Tiểu luận môn Chính luận báo chí
Câu 1. Bằng lý luận và thực tiễn báo chí, khẳng định ý kiến cho
rằng: Tác phẩm chính luận nói chung và bình luận nói riêng có nhiều ưu
thế trong việc thực hiện nhiệm vụ định hướng của hoạt động báo chí, của
nhà báo.
Câu 2: Thực hành phân tích tác phẩm: Hãy chọn 1 tác phẩm chính
luận báo chí được trích trong giáo trình “Tác phẩm chính luận báo chí”
rồi phân tích.
Câu 3: Thực hành sáng tạo tác phẩm: Từ thực tiễn của đời sống
Kinh tế - Chính trị - Xã hội thuộc địa bàn Hà Nội, anh chị hãy tiếp cận và
hoàn thành văn bản chính luận thuộc thể loại bình luận với độ dài từ 500
– 600 từ.

1


Bài làm:
Câu 1: Tác phẩm chính luận nói chung và bình luận nói riêng có nhiều
ưu thế trong việc thực hiện nhiệm vụ định hướng của hoạt động báo chí, của
nhà báo. Đây là một nhận định hoàn toàn đúng đắn để nói về ưu thế của tác
phẩm chính luận nói chung và bình luận nói riêng trong việc thực hiện nhiệm
vụ định hướng của hoạt động báo chí, của nhà báo.
Chính luận báo chí phải là loại thể chủ lực, tiên phong trong sứ mệnh
định hướng tư tưởng quần chúng, tạo ra sự ổn định, thống nhất trong xã hội.
Ý kiến sau hoàn toàn tán đồng: “Sức mạnh định hướng của báo chí chúng ta
thể hiện ở khả năng trở thành diễn đàn rộng lớn cho toàn Đảng, toàn dân tham
gia thảo luận và giải quyết những vấn đề quan trọng của đất nước, phê bình và
đấu tranh chống những hiện tượng tiêu cực cần sự phát triển của xã hội trong
từng lĩnh vực, địa phương cụ thể”.
Ngay từ khi ra đời, gắn với sự hình thành và phát triển, tác phẩm chính
luận đã thực hiện tốt nhiệm vụ định hướng, giãi bày, luận bàn những vấn đề

thời cuộc một cách rõ ràng, khúc chiết, chặt chẽ nhất, thỏa mãn nhu cầu, nhận
thức của thời đại.
Xét về nội dung phản ánh của tác phẩm chính luận: Nội dung của tác
phẩm chính luận báo chí tập trung một cách rõ nhất, nhiều nhất lập trường,
quan điểm trong sứ mệnh định hướng tư tưởng và hành động theo mục đích
của tờ báo
Đối tượng của tác phẩm chính luận: rất rộng và cũng rất phức tạp: bên
ngoài và bên trong tổ quốc, có kẻ thù trong nội bộ nhân dân, kẻ thù tư tưởng
ngay trong bản thân của mỗi người. Mỗi bài chính luận nhằm đối thoại với
một loại hay một phức hợp đối tượng. Từ đối tượng đó mà nội dung bài báo
tập trung rõ nhất lập trường, thái độ của người viết. Có thể nói không có một
loại thể nào có một thái độ rõ ràng, công khai, trực diện như loại thể chính
2


luận báo chí… Từ những điều đó, chúng ta dễ dàng nhận thấy, tác phẩm chính
luận thực hiện tốt sứ mệnh định hướng của mình. Muốn thực hiện sứ mệnh
nặng nề này, tác phẩm báo chí phải có chất lượng cao và phải có sức hấp dẫn.
Hiện thực báo chí trong cơ chế thị trường, trong quá trình dân chủ hóa đời
sống đặt ra trong mối quan hệ giữa chất lượng và tính hấp dẫn của báo chí. Về
bản chất, tính hấp dẫn chính là sự thể hiện chất lượng. Không thể coi là chất
lượng hấp dẫn người đọc bằng thị hiếu thấp kém…
Điều quan trọng hàng đầu trong báo chí chính trị của chúng ta là phải
đúng, không lệch lạc về quan điểm, không sai lầm về đường lối, không rơi
vào vùng cấm của pháp luật quy định.
Nội dung chính luận đem lại khả năng định hướng tư tưởng rất cao. Nội
dung định hướng trước hết là khả năng nhìn nhận và thẩm định đời sống hiện
thực một cách hệ thống. Bởi vì, đời sống xã hội rất phức tạp, đa dạng, phong
phú. Mỗi sự kiện, hiện tượng, tiến trình đều diễn ra trong những điều kiện lịch
sử cụ thể với những hình thức, tính chất, nội dung, phương thức và kết thúc

khác nhau. Báo chí không chỉ dừng lại mô tả, phán ảnh sự kiện ở số lượng,
quá trình mà phải phát hiện ra chúng trong những mối quan hệ, qua đó chỉ
cho độc giả những vấn đề có tính bản chất và vạch ra được chiều hướng vận
động chính của hiện thực. Từ đó, tác phẩm chính luận định hướng được sự
chú ý của công chúng vào việc nhận thức cái gì là cần thiết, là chủ yếu, là bức
xúc. Điều quan trọng là trên cơ sở khoa học, khách quan, hình thành một mô
hình hợp lý về bức tranh thế giới khách quan muôn hình, muôn vẻ.
Ở nước ta, theo giáo sư Tạ Ngọc Tấn: “Đảng lãnh đạo báo chí bằng
định hướng tư tưởng, định hướng thông tin, bằng hệ thống quan điểm báo chí,
kiểm tra, uốn nắn việc thực hiện định hướng đó, thông qua các tổ chức Đảng
và cac đảng viên của mình”.

3


Như vậy, nội dung định hướng của hoạt động báo chí nước ta là “định
hướng chính trị” hay “định hướng chính trị - tư tưởng”, cụ thể hơn đó là “định
hướng xã hội chủ nghĩa”. Định hướng có nghĩa là báo chí bằng cách nào đó
sau khi tiếp nhận thông tin, định ra cho được hướng đi, hướng xử lý, hướng
giải quyết trong hoạt động thực tiễn của bạn đọc. Báo chí như “bà đỡ”, “người
giúp sức”, “người tiếp sức” để hướng người đọc về phía mình mong muốn,
không để bạn đọc chơi vơi, mất phương hướng giữa các dòng thông tin.
Tóm lại, chính luận báo chí là một loại thể tác phẩm thể hiện những vấn
đề thời sự nóng hổi, những hiện tượng của đời sống xã hội hiện đại. Nó chứa
đựng những quan điểm, tư tưởng xã hội, và sự đánh giá của tác giả, thậm chí
các quan niệm về những con đường và khả năng để đạt được mục đích đề ra.
Vừa tạo điều kiện cho sự hình thành những ý kiến, những cách nhìn, những
quan tâm và hoài bão của con người, vừa ảnh hướng đến hoạt động của chế
độ xã hội, chính luận báo chí đóng vai trò quan trọng trong đời sống xã hội về
mặt chính trị và tư tưởng là vũ khí sắc bén trong cuộc đấu tranh tư tưởng, là

phương tiện cổ động, tuyên truyền, thông tin, giác ngộ, là hình thức tổ chức
và truyền tải thông tin xã hội.
Chính luận báo chí bộc lộ lập trường, quan điểm, tư tưởng xã hội và
giai cấp của nhà chính luận trong sự phản ánh và đánh giá những tình huống
hiện đại như là người đại biểu cho một lực lượng xã hội nhất định. Đồng thời,
nó cũng truyền bá một lý tưởng chế độ xã hội và cả con đường để thực hiện
chúng.
Bình luận là một thể loại cơ bản của loại thể chính luận báo chí cho
nên bình luận hàm chứa trong nó đầy đủ những đặc điểm của loại thể chính
luận. Thể loại bình luận có nhiều ưu thế trong việc định hướng hoạt động của
báo chí, của nhà báo. Với tư cách là một thể loại báo chí độc lập, bình luận là
một thể loại tác phẩm cơ bản không những của hoạt động báo chí, nó là một

4


kiểu bài nghị luận mang tính tổng hợp, trong đó các yếu tố giải thích, phân
tích, chứng minh được sử dụng để luận bàn, đánh giá một sự kiện, hiện tượng.
Thể loại bình luận giữ vai trò là hạt nhân vì nó đã thể hiện sinh động
nhất những đặc điểm cơ bản của cả nhóm. Chúng ta sẽ lần lượt điểm qua
những ưu thế để khẳng định thể loại bình luận đảm nhận nhiệm vụ định
hướng của hoạt động báo chí, của nhà báo.
Bản chất của bình luận là thể hiện bình phẩm, đánh giá của mình về sự
vật, sự việc, con người… và thể hiện quan điểm, thái độ của mình. Không
phải khi báo chí có thì mới xuất hiện bình luận, mà bình luận vốn là phương
pháp được con người sử dụng để lựa chọn thông tin và định hướng cho người
khác.
Khi có báo chí thì báo chí nhận thức được vai trò cũng như ý nghĩa của
bình luận nên mới coi bình luận là một trong những thể tài thông tin quan
trọng của mình.

Cùng với sự phát triển của xã hội thì nhu cầu thông tin, thưởng thức
được tạo ra. Và thể tài bình luận ngày càng được rèn dũa và hoàn thiện hơn.
Ngày nay, nó trở thành một thể tài mang tính chiến đấu cao của báo chí.
Bình luận là một thể tài của báo chí, nó có nhiệm vụ diễn đạt tư tưởng của
cơ quan báo chí và một vấn đề của đời sống nào đó, rút ra được kết luận để từ đó
giúp người đọc hiểu và hành động theo một quan điểm nhất định. Nhưng cũng
có quan điểm cho rằng, bình luận là một cách bàn về vấn đề thời sự xã hội nào
đó bằng tổng hợp các phương pháp như: phân tích, giải thích, chứng minh…
nhằm định hướng cho công chúng theo một quan điểm nhất định.
Như vậy, bình luận vừa là một phương pháp, vừa là một cách đánh giá,
bàn luận về một vấn đề nào đó, vừa là thể tài báo chí có khả năng chỉ ra bản
chất của quan hệ nhằm định hướng hành vi của công chúng.

5


Bình luận báo chí bộc lộ quan điểm, chính kiến của tác giả (là quan
điểm chính thống của cơ quan báo chí) bởi mục đích của bình luận là định
hướng trực tiếp nhận thức của công chúng.
Bình luận là một thể loại có chức năng giải thích, đánh giá, phân tích về
những sự thật tiêu biểu của đời sống. Đối tượng phản ánh của bình luận có thể
là các sự kiện, hoàn cảnh, tình hình, hiện trạng tiêu biểu của đời sống, đang
cần được làm sáng tỏ và được định hướng.
Về đề tài: Bình luận không giới hạn phạm vi đề tài. Tất cả những vấn
đề chính trị, thời sự tư tưởng, kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục, y tế… đều là
đề tài của bình luận. Song nó phải đáp ứng yêu cầu tính thời sự của báo chí,
chọn đề tài để bình luận là những vấn đề cuộc sống đang đặt ra, cần nhà bình
luận định hướng.
Với nghệ thuật lập luận mềm dẻo, linh hoạt bằng cách kết hợp giữa các
bằng chứng, luận cứ, luận điểm, tác phẩm bình luận có thể thuyết phục công

chúng hiểu và hành động theo hướng mà người viết bình luận hướng tới.
“Bình luận là một kiểu bài nghị luận mang tính chất tổng hợp trong đó bao
gồm các yếu tố giải thích, phân tích, có khi có cả chứng minh. Dĩ nhiên không
nên quan niệm đơn giản nó là sự cộng lại đơn thuần của các yếu tố đó”
Vậy: Bình luận là một thể tài của báo chí, nằm trong loại thể tác phẩm
chính luận, nó có nhiệm vụ diễn đạt tư tưởng của cơ quan báo chí và một vấn
đề đời sống nào đó, rút ra được kết luận để từ đó giúp người đọc hiểu và hành
động theo một hệ thống quan điểm nhất định. Nhưng cũng có quan điểm cho
rằng bình luận là một cách bàn luận về một vấn đề thời sự xã hội nào đó mang
tổng hợp các phương pháp như: phân tích, giải thích, chứng minh…nhằm
định hướng cho công chúng theo một quan điểm nhất định.
Thể loại bình luận là “một bộ phận của công tác báo chí dùng để hướng
dẫn cách nhận định các nguồn tin tức… để đạt được mục đích trên, nghĩa là
6


làm cho quần chúng hiểu và nhận thức được các điều kiện và sự phát triển về
đời sống chính trị - xã hội hiện thời, bài bình luận có nhiệm vụ tạo điều kiện
cho độc giả đánh giá đúng đắn sự kiện nhất định đương thời. Do đó, bài bình
luận dẫn dắt độc vận mệnh chính trị của họ một cách đúng đắn và hành động
theo quyết định đó”.
Như vậy, có thể khẳng định rằng: Tác phẩm chính luận nói chung và
bình luận nói riêng có nhiều ưu thế trong việc thực hiện nhiệm vụ định hướng
của hoạt động báo chí, của nhà báo.

7


Câu 2: Thực hành phân tích tác phẩm: Hãy chọn 1 tác phẩm chính luận
báo chí được trích trong giáo trình “Tác phẩm chính luận báo chí” rồi phân

tích
Em chọn tác phẩm sau đây để phân tích:
Khai trí để cất đầu lên
Khai trí không khi nào đủ cho một dân tộc, một quốc gia. Khai trí
luôn cần thiết ở từng giai đoạn khác nhau, thời đại khác nhau. Và mỗi
lúc, đòi hỏi đó càng gay gắt, càng cấp bách để theo kịp với cái “trí” mà
nhân loại đã “khai”, đã đạt tới, đã chiếm lĩnh.
Non thế kỷ trước, thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu hạ bút một câu
thấm đẫm nỗi ưu tư của một người đọc sách: “Dân hai lăm triệu ai người lớn/
Nước bốn nghìn năm vẫn trẻ con”. Không như những người kiến văn hẹp hòi,
chỉ thấy nước mình là nhất, thi sĩ của núi Tản sông Đà thao thức khi nhìn đất
nước không bằng người và câu thơ tưởng chừng như rất bi quan đó lại chứa
đựng sự sám hối, sự tỉnh thức và đau đáu một niềm khát vọng muốn vươn lên
làm “người lớn” như các quốc gia hùng cường.
Tuy đã vượt qua một giai đoạn dài với sự tích lũy trí tuệ của bao thế hệ
suốt gần 70 năm độc lập, nhưng so với các quốc gia thịnh vượng ta vẫn còn
tụt hậu. Điều đó không phải là sự hoài nghi mà là hiện thực. Những thành tựu
to lớn mà Việt Nam đạt được xét cho cùng là trưởng thành hơn chính mình,
nhưng vẫn chưa được bằng người. Dù cố gắng vuốt ve bằng những lý thuyết
cao siêu đến mấy, chúng ta cũng không thể thoát ly được hiện thực mà chúng
ta đang sống, đó là chưa tạo ra được máy móc công nghệ hiện đại và sản
phẩm trí tuệ cao cấp, vẫn phải bán tài nguyên và mồ hôi gia công, nhiều
người Việt Nam vẫn xem xuất khẩu lao động như một sinh kế đầy may mắn.

8


Thế giới vẫn xếp Việt Nam là quốc gia đang phát triển. Chưa phát triển
là chưa trưởng thành, chưa là “người lớn”. Trong khi trên thế giới có nhiều
nền kinh tế thị trường năng động tạo ra nhiều giá trị cho cộng đồng và làm

giàu cho chính quốc gia đó, thì Việt Nam vẫn đang nỗ lực để được công nhận
là nền kinh tế thị trường. Để làm người lớn trong thời đại toàn cầu hóa cần
phải có cái "trí" tương xứng, cái trí đó phải lớn. Muốn trí lớn cần phải “khai”
ở một đẳng cấp khác, một cảnh giới khác, đồng hạng với các nước tiên tiến.
Khai trí lúc này phải quyết liệt, mạnh mẽ và cần nhất là dũng cảm phá
bỏ những lối mòn xưa cũ, những thành trì bảo thủ để dành khoảng trống xây
dựng các xa lộ và băng thông rộng với tốc độ cao làm kênh tiếp nhận mới.
Chỉ riêng về giáo dục - Đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế” - được xem là một cuộc cách
mạng trong giáo dục. Hy vọng rất nhiều mà lo âu cũng không ít.
Khai trí bằng một cuộc cách mạng giáo dục để có một nguồn nhân lực
chất lượng cao đáp ứng với nhu cầu phát triển thôi chưa đủ, mà quan trọng
hơn là từ đó xây dựng được một thế hệ người Việt Nam có bản lĩnh công dân
và trách nhiệm xã hội, có suy nghĩ độc lập, tự chủ, có lòng công chính và tôn
trọng sự thật, có tinh thần dân tộc nhưng không xa rời những giá trị chung của
nhân loại.
Không có những điều đó thì dù dân mấy mươi triệu cũng không phải là
một quốc gia mạnh.
Phan Chu Trinh (1872-1926) từng viết: “Xét lịch sử xưa, dân nào khôn
ngoan biết lo tự cường tự lập, mua lấy sự ích lợi chung của mình thì ngày
càng bước tới con đường vui vẻ. Còn dân thì ngu dại, cứ ngồi yên mà nhờ
trời, mà mong đợi trông cậy ở quan, giao phó tất cả quyền lợi của mình vào

9


trong tay một người hay một chính phủ muốn làm sao thì làm, mà mình
không hành động, không bàn luận, không kiểm xét, thì dân ấy phải khốn khổ
mọi đường. Anh chị em đồng bào ta đã hiểu thấu các lẽ, thì hãy mau mau góp

sức lo toan việc nước, mới mong có ngày cất đầu lên nổi”.
Lo toan việc nước phải bằng cái trí sáng láng.
* Phân tích:
- Đây là một tác phẩm bình luận của tác giả Lê Thành Phong với nhan
đề: “Khai trí để cất đầu lên” được đăng tải trên báo Lao động, ngày
27/01/2014.
Đây là tác phẩm bình luận mang đặc điểm lấy nội dung phản ánh làm
tiêu chí, với dạng bài viết bình luận vấn đề.
Vấn đề được đề cập tới trong bài bình luận này đó là: Nước Việt Nam
cần khai trí, cần đổi mới để bắt kịp các cường quốc khác trên thế giới.
Đây là một bài bình luận về vấn đề, người viết đã tỏ ra bản lĩnh khi có
xâu chuỗi sự kiện, có cái nhìn sâu sắc, thể hiện tầm nhìn xa. Đây là một bài
bình luận khá thành công về nội dung cũng như hình thức thể hiện.
Cái hay của bài báo trước tiên là ở phần nêu vấn đề và phần triển khai
vấn.
*Phần đặt vấn đề, tác giả viết: “Khai trí không khi nào đủ cho một dân
tộc, một quốc gia. Khai trí luôn cần thiết ở từng giai đoạn khác nhau, thời đại
khác nhau. Và mỗi lúc, đòi hỏi đó càng gay gắt, càng cấp bách để theo kịp với
cái “trí” mà nhân loại đã “khai”, đã đạt tới, đã chiếm lĩnh”. Ở trong phần đặt
vấn đề, tác giả đi vào gợi mở về việc khai trí cho dân tộc, cho từng giai đoạn.
Và khai trí luôn cần thiết, cấp bách, gay gắt để theo kịp với các cường quốc
khác trên thế giới. Trong thời điểm đó, việc đề cập tới vấn đề này sẽ được

10


nhiều người tán thành vì nước ta đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách
thức. Và một trong những điều cần làm để đưa đất nước thoát khỏi những khó
khăn đó là khai trí cho nhân dân, cho dân tộc.
*Trong phần giải quyết vấn đề, tác giả tập trung đi vào khai thác những

luận điểm sau:
-Luận điểm 1: Dù đã trải qua gần 70 năm độc lập, nước Việt Nam đã cố
gắng trưởng thành nhưng vẫn không thể thoát li được hiện thực so với các
quốc gia khác. Nước Việt Nam vẫn đang lao động thủ công nhiều hơn so với
sử dụng máy móc công nghệ hiện đại.
+ Trước đó, để khai mào cho luận điểm 1, tác giả đã lấy câu thơ của
người xưa, con người của thời xưa để soi vào những con người hiện tại: “Non
thế kỷ trước, thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu đã hạ bút một câu thơ thấm
đẫm nỗi ưu tư của một người đọc sách: “Dân hai lăm triệu ai người lớn/ Nước
bốn nghìn năm vẫn trẻ con”. Không như những người kiến văn hẹp hòi, chỉ
thấy nước mình là nhất, thi sĩ của núi Tản sông Đà thao thức khi nhìn đất
nước không bằng người và câu thơ tưởng chừng như rất bi quan đó lại chứa
đựng sự sám hối, sự tỉnh thức và đau lòng của một niềm khát vọng muốn
vươn lên làm “người lớn” như các quốc gia hùng cường.
=> Với việc dẫn dắt luận điểm bằng dẫn chứng của thi sĩ Tản Đà để nói
lên rằng Tản Đà là người thuộc thế hệ trước nhưng ông vẫn thấy được nước
mình không bằng nước người. Trong đoạn này, những câu chữ mà tác giả viết
ra thuyết phục người đọc bằng những câu văn mượt mà, giàu tính nhân văn và
hiện thực, để từ đó làm tiền đề để tác giả đề cập tới những vấn đề phía sau.
Tác giả đã rất thành công khi dẫn dắt luận điểm bằng việc đưa hình ảnh của
Tản Đà vào bài bình luận. Điều này tạo tiền đề, đồng thời mang tính thuyết
phục cao cho tác phẩm của mình.

11


+ Trong luận điểm 1 này, tác giả nêu bật lên sự so sánh tương quan giữa
nước ta và nước người. Để không bị dư luận “ném đá” khi chê nước mình
chưa khai trí được thì tác giả đã tỏ ra rất khéo léo khi nêu ra sự cố gắng và nỗ
lực của dân tộc mình: “Tuy đã vượt qua một giai đoạn dài với sự tích lũy trí

tuệ của bao thế hệ suốt gần 70 năm độc lập” rồi từ đó tác giả đi tới khẳng
định: “Nhưng so với các quốc gia thịnh vượng ta vẫn còn tụt hậu.”
+ Tác giả đi tiếp khẳng định bằng lý lẽ của mình: “Điều đó không phải
sự hoài nghi mà là hiện thực”, một câu khẳng định “chắc như đinh đóng cột”
của tác giả tạo ra sự hiệu quả cho thấy trong lập luận của mình.
+ Để tiếp cho sự khẳng định “là hiện thực” đó, tác giả tiếp tục so sánh:
“Những thành tựu to lớn mà Việt Nam đạt được xét cho cùng là trưởng thành
hơn chính mình, nhưng vẫn chưa được bằng người”. Từ sự so sánh này, tác
giả đi tới sự lập luận của chính mình bằng cách viện ra dẫn chứng tiêu biểu và
giàu sức thuyết phục để một lần nữa khẳng định ý kiến của mình là hoàn toàn
đúng: “Dù cố gắng vuốt ve bằng những lý thuyết cao siêu đến mấy, chúng ta
cũng không thể thoát ly được hiện thực mà chúng ta đang sống, đó là chưa tạo
ra được máy móc công nghệ hiện đại và sản phẩm trí tuệ cao cấp, vẫn phải
bán tài nguyên và mồ hôi gia công, nhiều người Việt Nam vẫn xem xuất khẩu
lao động như một kế sinh đầy may mắn.”
-Luân điểm 2: Từ luận điểm 1, tác giả đi tới luận điểm 2 bằng cách dẫn
dắt ý tứ rồi đi tới một kết luận cho luận điểm này: Việt Nam cần phải “khai
trí” để bắt kịp các cường quốc khác.
Trong luận điểm này, tác giả nêu ra những dẫn chứng, lí lẽ để bổ sung
cho luận điểm như sau:
+ Thế giới vẫn xếp Việt Nam là quốc gia đang phát triển. Chưa phát
triển là chưa trưởng thành, chưa “người lớn”. Trong khi trên thế giới có nhiều
nền kinh tế thị trường năng động tạo ra nhiều giá trị cho cộng đồng và làm
12


giàu cho chính quốc gia đó, thì Việt Nam vẫn đang nỗ lực để được công nhận
là nền kinh tế thị trường. Để làm người lớn trong thời đại toàn cầu hóa cần
phải có cái “trí” tương xứng, cái trí đó phải lớn. Muốn trí lớn cần phải “khai”
ở một đẳng cấp khác, một cảnh giới khác, đồng dạng với các nước tiên tiến

khác.
=> Đây là lập luận khá sắc sảo, thể hiện sự nhạy bén của tác giả bình
luận, sự thông minh khi dùng ngôn từ nhằm thuyết phục người đọc. Một sự so
sánh đối lập, tạo ra hai mặt đối lập của một vấn đề của nước ta và thế giới.
=> Với lập luận bằng sự so sánh này, tác giả tỏ ra sắc bén trong ngôn
ngữ, từ đó vẽ ra cho độc giả hiện trạng của đất nước hiện nay
+ Trong luận điểm này, tác giả đưa ra hệ thống lý lẽ, lập luận hết sức
chặt chẽ, logich: “Khai trí lúc này phải quyết liệt, mạnh mẽ và cần nhất là
dũng cảm phá bỏ những lối mòn xưa cũ, những thành trì bảo thủ để dành
khoảng trống cho xây dựng các xa lộ và băng thông rộng với tốc độ cao làm
kênh tiếp nhận mới.”
+Từ lý lẽ đó, tác giả đi tới nêu bật dẫn chứng tiêu về giáo dục: “Chỉ
riêng về giáo dục - Đề án “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo,
đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” – được xem là một
cuộc cách mạng giáo dục. Hi vọng rất nhiều mà lo âu cũng rất ít.
- Luận điểm 3: khẳng định luận điểm: Khai trí bằng nền giáo dục chưa
đủ mà còn phải xây dựng một thế hệ người Việt Nam có bản lĩnh công dân và
trách nhiệm với xã hội, tinh thần dân tộc.
+ Lý lẽ để xây dựng luận điểm này: Không có những điều đó thì dù dân
mấy mươi triệu cũng không phải là một quốc gia mạnh.

13


* Phần kết thúc vấn đề, để làm tiền đề cho câu kết, tác giả lấy câu nói
của Phan Châu Trinh (1827 – 1926): “Xét lịch sử xa xưa, dân nào khôn ngoan
biết tự cường tự lập, mua lấy sự lợi ích chung của mình thì ngày càng bước
tới con đường vui vẻ. Còn dân thì ngu dại, cứ ngồi yên mà nhờ trời, mà mong
đợi trông cậy ở quan, giao phó tất cả quyền lợi của mình vào trong tay một

người hay một chính phủ muốn làm sao thì làm, mà mình không hành động,
không bàn luận, không kiểm xét, thì dân ấy cũng phải khốn khổ mọi đường.
Anh chị em đồng bào ta đã thấu các lẽ, thì hãy mau mau góp sức lo toan cho
việc nước, mới mong có ngày cất đầu lên nổi”
=> Tác giả rất thành công khi lấy câu nói của Phan Châu Trinh để làm
tiền để cho việc kết thúc vấn đề. Phan Châu Trinh là một sĩ phu yêu nước, có
những phong trào cải cách, đổi mới đất nước. Ông đã tiếp thu tư tưởng đổi
mới của phương Tây về áp dụng cho phong trào cách mạng trong nước. Việc
kết thúc như vậy, tác giả tỏ ra khôn khéo trong việc đưa ra dẫn chứng, và thể
hiện mình là người có vốn hiểu biết sâu rộng về những nhân vật lịch sử.
Từ đó, tác giả kết thúc bằng một câu: “Lo toan việc nước bằng cái trí
sáng láng”.
=> Chốt lại vấn đề, tác giả muốn nhấn mạnh, cần phải có cái trí minh
và sáng để lo toan việc nước, đổi mới đất nước, đưa đất nước tự cường, tự lập,
sớm sánh vai được với các cường quốc hùng mạnh trên thế giới.
Qua việc phân tích bài bình luận, em nhận thấy đây là bài bình luận viết
dưới dạng bình luận vấn đề khá thành công. Tác giả đã có cái nhìn bao quát,
tổng thể về một vấn đề của đất nước, từ đó phân tích, giải quyết vấn đề một
cách thuyết phục và hiệu quả bằng hệ thống lý lẽ, dẫn chứng giàu sức thuyết
phục.

14


Câu 3: Thực hành sáng tạo tác phẩm: Từ thực tiễn của đời sống
Kinh tế - Chính trị - Xã hội thuộc địa bàn Hà Nội, anh chị hãy tiếp cận và
hoàn thành văn bản chính luận thuộc thể loại bình luận với độ dài từ 500
– 600 từ.
- Em chọn sự kiện diễn ra tại Hà Nội vào tối 11/12 - Trận bán kết lượt
về giữa Việt Nam và Malaysia để viết bài bình luận.


Quả bóng vốn tròn
Chúng ta đều biết, trong bóng đá người ta nói “quả bóng tròn” quả
không sai. Trong khoảnh khắc nào đó, nó khiến đội tuyển Việt Nam giữ
được thế chủ động, nhưng trong giây phút khác bóng lại “lăn” về ủng hộ
đội bạn, đảo ngược tình thế khiến Đội tuyển Việt Nam thua Malaysia 2 -4
ở trận bán kết lượt về AFF cup lúc 19h (11/12), để tuột mất tấm vé vào
chung kết.
Điểm lại những sai lầm từ hàng thủ
Nhiều người cho rằng trận thua này sai lầm lớn nhất là từ hàng thủ. Bởi
nó diễn ra theo kịch bản mà ngay cả những người hâm mộ bi quan nhất không
thể hình dung ra. Vẫn biết rằng, ngay cả khi thua với tỷ số tối thiểu 0-1, đội
tuyển Việt Nam vẫn giành tấm vé vào trận chung kết. Tuy nhiên, sự sơ suất
của các cầu thủ phòng ngự đã đạp đổ những nỗ lực mà toàn đội từng dày công
gây dựng ở trận lượt đi.
Theo dõi trên màn hình, hay ngồi trực tiếp tại Sân vận động Quốc gia
Mỹ Đình (Hà Nội), người xem không khỏi ngỡ ngàng khi Ngọc Hải đã dâng
bàn thẳng lên cho Malaysia trong lúc mọi người ngồi chưa ấm chỗ. Cầu thủ
mang áo số 15 quá hớ hênh khi để Indra thoải mái khống chế bóng trước khi
thâm nhập vòng cấm ở phút thứ 2. Pha truy cản tiếp đó của Ngọc Hải khiến
đối phương ngã nhoài trong vòng cấm, buộc Việt Nam chịu quả phạt đền.

15


Trên chấm 11 m, Safiq Rahim tận dụng rất tốt cơ hội để đưa đội khách dẫn
đầu tỉ số 1- 0.
Bàn thua từ quá sớm vô tình trở thành hiệu ứng domino tiêu cực, khiến
hàng thủ Việt Nam chơi như những cầu thủ nghiệp dư. Phút 15, Bin Talaha đã
tận dụng rất tốt cơ hội tiếp để tâng bóng kỹ thuật, nhân đôi cách biệt cho

Malaysia.
Sau 2 bàn thua, cầu thủ Công Vinh đã thắp lê hy vọng cho đội nhà bằng
pha dứt điểm chính xác trên chấm phạt đền ở phút 22.
Tuy nhiên, tia hy vọng nhỏ nhoi mà Công Vinh đem lại sớm bị dập tắt ở
phút 29. Trong một tình huống tấn công nhanh, Indra Putra tạt bóng vào từ
cánh trái. Ở thế có thể cản phá nhưng chẳng hiểu sao Đinh Tiến Thành lại
lúng túng lấy đầu gối phá bóng vào lưới nhà. Trong pha bóng này, Nguyên
Mạnh cũng có một phần lỗi khi lao lên rất thiếu hợp lý. Cơn ác mộng mà hàng
thủ tạo ra còn kéo dài tới phút 43 khi các hậu vệ không theo kèm để Shukor
Adan thoải mái đánh đầu ở cự ly gần nâng tỷ số lên 4-1 cho đội khách.
Sau giờ nghỉ giải lao, HLV Miura chấn chỉnh lại tinh thần của các học
trò. Nhờ vậy, đội tuyển Việt Nam tạo ra thế trận chắc chắn hơn. Tuy nhiên, tỷ
số 1-4 khiến các cầu thủ chủ nhà sa sút tâm lý nghiêm trọng. Dù đã cố gắng
nhưng Công Vinh chỉ ghi được bàn thắng tiếp theo ở hiệp 2, qua đó chấp nhận
để thua với tỷ số 2-4.
Chung cuộc, Việt Nam thua 4-5 sau hai lượt trận và đành chấp nhận
nhìn Malaysia vào chơi trận đấu cuối cùng gặp Thái Lan.
“Cầu thủ số 12” – Đừng quá khắt khe với đội tuyển của mình
Trận bán kết lượt về AFF Cup 2014 khép lại đầy nuối tiếc trong lịch sử
bóng đá Việt Nam, khiến bao người hâm mộ phải rơi nước mắt trong sự ngậm
16


ngùi. Một tiếng gọi: “Việt Nam vô địch” trong giờ phút đó vẫn chưa trọn vẹn.
Tuy nhiên, quả bóng luôn tròn, chúng ta không thể nào lường trước được hậu
quả. Những bàn thua liên tiếp trong trận bán kết lượt về vô hình chung đã làm
hình ảnh của các cầu thủ Việt xấu đi trong mắt người hâm mộ.
Tuy nhiên, chúng ta cần hiểu rằng, trên sân đấu, ngoài sự chuyên
nghiệp sẵn có, sự chuẩn bị công phu tập luyện thì cần có một tâm lí thoái mái
cháy hết mình trên sân cỏ. Phải chăng các cầu thủ của chúng ta đã thiếu may

mắn trong lượt về để rồi nhận lại được kết quả khó lòng chấp nhận. Nhưng dù
sao họ cũng đã đưa lại những pha bóng đẹp mắt và đầy thành công trong trận
bán kết lượt đi trên sân bạn.
Các cổ động viên cần cảm thông cho sự thất bại này của Đội tuyển Việt
Nam. Tôi tạm gọi các cổ động viên là “cầu thủ số 12” vì ngoài 11 cầu thủ đá
trên sân thì những cổ động viên của chúng ta cũng đang hướng mọi ánh nhìn
về trận đấu, họ cũng đang chơi bóng bằng tâm huyết và hi vọng. Nhưng dù
vậy, “cầu thủ số 12” xin hãy nhẹ nhàng hơn một chút, cảm thông hơn một
chút đối với 11 cầu thủ còn lại. Bởi các bạn chỉ chơi bóng trên ánh mắt, trên
suy nghĩ chứ không đứng vào vị trí của các cầu thủ còn lại nên không thể hiểu
được hết những áp lực mà họ đang gặp phải.
Các “cầu thủ số 12” hãy học cách cảm thông cho Đội tuyển của mình vì
trên sân cỏ quả bóng luôn tròn! Chúng ta phải hiểu được rằng: Quả bóng vốn
tròn nên ẩn chứa nhiều điều bất ngờ.
Có lẽ cần nghĩ như vậy để Đội tuyển Việt Nam cũng như toàn thể
người hâm mộ cảm thấy nhẹ lòng hơn ở thất bại của trận bán kết lượt về vừa
qua.

17


18