Nguyễn Trãi


PHẦN I



TÁC GIẢ NGUYỄN TRÃI 1380 -1442

-

Hiệu là Ức Trai

-

Quê gốc : làng Chi Ngại, huyện Phượng Sơn, lộ Lạng
Giang (huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương.

-

Xuất thân trong gia đình có truyền thống : ông ngoại là
Tể tướng, cha là Tiến sĩ Nguyễn Ứng Long (Nguyễn
Phi Khanh) và bà Trần Thị Thái.


PHẦN I
1407: giặc Minh xâm lược nước ta.
1418- 1428 Nguyễn Trãi tham gia khởi nghĩa Lam Sơn, góp phần to lớn vào thắng lợi.
Cuối 1427 đầu 1428, khởi nghĩa Lam Sơn toàn thắng, Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Lợi viết Bình Ngô đại cáo, hăm hở xây dựng đất nước.
1439 về ở ẩn tại Côn Sơn.
1440 được Lê Thái Tông vời ra giúp việc nước.

1442: oan án Lệ Chi Viên  “tru di tam tộc”.
1464 Lê Thánh Tông minh oan cho Nguyễn Trãi.


PHẦN I
II. Sự nghiệp thơ văn
1./ Những tác phẩm chính

*Chữ Hán:

Quân trung từ mệnh tập
Bình Ngô đại cáo
Ức Trai thi tập
Chí Linh sơn phú
Lam Sơn thực lục
Văn bia Vĩnh Lăng …
Địa lý:Dư địa chí.


PHẦN I*Chữ Nôm: Quốc âm thi tập.


PHẦN I
2.Nhà văn chính luận kiệt xuất

Tác phẩm tiêu biểu: Quân trung từ mệnh tập; Bình
Ngô đại cáo
Tư tưởng chủ đạo: Nhân nghĩa,yêu nước thương dân.
Nghệ thuật: đạt đến trình độ nghệ thuật mẫu mực về
văn chính luận,luận điểm vững chắc,lập luận sắc

bén,giọng điêu linh hoạt.


PHẦN I
3.Nhà thơ trữ tình sâu sắc
+ Thể loại: sáng tạo thể thơ :thất ngôn xen lục ngôn
 Việt hoá thơ Đường.
+ Ngôn ngữ: dùng chữ Nôm, sử dụng từ thuần Việt,
vận dụng thành công tục ngữ, ca dao, lời ăn tiếng nói
của nhân dân.
“Thơ nôm Nguyễn Trãi bông hoa đầu mùa tuyệt
đẹp của thơ Nôm Việt Nam” (Lê Trí Viễn).


PHẦN I
III. Kết luận
Nguyễn Trãi là bậc anh hùng dân tộc, một nhân vật toàn tài hiếm có
nhưng lại phải chịu những oan khiên thảm khốc.
Nhà thơ, nhà văn kiệt xuất, danh nhân văn hoá thế giới, có những
đóng góp lớn cho sự phát triển của văn hoá, văn học dân tộc:
Về nội dung: yêu nước và nhân đạo.
Về nghệ thuật: đóng góp về thể loại và ngôn ngữ, khai sáng văn học
tiếng Việt.


PHẦN II: TÁC PHẨM
I.TIỂU DẪN
1.Hồn cảnh sáng tác:
Sau khi đánh thắng quân Minh ,
đất nước hoàn toàn thắng lợi,

Nguyễn Trãi đã thừa lệnh Lê Lợi
viết bài cáo này để thông báo
nền độc lập tự do của dân tộc.


PHẦN II: TÁC PHẨM
2. Thể loại “cáo”
Thể văn chính luận có từ thời cổ Trung Quốc, dùng để trình bày
một chủ trương, sự nghiệp, tuyên ngôn một sự kiện để mọi người
cùng biết.
Viết bằng văn xuôi hay văn vần, văn biền ngẫu.
Văn hùng biện  lời lẽ đanh thép, lí luận sắc bén, kết cấu chặt
chẽ.


PHẦN II: TÁC PHẨM
3. Ý nghĩa nhan đề:

Bài cáo lớn tuyên bố về việc dẹp yên giặc Ngô
4. Bố cục TP: 4 phần
Nêu luận đề chính nghĩa.
Vạch rõ tội ác của kẻ thù.
Kể lại quá trình chiến đấu của nghĩa quân.
Tuyên bố chiến thắng, khẳng định sự nghiệp
chính nghĩa.


4. kết cấu:

Tiền đề chính nghĩa


- Tư tưởng nhân nghĩa
dân tộc

- Chân lí độc lập

Soi sáng tiền đề vào thực tiễn
- Kẻ thù phi nghĩa

- Đại Việt ta chính nghĩa

(Tố cáo giặc Minh)

(Ca ngợi cuộc khởi nghĩa Lam

Sơn)

Rút ra kết luận
- Chính nghĩa chiến thắng (đất nước độc lập, tương lai huy
hoàng)
- Bài học lịch sử

Kết luận: Lập luận logic, chặt chẽ, xuất


II. Đọc hiểu
1./Luận đề chính nghĩa
a.Tư tưởng nhân nghĩa
nhân nghĩa – yên dân
điếu phạt - trừ bạo


lập trường nhân
nghĩa gắn liền với
b/Chân lí độc lập
chống xâm lược.
- Thể hiện qua những phương diện sau:
Cương vực, lãnh thổ,lịch sử, phong tục, văn
hiến,truyền thống,anh hùng hào kiệt…
Thể hiện lập trường nhân nghĩa đúng đắn, chân lí
khách quan về nền độc lập dân tộc.Qua đó thể hiện
niềm tự hào dân tộc của t/g NTrãi


2. Tố cáo tội ác giặc Minh
+ Mượn danh nghĩa “phù Trần diệt Hồ” để thôn tính nước ta

* Chủ trương cai trị phản nhân nghĩa:
+Tàn hại người dân vô tội.
+ Hủy hoại môi trường sống,hủy hoại cuộc sống
con người.
+ Vơ vét của cải.
+ Bóc lột dã man.


2.Tố cáo tội ác giặc Minh
-

Quân cuồng Minh thừa cơ gây họa
Tội cướp nùc
Dối trời lừa dân

và lừa dối
Gây binh kết óan…
dân ta.
Bại nhân nghóa nát cả đất trời
- Tàn sát dã
Nướng dân đen …. Lửa hung tàn man, bốc lột, và
Vùi con đỏ ..tai hoạ
âm mưu thâm độc
Nheo nhóc thay kẻ goá bụa

Bản cáo trạng vừa cụ thể vừa tồn diện , vừa
đanh thép vừa thống thiết đồng thời có sức khái
qt cao , giàu tính hình tượng. Tạo cho người đọc
được lòng căm thù sâu sắc trước nỗi nhục mất
nước.


Tóm lại: Cách kể tội, luận tội đặc
sắc. Chỉ trong một số câu văn biền
ngẫu linh hoạt, nhưng đây thực sự
đã là một bản án đanh thép, đẫm
máu và nước mắt .


3. Qúa trình chiến đấu và chiến thắng của nghĩa quân
a.Hình tượng chủ tướng Lê Lợi
-Xuất thân: từ nông dân, từ chốn rừng núi,
- vì dân mà dấy nghĩa
- Có lòng căm thù giặc sâu sắc, lí tưởng hoài
bão lớn, có tinh thần, quyết tâm chiến đấu

=> Đó là những phẩm chất lớn lao, sâu sắc của người
anh hùng, xứng đáng là linh hồn, lãnh tụ của nghĩa
quân.


b.Qúa trình chiến đấu và chiến thắng
Các gđ kháng Nghiã quân Lam Sơn
chiến
-Giai
đầu

đoạn - Yếu, thiếu

Giặc Minh
- Đang hùng mạnh

-Giai đoạn sau - Tiến ra phía Bắc.
-Bị bao vây, bị tiêu diệt, bị
- Vây thành, diệt bắt, phải đầu hàng , thất
viện,tổng phản công, bại.
toàn thắng


* Đánh viện binh của giặc
Trước: điều binh thủ hiểm…
- Ta:
Sau: sai tướng chẹn đường…
→ Thế trận chủ động, thể hiện sự lớn mạnh của nghĩa quân về
mọi mặt.
Khiếp vía … vỡ mật, xéo lên nhau chạy thoát thân…

-

Giặc:

Ngày 18… Liễu Thăng thất thế, ngày 20…cụt đầu.
…Lương Minh bại trận tử vong, Lí Khánh cùng kế tự vẫn.

→Thất bại thảm hại


C2.3/ Cuộc tổng phản công.

Sĩ tốt kén người hùng hổ.
Nghệ thuật tượng
trương, phóng đại,
Ta: Bề tôi chọn kẻ vuốt nanh.
nhằm diễn đạt sức
Gươm mài đá, đá núi …mòn.
mạnh vô song của
quân ta.
Voi uống nước… sông …cạn.
Đánh một trận sạch không kình ngạc
Diễn biến: Đánh hai trận tan tác chim muông.
Nổi gió to trút sạch lá khô.
Thông tổ kiến, phá toang đê vỡ.
→Chiến thắng lẫy lừng, vang dội.


GIẶC:
+ Đô đốc Thôi tụ lê gối …tạ tội.

+ Thượng thư Hoàng Phúc trói tay…xin hàng.
+ Lạng Giang, … thây chất đầy đường
+ Xương Giang, …máu trôi đỏ nước.
+ …khiếp vía mà vỡ mật
+… xéo lên nhau chạy thoát thân.
+ Quân giặc các thành …ra hàng
→ Thất bại nhục nhã, ham sống sợ chết phải rút quân
về nước
-


4.Lời tuyên bố
Lời tuyên bố trang nghiêm, trịnh trọng về
nền độc lập dân tộc,chủ quyền đất nước đã
được lập lại.
Đề cao truyền thống và công lao của tổ tiên
-> Khẳng định niềm tin và quyết tâm xây dựng
đất nước


III. TỔNG KẾT
1/ Gía trị nội dung
- Đại cáo Bình Ngô là bản tuyên ngôn độc lập của nước
Đại Việt ở thế kỉXV.Bài Cáo đã nêu luận đề chính
nghĩa,tố cáo tội ác của giặc Minh , tái hiện lại quá trình
kháng chiến thắng lợi để đi đến lời tuyên bố độc lập hòa
bình trang trọng .


2.Gía trị nghệ thuật:

- Sự kết hợp giữa yếu tố chính luận sắc bén và yếu tố văn
chương ( tự sự - trữ tình - biểu cảm) với cảm hứng nổi bật
xuyên suốt là cảm hứng anh hùng ca.