Pháp luật lao động về tiền lương trong các
doanh nghiệp và thực tiễn áp dụng tại tỉnh Hải
Dương
Nguyễn Mạnh Tuân
Khoa Luật
Luận văn ThS Chuyên ngành: Luật Kinh tế; Mã số 60 38 50
Người hướng dẫn: PGS.TS. Lê Thị Hoài Thu
Năm bảo vệ: 2010

Abstract. Trình bày các vấn đề lý luận chung nhất về tiền lương như: Khái niệm tiền
lương, bản chất tiền lương, chức năng tiền lương và những quy định khác về tiền
lương trong doanh nghiệp. Nghiên cứu thực tiễn áp dụng tiền lương trong doanh
nghiệp tại tỉnh Hải Dương nhằm đánh giá thực trạng, tìm hiểu những hạn chế khó
khăn trong quá trình áp dụng. Đề xuất một số giải pháp: Về cải cách tiền lương; Về
lương tối thiểu; Về việc xây dựng thang lương, bảng lương; Về cơ chế quản lý tiền
lương trong doanh nghiệp nhà nước; Về cơ chế quản lý tiền lương trong doanh nghiệp
nhà nước; Về trả công lao động; Nâng cao vai trò của Nhà nước về quản lý lao động,
tiền lương góp phần hoàn thiện pháp luật về tiền lương.
Keywords. Tiền lương; Luật lao động; Doanh Nghiệp.

Content
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tiền lương là một bộ phận quan trọng trong hệ thống những chính sách kinh tế - xã
hội của đất nước, có liên quan chặt chẽ đến động lực phát triển và tăng trưởng kinh tế. Bên
cạnh các vấn đề chung về tiền lương thì chính sách tiền lương doanh nghiệp là một trong
những nội dung cơ bản của kinh tế, xã hội. Đối với doanh nghiệp trong quá trình hoạt động
sản xuất, kinh doanh vấn đề ưu tiên cao nhất đó là tối đa hóa lợi nhuận, bên cạnh đó áp lực
cạnh tranh trong sản xuất kinh doanh là rất lớn vì vậy tiền lương là giá cả sức lao động có tính
cạnh tranh cao, vì tiền lương là đầu vào của chi phí sản xuất được hạch toán trong giá thành

sản xuất. Tiền lương có vai trò quan trọng đối với người lao động, là nguồn thu nhập, nguồn
sống chủ yếu và điều kiện để người lao động tái sản xuất sức lao động mà họ đã hao phí.
Trên thực tế doanh nghiệp nào có chính sách đãi ngộ và trả tiền lương cho người lao
động phù hợp, tiền lương mà người lao động nhận được xứng đáng với công sức mà họ đã bỏ
ra thì người lao động trong doanh nghiệp sẽ hăng hái làm việc, tích cực cải tiến kỹ thuật, sáng
tạo... đem lại hiệu quả sản xuất kinh doanh cao. Ngược lại, nếu doanh nghiệp không có chính
sách tiền lương tốt, người lao động không được trả lương xứng đáng với công sức mà họ bỏ
ra, hoặc doanh nghiệp không công bằng trong việc trả lương, thì không kích thích được người
lao động, thậm chí người lao động bỏ việc dẫn tới hậu quả doanh nghiệp làm ăn không có lãi,
ảnh hưởng không chỉ tới doanh nghiệp mà còn tác động xấu đến đời sống xã hội.
Chính sách tiền lương doanh nghiệp là một trong những nội dung cơ bản của nền kinh
tế, vận hành theo cơ chế thị trường và trong thị trường này, tiền lương, tiền công là giá cả của
loại hàng hoá đặc biệt, hàng hoá sức lao động. Do vậy, mối quan hệ tương quan giữa giá cả
với hàng hoá cùng các quan hệ cung, cầu, cạnh tranh, sự vận động của thị trường hàng hoá
sức lao động luôn là mối quan tâm của các nhà khoa học, các nhà hoạch định chính sách, đặc
biệt là chính sách về lao động, việc làm và tiền lương.
Pháp luật về tiền lương ở nước ta có lịch sử phát triển lâu đời, từ văn bản đầu tiên quy
định về tiền lương vào năm 1946 đến nay. Với hơn 60 năm hình thành và phát triển, chế độ
tiền lương ở nước ta đã có sự thay đổi đáng kể, trải qua nhiều lần thay đổi, điều chỉnh những
quy định, quy tắc về thang lương, bảng lương, bậc lương. Đã có nhiều bài viết, nhiều công
trình nghiên cứu về tiền lương, phân tích dưới góc độ kinh tế và đi sâu vào những hoạt động
quản lý kinh tế Nhà nước về tiền lương, một vài đề tài nghiên cứu hệ thống pháp luật về tiền
lương cũng như các hoạt động liên quan tới việc bảo vệ quyền lợi cho người lao động điển
hình như:
- Đề tài Nghiên cứu khoa học “Quyền con người trong pháp luật lao động Việt nam”,
chủ nhiệm đề tài: PGS.TS. Lê Thị Hoài Thu - Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội;
- TS. Phạm Thị Thuý Nga “Quyền được bảo đảm thu nhập và đời sống của người lao
động trong pháp luật lao động Việt Nam” ngày 21/10/2011;
- TS. Nguyễn Công Nhự (chủ biên), “Vấn đề phân phối thu nhập trong các loại hình

doanh nghiệp ở Việt Nam: thực trạng, quan điểm và giải pháp hoàn thiện”, Nxb Thống kê,
năm 2003;
- PGS.TS. Phan Hữu Thực (chủ biên), “Vai trò của Nhà nước trong phân phối thu
nhập ở nước ta hiện nay”, Nxb Chính trị quốc gia, năm 2004.
Tiền lương là công cụ pháp lý bảo vệ người lao động, bảo vệ quyền lợi công bằng cho
người lao động khi tham gia vào quan hệ lao động; tiền lương là công cụ để Nhà nước thực


hiện điều tiết thu nhập dân cư và bảo đảm công bằng xã hội; tiền lương cũng là cơ sở để các
bên thỏa thuận khi giao kết hợp đồng, đồng thời cũng là cơ sở để giải quyết tranh chấp lao
động giữa các bên; tiền lương là công cụ và là đòn bẩy tích cực đóng góp vào thu lợi nhuận
của doanh nghiệp, là một nguồn thu quan trọng đối với GDP của Nhà nước; tiền lương là
công cụ để kích thích người lao động và tích lũy của cải.
Tại tỉnh Hải Dương những năm qua và hiện nay, chế độ tiền lương đã được áp dụng
tương đối đồng bộ và đạt được những kết quả bước đầu khả quan. Tiền lương thực sự là một
chính sách kinh tế, xã hội quan trọng góp phần thúc đẩy và nâng cao đời sống của người lao
động, mang lại những nguồn lợi kinh tế rất lớn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh. Tuy
nhiên, hệ thống tiền lương nói chung và hệ thống tiền lương trong các doanh nghiệp nói riêng
vẫn còn một số hạn chế nhất định, việc áp dụng trên thực tế còn gặp nhiều khó khăn, vẫn còn
khoảng cách giữa văn bản pháp luật và thực tế áp dụng. Quá trình thực hiện chính sách tiền
lương còn nhiều bất cập.
Vì vậy, tôi chọn đề tài “Pháp luật lao động về tiền lương trong các doanh nghiệp
và thực tiễn áp dụng tại tỉnh Hải Dương”, nhằm tìm hiểu các quy định của pháp luật về tiền
lương trong các doanh nghiệp, đánh giá thực tiễn áp dụng tại tỉnh Hải Dương và đề xuất một
số giải pháp về tiền lương và nâng cao hiệu quả áp dụng trên thực tế, hy vọng sẽ đóng góp
một phần vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về tiền lương ở nước ta trong giai đoạn hiện
nay.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Trong phạm vi một luận văn thạc sĩ luật, chuyên ngành luật kinh tế, đề tài tập trung
nghiên cứu các vấn đề chủ yếu sau:

- Các vấn đề lý luận chung nhất về tiền lương như: Khái niệm tiền lương, bản chất tiền
lương, chức năng tiền lương và những quy định khác về tiền lương trong doanh nghiệp;
- Thực tiễn áp dụng tiền lương trong doanh nghiệp tại tỉnh Hải Dương nhằm đánh
giá thực trạng, tìm hiểu những hạn chế khó khăn trong quá trình áp dụng;
- Đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật về tiền lương.
Đề tài nghiên cứu trong phạm vi các văn bản pháp luật lao động như: Bộ luật lao
động, các Nghị định, Thông tư và một số bài viết liên quan... nội dung luận văn giới hạn trong
những vấn đề lý luận về tiền lương và các quy định của pháp luật về lĩnh vực này, là quá trình
áp dụng tiền lương của các doanh nghiệp tại tỉnh Hải Dương.
3. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành khóa luận này, luận văn tập trung sử dụng phương pháp luận của Chủ
nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, kết hợp với các phương pháp diễn dịch và phân
tích để làm rõ nội dung nghiên cứu:


Phương pháp phân tích: Đây là phương pháp chủ đạo, được sử dụng để làm sáng tỏ và
đánh giá tính hiệu quả cũng như chỉ rõ những bất cập còn tồn tại trong quy định của pháp luật
hiện hành về tiền lương. Việc phân tích đánh giá hiệu quả các quy định này được gắn liền với
thực tiễn áp dụng luật và có tính đến sự phù hợp với xu hướng phát triển của xã hội trong thời
gian tới.
Phương pháp so sánh: Tác giả đã so sánh các yếu tố đặc thù của pháp luật tiền lương
với các lĩnh vực pháp luật khác, so sánh các quy định hiện hành của pháp luật tiền lương nước
ta với một số nước trong khu vực và trên thế giới, từ đó rút ra những nhận xét khách quan cho
việc xây dựng, áp dụng pháp luật tiền lương trong các doanh nghiệp.
Phương pháp trao đổi: Được sử dụng khi gặp gỡ các nhà doanh nghiệp, các cán bộ
chuyên trách, quản lý, những người trực tiếp vận dụng quy phạm pháp luật về tiền lương
trong hoạt động quản lý doanh nghiệp, các chuyên viên được giao nhiệm vụ xây dựng đề án
cải cách tiền lương để tìm hiểu quá trình xây dựng, áp dụng pháp luật và tiếp thu những kinh
nghiệm cũng như những bài học thực tiễn về vấn đề tiền lương trong các doanh nghiệp.
Ngoài các phương pháp trên trong quá trình nghiên cứu tác giả còn sử dụng phương

pháp so sánh, quy nạp, tổng hợp, thống kê để tìm ra những nguyên nhân của vấn đề và các
giải pháp thích hợp khắc phục được những hạn chế, từ đó đưa ra những kết luận trong quá
trình thực hiện.
4. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là nhằm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về tiền
lương, phân tích, đánh giá, tìm hiểu các quy định của pháp luật tiền lương áp dụng đối với
người lao động trong các doanh nghiệp. Trên cơ sở khảo sát đánh giá thực trạng áp dụng tiền
lương trong doanh nghiệp tại tỉnh Hải Dương để rút ra được những mặt còn tồn tại và bất cập
của pháp luật tiền lương, những vướng mắc trong quá trình thực hiện trong các doanh nghiệp
tại tỉnh Hải Dương. Từ đó, đề ra những giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật tiền lương
khắc phục khó khăn trong quá trình tổ chức, quản lý và thực thi pháp luật về tiền lương trong
doanh nghiệp.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm ba
chương.
Chương 1: Khái quát chung về tiền lương và sự điều chỉnh của pháp luật về tiền lương
trong các doanh nghiệp.
Chương 2: Thực trạng pháp luật về tiền lương và thực tiễn thi hành trong các doanh
nghiệp tại tỉnh Hải Dương.
Chương 3: Một số giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật


lao động về tiền lương trong doanh nghiệp ở Việt Nam và thực tiễn tại tỉnh Hải Dương.

Reference
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Báo cáo (2010), Kết quả thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 3, Hội nghị lần thứ 9
của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX và Nghị quyết Đại hội lần thứ X về tiếp

tục sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Nhà nước, Tỉnh ủy
Hải Dương.

2.

Báo cáo (2011), Thực hiện chính sách tiền lương trong khu vực doanh nghiệp, Sở Lao
động - Thương binh và xã hội tỉnh Hải Dương.

3.

Báo cáo (2011), Thực trạng và giải pháp nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của
công nhân lao động trong các khu công nghiệp, khu chế xuất tỉnh Hải Dương, Tỉnh ủy
Hải Dương.

4.

Bộ lao động - Thương binh và xã hội (2005), Chính sách tiền lương - Kinh nghiệm của
một số nước trên thế giới, Hà Nội.

5.

Bộ luật lao động của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1994 và luật sửa
đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật lao động năm 2002, 2006 và năm 2007 cùng các
văn bản pháp luật khác có liên quan.

6.

Công ty SUMIDENSO (2010), Báo cáo tình hình nâng lương, trả lương của doanh
nghiệp.


7.

Công ước số 100 của ILO, Công ước về trả công bình đẳng giữa lao động nam và lao
động nữ cho một công việc có giá trị ngang nhau, năm 1951.

8.

Công ước số 131 của ILO, Công ước về ấn định tiền lương tối thiểu đặc biệt đối với các
nước đang phát triển, năm 1970.

9.

Công ước số 26 của ILO, Công ước về cơ chế ấn định lương tối thiểu, năm 1928.

10. Công ước số 95 của ILO, Công ước về bảo vệ tiền lương năm 1949.
11. Cục thống kê Hải Dương (2011), Niên giáp thống kê năm 2009, 2010, 2011. tỉnh Hải
Dương.
12. TS. Nguyễn Việt Cường (2011), Quy định mức lương tối thiểu nhằm bảo vệ người lao
động. Công ty nghiên cứu và tư vấn Đông Dương.
13. Đại học lao động xã hội (2007), Giáo trình tiền lương - Tiền công, Nxb Lao động - Xã
hội, Hà Nội.
14. Đại học Luật Hà nội (2011), Giáo trình luật lao động. Nxb Công an nhân dân, Hà nội.
15. Đảng Cộng sản Việt Nam (2010), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb
Chính trị quốc gia, Hà Nội.


16. Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 1992.
17. Hội đồng phối hợp công tác và phổ biến giáo dục pháp luật của Chính phủ (2011), Thực
tiễn 15 năm thi hành Bộ luật Lao động, kết quả đạt được và những vấn đề đặt ra.
18. Đặng Như Lợi, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội “Nhìn lại 20 năm

thực hiện chính sách tiền lương”.
19. TS. Nguyễn Công Nhự (chủ biên) (2003), “Vấn đề phân phối thu nhập trong các loại
hình doanh nghiệp ở Việt Nam: thực trạng, quan điểm và giải pháp hoàn thiện”, Nxb
Thống kê.
20. Sắc lệnh số 29/SL (1947), Về việc qui định những sự giao dịch về việc làm công, giữa
các chủ nhân, người Việt Nam hay người ngoại quốc và các công nhân Việt Nam làm tại
các xưởng kỹ nghệ, hầm mỏ, thương điếm và các nhà làm nghề tự do. Chủ tịch Chính
phủ Việt Nam dân chủ cộng hòa ban hành.
21. Thành ủy Hải Dương, Văn kiện Đại hội Đại biểu Thành phố Hải Dương lần thứ XXI
nhiệm kỳ 2010-2015, Hải Dương tháng 12/2010.
22. PGS.TS. Lê Thị Hoài Thu “Quyền con người trong pháp luật lao động Việt nam”, Đề
tài nghiên cứu khoa học, Trung tâm Quyền con người.
23. PGS.TS. Phan Hữu Thực (chủ biên) (2004), “Vai trò của Nhà nước trong phân phối thu
nhập ở nước ta hiện nay”, Nxb Chính trị quốc gia.
24. Tỉnh ủy Hải Dương, Văn kiện Đại hội Đại biểu tỉnh Hải Dương lần thứ XV nhiệm kỳ
2010-2015, Hải Dương tháng 11/2010.