KIỂM TRA BÀI CŨ
? Xác định thành phần biệt lập và gọi tên thành phần biệt lập trong
các ví dụ sau
a, Có lẽ, Tiếng việt của chúng ta đẹp bởi vì tâm hồn của người Việt
Nam ta rất đẹp.. => Thành phần tình thái.
(Giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt- Phạm Văn Đồng)
b, Trời ơi, sinh giặc làm chi
Để chồng tôi phải ra đi diệt thù. => Thành phần cảm thán
(Ca dao)
? Thế nào là thành phần biệt lập
? Kể tên và nêu tác dụng của những thành phần biệt lập đã học


Các thành phần biệt
lập

Thành phần tình
thái

Thành phần cảm
thán

(Đợc dùng để thể hiện
cách nhìn của ngời nói
đối với sự việc đợc nói
đến trong câu.)

(Đợc dùng để bộc lộ tâm
lý của ngời nói: vui,
buồn, mừng, giận...)

Không tham gia vào việc
diễn đạt nghĩa sự việc
của câu.


Tiết 103


Đọc các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn Làng của Kim Lân)
và trả lời câu hỏi.
a) Này, bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát
thế không?
b) - Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ?
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn bà mau
miệng trả lời:
- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ.
Không tham gia vào =>Tạo lập cuộc thoại
a, Này: dùng để gọi
b, Thưa ông: dùng để đáp việc diễn đạt nghĩa => Duy trì cuộc thoại
sự việc của câu.


Bài tập 1: Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích sau đây và
cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan
hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên - dưới hay
ngang hàng, thân hay sơ)?
- Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc
nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm
rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn
hồn.

- Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu
cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua
tới giờ còn gì.
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Này: dùng để gọi
Vâng: dùng để đáp

=> Quan hệ trên - dưới


Đọc những câu sau và trả lời câu hỏi.
a) Lúc ra đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất
của anh,
chưa đầy một tuổi.
(Nguyễn Quang
Sáng, Chiếc lược ngà)
tôi nghĩ vậy,

b) Lão không hiểu tôi,
Hạc)

và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão


Đọc những câu sau và trả lời câu hỏi.

a) Lúc ra đi, đứa con gái đầu lòng của anh - và cũng là đứa con duy nhất
của anh,
chưa đầy một tuổi.

(Nguyễn Quang Sáng,
tôi nghĩ vậy,
Chiếc lược ngà)
b) Lão không
hiểu tôi,
và tôi càng buồn lắm.
(Nam Cao, Lão Hạc)


ĐẶT CÂU:
1. Trinh (bạn thân của tôi) vừa về thăm tôi.
2. Hạ Long là một thắng cảnh nổi tiếng ở Việt Nam. Ở đây, trời, non,
nước, đã hòa làm một tạo nên một bức tranh lung linh kì ảo.
3. Đoàn thám hiểm với đầy đủ trang thiết bị: máy móc, đèn, quần áo,
thuốc men, đã đặt chân tới Nam Cực.


* Bài tập nhanh:
Tìm thành phần phụ chú trong các ví dụ sau:

a. Bác Ba đã thực hiện được nguyện vọng cuối cùng của người
đồng đội cũ (Anh Sáu) trao tận tay cho Thu chiếc lược ngà.
b, Ngay từ bây giờ - cô giáo nói - lớp ta cần phải cố gắng nhiều hơn
nữa.
c, Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng
nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt,
hồng, xanh biếc…


Bài tập 3:

? Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích
c. Bước vào thế kỷ mới, muốn “sánh vai cùng các cường quốc năm
châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh,
vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết
định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước
trong thế kỷ tới – nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt
đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất.
d. Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi).


Tiết 103: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
TPPC thường đặt giữa hai dấu a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của
gạch ngang, hai dấu phẩy, hai
anh - và cũng là đứa con duy
dấu ngoặc đơn, hoặc giữa một
nhất của anh, chưa đầy một
dấu gạch ngang và một dấu
tuổi.
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ
phẩy, sau dấu hai chấm,…
vậy, và tôi càng buồn lắm.
-

c. Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
d. Truyện


viết về một thị trấn nhỏ ở
Lào Cai luôn chìm trong sương mù:
Sa pa.


* Ghi nhớ:
- Các thành phần gọi - đáp và phụ chú cũng là những thành phần
biệt lập.
- Thành phần gọi - đáp được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ
giao tiếp.
- Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội
dung chính của câu. Thành phần phụ chú thường được đặt giữa
hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu ngoặc đơn, hoặc giữa
một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. Nhiều khi thành phần phụ
chú còn được đặt sau dấu hai chấm.


Bài tập 2:
Tìm thành phần gọi - đáp trong câu ca dao sau và cho biết
lời gọi - đáp đó hướng đến ai.
Bầu ơi thương lấy bí cùng,
Tuy rằng khác giống, nhưng chung một giàn.


Tiết 103: CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP (tt)
Bài tập 3+4: Tìm thành phần phụ chú và cho biết tác dụng của nó
a. Kể cả anh => giải thích thêm cho từ: mọi người
b. Các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ =>
bổ sung cho chủ ngữ: những người nắm giữ chìa khóa của cánh cửa
này.



Bài tập 5: Viết một đoạn văn (5 đến 7 câu) trình bày suy nghĩ về
việc thanh niên chuẩn bị hành trang bước vào thế kỉ mới, trong đó
có câu chứa thành phần phụ chú.
Hình thức: - Một đoạn văn ngắn
- Có câu chứa thành phần phụ chú
Nội dung:
- Phải nhận thức điểm mạnh, điểm yếu của con người Việt Nam.
- Thanh niên phải là những người đi tiên phong trong học tập và
học tập có hiệu quả.
- Nhanh chóng nắm vững tri thức và kịp thời vận dụng các tri
thức ấy vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.


Ngay từ bây giờ, chúng ta - những thanh niên của thế kỉ mới - hãy tích
cực học tập, tích lũy kiến thức để ngày mai lập nghiệp, xây dựng đất
nước. Bước vào thế kỉ mới - thế kỉ của khoa học, công nghệ - thanh niên
chúng ta cần được trang bị kiến thức hiện đại. Chúng ta - những người
chủ thực sự của tương lai, phải xác định mình sẽ làm gì trong cuộc hành
trình khi bước vào thế kỷ mới. Để xứng đáng với truyền thống của cha
ông, để đưa đất nước tiến lên, thanh niên phải biết nhiệm vụ của mình
khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Chúng ta phải nắm vững chìa khóa của
khoa học, chìa khóa để mở toang cảnh cửa của tương lai. Thanh niên
phải nhận thức điểm mạnh, điểm yếu của con người Việt Nam. Đồng
thời phải là những người đi tiên phong trong học tập và học tập có hiệu
quả. Nhanh chóng nắm vững tri thức và kịp thời vận dụng các tri thức ấy
vào sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.



? Trong các câu sau, câu nào có thành phần gọi - đáp
a, Kiếp ai cũng thế thôi, cụ ạ!
b, Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
c, Phải, không dám, bác sang chơi.
? Tìm thành phần phụ chú trong những câu sau
a, Con đã nhận ra con chưa? - Mẹ vẫn hồi hộp.
b, Hôm đó, chú Tiến Lê - họa sĩ, bạn thân của bố tôi - đưa
bé Quỳnh đến chơi.
c. Hãy bảo vệ trái đất, ngôi nhà chung của chúng ta, khỏi ô
mhiễm môi trường.



HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Nắm vững các kiến thức về các thành phần biệt lập đã học.
+ Lập sơ đồ tư duy hệ thống các thành phần biệt lập đã học.
+ Hoàn thành các bài tập.
+ Viết đoạn văn có thành phần phụ chú và thành phần gọi - đáp.
- Chuẩn bị bài “ Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của La
Phông - ten”.
+ Tìm hiểu về các tác giả Hi-pô-lít Ten, La Phông - ten,
Buy- phông.
+ Tìm hiểu các bài thơ ngụ ngôn của La Phông - ten.
+ Đọc và trả lời các câu hỏi trong phần đọc - hiểu SGK.


Xin ch©n thµnh c¶m ¬n