BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI

NGUYỄN VĂN PHONG

GIÁO DỤC LUẬT LAO ĐỘNG CHO CÔNG NHÂN
Ở CÁC DOANH NGHIỆP HUYỆN AN DƢƠNG
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, NĂM 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI

NGUYỄN VĂN PHONG

GIÁO DỤC LUẬT LAO ĐỘNG CHO CÔNG NHÂN
Ở CÁC DOANH NGHIỆP HUYỆN AN DƢƠNG
THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
Chuyên ngành: Giáo dục và phát triển cộng đồng
Mã số: Thí điểm

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Hoàng Anh Phƣớc

HÀ NỘI, NĂM 2017

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu nêu
trong luận văn là trung thực.
Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất cứ
một công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Phong


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình làm luận văn với những kiến thức đã được học, tham khảo
tài liệu và tình hình thực tế, sự giúp đỡ của cô giáo hướng dẫn, cùng với sự giúp
đỡ, chỉ bảo của các thầy giáo, cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục học, Trường Đại
học sư phạm Hà Nội và các bạn bè đồng nghiệp, tôi đã hoàn thành Luận văn của
mình.
Lời đầu tiên tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành, sâu sắc tới cô giáo TS
Hoàng Anh Phước, người trực tiếp hướng dẫn khoa học, đã tận tình hướng dẫn cho
tôi cả chuyên môn và phương pháp nghiên cứu và chỉ bảo cho tôi nhiều kinh
nghiệm trong thời gian thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cám ơn các thầy, cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục học,
Trường Đại học sư phạm Hà Nội và bạn bè đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập
cũng như trong quá trình hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cám ơn các đồng nghiệp của tôi đang công tác tại Liên đoàn
Lao động thành phố Hải Phòng, huyện An Dương, các phòng, ban, ngành, các doanh
nghiệp, công đoàn cơ sở và đại diện công nhân lao động đã giúp đỡ tôi trong quá trình
thu thập dữ liệu và cung cấp thông tin của luận văn.
Cuối cùng, tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình đã luôn tạo điều kiện
tốt nhất cho tôi trong suốt quá trình học cũng như thực hiện luận văn.

Mặc dù bản thân đã cố gắng nỗ lực để hoàn thành luận văn, tuy nhiên luận
văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi mong nhận được sự góp ý chân thành
của các thầy cô giáo, đồng nghiệp và bạn bè để luận văn được hoàn thiện hơn.


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài. ................................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................ 3
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu.................................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học .............................................................................................. 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ......................................................................... 4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 4
7. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 5
8. Cấu trúc của luận văn ........................................................................................... 6
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA GIÁO DỤC LUẬT LAO ĐỘNG
CHO CÔNG NHÂN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP................................. 7
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu. .............................................................................. 7
1.1.1. Ở nước ngoài .................................................................................................. 7
1.1.2 .Ở trong nước ................................................................................................... 9
1.2. Giáo dục luật lao động cho công nhân trong doanh nghiệp ....................... 11
1.2.1. Mục đích giáo dục luật lao động cho công nhân ..................................... 11
1.2.2. Ý nghĩa giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp ..... 14
1.2.3. Nội dung giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp .. 15
1.2.4. Đặc thù cơ bản của giáo dục luật động cho công nhân ở các doanh nghiệp........ 17
1.2.5. Chủ thể giáo dục luật lao động cho công nhân ở doanh nghiệp ............ 20
1.2.6. Đối tượng giáo dục luật lao động cho công nhân ở doanh nghiệp........ 21
1.2.7. Hình thức giáo dục luật lao động cho công nhân ................................... 22
1.2.8. Phương pháp giáo dục luật lao động cho công nhân .............................. 27
1.2.9. Các yếu tố tác động đến giáo dục luật lao động cho công nhân ........... 28

1.3. Tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác giáo dục luật lao động cho công nhân
ở các doanh nghiệp ................................................................................................. 33


KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 .................................................................................... 37
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC LUẬT LAO ĐỘNG CHO
CÔNG NHÂN Ở CÁC DOANH NGHIỆP HUYỆN AN DƢƠNG THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG .............................................................................. 38
2.1. Những đặc trưng cơ bản của huyện An Dương và của các doanh nghiệp
trên địa bàn huyện An Dương – Thành phố Hải Phòng ..................................... 38
2.1.1. Những đặc trưng cơ bản của huyện An Dương – Thành phố Hải Phòng . 38
2.1.2. Đặc điểm cơ bản của các doanh nghiệp và công nhân lao động trong
doanh nghiệp trên địa bàn huyện An Dương – Thành phố Hải Phòng ............ 41
2.2. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu ............................................................ 52
2.2.1. Tổ chức nghiên cứu ...................................................................................... 52
2.2.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 53
2.3. Thực trạng giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp trên
địa bàn huyện An Dương, thành phố Hải Phòng ................................................ 54
2.3.1. Thực trạng hệ thống luật lao động, chính sách về giáo dục luật lao
động cho công nhân ở các doanh nghiệp huyện An Dương .............................. 54
2.3.2. Thực trạng giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp
trên địa bàn huyện An Dương – thành phố Hải phòng ...................................... 58
2.4. Những ưu điểm, hạn chế trong giáo dục luật lao động cho công nhân ở
các doanh nghiệp huyện An Dương trong thời gian qua.................................... 78
2.4.1. Những ưu điểm ............................................................................................. 78
2.4.2. Những hạn chế, khuyết điểm ....................................................................... 79
2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế. .......................................................................... 81
2.5. Một số vấn đề đặt ra mang tính cấp thiết...................................................... 85
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG
TÁC GIÁO DỤC LUẬT LAO ĐỘNG CHO CÔNG NHÂN Ở CÁC



DOANH NGHIỆP HUYỆN AN DƢƠNG - THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY .................................................................... 86
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................. 86
3.1.1. Nguyên tắc về mặt pháp lí ........................................................................... 86
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ........................................................ 86
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ............................................................ 86
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống............................................................. 87
3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả............................................................. 87
3.1.7. Nguyên tắc phối hợp hài hoà các lợi ích ................................................... 87
3.2. Quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước đối với hoạt động giáo dục
luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp ............................................... 88
3.3. Các biện pháp đề xuất ..................................................................................... 92
3.3.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền,
doanh nghiệp; phối hợp các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị - xã hội
trong công tác giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp. ... 92
3.3.2. Biện pháp 2: Xây dựng và đào tạo đội ngũ báo cáo viên, tư vấn viên
luật lao động giỏi về nghiệp vụ và huy động các lực lượng cộng tác viên tham
gia vào công tác giáo dục luật lao động cho công nhân ................................... 95
3.3.3. Biện pháp 3: Đổi mới nội dung công tác giáo dục luật lao động cho
công nhân ở các doanh nghiệp.............................................................................. 97
3.3.4. Biện pháp 4: Đổi mới hình thức, phương pháp giáo dục luật lao động
cho công nhân ở các doanh nghiệp .................................................................... 100
3.3.5. Biện pháp 5: Phát huy vai trò của các cấp công đoàn; xây dựng và thực
thi quy chế phối hợp giữa công đoàn và người sử dụng lao động trong công
tác giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp ...................... 106
3.3.6. Tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác giáo dục luật
lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp trên địa bàn huyện .................. 108



3.3.7. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện luật lao động tại
các doanh nghiệp .................................................................................................. 109
3.3.8. Nâng cao trình độ học vấn cho công nhân lao động tại các doanh
nghiệp trên địa bàn huyện.................................................................................... 110
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................. 111
3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ........................ 113
3.5.1. Mục đích của khảo nghiệm ....................................................................... 113
3.5.2. Quy trình khảo nghiệm .............................................................................. 113
3.5.3. Kết quả khảo nghiệm ................................................................................. 114
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .................................................................................. 120
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................. 121
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................ 125
PHỤ LỤC.............................................................................................................. 128


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Tăng trưởng kinh tế của huyện An Dương giai đoạn 2014 –2016 ........... 40
Bảng 2.2. Số doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn huyện An Dương phân
theo loại hình doanh nghiệp giai đoạn 2014 - 2016 .................................................. 41
Bảng 2.3. Số công nhân lao động của các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn
huyện An Dương - Thành phố Hải Phòng giai đoạn 2014 - 2016 ............................ 44
Bảng 2.4. Cơ cấu công nhân trong doanh nghiệp trên địa bàn huyện An Dương theo
giới tính giai đoạn 2014 – 2016 ................................................................................ 47
Bảng 2.5. Cơ cấu công nhân theo trình độ trong các doanh nghiệp trên địa bàn
huyện An Dương giai đoạn 2014-2016 ..................................................................... 49
Bảng 2.6. Số lượng tài liệu về luật lao động được phát hành giai đoạn 2014 –2016
của huyện An Dương ................................................................................................ 62
Bảng 2.7. Nhận thức về mức độ quan trọng của các nội dung trong giáo dục luật lao
động cho công nhân ở các doanh nghiệp huyện An Dương ..................................... 71
Bảng 2.8. Sự hiểu biết về luật lao động của công nhân ở các doanh nghiệp trên địa

bàn huyện An Dương ................................................................................................ 72
Bảng 2.9. Thái độ của công nhân trong khi giáo dục luật lao động .......................... 75
Bảng 2.10. Hành vi của công nhân sau khi giáo dục luật lao động trong các doanh
nghiệp trên địa bàn huyện An Dương ....................................................................... 76
Bảng 2.11. Nguyên nhân công nhân không thích tham gia giáo dục luật lao động
trong doanh nghiệp .................................................................................................... 81
Bảng 2.12. Nguyên nhân dẫn đến hiệu quả công tác giáo dục luật lao động cho công
nhân lao động trong các doanh nghiệp chưa cao thuộc về cán bộ giáo dục ............. 83
Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục luật lao động
cho công nhân ở các doanh nghiệp huyện An Dương ............................................ 112
Bảng 3.1. Lựa chọn chuyên gia cho quy trình khảo nghiệm .................................. 113
Bảng 3.2. Trình độ và thời gian công tác của chuyên gia cho quy trình khảo nghiệm. ............... 114
Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp nâng cao hiệu quả
công tác giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp trên địa bàn
huyện An Dương ..................................................................................................... 115
Bảng 3.4. Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp nâng cao hiệu
quả giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp trên địa bàn huyện
An Dương ................................................................................................................ 117


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Tỷ lệ doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn huyện An Dương - Thành
Phố Hải Phòng phân theo loại hình doanh nghiệp giai đoạn 2014 – 2016 ..................... 42
Biểu đồ 2.2. Số công nhân lao động của các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn
huyện An Dương - Thành phố Hải Phòng giai đoạn 2014 – 2016 ........................... 45
Biểu đồ 2.3. Cơ cấu công nhân theo trình độ trong các doanh nghiệp trên địa bàn
huyện An Dương giai đoạn 2014-2016 ..................................................................... 50
Biểu đồ 2.4: Nhận thức của công nhân trong các doanh nghiệp trên địa bàn huyện
An Dương về mức độ cần thiết của giáo dục luật lao động ...................................... 70
Biểu đồ 2.5. Thái độ của công nhân trong các doanh nghiệp trên địa bàn huyện An

Dương trước khi tham gia giáo dục luật lao động .................................................... 74


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Thực hiện đường lối đổi mới, trong những năm qua kinh tế nước ta liên tục
tăng trưởng cao, vốn đầu tư trong nước và nước ngoài tăng nhanh, cơ cấu kinh tế và
cơ cấu lao động chuyển dịch theo hướng tích cực, đã tạo ra nhiều việc làm, nâng
cao thu nhập và đời sống của công nhân lao động, từng bước hình thành quan hệ lao
động hài hòa, ổn định, tiến bộ trong doanh nghiệp. Đạt được kết quả trên là do thể
chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa từng bước được hoàn thiện,
công tác quản lý nhà nước về đầu tư và lao động có chuyển biến tích cực, công tác
giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp được quan tâm đẩy mạnh.
Tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trong công nhân, viên chức, lao
động, đặc biệt là giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp là trách
nhiệm của Đảng, Nhà nước, của các cấp chính quyền, sự phối hợp của các ngành, tổ
chức chính trị - xã hội liên quan, của người sử dụng lao động, trong đó có vai trò
quan trọng của tổ chức công đoàn. Với mục tiêu nâng cao tỷ lệ công nhân, viên
chức, lao động, đặc biệt là công nhân, lao động trong các doanh nghiệp được tuyên
truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; từ đó tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý
thức của công nhân tôn trọng và chấp hành pháp luật, trong đó có luật lao động, góp
phần xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ trong doanh nghiệp. Công
tác giáo dục luật lao động cho công nhân đã có nhiều đổi mới về nội dung và hình
thức, từng bước phù hợp với thực tiễn của cơ sở, sát nhu cầu của công nhân, đã tập
trung hơn vào đối tượng công nhân trong các doanh nghiệp, tạo được chuyển biến
tích cực trong nhận thức của công nhân.
Cùng với sự phát triển chung của nền kinh tế đất nước và thành phố, kinh tế
huyện An Dương cũng có sự phát triển đáng kể. Là một huyện ven đô, cơ cấu kinh
tế chuyển dịch mạnh, tích cực, theo hướng giảm dần tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ
trọng kinh tế trong các ngành công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp – thương mại dịch

vụ. Trên địa bàn huyện đã và đang hình thành nhiều khu, cụm công nghiệp lớn với
nhiều doanh nghiệp trung ương, địa phương, doanh nghiệp FDI đã tạo và giải quyết

1


được nhiều việc làm cho người lao động, góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế, giai
cấp công nhân của huyện không ngừng lớn mạnh về số lượng và chất lượng để đáp
ứng nhu cầu phát triển. Những năm gần đây, công tác giáo dục luật lao động cho
công nhân ở các doanh nghiệp của các cấp, các ngành đã đi vào thực chất hơn. Hội
đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật, các tổ tư vấn pháp luật lao động và
công đoàn, tư vấn viên pháp luật được thành lập, kiện toàn. Các hình thức giáo dục
pháp luật phong phú như thông qua kiểm tra, phối hợp kiểm tra gắn với giáo dục
luật lao động; giáo dục kết hợp với tư vấn pháp luật lưu động tại các khu nhà trọ
công nhân về Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn, thông qua các câu lạc bộ công
nhân nhà trọ, tổ công nhân tự quản, chương trình hỏi, đáp pháp luật lao động trên
Đài phát thanh huyện, xây dựng tủ sách pháp luật, tổ chức cuộc thi viết tìm hiểu Bộ
luật Lao động, Luật Công đoàn, sự phối hợp giữa Liên đoàn Lao động – Bảo hiểm
xã hội – Phòng LĐTB&XH huyện tổ chức nhiều cuộc đối thoại về chính sách lao
động, chế độ bảo hiểm... đã đem đến nhiều kiến thức pháp luật lao động bổ ích cho
công nhân.
Bên cạnh kết quả đạt được, công tác giáo dục luật lao động cho công nhân ở
các doanh nghiệp trên địa bàn huyện vẫn còn hạn chế về số lượng, chất lượng, phạm
vi và hiệu quả. Phương thức giáo dục pháp luật chưa có nhiều đổi mới, sáng tạo; tài
liệu còn thiếu về số lượng, hình thức chưa sinh động; một bộ phận cán bộ làm công
tác giáo dục pháp luật còn yếu về chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng.
Nhiều doanh nghiệp chưa có tổ chức công đoàn, lực lượng cán bộ công đoàn
mỏng. Công tác giáo dục luật lao động chưa đi vào cuộc sống, nhiều doanh nghiệp chưa
triển khai, nếu có triển khai cũng coi đó là trách nhiệm của công đoàn. Tình trạng doanh
nghiệp còn né tránh việc thực hiện giáo dục pháp luật cho công nhân, chưa thiện chí hợp

tác, chưa tạo điều kiện thuận lợi để thực hiện công tác giáo dục pháp luật, dù giáo dục
luật lao động cho công nhân có phần trách nhiệm lớn của doanh nghiệp. Kinh phí cho
công tác giáo dục pháp luật chưa được đầu tư thỏa đáng.
Số lượng công nhân đông, thường xuyên biến động, đa phần xuất thân từ
nông thôn, có sức lao động, nhưng trình độ học vấn còn thấp, chưa được đào tạo cơ

2


bản và có hệ thống, cường độ lao động căng thẳng, điều kiện sống còn khó khăn,
chưa có điều kiện quan tâm nhiều đến tìm hiểu pháp luật, dẫn đến sự hiểu biết về
các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước còn hạn chế. Vì thế
khi quyền và lợi ích bị xâm phạm cũng đành chấp nhận để giữ việc làm, không tự
bảo vệ được bản thân trong các quan hệ lao động hoặc không nắm vững quy định
của pháp luật lao động dẫn đến tình trạng tranh chấp lao động, ngừng việc tập thể,
đình công trái pháp luật xảy ra.
Vì vậy, nâng cao kiến thức pháp luật lao động cho công nhân trong các doanh
nghiệp trên địa bàn huyện là yêu cầu cấp thiết. Xuất phát từ những lý do trên tôi tiến
hành chọn đề tài nghiên cứu: “Giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh
nghiệp huyện An Dương, thành phố Hải Phòng” để làm đề tài luận văn tốt nghiệp.
Hy vọng sẽ góp phần nhỏ bé vào công tác giáo dục pháp luật nói chung và giáo dục
luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp trên địa bàn huyện nói riêng.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích và làm rõ cơ sở lý luận chung về tuyên truyền, phổ biến,
giáo dục pháp luật nói chung và giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh
nghiệp nói riêng; Phân tích, đánh giá thực trạng giáo dục luật lao động cho công
nhân ở các doanh nghiệp huyện An Dương; Đề ra các phương hướng, biện pháp
nhằm tăng cường, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục luật lao động cho công
nhân ở các doanh nghiệp huyện An Dương, thành phố Hải Phòng trong giai đoạn
hiện nay.

3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp huyện An Dương.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp huyện An Dương.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp huyện An
Dương từng bước đã có sự quan tâm, chú trọng hơn. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả

3


đạt được, công tác giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp trên
địa bàn huyện cũng còn bộc lộ những hạn chế về số lượng, chất lượng, phạm vi và
hiệu quả giáo dục. Nếu đề xuất và áp dụng các giải pháp phù hợp với đặc thù, thực
tiễn của địa phương, có sự phối hợp giữa các ngành, các cấp, các cơ quan tổ chức,
các lực lượng thì sẽ góp phần nâng cao nhận thức luật lao động cho công nhân, giúp
người công nhân sống và làm việc theo đúng các quy định của pháp luật và biết tự
bảo vệ mình theo quy định của luật lao động, đảm bảo được quyền và lợi ích hợp
pháp chính đáng của họ, góp phần xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định
và tiến bộ, đảm bảo an ninh trật tự, phát triển kinh tế - xã hội của huyện.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận
Nghiên cứu về tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho công nhân lao động
nói chung và giáo dục luật lao động cho công nhân trong các doanh nghiệp nói riêng
5.2. Nghiên cứu thực tiễn
Phân tích, đánh giá thực trạng tình hình giáo dục luật lao động cho công
nhân ở các doanh nghiệp huyện An Dương, thành phố Hải Phòng.
5.3. Đề xuất các biện pháp nhằm tăng cường, nâng cao chất lượng, hiệu
quả giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp huyện An Dương,

Thành phố Hải Phòng
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các biện pháp nhằm tăng cường, nâng cao chất lượng, hiệu
quả giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp trên địa bàn huyện
An Dương, Thành phố Hải Phòng giai đoạn 2014 – 2016.
6.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu
Đề tài được triển khai nghiên cứu trên địa bàn huyện An Dương, thành phố Hải Phòng.
6.3. Giới hạn khách thể quan sát.
Tác giả tiến hành khảo sát thông qua phiếu điều tra thông qua bảng câu hỏi
bán cấu trúc được chuẩn bị sẵn gồm 372 người, bao gồm công nhân lao động và cán
bộ quản lý thuộc các doanh nghiệp trên địa bàn An Dương, Thành Phố Hải Phòng.
Số lượng mẫu nghiên cứu

4


Đối tƣợng nghiên cứu

STT
1

Số lƣợng mẫu

Công nhân lao động

302

Cán bộ quản lý doanh nghiệp bao gồm: Lãnh đạo
Công Đoàn huyện; Lãnh đạo Công Đoàn cấp cơ sở

2

(doanh nghiệp); Lãnh đạo UBND huyện; Cán bộ,

70

Chuyên viên tư vấn luật; Cán bộ Công Đoàn huyện;
Các cán bộ quản lý trong doanh nghiệp trên địa bàn
huyện
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp nghiên cứu những tài liệu lý luận, văn bản, sách báo,
các công trình đã nghiên cứu có liên quan đến đề tài để tìm hiểu quan điểm, chủ
trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và sự chỉ đạo của các cấp ủy
đảng, chính quyền từ trung ương đến địa phương về công tác giáo dục luật lao động
cho công nhân ở các doanh nghiệp.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát: nhằm thu thập thông tin về thực trạng đội ngũ công
nhân trong các doanh nghiệp trên địa bàn huyện An Dương, Thành Phố Hải Phòng.
- Phương pháp điều tra bằng phiếu điều tra, bảng hỏi: Đề tài thực hiện điều
tra bằng phiếu hỏi nhằm thu thập thông tin về tình hình đội ngũ công nhân trong các
doanh nghiệp trên địa bàn huyện An Dương, Thành Phố Hải Phòng.
- Phương pháp phỏng vấn: Chuẩn bị các câu hỏi để phỏng vấn đội ngũ cán
bộ quản lý và đội ngũ công nhân lao động trong các doanh nghiệp trên địa bàn
huyện An Dương, Thành Phố Hải Phòng. Trong quá trình phỏng vấn, người phỏng
vấn có thể đưa ra những câu hỏi dưới những dạng khác nhau để có thể kiểm tra độ
chính xác của các câu trả lời cũng như làm sáng tỏ các thông tin chưa rõ.

5



- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Thông qua phân tích kế hoạch, báo cáo
của địa phương về tình hình giáo dục pháp luật cho người lao động để rút kinh
nghiệm trong quá trình làm đề tài.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận kết cấu của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp
Chương 2: Thực trạng giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh
nghiệp huyện An Dương – Thành phố Hải Phòng
Chương 3: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác giáo dục luật lao
động cho công nhân ở các doanh nghiệp huyện An Dương – Thành phố Hải Phòng
trong giai đoạn hiện nay

6


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA GIÁO DỤC LUẬT LAO ĐỘNG
CHO CÔNG NHÂN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu.
Giáo dục pháp luật nói chung và giáo dục luật lao động cho công nhân nói
riêng là một phạm trù pháp lý, là một dạng hoạt động của nhà nước trong tổ chức và
thực hiện pháp luật, là biện pháp tăng cường pháp chế, do đó vấn đề này là vấn đề
đã và đang được các nhà khoa học pháp lý quan tâm. Đặc biệt trong thời kỳ đổi mới
đất nước, hoàn thiện và xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì
dân, thì công tác này còn được quan tâm hơn với nhiều công trình nghiên cứu về
lĩnh vực này đã được công bố.
1.1.1. Ở nước ngoài
Giáo dục pháp luật nói chung và luật lao động nói riêng được xem là vấn đề
quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách công nhân lao động. Tổng

thống Thevdove Roosevelt đã từng nói: “Giáo dục một người về trí não mà không
giáo dục về tâm hồn, đạo đức thì coi như giáo dục một kẻ gây họa cho xã hội”. Vì
thế, đây là vấn đề được nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm.
Khổng Tử (551 - 479 TCN) - nhà triết gia, nhà giáo dục lỗi lạc của Trung
Hoa cổ đại cho rằng: thông qua giáo dục để tạo ra lớp người “trị quốc” muốn vậy
học phải đi đôi với hành, ông đánh giá cao vai trò của cá nhân trong việc tu dưỡng,
học thầy, học bạn, học trong cuộc sống. Ông khẳng định: “Đọc thuộc ba trăm thước
kinh thư giỏi, giao cho việc hành chính không làm được, giao cho việc đi sứ không
có khả năng đối đáp học kiểu như vậy chẳng có ích gì”
Pétxtalôzi (1746 - 1827) - một nhà giáo dục lớn của Thụy Sĩ và người đương
thời gọi ông là “ông thầy của các ông thầy”. Bằng con đường giáo dục thông qua
thực nghiệm ông muốn cứu vớt trẻ em mồ côi, con nhà nghèo. Nhân dân dựng
tượng ông và ghi dòng chữ: “tất cả cho người khác, không gì cho mình”. Ông
dựng ra “trại mới” giúp trẻ vừa học văn hóa, vừa lao động ngoài lớp, ngoài trường
học. Ông cho rằng hoạt động ngoài lớp không những tạo ra của cải vật chất mà

7


còn là con đường giáo dục toàn diện cho học sinh. Ông quan niệm giáo dục gia đình
đi trước, giáo dục trường học là sự tiếp nối “giờ nào sinh ra trẻ em thì giờ đó bắt
đầu sự giáo dục”.
C.Mác (1818 - 1883) và F.Anghen (1820 - 1895) đã có nhiều đóng góp lớn
cho nền giáo dục hiện đại: cung cấp cho khoa học giáo dục một phương pháp luận
vững chắc để xây dựng lý luận giáo dục, vạch ra qui luật tất yếu của xã hội tương
lai là đào đạo, giáo dục con người phát triển toàn diện muốn vậy phải kết hợp giữa
giáo dục đạo đức, thể dục, trí dục và lao động trong việc thực hiện giáo dục kỹ
thuật tổng hợp, trong hoạt động thực tiễn và hoạt động xã hội.
V.I.Lênin (1870 - 1924) là người tiếp tục sự nghiệp của C.Mác và F.Anghen.
Ông đề cao vấn đề phát triển toàn diện con người. Việc hình thành con người phát

triển toàn diện không chỉ là trách nhiệm của riêng nhà trường mà còn là trách nhiệm
của toàn xã hội, của gia đình, đoàn thể, và sự tự rèn luyện của thế hệ trẻ. Trong bài
diễn văn tại Đại hội Đoàn thanh niên Cộng sản Nga lần thứ III diễn ra tại Mát-cơ-va
từ ngày 02/10/1920 đến ngày 10/10/1920, Người đã nói “chỉ có thể trở thành người
cộng sản khi biết lao động và hoạt động xã hội cùng với công nhân, với nông dân”.
A.X Macarencô (1888 - 1939) là nhà lý luận và thực tiễn xuất sắc của nền
giáo dục XHCN, người đã có công làm một cuộc thực nghiệm giáo dục trong gần
20 năm ở “trại lao động Gooki và Dzezinxki” nhằm cải tạo trẻ em phạm pháp.
Thành công của cuộc thực nghiệm giáo dục của Macarencô đã chứng minh chân lý
giáo dục của học thuyết Mác - Lênin và khái quát thành giáo dục XHCN.
- Giáo dục trong hoạt động xã hội.
- Giáo dục trong tập thể và bằng tập thể.
- Giáo dục trong lao động.
- Giáo dục bằng tiền đồ viễn cảnh.
Vấn đề giáo dục cũng được nhiều quốc gia trên thế giới như Nhật Bản, Mỹ,
Thái Lan, … đặc biệt quan tâm. Hiện nay, nếu như nhiều nước trên thế giới quan
niệm rằng nội dung giáo dục cần tập trung đào luyện những phẩm chất cơ bản của
nhân cách như tính trung thực, tinh thần trách nhiệm, tinh thần hợp tác,... thì Nhật

8


Bản hướng đến việc bảo tồn các giá trị xã hội của dân tộc. Triết lý giáo dục của
Nhật Bản được nêu trong chương trình khung quốc gia nhằm đào luyện: Tinh thần
tôn trọng nhân phẩm và lòng yêu quý cuộc sống; nhiệt tâm kế thừa và phát triển văn
hóa truyền thống; nhiệt tâm phát triển một đất nước và xã hội dân chủ; ý thức đóng
góp cho sự phát triển của một xã hội quốc tế thanh bình; khả năng tự quyết định; ý
thức đạo đức.
1.1.2 .Ở trong nước
Trong nước có một số công trình tiêu biểu như:

+ "Giáo dục ý thức pháp luật với việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa",
Luận án Tiến sĩ của Trần Ngọc Đường, Trường Đại học Quốc Gia Hà Nội, 2007.
+ "Ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa và giáo dục pháp luật cho nhân dân lao
động ở Việt Nam", Luận án Tiến sĩ luật của Nguyễn Đình Lộc, Trường Đại học Luật
Hà Nội, 2004.
Ở trong nước việc nghiên cứu về phổ biến, giáo dục pháp luật được nhiều tác giả
đề cập đến với những khía cạnh, đối tượng nghiên cứu khác nhau thể hiện thông qua
các công trình nghiên cứu, các đề tài luận án, luận văn luật, các bài báo, tạp chí như:
+ "Xây dựng ý thức và lối sống theo pháp luật", Đào Trí Úc chủ biên, Hà Nội, 1995;
+ "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong công cuộc
đổi mới", của Viện Nghiên cứu Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp, Hà Nội, 1995;
+ "Cơ sở khoa học của việc xây dựng ý thức và lối sống theo pháp luật", Đề
tài khoa học cấp Nhà nước, do Viện Nhà nước-Pháp luật thuộc Trung tâm Khoa học
xã hội và nhân văn chủ trì;
+ "Giáo dục pháp luật qua hoạt động tư pháp ở Việt Nam", Luận án Phó Tiến
sĩ của Dương Thị Thanh Mai;
+ "Một số vấn đề về phổ biến giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay",
Luận văn thạc sĩ của Đặng Ngọc Hoàng.
+ " Giáo dục pháp luật cho nhân dân các dân tộc ít người ở tỉnh Đăk LăkThực trạng và giải pháp", luận văn thạc sĩ của Phạm Hàn Lâm, năm 2001;
+ "Tìm kiếm mô hình phổ biến, giáo dục pháp luật có hiệu quả trong một số

9


dân tộc ít người", đề tài khoa học cấp Bộ của Viện nghiên cứu khoa học pháp lý Bộ tư pháp, 1995.
+ "Đổi mới giáo dục pháp luật trong hệ thống các Trường chính trị ở nước ta
hiện nay", đề tài cấp Bộ của khoa Nhà nước và Pháp luật Học viện chính trị Quốc
gia Hồ Chí Minh, 2000.
+ "Giáo dục pháp luật cho cán bộ và công chức trên địa bàn tỉnh Bình Định
thực trạng và giải pháp", luận văn thạc sĩ luật học của Trần Văn Trầm, 2002.

+ "Giáo dục pháp luật cho cán bộ chính quyền cấp xã ở tỉnh Quảng Trị hiện
nay", luận văn thạc sĩ luật học của Cao Thị Hà, 2003.
+ "Nâng cao chất lượng giáo dục pháp luật trong đào tạo sĩ quan hậu cần
hiện nay", luận văn thạc sĩ luật học của Lê Hồng Sơn, 2004.
+ "Giáo dục pháp luật cho đồng bào người Chăm ở tỉnh Ninh Thuận hiện
nay", Luận văn thạc sĩ của Đinh Thị Hoa, năm 2005.
+ "Giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức của Đài truyền hình Việt Nam
hiện nay", luận văn thạc sĩ luật học của Lại Tự Hùng, 2007.
+ "Giáo dục pháp luật trong các trường chính trị tỉnh ở Miền Tây Nam Bộ
hiện nay", Luận văn thạc sĩ của Nguyễn Thái Vinh, năm 2008.
+ "Giáo dục pháp luật cho phụ nữ nông thôn trên địa bàn tỉnh Hưng Yên",
luận văn thạc sĩ luật học của Đinh Thị Hương, 2008.
+ "Giáo dục pháp luật cho cán bộ, công chức chính quyền cấp xã ở tỉnh Điện
Biên", luận văn thạc sĩ luật học của Hoàng Thị Ngọc Anh, 2009.
+ "Giáo dục pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ thuộc bộ chỉ huy quân sự tỉnh
Nghệ An", luận văn thạc sĩ luật học của Nguyễn Duy Lĩnh, 2010.
- Một số bài viết trên các báo, tạp chí thời gian gần đây.
+ "Tăng cường sự lãnh đạo của Ðảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp
luật", đăng ngày 26/4/2011 của báo Nhân dân online.
+ "Xã hội hóa công tác phổ biến giáo dục pháp luật trong tình hình mới" của
Hồ Viết Hiệp, Tạp chí Dân chủ và pháp luật, số 9/2000.
+ "Phổ biến, giáo dục pháp luật là khâu đầu tiên, quan trọng nhất đưa pháp luật

10


vào cuộc sống", ngày 16/2/2011 trên trang thông tin Viện Nhà nước - Pháp luật.
+ "Vai trò của các cấp Công đoàn trong công tác tư vấn pháp luật cho người
lao động tại các doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay", của Trần Thị Thanh Hà, Tạp
chí Nhà nước và pháp luật, số 5/2009.

+ "Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động phổ biến, giáo dục pháp
luật của Công đoàn trong giai đoạn hiện nay", Lê Thị Châu, Tạp chí Nhà nước và
pháp luật, số 7/2009.
+ "Nâng cao hiệu quả lồng ghép phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hoạt
động tư vấn pháp luật", của Hà Phương, Tạp chí Dân chủ và pháp luật.
Nhìn chung các công trình nghiên cứu khoa học của các tập thể, cá nhân, cũng
như các bài viết của các tác giả từ trước đến nay về công tác giáo dục pháp luật nói
chung và giáo dục luật lao động nói riêng đã đóng góp rất nhiều vào nghiên cứu lý
luận và thực tiễn ở nhiều góc độ, nhiều đối tượng, địa phương, lĩnh vực khác nhau.
Tuy nhiên, có thể nói rằng cho đến nay chưa có một công trình nào nghiên cứu một
cách đầy đủ, cụ thể và có hệ thống về giáo dục luật lao động cho công nhân ở các
doanh nghiệp trên địa bàn huyện An Dương, Thành Phố Hải Phòng.
1.2. Giáo dục luật lao động cho công nhân trong doanh nghiệp
1.2.1. Mục đích giáo dục luật lao động cho công nhân
Giáo dục luật lao động cho công nhân là xây dựng ý thức và lối sống của công
nhân theo những chuẩn mực mà Nhà nước đã ban hành trong đó có quyền lợi và
nghĩa vụ của mỗi công nhân. Giáo dục luật lao động cũng có nghĩa là việc giải thích
rộng rãi các thông tin luật lao động cho công nhân ở trong doanh nghiệp để thuyết
phục họ ủng hộ và thực hiện theo luật lao động, để họ thấy rõ quyền và nghĩa vụ
của mình trong thực hiện luật lao động. Giáo dục luật lao động ở đây chính là việc
tuyên truyền, phổ biến cho người công nhân biết các văn bản luật lao động mà Nhà
nước ban hành bằng cách truyền đạt trực tiếp (như mở lớp tập huấn luật lao động)
hay thông qua các hình thức khác (như thông qua các phương tiện thông tin đại
chúng, thông qua loa truyền thanh, thông qua các tài liệu, tờ rơi,...).

11


Giáo dục luật lao động là một hoạt động cơ bản, có tầm quan trọng đặc biệt
đối với quá trình nâng cao ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân trong tổ chức. Nếu

học tập, hiểu biết luật lao động được xác định là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của
mọi công dân thì phổ biến, giáo dục, tuyên truyền, giải thích luật lao động là những
nhiệm vụ không thể thiếu của nhà nước, của tổ chức và những người đứng đầu
doanh nghiệp.
Mục đích của giáo dục luật lao động trong doanh nghiệp là nhằm truyền tải tri
thức, nội dung, quy định của luật lao động liên quan đến quyền lợi, trách nhiệm của
mỗi công nhân trong một tổ chức với các chủ thể luật lao động nhằm nâng cao nhận
thức và ý thức chấp hành luật lao động, tạo lập và hình thành thói quen, lối sống
làm việc theo quy định của luật lao động .
Mục đích của giáo dục luật lao động cho công nhân trong doanh nghiệp là
phải đáp ứng được các yêu cầu cụ thể của xã hội đối với giáo dục luật lao động ở
từng giai đoạn, trong các điều kiện lịch sử cụ thể. Theo quan điểm chung của nhiều
nhà khoa học, giáo dục luật lao động cho công nhân bao gồm các mục đích cơ bản
sau đây:
Thứ nhất, hình thành, làm sâu sắc và từng bước mở rộng hệ thống tri thức luật
lao động của công nhân (mục đích nhận thức). Đây là mục đích hàng đầu, bởi vì
chính sự am hiểu về luật lao động, sự nhận thức đúng đắn về giá trị xã hội sẽ là điều
kiện cần thiết để hình thành tình cảm và lòng tin vào luật lao động, vào doanh
nghiệp của công nhân. Hơn nữa, khi người công nhân hiểu luật lao động còn giúp
cho họ tổ chức một cách có ý thức hoạt động của mình và tự đánh giá kiểm tra, đối
chiếu hành vi với các chuẩn mực luật lao động. Mục đích này đặc biệt quan trọng
trong điều kiện như nước ta hiện nay, khi mà hiểu biết luật lao động của người công
nhân còn thấp, còn chịu ảnh hưởng tư tưởng và nếp sống của người sản xuất nhỏ, tư
tưởng của người làm nông nghiệp, nhận thức về quyền và nghĩa vụ của mình chưa
đầy đủ. Mặt khác, công tác phổ biến, giáo dục luật lao động chưa được coi trọng
dẫn đến tình trạng pháp chế bị buông lỏng, làm giảm hiệu lực của luật lao động; dẫn
đến giảm lòng tin của công nhân đối doanh nghiệp.

12



Thứ hai, hình thành tình cảm và lòng tin đối với doanh nghiệp (mục đích cảm
xúc). Mục đích này rất quan trọng, vì nếu có tri thức luật lao động mà không có tình
cảm tôn trọng và lòng tin vào luật lao động cũng như các cơ quan bảo vệ luật lao
động thì công nhân rất dễ hành động chệch khỏi các chuẩn mực luật lao động vì lợi
ích riêng tư. Nội hàm của mục đích cảm xúc đạt được thông qua việc: giáo dục tình
cảm công bằng, biết xác định các tiêu chuẩn đánh giá tính công bằng của luật lao
động, biết đối xử với người khác và với chính mình bằng các tiêu chuẩn công bằng,
các tiêu chuẩn về quyền và nghĩa vụ thể hiện qua các qui phạm luật lao động; giáo
dục tình cảm trách nhiệm, ý thức tuân thủ luật lao động ở mọi nơi, mọi lúc. Phê phán,
lên án những biểu hiện coi thường luật lao động, các hành vi phạm pháp. Đồng thời
ủng hộ và tích cực tham gia bảo vệ sự nghiêm minh của luật lao động. Có được tình
cảm trên, công nhân sẽ có được lòng tin vững chắc vào sự cần thiết tuân theo những
qui phạm luật lao động. Khi đã có lòng tin vào luật lao động, công nhân sẽ có những
hành vi hợp pháp.
Động cơ và hành vi hợp pháp là kết quả cuối cùng của cả quá trình nhận thức
luật lao động, đấu tranh nội tâm dưới tác động của những yếu tố tâm lý, tình cảm,
lòng tin... Thói quen xử sự hợp pháp được hiểu là thói quen tuân thủ các quy phạm
hướng dẫn của luật lao động, thói quen thực hiện đúng đắn, tận tâm các quyền và
nghĩa vụ pháp lý, thói quen sử dụng và áp dụng các tri thức luật lao động và các quy
phạm luật lao động cụ thể để bảo vệ các quyền và nghĩa vụ hợp pháp của mình, của
người khác, của Nhà nước và của xã hội.
Việc phân chia các mục đích giáo dục luật lao động cho công nhân trên đây
chỉ mang tính tương đối, giữa chúng có mối quan hệ đan xen qua lại trong mối liên
hệ hữu cơ thống nhất. Từ tri thức luật lao động đến tính tự giác; từ tính tự giác đến
tính tích cực; từ tính tích cực đến thói quen xử sự theo luật lao động. Ngược lại, khi
có thói quen xử sự theo luật lao động thì lòng tin, tình cảm luật lao động lại được
củng cố. Do đó, khi tiến hành giáo dục luật lao động đều phải hướng hoạt động vào
cả ba mục đích của công tác giáo dục luật lao động .


13


Tóm lại, Giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp nhằm tạo
sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tôn trọng và chấp hành luật lao động nói chung,
luật lao động nói riêng đối với công nhân, xây dựng quan hệ lao động hài hòa tại
các doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển, ổn định xã hội, bảo đảm
quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của công nhân và người sử dụng lao động,
xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do
nhân dân và vì nhân dân.
1.2.2. Ý nghĩa giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp
Trước yêu cầu phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa. Trước xu thế hội nhập toàn diện đời sống kinh tế xã hội đất nước, xây dựng
Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, Nhà nước quản lý
xã hội bằng pháp luật, doanh nghiệp quản lý đội ngũ công nhân lao động bằng luật
lao động thì công tác giáo dục luật lao động trong doanh nghiệp có vai trò quan
trọng và ý nghĩa thực tiễn sâu sắc để duy trì sự phát triển ổn định, bền vững cho
doanh nghiệp, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt
Nam trên trường quốc tế.
Thực tế trong những năm gần đây, hoạt động kinh doanh, thương mại đang chịu
áp lực cạnh tranh ngày càng khốc liệt, nhất là sau khi Việt Nam gia nhập tổ chức
Thương mại thế giới (WTO). Thời gian qua, chúng ta đã có những vụ tranh chấp hoạt
động thương mại quốc tế, tuy nhiên đa phần thua thiệt đều nghiêng về phía các doanh
nghiệp Việt Nam. Nguyên nhân dẫn đến những rủi ro pháp lý đó là do không am hiểu
luật lao động và thông lệ quốc tế, thậm chí có doanh nghiệp không nắm được các quy
định của luật lao động Việt Nam mà chỉ thực hiện hành vi thương mại của mình theo
thói quen và cảm tính. Trong quá trình thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh,
doanh nghiệp bị điều chỉnh bởi rất nhiều quy định của các văn bản luật, trong khi đó
phần lớn chủ sở hữu, người quản lý doanh nghiệp không được đào tạo cơ bản về luật
lao động . Do vậy, việc nhận thức luật lao động của phần lớn các lãnh đạo doanh

nghiệp cũng hạn chế. Thêm vào đó với tâm lý ngại va chạm, sợ rườm rà nên lãnh đạo
các doanh nghiệp đôi khi làm ẩu, làm cho qua chuyện mà không tính đến hậu quả xảy

14


ra. Chính điều đó đó dẫn đến hàng loạt các hệ lụy về pháp lý khó giải quyết như: giải
quyết tranh chấp lao động, vấn đề doanh nghiệp bỏ trốn, vấn đề lập doanh nghiệp để
mua bán hóa đơn, vấn đề doanh nghiệp chấm dứt hoạt động nhưng không thông báo
với cơ quan quản lý nhà nước... Bên cạnh đó, về phía công nhân, thực tế cho thấy
phần lớn công nhân lao động trong các doanh nghiệp là công nhân lao động phổ
thông và công nhân lao động có trình độ sơ cấp nghề nên nhận thức, hiểu biết về pháp
luật nói chung và luật lao động nói riêng còn nhiều yếu kém. Lợi dụng điều đó,
những thành phần xấu đã kích động, xúi giục công nhân thực hiện các hành vi trái
luật lao động, gây ra sự mất ổn định trong doanh nghiệp. Nhiều vụ đình công, lãn
công, gây rối, đập phá tài sản của một số công nhân trong các doanh nghiệp đã xảy
ra, gây thiệt hại không nhỏ về kinh tế cho các doanh nghiệp, tạo sự căng thẳng trong
mối quan hệ giữa người công nhân lao động và người sử dụng lao động, ảnh hưởng
đến việc làm, đời sống của hàng ngàn công nhân lao động khác. Mặt khác, cũng vì
thiếu kiến thức, hiểu biết về luật lao động, nhiều công nhân lao động đã bị xâm phạm
các quyền và lợi ích hợp pháp chính đáng, phải chịu nhiều thiệt thòi trong quan hệ lao
động với người sử dụng lao động.
Từ thực tiễn trên cho thấy giáo dục luật lao động ở các doanh nghiệp trong bối
cảnh hiện nay của đất nước có vai trò quan trọng và ý nghĩa thiết thực để nâng cao ý
thức luật lao động cho công nhân và người sử dụng lao động. Giáo dục luật lao
động ở doanh nghiệp cần tiếp tục được quan tâm tổ chức thường xuyên, liên tục với
nhiều hình thức đa dạng, phong phú nhằm từng bước hình thành thói quen ứng xử
và hành động theo luật lao động; hạn chế tình trạng xung đột trong quan hệ lao
động, tạo ra lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp ở trong nước cũng như quốc tế.
1.2.3. Nội dung giáo dục luật lao động cho công nhân ở các doanh nghiệp

Những nội dung giáo dục luật lao động cho công nhân trong các doanh nghiệp
tập trung vào Bộ luật Lao động, Luật Công đoàn, Luật Bảo hiểm xã hội, Luật An
toàn, Vệ sinh lao động và các văn bản hướng dẫn thi hành như:

15