Ý nghĩa cuộc sống theo quan niệm của Albert Einstein
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (119.04 KB, 13 trang )
Ý nghĩa cuộc sống
Albert Einstein (Nguyễn Định và Alpha
books dịch)
Tạp chí Tia Sáng
Cuộc đời của mỗi con người trên trần thế chỉ là tạm
thời, và người ta sống vì cái gì không ai có thể biết
được, mặc dù thỉnh thoảng ta vẫn tự cho là mình có
cảm thấy được ý nghĩa đó. Nếu nhìn nhận từ cuộc
sống hằng ngày mà không đi sâu hơn, ta có thể cho
rằng ta sống vì những người xung quanh ta, vì đồng
loại mà trước tiên là những người mà nụ cười và cuộc
sống đầy đủ của người ấy là niềm hạnh phúc của ta,
tiếp đến là những người mà ta không biết cụ thể
nhưng số mệnh của ta gắn với họ bằng niềm cảm
thông.
Hằng ngày tôi thường tự nhủ cả trăm lần rằng cuộc
sống nội tâm và ngoại tâm của tôi là nhờ vào thành
quả lao động của biết bao người, những người đang
sống và cả những người đã chết, và rằng tôi phải nỗ
lực để cho đi một cách thỏa đáng với những gì tôi đã
được hưởng và vẫn đang được hưởng. Tôi thực sự
muốn sống một cuộc sống đơn giản, và hay bị dằn vặt
bởi suy nghĩ mình đang được hưởng quá nhiều từ
đồng loại. Tôi coi sự phân biệt giai cấp là trái với lẽ
công bằng, mà suy cho cùng là do sức mạnh quyền lực
tạo ra. Tôi cũng cho rằng một cuộc sống giản dị là một
cuộc sống tốt đẹp cho tất cả mọi người cả về thể chất
lẫn tinh thần.
Xét theo bình diện triết học thì tôi là một người hoàn
toàn hoài nghi về Tự do của con người. Mọi người
chúng ta hành động không chỉ do những yêu cầu từ
bên ngoài mà còn do những đòi hỏi của nhu cầu bên
trong. Câu nói của Sopenhauer rằng "một người có
thể làm được nếu anh ta muốn. và không thể làm
được nếu anh ta muốn thế", đã là nguồn cảm hứng
cho mọi hành động của tôi từ thời thanh niên, động
viên tôi, cho tôi lòng kiên trì bền bỉ đối mặt với những
khó khăn trong cuộc sống của bản thân và của những
người khác Suy nghĩ đó một cách khoan hòa đã làm
nhẹ đi áp lực của ý thức trách nhiệm vốn dễ khiến
chúng ta mất tính năng động. Nó cũng khuyên ta
không nên gò ép lúc nào cũng bắt mình phải nghiêm
tức quá mức can thiết, khi mà trong cuộc sống những
phút nhìn đời bằng con mắt hài hước cũng có vị trí
quan trọng không kém.
Tìm hiểu ý nghĩa hay mục đích tồn tại của một thực
thể nói chung theo ý kiến chủ quan của tôi dường như
là một câu hỏi vô lý với tôi. Thế nhưng mỗi người có
một lý tưởng riêng soi đường đi cho những nỗ lực và
lẽ phải của riêng người đó. Xét theo phương diện này
tôi hoàn toàn không coi sự nhàn hạ hay niềm hạnh
phúc là cái đích cuối cùng của mình, thậm chí tôi cho
những chuẩn mực cơ bản ấy chỉ phù họp với bay heo
mà thôi. Lý tưởng soi sáng của tôi và luôn cho tôi
nguồn sức mạnh để sống vui vẻ trước nhũng khó
khăn của cuộc đời là cái Chân, Thiện, Mỹ. Nếu
không có tình bằng hữu với những người đồng chí
hướng, những trăn trở nhằm thực hiện những mục tiêu
đề ra, những khao khát vươn tới nghệ thuật và nghiên
cứu khoa học, thì cuộc sống với tôi quả là vô nghĩa.
Uớc vọng của tôi về công băng xã hội và ý thức trách
nhiệm xã hội luôn đối lập với việc tự do vùi dập nhu
cầu giao tiếp trực tiếp với người khác, với cộng đồng
người khác Tôi tự đi trên lối của riêng mình, trái tim
tôi chưa bao giờ hoàn toàn thuộc về đất nước tôi, quê
hương tôi, bạn bè tôi, và ngay cả cái gia đình nhỏ của
riêng tôi, và trong tất cả những mối quan hệ gắn bó ấy
tôi chưa bao giờ từ bỏ ý định ngoan cố sống tách rời,
muốn được sống cô độc - những ý nghĩ cứ lớn dần
theo năm tháng. Một người luôn tỉnh táo sắc sảo nhận
ra hạn chế của khả năng hiểu và thông cảm lẫn nhau
mà không bao giờ ân hận. Một người như vậy chắc
chắn có đánh mất lòng tốt và sự ngây thơ theo một
cách nào đó, nhưng mặt khác con người ấy không bị
ảnh hưởng bởi quan điểm, thói quen và những phán
xét của người khác, tránh được sự cám dỗ phải xoay
theo những cơ sở không có gì là chắc chắn ấy.
Lý tưởng chính trị của tôi là nền Dân chủ. Hãy tôn
trọng tất cả mọi người, không nên có việc người này
được tôn sùng còn người kia lại bị hạ thấp. Chớ trêu
thay, chính tôi là người nhận được một lời tán dương
và kính trọng quá đáng từ những người xung quanh
không phải cho những lỗi lầm hay công lao của tôi.
Nguyên nhân Của vấn đề hẳn là ở mong muốn (mong
muốn này khó thực hiện đối với nhiều người) có thể
hiểu được một. hoặc hai điều trong các công trình của
tôi mà sức mạnh không cụ thể của những điều ấy tôi
có được từ những cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ.
Tôi hoàn toàn nhận thức được rằng, điều cần thiết đối
với bất kỳ thành công của một công việc phức tạp nào
là chủ nhân của nó phải thực hiện được những ý tưởng
đã đề ra, định hướng và chịu trách nhiệm chung về nó.
Nhưng không được ép buộc những người đi theo, mà
phải để họ có quyền chọn cho mình người cầm lái.
Mọi người phải có quyền bầu ra người lãnh đạo cho
mình. Một thể chế chuyên chế để áp bức, theo tôi sẽ
sớm bị thoái hoá trong một thời gian ngắn, tôi tin chắc
như vậy. Bởi bạo lực luôn hấp dẫn những kẻ thấp kém
về đạo đức, và tôi tin rằng đã thành quy luật: nối
nghiệp những tên bạo chúa thiên tài luôn là những tên
khốn kiếp. Vì lý do đó, tôi luôn là người quyết liệt
chống lại những hệ thống như vậy, những hệ thống mà
chúng ta đang thấy ở Ý và Nga hiện nay. Cái làm cho
nền dân chủ ở châu Âu hôm nay rơi vào bê bối không
phải là bản thân lý tưởng dân chủ, mà là sự thiếu ổn
định của một bộ phận lãnh đạo của các chính phủ và
tính nhân cách của thể chế bầu cử
*)
. Về mặt này, tôi
cho rằng nước Mỹ đã có lựa chọn đúng: họ có một
Tổng thổng có trách nhiệm, được bầy cho một thời
gian đủ dài và có đủ quyền lực để thực sự đảm nhận
được trọng trách. Mặt khác, tôi lại đánh giá cao hoạt
động nhà nước của chúng ta về mặt phúc lợi rộng rãi
cho cá nhân trong trường hợp đau ốm hay khó khăn.
Cái mà tôi cho là dù có giá trị đích thực trong các hoạt
động của con người không phải là nhà nước, mà là cá
thể sáng tạo và cá thể cảm nhận, là cá nhân: Chỉ cá
nhân mới vượt lên, tạo dựng được những giá trị chân
quý và cao cả, trong khi bầy đàn, xét như bầy đàn, cứ
mãi vẫn là trì độn trong tư duy và trì độn trong cảm
xúc.
Nhân đây tôi muốn đề cập đến cái quái thai kinh tởm
nhất của bản tính bầy đàn: hệ thống quân đội mà tôi
căm ghét. Chỉ cần kẻ nào cảm thấy thích thú khi đứng
vào đoàn duyệt binh trong tiếng quân nhạc, tôi đã coi
thường rồi, anh ta được trời phú nhầm cho bộ não lớn
hơn, bởi với anh ta, chỉ cần cột xương sống thôi là đã
quá đủ. Vết nhục này của nền văn minh cần bị loại bỏ
càng sớm càng tốt. Chủ nghĩa anh hùng phục tùng
mệnh lệnh, bạo lực mù quáng, trò hề ái quốc tởm lợm,
