Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng
Bs: Vũ bá Cương


Những số liệu về người khuyết tật
Theo thống kê của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, hiện cả nước có
-6 triệu người khuyết tật, (chiếm 7,8% dân số)
-75% người khuyết tật đang trong độ tuổi lao động
-3% được đào tạo chuyên môn
-4% có việc làm ổn định
-Số lượng trẻ em khuyết tật ở Việt Nam hiện có trên 60 vạn, trong đó chỉ có khoảng 25% được đi
học.
-1/3 số gia đình trẻ khuyết tật không có điều kiện chữa trị bệnh cho con.


-Số người khuyết tật cao
-Người khuyết tật ít được học
-Nghèo khó
-Thiếu tự tin


I. Đại cương
Định nghĩa:
PHCN dựa vào cộng đồng là hình thức PHCN ngay tại cộng đồng và dựa vào cộng đồng gồm :
-Chính quyền địa phương
-Y tế cộng đồng, Cán bộPHCN
-Hàng xóm, gia đình và bản thân người tàn tật


Phục hồi chức năng (PHCN) cần điều kiện gì?
-Các biện pháp y học

-Kinh tế - xã hội
-Giáo dục
-Các kỹ thuật phục hồi làm giảm tối đa tác động của giảm chức năng và tàn tật,

Đảm bảo

- Người tàn tật hội nhập và tái hội nhập xã hội,
-Có cơ hội bình đẳng tham gia các hoạt động xã

hội.


Các hình thức PHCN gồm

-PHCN tại viện
-PHCN ngoại viện
-PHCN dựa vào cộng đồng.


Tại sao PHCN dựa vào cộng đồng hay được sử dụng rộng rãi?
-Hình thức phục hồi này lôi kéo được các thành viên trong gia đình, trong cộng đồng và các tổ
chức đoàn thể trong cộng đồng cùng tham gia.
- 75 - 80% số người tàn tật được phục hồi
-Sử dụng các kỹ thuật y học phục hồi phù hợp với hoàn cảnh của người tàn tật.
-Cơ hội tốt nhất cho người tàn tật hội nhập xã hội.
-Là hình thức thuận lợi để tìm và tạo công ăn việc làm phù hợp cho người tàn tật ở ngay tại địa
phương nơi họ sinh sống.


Mục đích phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng là gì?

-Làm thay đổi nhận thức của xã hội để xã hội chấp nhận người tàn tật là thành viên bình đẳng
- Lôi kéo sự tham gia của người tàn tật, gia đình vào PHCN
- Lôi kéo sự hợp tác đa ngành, các cơ quan đoàn thể xã hội
- Sử dụng dụng cụ, kỹ thuật PHCN phù hợp áp dụng tại cộng đồng


II.Các phạm vi của phục hồi chức

năng dựa vào cộng đồng:

1.Quản lý điều hành: Ban điều hành thông qua lãnh đạo của các địa phương (UBND).
2.Kỹ thuật thích hợp, đào tạo cán bộ phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng tại tuyến xã.


3.Nhân lực:
-Người tàn tật.
-Gia đình người tàn tật.
-Tình nguyện viên.
-Nhân viên Y tế: Bác sỹ phục hồi chức năng
Kỹ thuật viên vật lý trị liệu
Kỹ Thuật viên chỉnh hình.
Điều dưỡng
Y sĩ


III. Nguyên lý cơ bản về mặt lý luận của PHCN dựa vào cộng đồng.

1.Các mức độ trong quan hệ giữa con
người : Dajani chia thái độ của xã hội đối
với người khuyết tật thành 4 mức độ:

- Mức độ 1: Thái độ áp bức đè nén
- Mức độ 2: Thái độ thành kiến
- Mức độ 3: Thái độ chấp nhận
- Mức độ 4: Thái độ bình đẳng


III. Nguyên lý cơ bản về mặt lý luận của PHCN dựa vào cộng đồng.
2. Các mức độ về nhu cầu cơ bản của con người
Maslow chia nhu cầu cơ bản của con người thành 5 mức độ, từ thấp lên cao gồm:
- Mức độ 1: nhu cầu sinh lý sống còn
- Mức độ 2: nhu cầu về an toàn
- Mức độ 3: nhu cầu về xã hội
- Mức độ 4: nhu cầu được tôn trọng quan tâm của xã hội
- Mức độ 5: sự nhận thức được khả năng của mình


IV.Sự phân công nhiệm vụ của các tuyến trong chương trình PHCN dựa vào
cộng đồng.
1. Tại nhà:
- Theo dõi tình trạng tàn tật và báo cáo cho nhân viên chăm sóc sức khoẻ ban đầu.
- Dùng tài liệu huấn luyện người tàn tật.
- Tạo điều kiện môi trường thích nghi cho người tàn tật.
- Tăng cường sự chấp nhận của người tàn tât trong gia đình.


IV.Sự phân công nhiệm vụ của các tuyến trong chương trình PHCN dựa vào
cộng đồng.

2. Vai trò của nhân viên chăm sóc sức khoẻ
ban đầu:

- Xác định chỗ ở và phát hiện ra người tàn tật.
- Tìm người tàn tật có nhu cầu phục hồi chức năng.
- Báo cáo người tàn tật lên cán bộ theo dõi chương trình của trạm y tế
xã, phường.
- Chọn tài liệu phương tiện huấn luyện phù hợp cho người tàn tật.
- Tìm người trong gia đình để huấn luyện để trở thành người tập cho
người tàn tật trong gia đình.


IV.Sự phân công nhiệm vụ của các tuyến trong chương trình PHCN dựa vào cộng
đồng.
2. Vai trò của nhân viên chăm sóc sức khoẻ ban đầu:
- Huấn luyện cho người trong gia đình.
- Giám sát người tàn tật, giám sát người huấn luyện xem họ làm đúng không.
- Đánh giá và ghi nhận sự tiến bộ của người tàn tật.
- Gửi khám chuyên khoa để phát hiện bệnh
- Báo cáo với ban điều hành PHCN dựa vào cộng đồng địa phương.
- Báo cáo kết quả cho trạm y tế theo dõi.


IV.Sự phân công nhiệm vụ của các tuyến trong
3. Nhiệm vụtrình
của Ban điều
hành địa
phương:
chương
PHCN
dựa
vào cộng đồng.
- Mở lớp tập huấn cho cán bộ tại địa phương...

- Điều hành chương trình PHCN dựa vào cộng đồng tại địa phương mình.
- Đánh giá, theo dõi mặt mạnh- yếu và tìm cách giải quyết.


- Lôi kéo cộng đồng cùng tham gia.
-Tạo điều kiện thuận lợi cho người
tàn tật hội nhập xã hội.


IV.Sự phân công nhiệm vụ của các tuyến trong
chương
trình PHCN dựa vào cộng đồng.
4. Vai trò y sĩ, kỹ thuật viên PHCN tuyến trung gian:
- Tham gia quản lý điều hành chương trình PHCN tại địa phương.
- Trực tiếp huấn luyện về chuyên môn kỹ thuật cho cán bộ địa phương mình.
- Gửi người tàn tật lên tuyến trên.
- Tổ chức tập huấn để nâng cao và phổ biến kỹ thuật mới.
- Tham vấn hội nhập cho người tàn tật.
- Báo cáo lên tuyến trên ( tuyến tỉnh, TW...).


5. Nhiệm vụ của Ban điều hành tuyến tỉnh, TW:
- Tổ chức tập huấn PHCN dựa vào cộng đồng
- Thông báo về chương trình.
- Đặt kế hoạch
- Tìm nguồn kinh phí.


V.Nội dung của PHCN dựa vào cộng đồng
Nội dung


Nơi thực hiện

Người
thực hiện

1. Phát hiện thương tật

Tại nhà, y tế xã

cán bộ y tế
cộng đồng

2. Tăng cường sự phát triển tối đa ở trẻ em trước khi đi học qua sự kích thích sớm trong khi chơi đùa.

Tại nhà

Người nhà

3. Huấn luyện về giao tiếp cho người có khó khăn về nghe nói.

nt

nt

4. Huấn luyện các chức năng sinh hoạt hàng ngày như: ăn mặc, bài tiết, vệ sinh cá nhân, công việc nội

nt

nt


nt

nt

trợ.

5. Huấn luyện và vận động sản xuất ra những dụng cụ trợ giúp cần thiết để giúp đỡ NKT.


V.Nội dung của PHCN dựa vào cộng đồng
Nội dung

Nơi thực hiện

Người thực hiện

6. Học tập

Trường làng

Giáo viên địa phương

7. Hòa nhập xã hội

Tại cộng đồng

chính quyền, đoàn thể, gia đình, y tế
cộng đồng, bản thân NKT


8. Tìm việc làm tăng thu nhập

Tại nhà

nt

9. Hệ thống tham vấn chuyên môn: - Khám theo dõi sức khỏe.

-Cộng đồng

Cán bộ y tế, Bác sĩ chuyên khoa

- Tham vấn bác sĩ chuyên khoa: nội, ngoại, nhi, TMH, mắt, tâm

- Trạm YTế xã, bệnh viện huyện,

thần...

tỉnh.

- Kỹ thuật PHCN cao hơn.

- Bệnh viện TƯ
- Tại nhà


V.Nội dung của PHCN dựa vào cộng đồng
10. Lưu trữ hồ sơ y tế

-Cộng đồng


Cán bộ y tế địa phương

- Trạm YTế xã, bệnh viện huyện, tỉnh.
- Bệnh viện TƯ
- Tại nhà

11. Báo cáo

nt

nt

12. Lượng giá

nt

nt

13. Tái lập chương trình

nt

nt


VI.Các điều kiện cơ bản để triển khai và duy trì chương
trình PHCN dựa vào cộng đồng.
1.
2.


Phải có sự ủng hộ của lãnh đạo địa phương thông qua Ban điều hành:
Vấn đề nhân lực:


_Nhân viên y tế địa phương được huấn luyện đào tạo các kỹ thuật phục hồi bởi các chuyên viên
PHCN
_Bác sĩ chuyên khoa PHCN; chính các nhân viên y tế này sẽ là hạt nhân cho chương trình PHCN
dựa vào cộng đồng tại địa phương, chính họ sẽ huấn luyện lại cho các Cán bộ y tế cộng đồng,
các tình nguyện viên, gia đình và bản thân người khuyết tật tham gia chương trình.


3. Hệ thống tham vấn chuyên môn:
Chương trình PHCN dựa vào cộng đồng phấn dấu 80% NKT được đáp ứng ngay tại nhà, cộng
đồng. Trường hợp nặng cần được PHCN tại các cơ sở chuyên khoa. Bởi vậy cần phải hình
thành một hệ thống tham vấn chuyên môn gồm:
- Nâng cấp trạm Y tế.
- Nâng cấp khoa PHCN bệnh viện Huyện.
- Nâng cấp khoa PHCN bệnh viện Tỉnh, thành lập bệnh viện PHCN tỉnh.
- Xây dựng bệnh viện PHCN Trung ương.
- Tăng cường đào tạo cán bộ PHCN tại các trường y tế.