện tương tự
với các bài tập khác có trong hệ thống các file GSP.
Kinh nghiệm từ bản thân cho thấy để sử dụng tốt và có hiệu quả các file
GSP thì người giáo viên cần phải chuẩn bị kĩ các câu hỏi phát vấn học sinh ( đã

soạn trong giáo án word). Các file GSP chỉ hỗ trợ giáo viên trong việc vẽ hình
và hỗ trợ học sinh trong việc tư duy hình ảnh khơng gian. Những tính tốn,
chứng minh đơi khi vẫn phải kết hợp với hình vẽ trên bảng ( giáo viên phải “bóc
tách” các mặt, “phẳng hóa”) để học sinh dễ hình dung từ đó bài giảng sẽ đạt hiệu
quả cao hơn.
2.2.3. Thiết kế bài giảng điện tử từ các file GSP
Giáo viên có thể dùng các file GSP kết hợp với Power Point thiết kế bài
giảng điện tử phục vụ giảng dạy trong các tiết luyện tập, tiết tự chọn, tiết ôn tập,
tiết phụ đạo…
Để minh họa cho việc thiết kế bài giảng điện tử tơi xin đưa ra ví dụ cụ thể
để thực hiện:

Bài giảng: “Bài tập hai mặt phẳng vng góc”
Bước 1:
Chọn 3 bài tập trong 5 bài tập cần làm. Ở đây tôi chọn bài 3, bài 5, bài 10
( giáo viên có thể chọn nhiều hơn tùy vào mức độ nhận thức của học sinh và ý
đồ của giáo viên).
Bước 2:
Thiết kế đưa các bài vào trang trình chiếu Power point. Dùng chức năng
Hyperlink trong Power point.
Bước 3:
Hồn thành bài giảng.
( bài giảng ví dụ được nằm trong thư mục Bài giảng minh họa)

0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

8


0971.610.050


THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018

Sau khi hoàn thành bài giảng giáo viên có thể mang đi dạy ở các lớp rất
tiện lợi và tiết kiệm thời gian. Nếu cần thay đổi bài tập ta có thể chọn lại trong
các file GSP đã thiết kế ở trên.
Nếu giáo viên muốn tạo bài giảng online chia sẻ lên trang mạng xã hội
thì từ bải giảng đã thiết kế được sẽ dùng phần mềm quay
màn hình quay ( Snagit, Camstudio…) quay lại các bước hướng dẫn kèm theo
lời thuyết minh.
2.2.4. Cung cấp file GSP cho học sinh
Học sinh có thể tự học thơng qua file GSP đây chính là một điểm mới của
sáng kiến kinh nghiệm này. Học sinh học trên lớp nếu chưa hiểu hoặc chưa theo
dõi kịp có thể xem lại các file GSP. Các file GSP được cung cấp tới học sinh qua
đường email hoặc cung cấp trực tiếp tại trang thông tin trên Google
Học sinh sẽ được học cách sử dụng các file GSP. Nếu có máy tính sẽ tự
học ở nhà. Học sinh nào khơng có máy tính có thể học tại phịng Internet của
trường. File GSP sẽ là giải pháp thay thế hiệu quả cho sách hướng dẫn giải bài
tập ( học sinh biết và nhớ được các bước dựng hình).
2.3Hiệu quả:
Với số lượng mơ hình khá cao, đặc biệt là các mơ hình động dạng phim
hoặc flash movie thể hiện hiệu quả dạy học vượt trội so với việc sử dụng đồ
dùng dạy học thông thường
Tiết kiệm kinh phí đầu tư cho đồ dùng dạy học mơn tốn, bộ mơ hình có thể
phổ biến, phân phối rất dễ trên môi trường internet, các giáo viên có thể ứng
dụng soạn và giảng dạy

2.3.1. Đối với học sinh
Sau một thời gian thiết kế các mơ hình tơi thấy rằng nếu giáo viên chịu khó
tìm hiểu và thiết kế các mơ hình phục vụ dạy học thì chất lượng mơn hình học
0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

9

0971.610.050


THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018

không gian được cải thiện lên rất nhiều. Các em học sinh ngoài được học trên
lớp có thể về nhà tự học theo các file GSP.
2.3.2. Đối với giáo viên
- Không mất nhiều thời gian thiết kế các mơ hình GSP ( chỉ cần sử dụng
các file GSP có sẵn trong hệ thống). Các bài mới nếu khơng có file GSP sẵn
chúng ta có thể sử dụng cơng cụ MKG3D để thiết kế sau đó bổ sung vào kho bài
giảng.
- Sử dụng thành thạo hơn phần mềm GSP và công cụ MKG3D để thiết kế
nhanh khối đa diện ( khi cần thiết kế một bài dạy mới chưa có trong hệ thống
file).
- Mơ hình hình học động giúp tiết kiệm thời gian của cả giáo viên và học
sinh. Làm cho kiến thức trong mỗi bài giảng trở nên nhẹ nhàng. Giáo viên có thể
hướng dẫn được nhiều bài tập hơn trong 1 tiết dạy.
- Các file GSP sử dụng được lâu dài.

- Sáng kiến cũng giúp giáo viên có định hướng mới trong việc ứng dụng
cơng nghệ thơng tin vào giảng dạy bộ mơn tốn.
4. Khả năng và điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Bộ đồ dụng dạy học toán trung học phổ thơng dưới mơ hình số đã được ứng
dụng giảng dạy tại các trường trung học phổ thông trong tỉnh thơng qua các hình
thức trình chiếu trực tiếp, đưa vào trang bài giảng điện tử, hỗ trợ soạn thảo bài
giảng e-learning và đều mang lại hiệu quả tốt.
Để áp dụng được sáng kiến kinh nghiệm này thì các trường phải được trang
bị hệ thống máy chiếu để trình chiếu được file GSP ( máy chiếu Projector, ti vi
màn hình lớn có cáp kết nối với máy tính).
Các em học sinh nếu có điều kiện ( nhà có máy tính) hoặc nếu khơng có
điều kiện thì có thể sử dụng các file GSP để học tại phịng phịng máy vi tính của
nhà trường.
Các giáo viên trong tổ bộ mơn có thể thiết kế thêm các bài tập để bổ sung
vào kho bài tập cho phong phú không những phần “quan hệ vng góc” mà cả
phần “quan hệ song song”…
V. KẾT LUẬN
1. Để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập mơn tốn nói chung và
hình học khơng gian nói riêng, ngồi việc có kiến thức tốt, kinh nghiệm phong
phú và phương pháp sư phạm phù hợp thì việc ứng dụng cơng nghệ thơng tin
vào q trình dạy học cũng góp phần nâng cao chất lượng bộ môn.Hiệu quả
giảng dạy đã nâng lên rõ rệt. Việc soạn giảng ban đầu tuy mất chút ít thời gian,
nhưng khi sử dụng thành thạo thì cơng việc tương đối nhẹ nhàng, tiết kiệm thời
gian cho học sinh và giáo viên vì khơng phải vẽ đi vẽ lại một hình nhiều lần.
2. Trong thời gian tới, bản thân sẽ tiếp tục phát triển và hoàn thiện đề tài
này. Xây dựng một hệ thống hình vẽ phục vụ giảng dạy lý thuyết và bài tập có
trong chương trình làm tư liệu phục vụ giảng dạy cho giáo viên tốn và tổ
chun mơn.
3. Với dự định trên, bản thân thiết nghĩ chúng ta có thể tạo ra hệ thống bài
giảng trên Sketchpad làm nguồn tư liệu trao đổi và phục vụ giảng dạy. Tập hợp

0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

10

0971.610.050


THPT LỤC KHU

NĂM HỌC 2017-2018

lại tạo thành kho tư liệu để mọi người cùng sử dụng nhằm mục tiêu cuối cùng là
giúp học sinh thành công hơn trong học tập, góp phần đào tạo ra những mầm
xanh tương lai của đất nước.
4. Đề xuất:
- Đối với giáo viên bộ môn tốn: phải khơng ngừng tự học, tự bồi dưỡng
để hiểu biết về công nghệ thông tin, biết khai thác thông tin trên mạng Internet,
có kĩ năng sử dụng thành thạo các phần mềm toán học và trang thiết bị dạy học
hiện đại. Với kết quả của sáng kiến kinh nghiệm này, tôi mong rằng các bạn
đồng nghiệp quan tâm, chia sẻ và đặc biệt là đối với giáo viên Toán THPT có thể
ứng dụng đề tài này vào việc dạy học mơn Tốn các khối 10 và 12 nữa, để tạo
hứng thú và nâng cao kết quả học tập cho học sinh.
- Đối với BGH nhà trường: tổ chức cho giáo viên tốn thiết kế các mơ
hình hình học động phục vụ giảng dạy. Giao cho mỗi giáo viên trong một năm
phải thiết kế bao nhiêu mơ hình. Mở rộng quy mơ phịng Internet Thanh Niên để
nhiều học sinh được tự học với các file GSP ( hoặc có thể cho phép học sinh
được học tại phòng máy của nhà trường).
- Đối với sở giáo dục và đào tạo: tổ chức các buổi tập huấn về phần mềm

GSP cho các giáo viên tốn. Từ đó các giáo viên tốn hiểu hơn về phần mềm
GSP và các ứng dụng của nó trong dạy và học tốn.
Tơi xin chân thành cảm ơn./
XÁC NHẬN
CỦA TỔ TRƯỞNG CHUN MƠN
(ký, đóng dấu, ghi rõ họ và tên)

Hòa An, ngày 08 tháng 04 năm 2017
NGƯỜI ĐỀ NGHỊ / YÊU CẦU
(ký, ghi rõ họ và tên)

XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
(ký, đóng dấu, ghi rõ họ và tên)

0915.610.050

Trần Thị Phương Loan

11

0971.610.050