TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

THÁI TÍNH TOÀN

NH H
NG C A CH PH M
MEN VI SINH BACTIZYME LÊN S C T NG
TR
NG C A HEO CON CAI S A

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI - THÚ Y

n Th , 2011


TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI THÚ Y

Tên

tài:

NH H
NG C A CH PH M

MEN VI SINH BACTIZYME LÊN S C T NG
TR
NG C A HEO CON CAI S A

Giáo viên h ng d n:
TS.
Võ Anh Khoa

Sinh viên th c hi n:
Thái Tính Toàn
MSSV: 3076477
p: CNTY K33

n Th , 2011


TR NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG

THÁI TÍNH TOÀN

NH H
NG C A CH PH M
MEN VI SINH BACTIZYME LÊN S C T NG
TR
NG C A HEO CON CAI S A

n Th , Ngày
Tháng

N m 2011
CÁN B H
NG D N

TS.

C n Th , Ngày
Tháng
N m 2011
DUY T B MÔN

Võ Anh Khoa

n Th , Ngày
Tháng
N m 2011
DUY T C A KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

n Th , 2011

NG D NG


IC MT
Trong su t 4 n m h c t p và rèn luy n tr ng HCT,
c s quan tâm c a
quý th y cô ã yêu th ng và d y d , truy n t nh ng ki n th c vô cùng quý
báu. Và sau 4 tháng th c t p t i Tr i ch n nuôi Th c nghi m Hòa An HCT,
c s quan tâm và t o
u ki n thu n l i c a Th y và các anh chú tr i, em

ãh ch i
c m t s ki n th c và kinh nghi m quý giá cho b n thân và hoàn
thành t t tài này.
n áp nh ng t m lòng chân tình ó em xin chân thành tri n:
- Cha, m ng i ã sinh ra em. Anh Hai, anh Ba và nh ng ng i thân trong gia
ình luôn ng h em nh ng lúc khó kh n trong su t quãng
ng i h c.
- Th y
Võ Anh Khoa ã t n tình h ng d n, giúp
em hoàn thành t t tài
này và em xin t lòng bi t n sâu s c n toàn th cán b ang gi ng d y t i
tr ng.
- Cô Nguy n Th H ng Nhân ã làm c v n cho em và giúp em v
kh n trong h c t p.

t qua nh ng lúc khó

- Xin g i l i cám n n các chú, các anh trong tr i ch n nuôi th c nghi m ã
o u ki n và t n tình giúp
cho em trong su t quá trình nghiên c u và th c
hi n tài.
- Chân thành c m n anh Lê Thanh Tú, s h tr men vi sinh và tài li u nghiên
u t anh t o u ki n thu n l i trong quá trình nghiên c u và th c hi n tài.
- Xin g i tình c m thân th ng n b n Kha Thanh S n, Võ Chí Thanh ã t n
tình giúp
các công vi c t i tr i. Các b n l p CNTY khóa 33, ã giúp
tôi
hoàn thành t t tài này.

i



CL C
Trang
I C M T .......................................................................................................i
C L C ...........................................................................................................ii
DANH M C CH

VI T T T ..........................................................................iv

DANH M C B NG ............................................................................................ v
DANH M C HÌNH VÀ BI U
CH

NG 1:

TV N

CH

NG 2: C

S

....................................................................vi

............................................................................... 1

LÝ LU N......................................................................... 2


2.1 GI NG HEO ................................................................................................. 2
2.1.1 Gi ng heo ngo i ........................................................................................... 2
2.1.1.1 Yorshire ..................................................................................................... 2
2.1.1.2 Landrace ................................................................................................... 2
2.1.1.3 Duroc ........................................................................................................ 3
2.1.2 Gi ng heo n i .............................................................................................. 4
2.1.2.1 Heo Ba Xuyên............................................................................................ 4
2.1.2.2 Heo Thu c Nhiêu....................................................................................... 4
2.1.3 Công tác gi ng heo....................................................................................... 4
2.1.3.1 Ch n heo nuôi th t ..................................................................................... 4
2.1.3.2 Ch n heo sinh s n...................................................................................... 4
2.2
2.2.1

C
c

M SINH H C C A HEO CON ................................................... 5
m sinh tr

2.2.2 Kh n ng
2.2.3

c

ng c a heo con............................................................. 5

u hòa thân nhi t .................................................................... 6

m tiêu hóa c a heo con ................................................................... 7


2.2.3.1 Tiêu hóa

mi ng ....................................................................................... 8

2.2.3.2 Tiêu hóa

d dày ...................................................................................... 8

2.2.3.3 Tiêu hóa

ru t .......................................................................................... 9

2.2.4 S pghát tri n c a h vi sinh v t

ng ru t ............................................ 9

2.2.5 S phát tri n c a h th ng mi n d ch ........................................................ 9
2.2.6 H th ng enzim tiêu hóa ............................................................................. 9

ii


2.2.6.1 Enzim tiêu hóa Glucid.............................................................................. 10
2.2.6.2 Enzim phân gi i protein........................................................................... 10
2.2.6.3 Enzim tiêu hóa lipid................................................................................. 10
2.3 NHU C U DINH D
2.3.1 Nhu c u n ng l

NG C A HEO CON............................................. 10


ng.................................................................................. 10

2.3.2 Nhu c u protein và acid amin(aa)............................................................ 11
2.3.3 Nhu c u khoáng ........................................................................................ 12
2.3.4 Nhu c u vitamin (vit)................................................................................ 12
2.3.5 Nhu c u ch t béo ...................................................................................... 13
2.3.6 Nhu c u n

c ............................................................................................ 13

2.3.7 Nhu c u x ................................................................................................ 13
2.4 CH PH M SINH H C............................................................................. 14
2.4.1 Probiotic .................................................................................................... 14
2.4.1.1 Khái ni m ................................................................................................ 14
2.4.1.2 Tác d ng c a probiotic trong

ng ru t ................................................ 14

2.4.1.3 các lo i probiotic..................................................................................... 14
2.4.2 Prebiotic .................................................................................................... 15
2.4.3 Ch ph m men vi sinh Bactizime............................................................. 16
2.4.3.1 Thành ph n men vi sinh Bactizime........................................................... 16
2.4.3.2 Công d ng c a men vi sinh Bactizime...................................................... 16
CH

NG 3: PH

3.1 PH


NG TI N VÀ PH

NG PHÁP THÍ NGHI M ........... 17

NG TI N THÍ NGH M .................................................................. 17

3.1.1 Th i gian và

a

m ............................................................................... 17

3.1.2 Chu ng tr i thí nghi m ............................................................................ 18
3.1.3

it

ng thí nghi m................................................................................ 18

3.1.4 D ng c thí nghi m................................................................................... 29
3.1.5 Th c n dùng trong thí nghi m ............................................................... 29
3.1.6 N

c u ng dùng trong thí nghi m ........................................................... 20

3.1.7 Thu c thú y dùng trong thí nghi m ......................................................... 21
3.1.8 M t s b nh th
3.2 PH

ng g p


heo nái và heo con ........................................ 21

NG PHÁP THÍ NGHI M................................................................ 21

iii


3.2.1 B trí thí nghi m....................................................................................... 21
3.2.2 Ch m sóc và nuôi d

ng .......................................................................... 22

3.2.3 Các ch tiêu theo dõi ................................................................................. 22
3.2.3.1 Sinh tr

ng c a heo thí nghi m ............................................................... 22

3.2.3.2 Tiêu t n th c n và d

ng ch t tiêu th c a heo thí nghi m .................... 22

3.2.3.3 T l tiêu ch y.......................................................................................... 23
3.2.3.4 T l ch t.................................................................................................. 23
3.2.3.5 Hi u qu kinh t ....................................................................................... 23
3.2.3 Ph

ng pháp ti n hành ............................................................................ 24

2.2.4 X lý s li u............................................................................................... 24

CH

NG 4: K T QU TH O LU N ........................................................... 25

4.1 GHI NH N T NG TH ............................................................................. 25
4.2 K T QU SINH TR

NG C A HEO THÍ NGHI M ........................... 26

4.2.1 K t qu v sinh tr

ng c a heo thí nghi m theo nghi m th c ............... 26

4.2.2 K t qu v sinh tr

ng heo thí nghi m theo phái tính ........................... 27

4.2.3 K t qu v sinh tr

ng c a heo thí nghi m theo nghi m th c * phái

tính ..................................................................................................................... 28
4.3 L

NG TH C N VÀ D

NG CH T TIÊU TH H NG NGÀY

A HEO THÍ NGHI M ................................................................................ 29
4.4 TIÊU T N TH C N (TTT ) VÀ H S


CHUY N HÓA TH C N

(HSCHT ) C A HEO THÍ NGHI M ............................................................ 29
4.5 T L TIÊU CH Y C A HEO THÍ NGHI M ....................................... 30
4.6 HI U QU KINH T ................................................................................. 31
CH

NG 5: K T LU N VÀ

NGH ......................................................... 32

5.1 K T LU N.................................................................................................. 32
5.2

NGH ..................................................................................................... 32

TÀI LI U THAM KH O................................................................................. 33
PH CH

NG ................................................................................................. 35

iv


DANH M C CH

VI T T T

aa


Acid amin

D

Duroc
i h c C n Th
Béo thô
Yorkshire
Acid Chlohydric
Histidine
H s chuy n hoá th c n
Isoleucine
Leucine
Lysine
Landrace
mòm long móng
Methionine
Nation Research Council
Nghi m th c
Nhà xu t b n
Porcine Reproductive and Respiratory
Syndrome
Pietrain
Phenylalanine
Th c n h n h p
Threonine
Tiêu t n th c n
Valine
t ch t khô


HCT
EE
Y
HCl
His
HSCHT
Ile
Leu
Lys
L
LMLM
Met
NRC
NT
NXB
PRRS
P
Phe
HH
Thr
TTT
Val
VCK

v


DANH M C B NG
ng 2.1: Nhi t


thích h p cho heo con trong nh ng

u sau

........................ 7

ng 2.2: S phát tri n c a b máy tiêu hóa heo con............................................. 8
ng 2.3: L

ng d ch v bi n

ng 2.4: Nhu c u n ng l

i tùy theo tu i và ngày êm c a he ...................... 8

ng cho heo con......................................................... 11

ng 2.5: Nhu c u aa trong kh u ph n heo (90% VCK)...................................... 11
ng 2.6: Nhu c u khoáng trong kh u ph n heo con ........................................... 12
ng 2.7: Nhu c u vitamin h ng ngày c a heo cho n t do (90% VCK) ............ 13
ng 4.1: Tr ng l

ng và sinh tr

ng c a heo thí nghi m theo nghi m th c ...... 25

ng 4.2: Tr ng l

ng và sinh tr


ng c a heo thí nghi m theo phái tính ............ 27

ng 4.3: Tr ng l

ng và sinh tr

ng c a heo theo NT phái tính....................... 28

ng 4.4: M c n và d

ng ch t tiêu th c a heo thí nghi m.............................. 29

ng 4.5: Tiêu t n th c n và h s chuy n hóa th c n c a heo thí nghi m ....... 29
ng 4.6: K t qu t l tiêu ch y c a heo thí nghi m .......................................... 30
ng 4.7: Hi u qu kinh t .................................................................................. 31

vi


DANH M C HÌNH VÀ BI U
Hình 2.1: Heo Yorkshire ....................................................................................... 2
Hình 2.2: Heo landrace.......................................................................................... 3
Hình 2.3: heo Duroc .............................................................................................. 3
Hình 3,1: T ng th dãy nuôi heo ......................................................................... 18
Hình 3.2: Heo con thí nghi m theo m ................................................................ 19
Hình 3.3: Heo thí nghi m sau cai s a .................................................................. 19
Hình 3.4: Th c n heo m ................................................................................... 19
Hình 3.5: Th c n t p n heo con ........................................................................ 20
Hình 3.6: Th c n heo sau cai s a ....................................................................... 20

Hình 3.7: B n

c, h th ng x lí n

c

khu v c tr i ........................................ 21

Bi u

3.1:S

tr i ch n nuôi th c nghi m tr

Bi u

3.2: S

Bi u

4.1: Tr ng l

ng cu i k c a heo thí nghi m theo nghi m th c ............. 26

Bi u

4.2: Tr ng l

ng cu i k c a heo thí nghi m theo phái tính ................... 27


Bi u

4.3: Tr ng l

ng cu i k c a heo thí nghi m theo NT * phái tính .......... 28

Bi u

4.4: H s chuy n hóa th c n c a heo thí nghi m ................................. 30

ng HCT ............................... 17

b trí thí nghi m .................................................................... 21

vii


CH

NG 1:

TV N

Ch n nuôi heo là m t thành ph n quan tr ng c a các mô hình s n xu t nông nghi p
Vi t Nam nói chung và c ng nh
ng b ng sông C u Long nói riêng, ng th i
còn góp ph n a ch n nuôi tr thành ngành s n xu t hàng hóa trong t ng lai.
Theo nh h ng phát tri n ch n nuôi n n m 2020 c a B Nông nghi p và Phát
tri n nông thôn thì t ng àn heo t 26,8 tri u con n m 2006 s t ng lên 35 tri u con
m 2020. Trong ó, àn heo ngo i nuôi trang tr i, công nghi p t 14.1% (2006) s

ng lên 37 % (2020).
Tuy nhiên, trong quá trình s n xu t ch n nuôi gia ình c ng nh
các c s t p
trung thì giai
n nuôi heo con theo m và sau cai s a là v n
áng quan tâm và
có ý ngh a kinh t
i v i ng i ch n nuôi heo vì h ã g p không ít khó kh n v
nh c a heo.
c bi t là b nh tiêu ch y trong nh ng giai
n này mà a s các
àn heo ã g p ph i, gây thi t h i kinh t không nh cho ng i ch n nuôi. Heo b
tiêu ch y là do nhi u nguyên nhân: do c
m c a h th ng tiêu hóa heo con, h
th ng enzyme, h vi sinh v t có l i
ng ru t,… Ngoài ra, còn do các y u t :
qu n lý, ch m sóc nuôi d ng, hay do heo b stress,… ho c do b nhi m khu n c
bi t là khi b nhi m vi khu n E. coli làm t ng tr ng ch m, t l hao h t l n và d n
n hi u qu kinh t kém.
kh c ph c tình hình trên, khuynh h ng hi n nay là h n ch s d ng kháng sinh
trong ch n nuôi vì d gây r i lo n h vi sinh v t có l i
ng ru t. Thay vào ó là
d ng các ch ph m sinh h c g i chung là probiotic nh m cân b ng h vi sinh v t
ng ru t, kích thích t ng tr ng và làm t ng ho t ng c a h mi n d ch.
Xu t phát t th c ti n ó chúng tôi ti n hành th c hi n tài:
nh h ng c a ch
ph m men vi sinh Bactizyme lên s c t ng tr ng c a heo con cai s a”.
is
ng d n c a Th y
Võ Anh Khoa.

c tiêu
tài: kh o sát hi u qu c a vi c b sung ch ph m Bactizyme lên kh
ng sinh tr ng, t l tiêu ch y và hi u qu s d ng th c n
t ó có nh ng
khuy n cáo s d ng ch ph m này trong quy mô c a tr i và áp d ng r ng rãi trong
các mô hình ch n nuôi.

1


CH

NG 2: C

S

LÝ LU N

2.1 GI NG HEO
2.1.1 Gi ng heo ngo i
2.1.1.1 Yorkshire
Heo có xu t x t n c Anh, là gi ng kiêm d ng h ng n c – m . Ngày nay, ây là
gi ng heo qu c t b i s hi n di n c a chúng kh p n i trên th gi i. Heo Yorshire
có 3 ngo i hình: kích th c l n g i là
i B ch, Trung B ch và c nh . mi n
Nam ph n l n heo Yorshire nh p n i thu c 2 lo i
i B ch và Trung B ch. Heo
i B ch có t m vóc l n, thân mình dài nh ng không n ng n , dáng i ch c kh e
và linh ho t, s c lông tr ng có ánh vàng, u to, trán r ng, mõm khá r ng, m t lanh
i, tai to ng và có hình tam giác h i ng v tr c, vành tai có nhi u lông m n và

dài, l ng th ng và r ng, b ng g n, ng c r ng và sâu, ùi to và dài b n chân kh e.
Heo cái
c s d ng làm gi ng vào lúc 6 – 8 tháng tu i, lúc này heo t tr ng
ng trên 100 kg. Heo nái
sai và t t s a, bình quân m i l a có t 10 – 11 heo
con còn s ng. Tr ng l ng s sinh heo con cai s a không ng u l m, kho ng
cách hai l a
kho ng 231 – 240 ngày. Heo nuôi th t 6 tháng tu i t 90 – 100 kg.
Tiêu t n th c n cho 1 kg t ng tr ng kho ng 3 – 4 kg, t l n c 51 – 54 % (Nguy n
Ng c Tuân và Tr n Th Dân, 2000).

Hình 2.1: Heo Yorkshire
( Ngu n: www.fwi.co.uk)

2.1.1.2 Landrace
Heo Landrace có h ng s n xu t n c. Màu lông da tr ng tuy n, t m vóc to, dài
mình, ng c nông, th ch t không v ng ch c. Heo Landrace có c
m là tai to r
xu ng m t, heo nuôi 8 tháng tu i t 90 kg, 12 tháng tu i t 145 kg. V sinh s n s
con s sinh trên là 8 – 11 con, kh i l ng s sinh trên con là t 1,3 – 1,4 kg, kh i
ng 60 ngày tu i trên con 14 – 16 kg. Tuy các ch tiêu sinh s n, sinh tr ng heo
nuôi n c ta có th p h n so v i gi ng g c t 10 – 15 % nh ng heo
c dùng nhi u
trong lai kinh t v i các gi ng l n n i nh m nâng cao kh i l ng và t l n c (
Ph m H u Doanh và L u K , 2004).

2


Hình 2.2: Heo Landrace


(Ngu n: www.cedarridgegenetics.com)

2.1.1.3 Duroc
Heo có ngu n g c t M , hình thành t dòng heo Duroc c a New York và dòng heo
Jersey. Heo c ng có máu c a heo Tamworth. ây là gi ng heo h ng n cvà
ph m ch t th t heo t t và ngon (th t có vân m , àn h i, màu s c , không r d ch).
Ngo i hình: Heo có màu hung

ho c nâu s m.

u to, tai to ng n và x t n a vành phía tr
ùi mông to. Chân cao, ch c và kh e.
Kh n ng s n xu t: heo nái

c. òn dài, l ng heo v ng. Vai n ,

7-9 con/l a. Heo nái th

Heo th t t ng tr

ng t t: heo

Heo ch u

u ki n ch n nuôi ch a t t (dinh d

c

ng


khó và ít s a.

t 100 kg 5-6 tháng tu i.
ng, môi tr

ng).

ng su t th t cao. T l n c/th t x : 58%. Ph m ch t th t ngon (Lê Th M n, 2010)

Hình 2.3: Heo duroc

(Ngu n: www.cedarridgegenetics.com)

3


2.1.2 Gi ng heo n i.
2.1.2.1 Heo Ba Xuyên
Th ng th y nhi u các vùng ven bi n c a
ng B ng Sông C u Long nh Cà
Mau, B c Liêu, Sóc Tr ng, Kiên Giang, Trà Vinh.... Heo Ba Xuyên là k t qu lai
a nhi u con gi ng qua nhi u th h nh : heo Tàu, heo Craonnais, heo Tamworth,
heo Berkshire. K t qu cho ra con b x , s c lông en có bông tr ng, t m vóc to
n heo C , l ng o n, b ng x , tai nh x , nuôi n 10 tháng tu i có th
t tr ng
ng 80 – 90 kg, khi tr ng thành n c nái có th
t 160 – 180kg th tr ng. Heo
nái m i n m có th
t 1,6 l a tr lên, m i l a trung bình 10 – 12 con. Tr ng

ng heo con s sinh là 0,6 – 0,7kg/con. Heo nái nuôi con gi i, t l nuôi con s ng
cao, t t s a. Heo Ba Xuyên có s c kháng b nh cao, d nuôi, th c n không òi h i
u k nh heo ngo i nh p. Tuy nhiên ph m ch t th t không cao, nhi u m , khó
nh tranh trên th tr ng xu t kh u (Võ V n Ninh, 1999).
2.1.2.2 Heo Thu c Nhiêu
Gi ng heo này
c hình thành t s lai t o gi a heo B X và heo Yorkshire.
Gi ng này
c các nhà ch n nuôi trong n c phát tri n m t s t nh có n n nông
nghi p trù phú nh : Ti n Giang, Long An, C n Th ...(Nguy n Thi n et al., 2004).
Gi ng heo Thu c Nhiêu có s c lông tr ng xen l n en nh , l ng o n b ng x ,
th ng i bàn chân, lông ng n th a, m t nh n, th t ch a nhi u m . 10 tháng tu i
heo Thu c Nhiêu có th
t tr ng l ng 80 – 100kg, khi tr ng thành heo c và
nái có th
t 160 – 180kg, tiêu t n th c n cho m t kg t ng tr ng là 4 – 4,5kg, t l
c là 48 – 52%,
dày m l ng 30 – 34 mm. Heo nái trên 1,6 l a/n m, m i l a
10 – 12 con, tr ng l ng heo con s sinh t 0,7 – 0,85 kg/con (Võ V n Ninh, 2001).
2.1.3 Công tác gi ng heo
2.1.3.1 Ch n heo nuôi th t
Heo con cai s a

nuôi th t là NT heo sinh tr

ng thu c các công th c lai sau:

D x YL (n c Duroc lai v i nái Yorkshire x Landrace)
D x LY (n c Duroc lai v i nái Landrace x Yorkshre).
PiD x YL (n c 2 máu Pietrain x Duroc lai v i nái 2 máu Yorkshire x Landrace)

PiL x YL (n c 2 máu Pietrain x Landrace lai v i nái 2 máu Yorkshire x Landrace)
PiY x YL (n c 2 máu Pietrain x Yorkshire lai v i nái 2 máu Yorkshire x Landrace)
Các n c PiD, PiL, PiY có th sinh s n v i nái 2 máu Landrace x Yorkshire t o con
nuôi th t. Các gi ng heo thu n Yorkshire, Landrace, Duroc, Pietrain…nh ng không
c tuy n làm gi ng nên chuy n qua nuôi th t (c
c l n cái). Các heo lai PiD,
PiL, PiY nh ng không
c tuy n làm gi ng, c cái u
c tuy n qua nuôi th t.
Heo lai gi a c ngo i thu n, c 2 máu ngo i, sinh s n v i heo nái n i a ho c
nái n i lai t o heo con th ng ph m nuôi th t (Võ V n Ninh, 2006).
2.1.3.2 Ch n heo sinh s n
c mau l n: là tr ng l ng lên cân c a heo trong m t kho ng th i gian nào ó
c tính b ng tr ng l ng lên cân trung bình/ngày các giai
n nuôi.
4


s chuy n hóa th c n: các thành ph n v t ch t trong th c n qua quá trình dinh
ng s chuy n hóa thành các y u t c a c th (th t, m , x ng...)
c l ng
chuy n hóa y th ng dùng m t h s . Là s l ng th c n (kg) c n thi t
t o
ra 1 kg t ng tr ng trong m t giai
n nuôi nào ó. C ng có th
c tính b ng
VT /kg t ng tr ng. HSCHT s thay i tùy theo tu i, gi ng c a heo c ng nh
ch t l ng c a th c n.
nuôi: heo không kén n, n l n mi ng, n mau r i b a.
c ch u

th i ti t,

ng: heo có s c
kháng c a c th cao, ít b nh khi có s thay
u ki n ch n nuôi...

sai: s l a

trong n m, s heo con sinh ra, tr ng l

iv

ng s sinh

t s a: o l ng tr ng l ng heo con lúc 21 ngày tu i ho c m t tháng tu i. Ch n
gi ng heo (ph i phù h p v i m c tiêu s n xu t heo th t, heo gi ng và
u ki n
ch m sóc t t hay x u). Có ít nh t 12 vú, th ng hàng. Kh n ng sinh tr ng: mau
n, kh e m nh.... Kh n ng sinh s n: S heo con s sinh và còn s ng, s heo con
cai s a và ch n l a heo con s sinh. u
m cùng th i gian và môi tr ng s ng.
Nh c m quan sát không nhi u heo, th i gian lâu.
i sau c a heo t t (h u sinh):
ánh giá qua ch t l ng c a àn heo con (ngo i hình, kh n ng sinh tr ng...). u
m kh o sát
c th i gian, môi tr ng nh h ng n heo
c ch n. Nh c
m là th i gian khá lâu (Võ V n Ninh, 1999).
Các heo nái thu c gi ng heo thu n Yorshire, Landrace có kh n ng sinh s n t t v i
các n c cùng gi ng ho c khác gi ng, sinh s n nuôi con t t ( sai, t t s a) các heo

con dung nuôi th t ho c tái t o nái h u b sinh s n ti p (nh ng tránh dùng c
Pietrain hay Duroc s sinh s n kém n u mu n t o nái h u b ). Nhóm heo lai
Yorshire x Landrace, Landrace x Yorshire là nái 2 máu
c các nhà ch n nuôi xem
nh nhóm heo có kh n ng sinh s n t t nh t hi n nay (Võ V n Ninh, 2006).
2.2
2.2.1.

C
c

M SINH H C C A HEO CON
m sinh tr

ng c a heo con

Giai
n bú s a m , heo con có t c
t ng tr ng nhanh: sau khi 8 ngày tr ng
ng t ng g p 2 l n, sau 10 ngày t ng g p 4 l n, sau 55 – 60 ngày tu i t ng g p 15
– 20 l n so v i tr ng l ng s sinh (Tr ng L ng, 2003).
Kh i l ng heo con t
c các th i
m s sinh, cai s a, xu t chu ng có m i
ng quan thu n v i nhau khá ch c ch , có ngh a là kh i l ng lúc s sinh càng
cao thì có hy v ng
kh i l ng lúc cai s a cao. Vì v y ph i coi tr ng c
m
này nuôi d ng t t heo nái
s a cho heo con bú t ng kh i l ng s sinh c a

heo con (V ình Tôn và Tr n Th Thu n, 2005).
Heo con m i
v m t sinh lý t ng i thành th c kh n ng phát tri n c a heo
nhanh h n so v i các gia súc khác. Quá trình sinh tr ng c a heo con t khi m i
n khi cai s a g p ph i hai th i k kh ng ho ng. Cu c kh ng ho ng tu n th 3
do nhu c u s a c a heo con t ng, trái l i l ng s a c a heo m b t u gi m, m t s
ch t d tr trong c th heo con ã gi m d n. Th i k kh ng ho ng lúc cai s a do
heo con tách h n m t dinh d ng ph thu c vào s a m chuy n sang dinh d ng

5


a th c n có nhi u ch t thô. N u s chuy n bi n này
u n sinh tr ng c a heo con (Tr n C ,1972).
2.2.2 Kh n ng

t ng t s có nh h

ng

u hòa thân nhi t

heo s sinh do l p v
i não ch a hoàn ch nh nên kh n ng
u hòa thân nhi t
a chúng r t kém. Khi có s thay i t ng t c a môi tr ng, heo con d b tác
ng a n s c
kháng gi m, d m c b nh c bi t là r i lo n tiêu hóa, tiêu
ch y…. Ngoài ra, l p m d i da heo con r t m ng, ch chi m 1% tr ng l ng c
th nên kh n ng ch ng l nh, gi nhi t cho c th còn h n ch , heo d m t nhi t, d

b nh (Tr n C , 1972).
heo con h th n kinh u khi n s cân b ng nhi t ch a phát tri n y , c th
heo con m i sinh ch y u là n c (82%), mô m d i da ch a phát tri n và glucose
tr còn th p, da mõng, lông th a, nên ch ng l nh kém. Sau khi sanh 30 phút
thân nhi t heo con gi m 1 – 20C, do v y heo con d b l nh, ho t ng ch c n ng
a các b ph n trong c th b r i lo n, òi h i ph i s i m cho c th heo con
trong 7 ngày u
m b o cho s trao i n ng l ng và trao i ch t. Chu ng
nuôi heo nên n r m, d m bào, èn s i m
có nhi t
32 – 340C trong tu n
u, 29 – 300C trong tu n l sau. T sau 10 ngày tu i heo con m i
u ch nh cân
ng
c thân nhi t (Lê H ng M n, 2006).
Yêu c u nhi t
i v i heo con: t s sinh n 7 ngày tu i: 32 – 340C và sau 7
ngày tu i 29 – 310C (H i ch n nuôi Vi t Nam, 2002).
Kh n ng
u ti t thân nhi t c a heo non r t kém, do ó nó r t nh y c m v i s
thay i khí h u bên ngoài, nh t là nhi t
l nh d làm cho heo con b b nh. gia
heo con t 15 – 20 ngày tu i thân nhi t m i d n n nh (Tr n Th Dân, 2006).
c ta tuy là x nóng nh ng ph i ch ng l nh cho heo con m i sinh n cai s a, vì
nhi t
ban êm th ng d i 300C. Heo con ch ng l nh b ng cách nâng cao
chuy n hóa c b n, t ng sinh nhi t, nh ng không kéo dài
c. Nhi t
c a heo
con sau khi gi m xu ng ph thu c kh i l ng s sinh, l ng và ch t dinh d ng

thu
c và nhi t
môi tr ng. Khi sinh ra, 20 phút u tiên thân nhi t h r t
0
nhanh gi m 2 – 3 C. Heo con có kh i l ng d i 0,5 kg không
duy trì thân nhi t
bình th ng. Do nh h ng c a nhi t
không khí và t c
b ch ic an c u
i, nhi t
heo con h t 38,60C xu ng 37,70C. N u sau khi
t 5 – 16 gi heo
0
con không
c bú s a, thân nhi t h xu ng 36,9 C thì heo con có th hôn mê và d
ch t. N u nhi t
bên ngoài d i 120C, sau khi
20 phút n 24 gi mà thân
nhi t heo con ch a nâng
c 380C thì s ch t. Vì v y, ph i có
m cho heo s
sinh,
heo con nhanh tr l i nhi t
c th bình th ng. N n chu ng, vách
chu ng l nh làm t ng b c x nhi t c a c th heo con, t a nhi t nhi u, t n n ng
ng. Chu ng m áp, nhi u r m n, t s i ban êm là bi n pháp c n thi t
nâng cao t l nuôi s ng (Tr ng L ng, 2003).
Heo con m i
có s thay i r t l n v
u ki n s ng so v i bên trong c th

heo m có nhi t
n nh 390C, ra bên ngoài
u ki n nhi t
r t thay i tùy
theo t ng mùa khác nhau. Do v y heo con r t d b nhi m l nh, gi m
ng huy t
và có th d n n ch t.
u này có th do m t s v n
sau: Lông heo con th a,
p m d i da m ng, di n tích b m t so v i kh i l ng c th cao nên kh n ng
ch ng l nh kém; L ng m và glycogen d tr trong c th th p nên kh n ng cung
6


p n ng l ng ch ng l nh b h n ch ; h th n kinh
u khi n cân b ng thân nhi t
ch a hoàn ch nh. B i vì trung khu
u khi n thân nhi t n m võ não là c quan
phát tri n mu n nh t c hai giai
n trong thai và ngoài thai (Nguy n Thi n và Võ
Tr ng H t, 2007).

Nhi t
trong khu v c chu ng nái
v a thích h p cho heo m v a thích h p cho
heo con là m t v n
không d , vì yêu c u v nhi t
i v i heo m và yêu c u
nhi t
i v i heo con trong t ng giai

n khác nhau.
i v i heo m nhi t
0
dao ng thích h p t 15 – 24 C. Khi nhi t
trong chu ng cao h n 240C thì
tính thèm n gi m và s gi m n ng su t s a.
i v i heo con, c bi t là nh ng
ngày u sau khi m i ra, biên
dao ng nhi t
i v i heo con trong th i k
0
theo m là t 25 – 35 C. Vì v y,
có
c nhi t
thích h p cho heo con mà
không nh h ng n heo m thì nh t thi t ph i có bóng èn s i m vào nh ng
tháng mùa ông, mùa thu và các ngày u sau khi c a t t c các mùa trong n m.
Bóng èn có th là bóng
n 100W, n u t t h n có th mua bóng èn h ng ngo i
công su t 250W, ngoài tác d ng s i m bóng èn h ng ngo i còn có tác d ng di t
khu n trong ô chu ng heo con. D i ây là khuy n cáo nhi t
thích h p cho heo
con trong th i k theo m (Tr n V n Phùng, 2005)
ng 2.1: Nhi t
Ngày

thích h p cho heo con trong nh ng

u sau
350C


u (m i l t lòng m )

Ngày th 2

330C

Ngày th 3

310C

Ngày th 4
Ngày th 5
Ngày th 6 tr

290C
270C
25 - 270C

i

(Ngu n: Tr n V n Phùng, 2005)

2.2.3

c

m tiêu hóa c a heo con

heo con các c quan u ch a thành th c v ch c n ng, c bi t là h th n kinh,

do ó heo con ph n ng r t ch m ch p các y u t tác ng lên chúng. M t c
m
n l u ý, heo con có m t giai
n không có HCl trong d dày. Giai
n này
c coi nh m t tình tr ng thích ng t nhiên c a heo con, do v y m i t o
c
kh n ng th m th u các kháng th có trong s a u c a heo m . Trong giai
n
này, d ch v không có ho t tính phân gi i protien mà ch có ho t tính làm vón s a
u và s a. Còn huy t thanh ch a albumin và globulin
c chuy n xu ng ru t và
th m th u vào máu. heo con n 14 – 16 ngày tu i tình tr ng thi u HCl d dày
không còn là tr ng thái sinh lý bình th ng n a vi c t p cho heo con n s m c
bi t là khi cai s a s m ã rút ng n
c giai
n thi u HCl, ho t hóa ho t ng ti t
ch, t o kh n ng xây d ng nhanh chóng các áp ng mi n d ch c a chúng ( ào
Tr ng t et al., 1996).
Th i k này c
m n i b t c a c quan tiêu hóa heo con ó chính là s phát tri n
t nhanh song ch a hoàn thi n. S phát tri n nhanh th hi n s t ng v dung tích
và kh i l ng c a b máy tiêu hóa. Còn ch a hoàn thi n th hi n s l ng c ng
nh ho t l c c a m t s men trong
ng tiêu hóa heo con b h n ch . Tuy nhiên,
heo và các loài gia súc khác u th c hi n quá trình tiêu hóa theo trình t sau: quá
7


trình tiêu hóa mi ng r i a xu ng d dày ti p t c nghi n và nh các lo i acid

HCl và các lo i men tiêu hóa khác nh men pepsin
chuy n hóa protein (Nguy n
Thi n, 2008).
ng 2.2: S phát tri n c a b máy tiêu hóa heo con

Th i gian

quan
dày
Ru t non
Ru t già

sinh

70 ngày

2,5 ml
100 ml
40 ml

1815 ml
6000ml
2100ml

l n t ng
> 70 l n
60 l n
> 50 l n

(Ngu n: Nguy n Thi n, 2008)


2.2.2.1 Tiêu hóa

mi ng

Heo dùng m i i t
tìm th c n và nh môi d i nh n a th c n vào mi ng.
Khi l y th c n máng thì nó nh r ng, l i và nh v n ng l c c a u x c mõm
vào máng l y th c n. Tiêu hóa mi ng g m 3 giai
n: u tiên là l y th c n
và n c u ng, ti p theo là nhai và t m t th c n v i n c b t sau cùng là nu t,
(Cù Xuân D n, 1996).
ti t n c b t heo bi n i theo tu i, l ng n c b t, v t ch t khô, và nit
trong n c b t t ng theo tu i (Tr n C , 1972). Trong n c b t ch a men amylase,
maltase (ch y u là amylase).
heo s sinh, nh ng ngày u ho t tính amylase
c b t cao và l ng amylase t cao nh t lúc 2 – 3 tu n tu i, sau ó gi m 50 %.
mi ng h u nh không có s h p th vì th c n d ng l i
ây không lâu, ch có
kh n ng h p thu
ng glucose, nh ng l ng này không áng k (Tr ng L ng,
1993).
2.2.2.2 Tiêu hóa

d dày

Tiêu hóa d dày là giai
n tiêu hóa quan tr ng, t i ây th c n ch u tác ng c
c do s co bóp, v n ng c a d dày, và tác ng hóa h c do d ch v ti t ra (Cù
Xuân D n, 1996).

Thì tiêu hoá d dày
c nghiên c u khá y . Khi m i sinh d ch v ti t ra ít và
sau ó t ng nhanh theo s t ng dung tích c a d dày. L ng d ch v t ng nhanh nh t
vào 3 – 4 tu n tu i và sau ó gi m d n. Trong m t ngày êm l ng d ch v ti t ra
khác nhau và bi n i theo tu i. Tr c khi cai s a, ban êm heo con ti t nhi u d ch
nhi u h n do heo m ban êm ti t nhi u s a kích thích s ti t d ch v c a heo
con. Khi cai s a l ng d ch v ti t ra ngày êm g n b ng nhau, (Theo V
ình Tôn
và Tr n Th Thu n (2005) và Tr ng L ng, 2000).
ng 2.3: L

ng d ch v bi n

i tùy theo tu i và ngày êm c a heo

Lo i heo

Th i gian
Ngày
êm
(Ngu n: Tr

Heo l n

Heo con

62 %
38 %

31 %

69 %

ng L ng, 2003)

8


2.2.2.3 Tiêu hóa

ru t

Heo s sinh dung tích ru t non 100 ml, 20 ngày tu i t ng 7 l n, tháng th 3 t 6 lít,
12 tháng t 20 lít. Ru t già heo s sinh dung tích 40 – 50 ml, 20 ngày là 100 ml,
tháng th 3 kho ng 2,1 lít, tháng th 4 là 7 lít, tháng th 7 là 11 – 12 lít. Heo tiêu
hoá ru t nh tuy n t y, enzyme trypsin trong d ch t y th y phân protein thành
acid amin.
ki m c a dich t y t ng theo tu i và c ng
ti t. Ho t tính enzyme
amylase t 1000 – 8000 n v và gi m theo tu i. Các enzyme tiêu hoá trong d ch
ru t heo con g m: amino peptidase, dipeptidase, lipase và amylase. Trong m t ngày
êm, heo con m t tháng tu i ti t d ch t 1,2 – 1,7 lít; 3 – 5 tháng có t 6 – 9 lít d ch.
ng d ch tiêu hoá ph thu c vào tu i và tính ch t kh u ph n th c n. Heo con
t tháng r i n 2 tháng tu i, l ng d ch ngày êm t ng áng k n u t ng th c
n thô xanh vào kh u ph n (Tr ng L ng, 2003).
2.2.4. S phát tri n c a h vi sinh v t

ng ru t

heo con m i sinh h vi sinh v t
ng ru t ch a phát tri n, ch a

s l ng, vi
khu n có l i ch a
kh n ng kháng l i vi khu n gây b nh nên r t d nhi m b nh
nh t là các b nh
ng tiêu hóa. Trong quá trình phát tri n bình th ng
ng
ru t c a gia súc có nhi u lo i vi khu n nh t là vi khu n sinh acid lactic, vi khu n
bifidium và m t s c u khu n
ng ru t i kháng m nh v i vi khu n phó th ng
hàn, và các vi khu n sinh th i r a. C ch
i kháng này là nh ho t tính c a acid
lactic ã có tác d ng ng n ch n s ho t ng c a nhi u lo i vi khu n gây b nh và
gây th i r a. Vi khu n lactic có ngay t ngày u con v t m i sinh ra, chúng phát
tri n và t ng d n s l ng n m c có th kh ng ch s phát tri n c a vi khu n E.
Coli ( ào Tr ng t et al., 1996).
máy tiêu hóa c a thú s sinh th ng không có vi sinh v t nh ng sau ó h vi
sinh v t riêng bi t c a m i loài thú phát tri n nhanh. S phát tri n c a h vi sinh v t
n nh giúp thú kháng l i s nhi m trùng c bi t trong
ng ru t. Trong ru t c a
thú d dày n kh e m nh, có r t nhi u typ vi khu n hi m khí. Trong ó nhóm vi
khu n hi m khí b t bu c nh Bifidobacteria, Lactobacilli và Bacteroidaceae chi m
n 90 % c a t ng vi sinh v t (Tr n Th Dân, 2005).
2.2.5. S phát tri n c a h th ng mi n d ch
heo s sinh quá trình h p thu imminoglobulin và nh ng ti u ph n protein khác
a s a m b ng con
ng ch
ng ch n l c ho c b ng m bào. Nh
ó
imminoglobulin ngay nh ng gi
u sau khi

ã t ng trong máu heo con (t 3,5 –
7 %). Nh ng ti u ph n protein s a tu n hoàn trong máu không gây nguy hi m v i
heo con vì trong th i gian này heo con không hình thành kháng th b n thân và
protein i v i chúng không ph i là kháng nguyên. S thành th c v mi n d ch h c
a heo con xu t hi n sau m t tháng tu i (Tr ng L ng, 2003).
2.2.6. H th ng enzyme tiêu hóa
Quá trình tiêu hóa hóa h c heo c ng nh các ng v t khác nh vào h th ng
enzym có th chia ra 3 nhóm chính enzym tiêu hóa protid g m có pepsin, trypsin,
chimotrypsin,… Enzym tiêu hóa lipid g m có lipase. Enzym tiêu hóa glucid có
amylase, maltase và lactase (Tr n C ,1972).

9


u ý khi thay th s a m b ng m t ch
th c n heo con s có nhi u r i lo n v
tiêu hóa do thi u m t s enzyme c n thi t ph i b sung protein ng v t c n thi t.
Vì v i protein th c v t thì các enzyme tiêu hóa tác ng ít h n so v i protein ng
t. Cai s a 5 tu n tu i thì heo con s d ng
c protein th c v t t ng i d dàng
(Tr ng L ng, 2003).
2.2.6.1 Enzyme tiêu hóa glucid
Glucid
c tiêu hóa nh các men: amylase, maltase, lactase, saccharase. Các
enzyme tiêu hóa bi n i r t rõ theo tu i: amylase do tuy n n c b t ti t ra heo
con có ho t l c th p, t ng cao nh t lúc 2 – 3 tu n tu i sau ó l i gi m, còn amylsae
y l i có ngay trong th i k s sinh song ho t l c th p và t ng cao d n 4 – 6 tu n
tu i. ây là lo i men có vai trò r t quan tr ng trong tiêu hóa tinh b t do l ng men
n và th i gian ti p c n v i c ch t dài. Maltase và saccharase c ng t ng t nh
amylase cho nên kh n ng tiêu hóa tinh b t c a heo con trong 4 tu n tu i u còn

kém ch t 50 % l ng tinh b t n vào (Nguy n Thi n, 2008).
2.2.6.2 Enzyme phân gi i protein
Các enzyme tiêu hóa protein bao g m: pepsin, trypsin, chymotrypsin. Men pepsin
có ngay t khi s sinh và t ng d n t i 5 – 6 tu n tu i, song không có ch c n ng tiêu
hóa protein b i vì d ng pepsinogen. Pepsinogen c n có HCl d ng t do
ho t
hóa nó bi n thành d ng ho t ng (V ình Tôn và Tr n Th Thu n, 2005).
2.2.6.3 Enzyme tiêu hóa lipid
Thì s a heo r t nhi u ch t béo và kh n ng tiêu hóa s
c th c hi n t t nh
enzyme tiêu hóa lipid là lipase, men này ho t ng m nh ngay t khi m i sinh và
ng i n nh trong su t th i k bú s a. heo s sinh b ng tác ng c a lipase
và
c nh t ng hóa b i mu i m t, ch t béo trong s a heo có th
c tiêu hóa
trên 95 %. Hàm l ng lipase trong d ch t y ph thu c vào m c
ho t ng c a
tuy n t y, tuy n t y ho t ng càng nhi u thì hàm l ng tiêu hóa lipase càng cao
nh ng c n chú ý kh n ng thích ng c a tuy n t y v i ch
n. Ho t
ng lipase
ng khi ch
có nhi u lipid (Nguy n Thi n, 2008).
2.3.2 Nhu c u dinh d

ng c a heo con

Heo con sinh tr ng nhanh, t c
t ng tr ng cao. Sau khi
8 ngày t ng g p ôi,

10 ngày t ng g p 3 – 4 l n, 55 – 60 ngày t ng g p 15 – 20 l n. Heo con càng l n,
nhu c u s a càng nhi u, nh ng l ng ti t s a c a heo m l i gi m t tu n th 3,
tu n th 4 rõ r t. Có heo m thi u s a ngay t tu n l
u, ho c do con nhi u, sinh
tr ng nhanh, t c
t ng tr ng cao, vú ít. Tu n th 3, do l ng s a gi m nên
không cung c p
n ng l ng cho heo con, nên t p n s m cho heo con (Tr ng
ng, 2003)
2.3.1. Nhu c u n ng l

ng

Heo s sinh òi h i
c cung c p n ng l ng l p t c ngay sau khi sinh vì gi m
glucose huy t và ói là nguyên nhân ch y u gây ch t heo s sinh (Tr n Th Dân,
2006).

có c s b sung n ng l ng cho heo con c n c n c vào m c n ng l ng
c
cung c p t s a m và nhu c u c a heo con, t ó quy t nh m c b sung cho heo
10


con. Nh v y, ch b t u t tu n tu i th 3 heo con m i b t u có nhu c u b
sung n ng l ng và m c này ngày càng cao do s a m cung c p ngày càng gi m.
Ngu n th c n cung c p n ng l ng: ó ph i là nh ng lo i giàu n ng l ng, d tiêu
hóa nh : ngô, g o, cám mì, cám g o lo i 1. Ngoài ra còn
c b sung rau xanh
ng tính ngon mi ng cho heo con (Nguy n Thi n và Võ Tr ng H t, 2007),

ng 2.4: Nhu c u n ng l

ng cho heo con

Tr ng l

Ch tiêu

3–5
3400
3265
855
820
250
26

DE trong kh u ph n (kcal/kg)
ME trong kh u ph n (kcal/kg)
DE n vào c tính (kcal/ngày)
ME n vào c tính (kcal/ngày)
ng n vào c tính (g/ngày)
Protein thô (%)

ng heo (kg)
5 – 10
3400
3265
1690
1625
500

23,7

10 -20
3400
3265
3400
3265
1000
20,9

(Ngu n: NRC, 2000)

2.3.2. Nhu c u protein và acid amin (aa)
Cung c p
protein cho heo con giai
n này r t quan tr ng. Vì ây là th i k
sinh tr ng r t m nh c a h c và l ng protein
c tích l y r t l n. Thông
th ng trong kh u ph n th c n cho heo con ph i m b o t 120 – 130 g protein
tiêu hoá trên n v th c n. Ho c l ng protein thô trong kh u ph n 17 – 19 %.
Ngoài vi c ph i cung c p y
l ng protein trong kh u ph n th c n cho heo
con thì c ng c n chú ý t i hai lo i acid amin quan tr ng là Lys và Met. Lys có vai
trò quan tr ng trong hình thành x ng, nh h ng n s t ng h p các nucleotid,
hemoglobin, duy trì tr ng thái bình th ng c a c th . Thi u Lys con v t l i n, da
khô, gi m kh i l ng. Met có nh h ng n s sinh tr ng, s ho t ng c a gan,
u hoà c a tuy n giáp, kh
c các ch t xâm nh p vào c th . Thi u Met s
gi m kh n ng sinh tr ng, gi m m c s d ng nit và quá trình trao i ch t b r i
lo n (V ình Tôn và Tr n Th Nhu n, 2005)

ng 2.5: Nhu c u acid amin trong kh u ph n heo (90%VCK)
AA (%)
Arg
His
Ile
Leu
Lys
Met
Met + Cys
Phe
Phe+Tyr
Thr
Trp
Val

Tr ng l ng (kg)
5 – 10kg
2,4
1,9
3,2
6,0
5,9
1,6
3,4
3,5
5,5
3,7
1,1
4,0


3 - 5kg
1,4
1,1
1,8
3,4
3,4
0,9
1,9
2,0
3,2
2,1
0,6
2,3

(Ngu n: NRC, 2000)

11

10 - 20kg
4,2
3,2
5,5
10,3
10,1
2,7
5,8
6,1
9,5
6,3
1,9

6,9


2.3.3. Nhu c u khoáng

Ch t khoáng c n thi t cho các c u trúc và ch c n ng chuy n hóa trong c th heo,
i ch t khoáng a, vi l ng c n thi t
c b sung vào kh u ph n heo: Ca, P,
Na, Cl, Fe, Zn, I, Se, Cu, Mn (Tr ng L ng, 2000).
Ca và P: gi vai trò chính trong c u t o b x ng và th c hi n nhi u ch c n ng sinh
lý khác. Vai trò c a Ca còn th hi n trong s ông máu và co c , vai trò c a P v i
trao i n ng l ng. Theo NRC (2000), trong s n xu t th c n có l ng Ca và
P phù h p c n thi t ph i d a vào 3 y u t : (1) Vi c cung c p
các khoáng ch t
ng tiêu hoá
c trong kh u ph n. (2) Ph i có m t t l thích h p Ca và P tiêu
hoá trong kh u ph n. (3) c bi t ph i chú ý n m t l ng Vit D phù h p, nó r t
n thi t cho vi c ng hoá Ca và P trong c th . Nhu c u Ca và P t ng s
c
tính toán d a trên c s kh u ph n t ng c ng b p, khô d u u t ng và có tính
n m t s ngu n P trong nguyên li u ngu n g c th c v t không h p thu
c. N u
ng th c n n vào ít thì hàm l ng khoáng trong x ng cao nh t ph i t ít nh t
0,1 % n v so v i nhu c u
tt c
t ng tr ng và hi u qu t i a. Tuy nhiên,
có b x ng v ng ch c t i a b ng cách cho heo choai n nhi u Ca và P không
i thi n t t v c u trúc c ng không t ng c ng
c s c kh e và tu i th .
ng 2.6: Nhu c u khoáng trong kh u ph n heo con


Tr ng l

ng heo (kg)

Khoáng ch t
4 – 11

12 – 18

19 – 46

0,85

0,75

0,65

0,72

0,65

0,55

0,25-0,50

0,25-0,50

0,25-0,50


100

100

100

100

100

100

10

10

10

10

10

10

0,2

0,2

0,2


0,3

0,3

0,3

Ca (%)
P (%)
NaCl (%)
Fe (ppm)
Zn (ppm)
Cu (ppm)
Mn (ppm)
I (ppm)
Se (ppm)

(Ngu n: Tr

ng L ng, 2000)

2.3.4. Nhu c u vitamin (vit)
Nhu c u vitamin c a heo r t ít nh ng nó r t c n thi t cho quá trình trao i ch t bình
th ng c a c th (Nguy n Thi n et al., 2008). C th
ng v t c n kho ng 15 lo i vit v i
ng r t ít nh ng có vai trò l n trong quá trình trao i ch t, các ho t ng c a các
enzyme và hormon. Thi u hay th a m t lo i vit nào u có nh h ng x u n tiêu hóa
p thu dinh d ng c a ng v t. vit chia làm 2 lo i: nhóm hòa tan trong d u và nhóm vit
hòa tan trong n c
c a t th c n vào c th (Lê H ng M n, 2006)


12


ng 2.7: Nhu c u vitamin hàng ngày c a heo cho n t do (90 % VCK)

Ch tiêu
Vit A (IU)
Vit D3 (IU)
Vit E (IU)
Vit K (mg/kg)
Biotin (mg/kg)
Choline (g/kg)
Niacin (mg/kg)
Riboflavin (mg/kg)
Thiamin (mg/kg)
Vit B6 (mg/kg)
Vit B12 (mg/kg)

5 - 10

Th tr ng heo (kg)
10 – 20

20 – 50

1.100
110
8
0,25
0,03

0,25
7,50
1,75
0,50
0,75
8,75

1.750
200
11
0,50
0,05
0,40
12,50
3,00
1,00
1,50
15,00

2.412
278
20
0,93
0,09
0,56
18,55
4,64
1,86
1,86
18,55


(Ngu n: NRC, 2000)

2.3.5. Nhu c u ch t béo
Kh n ng tiêu hóa ch t béo c a heo con t ng d n lên theo tu i c a chúng. M c dù
ch t béo b sung không có tác d ng i v i m c t ng tr ng c a heo con trong 1, 2
tu n u sau khi cai s a nh ng không gây nên hi n t ng m t ch t béo trong th i
gian ó. Trong 2 tu n u sau khi cai s a l ng ch t béo b sung nên h n ch
c 2 – 3 % kh u ph n. Sau 3 – 4 tu n k t khi cai s a t l ch t béo trong kh u
ph n th c n có th t ng 4 – 5 %.
tu i này c a heo con, ch t béo làm t ng m c
ng tr ng c a heo và phát huy hi u qu c a th c n (H i ng H t Ng C c M ,
1994).
heo, n ng l ng do lipid cung c p ph n l n
c d tr d i da, quanh n i t ng,
lipid
c h p thu ru t non. Heo con tiêu hóa lipid cao h n heo l n vì lipid c a
heo con bú s a ch y u d ng nh hóa (Tr ng L ng, 2003).
2.3.6. Nhu c u n

c

c chi m 50 – 60 % tr ng l ng c th . Trong máu, s a n c chi m n 80 – 95
%. C th m t 10 % n c s gây r i lo n ch c n ng trao i ch t. N u m t 20 %
ng n c c th heo con s ch t (Tr ng L ng, 2003).
Nhu c u n c t i thi u là l ng n c c n
cân b ng l ng n c m t, s n xu t
a, t o ra t bào m i trong quá trình sinh tr ng ho c phát tri n. Có r t nhi u y u
chi ph i nhu c u n c c a heo bao g m c môi tr ng. L ng n c có trong c
th heo t ng

tu i khác nhau t ng i n nh. Tuy nhiên, heo c n có
n c
hàng ngày
cân b ng l ng n c b m t. L ng n c tiêu th trong tu n l th
nh t, hai, ba, sau cai s a l n l t là 0,49 lit/con/ngày; 0,89 lit/con/ngày; 1,46
lit/con/ngày (NRC, 2000).
2.3.7. Nhu c u x
sung ch t x vào kh u ph n c a heo s làm gi m n ng l ng tiêu hóa DE c a
kh u ph n.
duy trì n ng l ng tiêu hóa n vào heo ph i n nhi u h n. Tuy nhiên,
khi l ng ch t thô v t quá 10 – 15 % kh u ph n, l ng th c n n vào có th s b

13


gi m do
choáng quá nhi u ho c do tính ngon mi ng c a th c n th p. Kh u ph n
ng l ng (ch t x cao) s cho t l t ng tr ng t ng
ng v i t l t ng tr ng
a heo c n kh u ph n n ng l ng cao trong giai
n nhi t
môi tr ng th p
nh ng kh u ph n lo i này th ng làm gi m t l t ng tr ng khi nhi t
môi
tr ng cao (NRC, 2000).
2.4. CH PH M SINH H C
2.4.1. Probiotic
2.4.1.1 Khái ni m
Ng i u tiên
ngh dùng Lactobacilli b sung vào kh u ph n

ng a r i lo n
trong tiêu hóa v i tên “probiotic” là Metchnikoff (1908). n 1974, Parker
ngh
dùng probiotic
ch vi sinh v t s ng có tác ng trái ng c v i kháng sinh. G n
ây, Fuller (1989) ã nh ngh a rõ ràng h n: “probiotic là d ng th c n có ch a vi
sinh v t s ng cung c p cho gia súc có nhi u nh h ng t t vì nó giúp cân b ng h vi
sinh v t trong
ng ru t”.
Probiotic còn
c hi u m t cách n gi n là nh ng vi sinh
c a tr c ti p vào th c n. Khi các vi sinh v t này vào
không b gi t ch t b i môi tr ng
ng ru t v t ch , trái l i
sinh sôi n y n và c ch vi sinh v t có h i trong
ng ru t
tiêu hóa v t ch (D ng Thanh Liêm, 2008).
2.4.1.2 Tác d ng c a probiotic trong

v t s ng h u d ng
ng tiêu hóa chúng
chúng có kh n ng
b o v t t cho ng

ng ru t

Probiotic
c dùng
c nh tranh và kháng l i s
nh v c a vi khu n có h i

ng tiêu hóa. Nh ng vi sinh v t này tiêu th O2 làm cho không còn O2 th a
vi
khu n có h i phát tri n, sinh s n. Có tác d ng phòng tr b nh tiêu ch y. Nh ng vi
khu n có l i này s n xu t h p ch t có tính kháng khu n, ti t acid làm gi m pH
ng ru t, c nh tranh ch t dinh d ng ho c n i bám ru t và kích thích ho t
ng mi n nhi m.
vi sinh v t có l i
c thi t l p
ng tiêu hóa, ch t tr
sinh ph i
c cung c p cho heo con s sinh càng s m càng t t. thú l n, tác d ng
a ch t tr sinh ch x y ra trong th i gian chúng
c cung c p liên t c. Th i gian
vi khu n trong ch t tr sinh có th
nh v vào
ng tiêu hóa tùy thu c vào kh
ng mà chúng liên k t v i thành ru t và ch t dinh d ng có s n (Tr n Th Dân,
2004) và (D ng Thanh Liêm, 2008).
u t nh h ng hi u qu khi dùng tr
ng thú, s hi n di n c a y u t gây
tu i và h ng thú, s c s ng và tính n
sinh theo loài thú, li u và s l n dùng tr

sinh có th do: tình tr ng s c kh e và dinh
stress, khác bi t v di truy n gi a các thú,
nh c a ch t tr sinh, tính c hi u c a tr
sinh (Tr n Th Dân, 2005).

2.4.1.3 Các lo i probiotic
* Ch t b sung vi khu n

Các lo i vi khu n dùng cho n tr c ti p
c g i là ch t tr giúp s c s ng
“probiotic”, bao g m các vi khu n d ng s ng trong t nhiên nh Lactobacillus
acidophilus, Bacillus, Enterococcus, Streptoccocus faecium và Saccharomyces
cereviae. Ho t ng c a chúng là t ng c ng cân b ng vi sinh trong ru t c a ng
t, m t s tr ng h p khi b sung các vi khu n này heo t ng tr ng t t trong
u
14


ki n nuôi t i tr i và th ng là trong
u ki n b stress m nh. Trong ó,
Lactobacillus acidophilus, Bacillus subtilis
c chú ý s d ng nhi u nh t vì chúng
có kh n ng t o ra bào t kháng l i
c pH th p d dày và
kháng
c nhi t
cao khi ép viên (NRC, 2000).
* Các

ng

n

Các lo i
ng n
fructooligosaccharide
ru t (NRC,2000).


c khuy n cáo a vào kh u ph n: mannoligosaccharide,
làm thay i kh n ng các m m b nh c trú trong
ng

Ch t tr sinh có th
c cung c p cùng v i c ch t th ng là oligosaccharide ó là
ch t mà ng i ta cho r ng có th giúp vi khu n phát tri n trong
ng ru t. C ch t
cho vi khu n t ng tr ng bao g m xylose, fructose, ho c ch t trích oligosaccharide
th c v t (Tr n Th Dân, 2004).
* Các men (enzyme)
Vào nh ng n m 60 c a th k 20 ý t ng s d ng enzyme vào trong th c n ch n
nuôi ã
c th c hi n. Các lo i enzyme
c ng d ng là amylase giúp tiêu hóa
tinh b t, protase giúp tiêu hóa protein và lipase giúp tiêu hóa ch t béo thú non có
th tr ng kém phát tri n. Tuy nhiên, nh ng ng d ng này không phát tri n r ng rãi
vì:
- ây là nh ng enzyme ng v t có th t t o ra trong c th nên n u ta b sung
ezyyme tiêu hóa cho thú trong khi thú có kh n ng s n sinh ra enzyme ó c ng
không ph i là
u t t hoàn toàn vì làm nh v y s có s thoái hóa c a các tuy n
n xu t enzyme c a ng v t, u này d n n ch n nuôi s không mang l i hi u
qu kinh t do ph i gánh thêm chi phí c a enzyme b sung.
- Các enzyme là nh ng protein th
(trên 60oC).

ng không b n d

i tác


ng c a nhi t

cao

th p niên 90 n nay, nh nh ng ti n b c a công ngh sinh h c và thay i
c ích s d ng, c ng nh nh ng quan tâm sâu s c n ô nhi m môi tr ng nên
vi c ng d ng enzyme l i phát tri n và ang ngày càng ph bi n trong th c n ch n
nuôi (D ng Thanh Liêm et al., 2002).
n h p các men: cellulase, hemicelulase, protease,
c b sung vào th c n làm
ng t l tiêu hóa c a các ph c h p carbohydrate và protein. B sung men amylase
và protase vào th c n cho heo con ã t ng c ng tiêu hóa dinh d ng và ã mang
i hi u qu . M t lo i men g n ây
c quan tâm nhi u là phytase, men này phân
gi i nhóm ortho-phosphate t acid phytic là d ng ch y u c a phospho trong h t
ng c c và bánh d u. B sung phytase làm t ng áng k vi c s d ng phospho khó
tiêu heo và gi m vi c th i phospho ra môi tr ng (NRC,2000).
2.4.2. Prebiotic
Prebiotic là ch ph m sinh h c ch a các ch t chuyên bi t có tác d ng kích thích s
phát tri n c a qu n th vi sinh v t mong mu n có s n trong h vi sinh v t
ng
ru t qua ó c i thi n t ng tr ng và t ng c ng s c
kháng c a v t ch (Nguy n
Ng c H i, 2007).

15